Lesson 186 - Senior
Memory Verse
“Baba owo kiet ikemeke nditiene Mi, ibọhọke Ete emi ọkọdọñde Mi odudi enye edi: ndien nyenam enye eset ke akpatre usen” (John 6:44).Cross References
I Ini Edidi Ndise
1. Zacchaeus, etubom mme publican ama oyom ndikut Jesus, Luke 19:1-4; 5:15; Matthew 4:24; 9:31; Isaiah 52:13, 15; John 6:2
2. Udọñ Zacchaeus okoto ke odudu Abasi emi okoduride enye, Luke 19:5; Ikwọ Solomon 1:4; Jeremiah 31:3; Hosea 11:4; John 6:44
3. Zacchaeus ama eyere ikot Jesus usọp-usọp onyuñ ada Enye ọnyọñ ufọk ye idaresit, Luke 19:5, 6; Isaiah 9:2; John 1:4, 9
4. Ediwak owo ema esuk Jesus uyo koro Enye akakade ufọk idiọk-owo, edi mmọ ikọfiọkke utibe-ñkpọ eke odude ke edinyaña ukpọñ, mme idaha Christ nte Abasi, Luke 19:7; 19:44; John 1:5, 26; 3:9, 10, 19; Ñwed Mbon Ephesus 4:18; Matthew 13:15
II Mme Mfri Edikabare Esit
1. Edisobo Zacchaeus ye Christ edi uwut-ñkpọ ke abaña edikabare esit ini kiet ye usọp-usọp edinam eke etienede, Luke 19:6; Utom Mme Apostle 2:41; 16:34
2. Edisọsọp nyarade mme ndudue ini edem ye ndiñwọñọ ndikeneñere se ikakwañade, ekedi mme uwut-ñkpọ ndisọñọ edinam akpanikọ Zacchaeus, ye edikabare esit ke ido Abasi nsim edinyaña, Luke 19:8; 3:8; 18:22, 23; Psalm 41:1; Leviticus 6:1-6; Mme Ñke 6:30, 31; Matthew 5:23, 24; 2 Ñwed Corinth 7:10
3. Jesus ama ọsọñọ akpanikọ emi abañade edikabaresit Zacchaeus, Luke 19:9, 10; 2:30-32
4. Zacchaeus ama owut idem nte ata eyen Abraham ke edinyime Jesus nte Christ, Luke 19:8-10; 13:16; Ñwed Mbon Galatia 3:7-9, 29; John 8:33, 37-44, 52-58.
Notes
SE EKPEPDE EBAÑAUdọñ Owo Publican
Zacchaeus, owo publican emi ekenyenede ediwak inyene ama oyom ndikut Jesus. Emi ekedi udọñ emi odotde owo ekededi ndinyene, okonyuñ edi ntre ye Zacchaeus, emi ekedide etubom mme publican . Idaha utom publican (emi ekedide edibọ utomo nnọ ukara Rome) ekedi se mme Jew ekesuade ke ntak emi mmọ ekesifikde mme owo ebọ ekan se ukara ekenimde. Mmọ emi ekedude ke idaha utom nte publican, ikesiduọkke utọ ifet ntem ndifik nnyuñ mbọ ndori. Okposuk edi nte Ikọ Abasi mitiñke iwut ite ke Zacchaeus ikenamke akpanikọ ke mme utom esie, edi ikọ-ntiense esie ayarade owut ete ke enye ama edue mme owo ke ini edem.
Ekedi se miwakke nditibe ye owo ke utọ idaha utom ye edu uwem nte eke Zacchaeus ndinyene inem ke Jesus Christ, ndien udọñ esie ikotoho ikpikpu ekikere ndika man okobup mbume. Se ikedemerede esit Zacchaeus ekedi edinam Abasi, emi otode uduak edifak owo, mbe ke Jesus Christ. Akwa etop utom Christ, ye eke ikpọ utibe-ñkpọ oro Enye akanamde ema edemere esit mme owo ke ofuri isọñ emi ye mme ñkan-ñkuk obio.
Nte Jesus akakabarede se mme ñkani prophet ekewetde ye ibet Moses, ama enyene ukpuhọre ye ibet ye mme ido obio mbon Pharisee, ke ntak emi, akamba eneni ye utọk ema edaha eda. Ke kpukpru ebiet mme owo ema etiñ ebaña mme ñkpọ emi Jesus eketiñde onyuñ anamde.
