Lesson 192 - Senior

Memory Verse

“Mbufo eda kpukpru ọyọhọ mbak duop edisin ke ufọk unim-ñkpọ, man udia odu ke ufọk mi, ndien eda emi edomo mi, Jehovah mme udim ọdọhọ, mme ami ndiberekede window heaven nnọ mbufo nnyuñ ññwaña nti ñkpọ nnọ mbufo, tutu akaha” (Malachi 3:10).

Cross References

I Idiọk Itie Mme Anam Idiọk

1. Israel ema enam idiọk-ñkpọ; mbon Midian ema ekan mmọ enyuñ enam mmọ ekabare etie ubuene, Judges 6:1-6; Psalm 106:41-43

2. Nditọ Israel eseme enọ Abasi ndien Enye ọdọñ Anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ kiet nditi mmọ mbaña mme idiọk-ñkpọ mmọ, Judges 6:7-10; Psalm 106:44; Hosea 5:15

II Etop emi Angel Okotobode Gideon

1. Nte Gideon okoyibide wheat, angel ama ọbiọñọde ye etop emi okotode Abasi, Judges 6:11, 12

2. Idem ama akpa Gideon ke abaña ikot Abasi oro, Judges 6:13-16; Exodus 3:11, 2 Samuel 7:18-20; Jeremiah 1:6-9

3. Ema eda idiọñọ esọñọ odudu angel oro, Judges 6:17-24; Leviticus 9:24; 1 Ndidem 18:38; 2 Chronicles 7:1

III Gideon Owuri Itie-Uwa Baal

1. Akpa ntọt emi Abasi ọkọnọde Gideon ekedi ndibiat erikpono ndem nnyuñ mbọp itie-uwa nnọ Abasi, Judges 6:25-27; Matthew 6:24; 2 Ñwed Corinth 6:15-17

2. Mbio obio ema eyom ndiwot Gideon, Judges 6:28-30; Jeremiah 26:11; John 16:2; Utom Mme Apostle 9:1, 2; 26:9-11

3. Ete Gideon ama ada ye Gideon onyuñ asua ọñọ mbio obio, Judges 6:31, 32; 2 Timothy 4:16, 17

4. Spirit Jehovah ama odoro Gideon ke idem ke ini mbio Midian ekesopde idem ndiñwana ekọñ, Judges 6:33-35; 15:14-16; Ñwed Mbon Ephesus 6:10-12

IV Abasi Edi Anam Akpanikọ

1. Gideon ama obup idiọñọ ndiwut nte ke Abasi okokot imọ ndida nditọ Israel usuñ, Judges 6:36-38; Exodus 4:1-9

2. Gideon ama oyom ọyọhọ idiọñọ iba, ndien Abasi onyuñ ọñọ enye, Judges 6:39, 40

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Usen Afanikọñ

Owo emi anamde idiọk enyene ndifiọk ete iyedọk utip idiọk-ñkpọ oro. Israel ema enam se idiọkde ke iso Jehovah, ke ndondo oro ubọk ukpeme Jehovah ama ọwọñọde ọkpọñ uwem ye isọñ mmọ. Ke utọ ini emi, Abasi ama ayak mbon Midian, mme mmọ emi Nditọ Israel ekekande ini kiet ko, eduk obio enyuñ efik mmọ. Enye emi akakande mbio efen, ama akabare edi enye emi mbio efen ekande idahemi. Idiọk-ñkpọ ama ọbọ mbon ekọñ Israel emi ekedide mbon uko ini kiet ko, odudu ye udọñ ndiñwana ekọñ, tutu mmọ enyime ndifeñe ñkan ndituak nda ññwana ye asua. Mme ufañ ke enyọñ ikpọ obot ye mme aba itiat ema ekabare itie udibe Nditọ Israel. Mbio Midian ekedi ke ata akamba udim nte ñkukuñkpọyọriyọ enyuñ ebiat kpukpru mbuñwum iñwañ mmọ tutu Israel akabare ebuene inyuñ inyeneke ñkpọ.

“Seme nọ mi ke usen ukut: nyebabare fi mbaba, ndien afo eyekpono mi” (Psalm 50:15). Israel ema enyuñ eseme ekot Abasi, ke ini ema ekedu ke idiọk ubọk ufik mbon Midian ke isua itiaba. Edi ñkpọ mkpa-idem ndikut nte mme owo esibetde ebighi ntem mbemiso mmọ eseme ekot ñkukure Enye emi ekemede ndiñwam mmọ nsio ke afanikọñ. Abasi ama owut Idem Esie nte Enye emi ebeñede idem onyuñ onyimede ndibọrọ akam mmọ; edi nte ededi, mbemiso Enye ọnọ andinyaña, Enye ama ọdọñ prophet man eketi mme owo mme idiọk-ñkpọ mmọ ye nte ekpekabarede esit. Edi akpanikọ nte ke etop prophet oro ama enyene ufọn, koro ke mmikekam ibighike, angel Abasi ama owut owo emi Abasi ekemekde idem; ndida udim ekọñ erikan usuñ mbine asua.

