Lesson 187 - Senior

Memory Verse

“Mma ñkpokut idiọk ido ke esit mi, Ọbọñ ikpokopke” (Psalm 66:18).

Cross References

I Akwa Odudu Abasi

1. Enọ mme owo uyo ke kpukpru ebiet ete ekwọ itoro enọ Abasi, Psalm 66:1, 2; 100:1

2. Abasi eyenam mme asua Esie esuk idem enọ odudu Esie, Psalm 66:3, 4; 65:5; 18:44; 46:8; Isaiah 45:22, 23

3. Odudu Abasi odu ke ofuri ererimbot onyuñ odu ke nsinsi, Psalm 66:5-7, Exodus14:21; Joshua 3:14-16

II Mme Ikañ-Ikañ Idomo Man Enam Asana

1. Enọ uyo ete yak nnyin itoro Abasi, emi ọnọde ukpọñ nnyin uwem, inyuñ iyakke ukot nnyin efeberede, Psalm 66:8, 9; 120:1

2. Abasi ada ikañ-ikañ ukut anam ikọt Esie efọn ema, Psalm 66:10-12; 17:3; Isaiah 48:10; Zachariah 13:9; 1 Peter 1:6, 7; 4:12, 13

III Edisio Mme Akaña

1. David ama osio mme akaña emi enye akanamde ke ini enye odude ke afanikọñ, Psalm 66:13-15; 116:14; Ecclesiastes 5:4

2. Enye ama etiñ se Abasi akanamde ọnọ imọ, Psalm 66:16, 17; 34:11, 22

3. Edieke idiọk ido odude ke esit nnyin, Ọbọñ idikopke inọ nnyin, Psalm 66:18-20; Job 27:9; Mme Ñke 15:29; Isaiah 1:15; John 9:31; James 4:3

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Nditoro Ọbọñ

Ke utibe Psalm emi, David ama afiak eti ndusuk ikpọ ñkpọ emi Abasi anamde ọñọ owo ke ererimbot emi. Ukpọñ David ama emenede ke enyọñ; ndien enye eteme kpukpru idut ete ekwọ itoro, ekpono enyuñ esio mkpo idara enọ Abasi.

Edieke nnyin itimde ibat mme edidiọñ nnyin kiet-kiet, ima Abasi ye uwak mbọm esie eyefuk nnyin tutu nnyin ñko ifiori ite: “Yak kpukpru ñkpọ eke eduọkde ibifik etoro Jehovah”

Edi ukpọñ emi ọyọhọde ye esit ekọm ọnọ Abasi ke oruk ikwọ emi ekeme nditop ñwọrọ. Ikedighe ke uyo mfuhọ ke David eketeme mme owo ete eda ekwọ itoro, edi ọkọdọhọ mmọ ete, “enam idara enọ Jehovah”. “Enim itoro Esie ke ñkpọ ubọñ”. Do ke enye eketiñ ñwọrọnda ntiñ-nnim-ikọ abaña tọsin isua ukara Christ: “Ofuri ekondo eyenuhọ enọ fi; mmọ eyekwọ enyiñ fo”.

Ikot

David ñko, andiwet Psalm, nte ikutde, ekedi Anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ, koro ke adaña nte enye okokutde mme ikpọ edinam Abasi obumere ndikot kpukpru owo ke ekondo ete “Mbufo eka ekese utom Abasi.” Emi edi ata spirit eke Eti-mbuk emi. Ikot Abasi odu ọnọ “Owo eke amade”. Se enyenede ndinam ke akpa ifet edi ndidi, man “etabi, enyuñ ese nte Jehovah ọfọnde” (Psalm 34:8).

Emi anam nnyin iti eyen añwan Samaria emi, ke adaña ini enye ama okosobo ye Messiah, efehe oduk ke obio eketiñ ye ikọt esie ete: “Edi edise …. ndi Enye edi Christ?” (John 4:29).

Emi afiak eti nnyin se ikotibede ke ini Philip okokutde Nathanael onyuñ etiñ ye enye abaña Jesus. Nathanael ikonimke ke akpanikọ ite ke eti ñkpọ ndomo kiet ekeme ndito ke Nazareth, edi Philip ọkọdọhọ ete, “Di dise” (John 1:46). Mi ndien ke Eti-mbuk emi okot ofuri ekondo: “Mbufo eka ekese utom Abasi; se Enye anamde abaña nditọ owo enyene ndik”.

Mme Utibe Edinam Abasi

Andiwet Psalm ọkọtọñọ ke ndibat ndusuk ñkpọ emi Abasi akanamde. Enye ama eti mme utibe ñkpọ emi ekenamde ke ini Nditọ Israel ekewọñọde ke Egypt, ye nte ekenamde inyañ akabare nsat isọñ man mme owo esaña ebe. Emi ama anam ukpọñ esie ọyọhọ ye ekọm, ndien enye ọdọhọ ete: “Mbufo mbio-obio, ekọm Abasi nnyin, enyuñ enam ekop uyo itoro esie”.