Ke nnyin isede Jesus Christ ibe ke Ikọ Abasi, imokut nte Zacchaeus okokutde ete ke idaha Christ akan eke owo. Enye edi Eyen Abasi, Enye okonyuñ edi owo emi akanade osio isop idiọk-ñkpọ mme owo, Enye ama onyuñ anam ntre. Enye ekedi ndiyom ndinyuñ nnyaña se isopde, Zacchaeus ekedi kiet ke otu mmọ oro ekesopde, emi Christ okoyomde okut.
Uñwana Abasi
Ini kiet, Isaiah ama etiñ ebe ke ntiñ-nnim-ikọ abaña Christ nte akwa uñwana: “Mbio oro ekesañade ke ekim ekut akwa uñwana: ama edi mmọ eke eketiede ke isọñ mfut mkpa, uñwana ayama ọnọ mmọ” (Isaiah 9:2). John ọduọk-owo-mmọñ ama etiñ abaña Jesus nte uñwana kpukpru owo: “Ata uñwana emi anamde enyin añwaña kpukpru owo okododuk ke ererimbot” (John 1:9). Ekedi uñwana emi, kpa uñwana akpanikọ ye eti ibuot ye ifiọk Christ ọkọtọñọ ndiyama nduk ke esit Zacchaeus. (Se ke 2 Peter 1:3).
Nnyin ikemeke ndifiọk usọp-usọp ntak emi akanamde Zacchaeus oyom ndikut Jesus, edi imọfiọk ite ke ekeme ndidi enye ikoduhe ke inemesit. Zacchaeus ama esikere ete kpukpru inyene, ye odudu, ye idaha utom esie ekedi ikpikpu, koro kpukpru owo ekesuade enye. Enye ama etiene nnen-nen Owo, ke ini enye okoyomde uñwam. Ikọ Abasi etiñ ntem abaña Jesus ete: “Koro ofuri uyọhọ Abasi onyime ndiduñ Enye ke idem” (Ñwed Mbon Colossae 1:19), oro edi akpanikọ, uyọhọ uwem odu ke Christ, adiana ye mme edisana ido Abasi efen, emi minyuñ ikemeke ndito ebiet efen.
Ekeme ndidi ñkukure ifet emi Zacchaeus ekenyenede ndiyom Jesus ekedi emi. Emi edi nsinsi itoro ye nsinsi idaresit, enye ndikada ifet oro nnam ñkpọ. Jesus ikafiakke isaña aba ibe ke Jericho. Ke mme akpatre usen Christ ke isọñ ekeme ndidi Zacchaeus ekedi akpatre owo emi ekpekemede ndibọ ñkpọ nto Jesus; edi enye ekedi kiet ke otu owo ifañ emi ekenyenede ufọn eto Jesus. Ekikere Zacchaeus ekedi se ekpedade edomo ye eke ebeñe-ebeñe nnan Jericho ye eke inọ oro ke krọs, emi ke ini efioride ekot Jesus eyom mbọm, Jesus ọbọrọ ebeñe mmọ. Ini kiet, ndisobo ye Jesus ekedi se Zacchaeus okoyomde, man ọdiọñọ ete ke Enye edi uwem ye uñwana owo (John 1:4).
Koro Zacchaeus ọkọmuhọde idaha, enye ama ọdọk eto okodoro man ekeme nditim ñkut Jesus nte asañade ebe. Ekedi ñkpọ mkpa-idem ye inemesit ọnọ Zacchaeus ndikut ete ikedighe Jesus ndikut enye ke enyọñ eto ikpọñ, edi ama ọdọhọ enye ọsọp ọsuhọre edi koro Enye ekenyenede ndidañ ye Zacchaeus ke usen oro. Nnyin ikemeke ndifiọk kpukpru se ikotibede ke ufọt Jesus ye Zacchaeus ke ekpri ini oro, edi imọfiọk ite ikebighike utibe ukpuhọre ama odu ke ekikere, esit ye uwem Zacchaeus. Mme ikọ emi ekebemde iso ewọrọ ke inua Zacchaeus ke ini enye ọsuhọrede osim isọñ, ema eyarade ewut ata edikabare esit. “Ọbọñ ke nnọnọ mme ubuene ubak inyene mi; onyuñ edieke ñkọbọde owo ñkpọ ke ñkanubọk, nsosio usiene utim ikanañ”. Mme ikọ emi eyesuhọ ke nsinsi ndiwut ndudue mmọ oro minimke ke akpanikọ emi enyuñ enenide ukpep-ñkpọ ke Ñwed Abasi emi abañade edineñede ukwañ usuñ nte edinam emi asañade ye edinyaña ukpọñ, ye edu uwem owo Abasi.