Owo Uko

Angel Jehovah okokut Gideon nte oyibide wheat ke ọtọ udighi wine, akpatre itie emi mbon Midian ekpekerede ndikut mkpasip. “Jehovah ododu ye afo owo uko”, ekedi ekọm angel oro. Gideon ama ọbọrọ, ete, “Edieke Jehovah odude ye nnyin, anam didie, ndien, kpukpru ñkpọ emi enam nnyin?” Gideon ke ini enye emi ekebiet ediwak owo mfin, enye efre ete ke Abasi akanam ukut emi osim mmọ man ada mmọ afiak ọnọ Idem Esie. Andiwet Psalm etiñ owut añwa-añwa ete: “Ọfọn ye ami koro ñkokutde ukut; man ñkpep mbet fo” (Psalm 119:71). Ikañ ukut esiwawak ndinam uwem nditọ Abasi esana.

Ke ini Gideon okokopde ikot Abasi ndisioño nditọ Israel ke ubọk mbon Midian mfep, enye ama owut ukem edu emi mme owo emi Abasi ekesidade anam utom ekenyenede. Gideon ama ọsuhọre idem ke akpanikọ. Ke emende ewut enye nte owo eke edinyañade Israẹl, enye ama ọbọrọ ete: “Ami ndida nso nnyaña Israel? Sese, tọsin mi ekpri akan ke Manasseh, ami nnyuñ ndi eyenọwọñ ke ufọk ete mi” (Judges 6:15). Ata ñsuhọre-idem edi utibe ñkpọ-utom ke ubọk Abasi. Ema etiñ ete ke nsuhọre-idem edi ñkukure eberi emi edọkde ekesim ukpono ke Obio Ubọñ Abasi. Mbon uko Abasi ifañ ekewut unana ukeme mmọ ke usuñ kiet mme eken ke ini Abasi okotde mmọ esin ke utom Esie. Moses ọkọdọhọ ete, “Ami ndi anie?” ke ini Abasi ọkọdọñde enye ete aka ke Egypt okosioño Nditọ Israel ke ufọk ufin ke ubọk mme andifik mmọ efep. Moses ama aka iso ndinam utom Abasi ke nsuhọre idem ke ofuri eyo uwem esie, tutu Ñwed Abasi ayarade owut ete: “Ndien Moses oro edi ata suñ-suñ owo, akan kpukpru owo emi edude ke iso ererimbot” (Numbers 12:3). Uwem Moses ye utom esie edi uwut-ñkpọ eke ọwọrọde ada nte ñkpọ eriti mfin emi. Ñwak ñkan se eyomde ke ererimbot mfin edi ediwak mbon uko ndidọhọ nte, “Ami ndi anie?” nnyuñ nyime Abasi ada mmọ anam ñkpọ nte Enye amade.

Itie Uwa Gideon

Nte Gideon eketiñde ikọ ye angel emi akadade etop emi okotode Abasi ọsọk enye, akpanikọ ama ọtọñọ ndiyarade nsit-nsit ete ke isuñ-utom emi ikedighe owo. Gideon ama oyom ete isuñ-utom okudaha tutu imọ ida enọ idinim enye ke iso. Angel ama ọdọhọ enye ete ke imọ iyebet. Ke ema ekeda enọ oro edi, Angel oro ama eteme enye ete emen enọ oro odori ke itiat. Angel oro otuk unam oro ke iso esañ emi okodude enye ke ubọk, ndien ikañ obubere ke itiat oro ọdọk ata kpukpru uwa oro. Angel oro osop enye ke enyin ini kiet.

Gideon ama okokop mme ñkpọ abaña Abasi Israel, edi emi etie nte akpa ini ewetde ebaña nte enye ke idem esie okosobode ye Abasi. Akpa ekikere esie ekedi ke ana imọ ikpa. Ekikere emi ikoduhe ke esit esie ibighi kaña ke ini ikọ nsọñ-idem emi okotode ke heaven okodukde ke esit esie ye emem ete: “Ọfọfọn ọnọ fi; kufehe ndik, udukpaha kpa”.