Edieke nnyin itim itiede ibat mme edidiọñ Abasi ye nnyin inyuñ iti nte Enye okosiode nnyin ke idiọk-ñkpọ onyuñ afakde nnyin osio ke ufin asua, ukpọñ nnyin eyeyọhọ ye ñwak ñkan itoro Abasi.

Mmọ Emi Edomode

Edi ke ufọt itoro Abasi andiwet Psalm ama eti ete ke idighe kpukpru ini ke ekekama mmọ ke mba ntrukpom ebe kpukpru mfina ye ndutuhọ. Kpukpru ini Abasi esima ndidomo ikọt Esie. Enye ama etiñ ete ke mmọ enyene ndidi mmọ emi edomode efiọk. Abasi ama ada nditọ Israel ebe ke wilderness man anam mmọ esuk idem, odomo mmọ, man ọfiọk se idude mmọ ke esit. David etiñ ke Psalm emi ete: “Afo akada nnyin esin ke iyire; ada edidobi ñkpọ odori nnyin ke isin”. Ọbọñ enyene mme usuñ eke adade odomo nnyin emi nnyin mikemeke ndifiọk , onyuñ ekeme ndinyime “utibe ñkpọ” edi etiene owo nnyin ekededi. Enye ama ayak mme isuñ utom eto Babylon edi etiene Hezekiah ete yak idomo enye inyuñ “ifiọk kpukpru se idude enye ke esit” (2 Chronicles 32:31).

Abasi esidomo nnyin man anam nnyin ifiọk se idude ke esit nnyin. Enye ọmọfiọk idaha nnyin. Enye ọmọfiọk mmem-idem nnyin. Omonyuñ ọfiọk mme ndudue nnyin. Ewet ñwed kiet ama otim ewet ete: “Owo ikemeke ndifiọk se imọ idide ke mibọhọke oto ke nda usuñ Spirit Abasi”. Okposuk edi nte mme ukut ye idomo etiede nte ọsọñ akaha ke ndusuk idaha, ndien eyetie nte nnyin idikemeke aba ndibiom se ikande oro, edi kpa mmọ oro ke Paul okokot “mfefere” ukut onyuñ etiñ ọnọ nnyin ete ke mmọ edọdiọñ enam nnyin inyene nsinsi ubọñ, eke okponde odobi.

Israẹl ekenuhọ ke idak ọkpọsọñ ufen mme etubom utom ke Egypt mbemiso esaña ebe Ididuot Inyañ ke nsat isọñ. Mmọ ema esaña ebe ke ikañ-ikañ ukut; ema edomo mmọ nte emi edomode silver mbemiso mmọ ekut ubọhọ eto Abasi. Abasi esinam nnyin ibọ ufen tutu nnyin isaña ibe ke ikañ emi anamde itim ifọn. Enye ọmọfiọk se ifọnde ikan ye nnyin, nnyin imonyuñ inim ke akpanikọ inyuñ ifiọk ite ke nnyin imenyene udori ke mme idomo kiet kiet emi isañade ibe.

Ke ini Abasi ama okokut ete ke ekem, Enye ama ada Israel okoduk isọñ emi inyene odude, emi ekedide isọñ Canaan. Ke ini Enye okutde ete ke mme idomo ye edinam nnyin ifọn emekem, Enye emen nnyin edi ke ebiet inyene ye mme edidiọñ eke spirit.

Edisio Mme Akaña Nnyin

Ke ini ata nditọ Abasi ema ekesaña ebe ke ikañ-ikañ idomo, Ọbọñ ama okonyuñ ada mmọ ọwọrọ, mmọ esuhọre idem, enyene esit ekọm, ndien, kpa nte David, mmọ eyom ndika ufọk Abasi man ekesio mme akaña mmọ emi mkpọk-inua mmọ ekekañade ke ini mmọ ekedude ke afanikọñ. Mmọ efiọk ete ke edi Ọbọñ akafak mme imọ osio ke afanikọñ, mmọ ndien, ye esit ekọm mmọ etoro enyiñ Esie, enyuñ enyene udọñ ndinọ Enye itoro ke esop nti owo.

Edi ediwak owo esisọp ndifre mme akaña mmọ ye se Abasi anamde ọnọ mmọ. Mmọ esitua ke ọkpọsọñ uyo eyom uñwam ke ini mmọ edude ke nnanenyin, edi ke adaña ini Ọbọñ afakde mmọ, mmọ esọp ndifre Enye enyuñ ekere ete ke imekeme ndinam ñkpọ ke idem mme imọ. Ikọ Abasi etiñ ete, “Adaña emi afo akañade akaña ọnọ Abasi kubebighi ndinọ enye” (Ecclesiastes 5:4). Mme ọkpọsọñ ufen eyetiene nnyin edieke isinde ndinam emi. Abasi oyom nnyin ikpe Enye se ikakañade ke ini ikodude ke afanikọñ.

Ke mmọ edide ye mme itoro ye edisio akaña mmọ, nditọ Israel ekenyene ñko ndisaña ye uwa mmọ, kpa mfọn ñkan ufene mmọ ye “incence okukim” Nte nnyin imesiti ndinam kpukpru oro? “Abasi amama owo eke ọnọde ke inemesit”; ñko, “Ọfọn owo ndinọ akan ndibọ”.