Mme Mfri Edikabare Esit
John ọduọk-owo-mmọñ ama asian mme Pharisee ke ini mmọ ekekade ebine enye, onyuñ ọdọhọ mmọ esioño mfri eke ekemde ye edikabare esit (Matthew 3:8). Isaiah ama etiñ ọnọ mbon mfiak-edem ke Israel, se edikabare esit ọwọrọde, “Nte idighe emi edi utre-udia eke ndimekde enye: eritat uruk idiọk ido, erikpọhọre ubọp-ñkpọ ọkpọnọ, nnyuñ nsana mmọ eke owo efikde nnyak, nnyuñ mbuñ kpukpru ọkpọnọ? Nte idige ndibuñ uyo fo nnọ owo biọñ, afo eyenyuñ ada mme ubuene eke ediyode edi ke ufọk, ke afo okutde owo iferi, ndien ofuk enye, ndien mudibeke obukidem fo” (Isaiah 58:6,7). Mme oruk edinam ntem edi añwa-añwa ntiense ọnọ Abasi ye owo nte ke nnyin imanam akpanikọ ke edikabare esit.
Zacchaeus ama owut edikabare esit akpanikọ ke ndiñwọñọ ndinam se akanade enye anam, usọp-usọp: nditua mme ubuene mbọm ye ndineñere mme ndudue ini edem.
Nnyin iyom mmọ oro efañade ukpep-ñkpọ edineñere ukwañ usuñ; ete ke idighe akpanikọ, enyuñ ekpepde ete ke idighe se Abasi oyomde oto mme owo, ekere ebaña mme ikọ zacchaeus emi: “Onyuñ edieke ñkọbọde owo ñkpọ ke ñkanubọk, nsosio usiene utim ikanañ”. Kpukpru Ibet Abasi enyime edineñede ukwañ usuñ, ndien Abasi ikpuhọkede se Enye oyomde enam ke emi. Ediwak ini ana nte eyarade mme idiọk edinam, ñko ebiet eke anade nte eneñede ke edikpe okuk, enyene ndinam ntre. “Abasi eyenyuñ oyom se ima ibe ika” (Ecclesiastes 3:15).
Jesus ama ọsọñọ edimana obufa Zacchaeus ke ndidọhọ enye, “Erinyaña ama oduk ke ufọk emi mfin emi”. Se isuhọrede ibe edimana obufa emi asañade ye ikọ ntiense, ye edisioño mfri usọp-usọp nnọ Abasi, emi Abasi onyuñ edide ntiense, idighe edimana obufa.
Iduhe owo ke ubọk utom ye edu-uwem, mme okponde, mme ọsuhọrede akan eke Zacchaeus eke ekpeñwọñọde añwa-añwa ndineñede ukwañ usuñ, ibọhọke Abasi enyik enye ndinam ntre. Etie nte ke Zacchaeus ama otim ọfiọk ete ke edineñede ukwañ usuñ edi se enyenede ndinam. Ekeme ndidi mfuhọ ke abaña mme idiọk-ñkpọ esie ama anam enye idehe idap ke mme okoneyo, ke ini Abasi eketiñde ikọ ke esit esie.
Ke ini Jesus ọkọnọde ikot osim Zacchaeus, enye ama ekpe ebiere ndiyere ke se ekpededi eke edikpade enye. Zacchaeus ama ayarade mme idiọk-ñkpọ esie ọnọ Jesus, onyuñ ọñwọñọ ndinam se eyomde eto enye , ndien idara edinyaña ama ọtọñọ ndifiọrọ ke ukpọñ esie.
Ini kiet Jesus ama etiñ ye mme scribe ye mme Pharisee ete: “Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, mme publican ye mme akpara ebem mbufo iso eduk ke Obio Ubọñ Abasi” (Matthew 21:31). Mmọ emi ema ebem iso ekeduk ke Obio Ubọñ Abasi. Emi ikedighe koro Abasi okowutde akamba mbọm ye mmọ ke ikpọ idiọk-ñkpọ mmọ edi ekedi koro etiede nte mmọ ema esọp ndinim mme akpanikọ Abasi, enyuñ edu ke mbeñidem ndinyime usọp-usọp nte ke mme imọ imoyom Christ, ekan mmọ oro ekebatde idem ke ndinen. Zacchaeus ekedi oruk oro. Enye ama okut ete ke imọ imoyom Christ ye edinyaña Esie, ndien ke ini ekenyenede ifet enye ọsọsọp afat enye akama.
Ezekiel Anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ ama etiñ mme ikọ nsọñidem ọnọ anam-idiọk: “Ndien ñko ke ndọhọde idiọk owo, nte, “Afo udutreke ndikpa”; ndien enye akabare ọkpọñ mme idiọk ido esie, onyuñ anam edinen ido ye eti ido; idiọk owo ama ayak ñkpọ ubiọñ, ayak se enye adade ke ñwo, asaña ke mme ewuhọ uwem, minyuñ inamke mme ukwañ-ñkpọ; enye iditreke ndidu uwem, idikpaha kpa” (Ezekiel 33:14, 15). Zacchaeus ama anam emi. Ediwak ọtọñọde ke ini oro ekenam ntre, kpa ntre ke mmọ oro eyomde enyaña mmọ esio ke idiọk-ñkpọ enyene ndinam ke emi. Ntem ke Abasi edidara mmọ.
Ntiense Abasi
Edieke nnyin imanade obufa ke akpanikọ, enyuñ ekpuhọrede uwem nnyin oto ke utibe odudu Abasi, Abasi eyedi ntiense abaña akpanikọ emi odude ke mme ikọ ntiense nnyin. Ekedi ntem ye Zacchaeus, onyuñ edi ntre ye kpukpru owo eke emanade obufa ke akpanikọ.
Jesus ama ọdọhọ Zacchaeus ete: “Erinyaña ama oduk ke ufọk emi mfin emi, koro enye ñko edide eyen Abraham”. Mme Pharisee ke nneme mmọ ye Jesus, etiñ eti eti ebaña Ido ukpono Abasi mmọ, enyuñ eneni ete ke mme imọ idi nditọ Abraham ke akpanikọ. Jesus ama ọdọho mmọ ete: “Edieke mbufo ekpedide nditọ Abraham, mbufo ekpenam ubọk-utom Abraham. Edi ke emi mbufo eyom Mi ndiwot, kpa owo emi ñkasiande mbufo akpanikọ,eke ñkokopde ke inua Abasi: Abraham ikanamke ntem” (John 8:39, 40).
Zacchaeus ama ọbọ erinyaña, onyuñ akabade edi ata eyen Abraham, koro enye ama enyene mbuọtidem ke Christ, ete, Enye edi Andinyaña ukpọñ mme owo. Mme Pharisee ye kpukpru edibat idem mmọ ke edinen, ikodotke ndidi nditọ Abasi, koro mmọ ikenyimeke Jesus nte Messiah ke akpanikọ.
Mbuọtidem ke etop Abasi, ye mme edinam Abasi ke utom Esie, esidi usuñ edinyaña. Usuñ edinyaña ana iñwañ kpukpru ini ọnọ mmọ oro enyenede mbuọtidem ke Abasi ye ke Jesus Christ Eyen Esie, nte Andinyaña ukpọñ mme owo. Usuñ efen iduhe.
Questions
MME MBUME- Anie ekedi Zacchaeus, nso ikedi ubọk-utom esie?
- Nso idi ntak emi mme owo ekesuade mme publican?
- Nso ikedi ntak emi Zacchaeus okoyomde ndikut Jesus?
- Nso ke Jesus eketiñ ye Zacchaeus ke ini okokutde enye ke enyọñ eto?
- Ida nso ifiọk ite ke Zacchaeus ama amana obufa ke akpanikọ?
- Nso idi mme mfri edikabade esit?
- Mme anie edi nditọ Abraham?