Ke ini ufan anamde akpan ñkpọ ọnọ nnyin, nte ido edide, ana nte iyom ndinọ enye utip ke usuñ ekededi. Ke adaña nte Abasi anamde kpukpru ñkpọ ntre ọnọ nnyin, nte ido uwem edide, ke idem nnyin, ikpenyene ndiyom ndinọ Enye ñkpọ ñko. Nnyin ikemeke ndikpe Enye utip ke se Enye anamde ọnọ nnyin, koro oro edi se owo mikemeke ndinam. Edi uwa ima ekeme ndidi se idotde. Emi ekeme ndidi ediwak ñkpọ. Abasi oyom utom ofuri esit, ediyak idem, ekọm, inyene ye se ededi emi Enye akadade ọdiọñ nnyin. Enye oyom kpukpru ñkpọ oto nnyin.

Ikọ Ntiense

Ke ini David ekekerede abaña kpukpru ñkpọ Ọbọñ akanamde ọnọ Israel, enye ofiori okot mme owo ete “eka ekese”. Edi ke adaña ini enye akade ufọk Abasi ndikpe mme akaña esie, ndinyuñ ñwa uwa, enye ofiori okot mme owo ete “edi edikop”. Enye okoyom nditiñ nnọ mmọ se Abasi akanamde ọnọ ukpọñ esie. Nso utọ ikọ ntiense! Enye ama otim oyom nditiñ! Edi ukem ikọ ntiense emi ke enye eketiñ ke adaña ini enye ọkọdọhọde ete: “O ukpọñ mi, kọm Jehovah, kpukpru se idude mi ke esit, nyuñ kọm edisana enyiñ esie: O ukpọñ mi, kọm Jehovah, kunyuñ ufre kpukpru nti enọ esie: emi efende kpukpru mme ukwañ ñkpọ fo, onyuñ ọkọkde kpukpru mme udọñọ fo; emi afakde uwem fo osio ke udi; onyuñ adade ima ye mbọm ayara fi ke ibuot; emi adade eti ñkpọ ọyuhọ uyai fo; onyuñ ọdiọñ uyen fo nte ntrukpom” (Psalm 103:1-5). Enye ama ekpe mme akaña esie. Ama ada uwa esie ọsọk Abasi. Ama oduk edi ufọk Abasi ye mme itoro. Ndien ke ntak oro Abasi ama ọdiọñ enye.

Se Ibiọñọde Idiọk-Ñkpọ

Adaña nte ima ikokot utọ ikọ ntiense emi imekeme ndisọp nkut nte ke David ama asana onyuñ enen ke ukpọñ esie. Enye ama ọfiọk ete ke Ọbọñ ama okop akam esie. Enye ama ọfiọk ñko se ikemede ndinam Abasi okop akam esie. Enye eketiñ ete: “Mma ñkpokut idiọk ido ke esit mi, Ọbọñ ikpokopke: edi Abasi omokop ke akpanikọ”. Emi ekedi ikọ ntiense efen emi akakade iso owut ete ke David ama enen. Idiọk ikoduhe ke esit esie. Ama ọfọn ama ke iso Abasi.

Idiọk-ñkpọ adianare owo ye Abasi. Edieke nnyin inyenede mbubehe ye idiọk-ñkpọ nnyin idikemeke ndinen iso ye Abasi. Mbemiso owo ekeme ndinyene utebe-ikpe ke enyin Abasi, enye enyene ndikpọñ idiọk-ñkpọ. Enye enyene ndiwọñọre ñkpọñ enye ke ofuri esit esie, onyuñ etiñ ọnọ Abasi ete ke imọkpọñ mmọ kpukpru. Ke ini enye anamde oro, akam esie eyedọk okosim Heaven, ndien Abasi eyese onyuñ efen mme idiọk-ñkpọ esie. Spirit eyeda Iyip eyet ubiom-ikpe idiọk-ñkpọ, ndien enye eyedi edisana owo ke enyin Abasi. Do ndien ke enye, ñko, ekeme ndikwọ itoro nnọ Abasi ke ọkpọsọñ uyo ye David ete: “Ekọm Abasi emi minukke mkpe ubọk mi ifep, minyuñ ibọhọ mi ima esie”.

Psalm emi edi ñwọrọ nda ikwọ ekọm, ndien se enye abañade edi ntọt ete ekwọ, edat esit, enyuñ ekọm Abasi. Enye edi ikwọ ata nditọ Abasi, kpukpru mmọ emi edude ke ufọk mbuọtidem, ye kpukpru mmọ emi edude ke otu ata mme andinim ke akpanikọ.

Questions

MME MBUME

1. Nso idi ibuot ikwọ Psalm emi?
2. David okoyom mme anie ekwọ?
3. Nso ikedi ntak emi David okoyomde ndika ufọk Abasi?
4. Nso ke enye akanam do?
5. Nso idi ntak emi Abasi esidomode ikọt Esie?
6. Ini ewe ke Abasi midikopke akam nnyin?