Gideon ama eneñere okut emem ke Abasi kpa ke ini oro, koro nnyin ikotde ite ke Gideon ama ọbọp itie uwa do ọnọ Abasi: enyiñ emi enye ọkọnọde itie uwa enyene se ọwọrọde, “Jehovah-Shalom” emi ọwọrọde ete, “Abasi edi emem”. Abasi okokot Gideon ete ediñwana ọkpọsọñ eñwan mbuọtidem, edi Gideon ọbọp itie-uwa emi ọkọwọrọde ete, “Abasi edi emem”. Nte idighe emem Abasi emi odude ke Ọbọñ nnyin Jesus Christ ebeñe nnyin idem ndiñwana “eti eñwan mbuọtidem?” Ndikeme ndiñwana ye ñkari satan ye mme enyene odudu ye mme andikara ekim ererimbot ye udim mme idiọk-spirit eke edude ke enyọñ eneñere oyom owo enyene saña-saña ifiọk, emi otode ke ndisobo ye Abasi, nte ke Abasi edi emem. Abasi enyene mfọn oro ọnọ kpukpru mmọ emi ekutde ntak ndiyom Enye, edinyuñ etienede Enye ke ndibọñ akam ke ofuri esit.

Ediwuri Itie-Uwa Baal

Akpa ñkpọ emi Abasi okoyomde Gideon ete anam ekedi ndiwuri itie-uwa Baal nnyuñ nsiak eto-mkpe emi ọkọwuhọde enye ke ñkañ nnyuñ nnam itie-uwa nnọ Jehovah. Emi ikedighe ekpri utom koro ofuri obio oro ekekpono Baal. Gideon ikafañake ye Abasi ke abaña ewuhọ emi, edi kpa ke idem okoneyo oro, enye ama ada ikọt esie owo duop onyuñ anam nte Abasi eketemede enye. Emi edi ndibe-ndibe usuñ efen ke akpanikọ ndikut unen ke utom Abasi, oro edi ndinam se Enye ọdọhọde ata usọp-usọp. Ndifaña ye Abasi mme ndibiat ini ke ndinam uyo Esie ke ediwak idaha esinanam utom oro ọsọñ owo idem ndinam. Edieke nnyin inamde se Abasi ọdọhọde ke ini Enye okotde, mfọn Esie eyedu ndida Utom oro ñkosim eti utit.

Gideon akanam utom emi ke okoneyo koro enye okokopde ndik abaña mbio obio, edi ndik emi ikanamke enye etre ndinam utom oro. Akamba ukpuhọre odu. Asua ukpọñ owo eyedomo ndisin ndik ke esit mbon ekọñ Abasi ke ini mmọ etọñọde utom asaña-saña ikot ke Eti-mbuk, tutu mmọ eyekpọñ utom Abasi enyuñ efiak ke mme akani usuñ mmọ. Eyak nnyin ikaña uwem nnyin inọ Abasi okposuk ikopde ndik ibaña se idiwọrọde. Nnyin iyekan ata idiọk isuñ-utom satan oto ke nsin ifik nnyin ke utom Abasi. Ke ini Gideon okokurede ye mbon Midian, ndik ikoduhe aba ke esit esie. Eñwọñọ Abasi edi, “Ima eke ọfọnde ama ebin ndik efep” (1 John 4:18). Abasi ama anam ima Esie ọfọn ama ke esit nnyin, nnyin iditeñeke owo enyin idinyuñ idaha ke mme ndiọi ekikere mmọ.

Ndisọñọ Nda

Toto ke eset, nditọ ererimbot ekesikọkọbọ nditọ Abasi. Gideon ama awara ndikut akpanikọ emi ke idem esie. Ke ini emi mbio obio edemerede ke idap ke edem usen edikut nte ema ekewuri itie-uwa Baal, esit ama otimere mmọ eti-eti. Ikadaha mmọ ini ndidiọñọ owo emi akanamde utom emi. Ererimbot etetiñ enyin ese owo eke anamde ñkpọ ọnọ Abasi, ekpededi nte ifiọk esie ke Abasi mitimke ibighi. Mbio obio ema ebiere ete ewot Gideon usọp-usọp ke edinam esie ye ndem mme imọ.

Edisọñọ nda ye Abasi eyeduri mbon efen adian ye afo. Ete Gideon ama atuak ada ye eyen esie ọbiọñọ mbio obio. “Nte mbufo editọhọ utọk enọ Baal? Nte mbufo eyom enye ndinyaña? ... Edieke enye edide abasi, yak enye ọtọhọ ọnọ idem esie: koro owo okowuride itie uwa esie” (Judges 6:31). Akananam Joash ikekwe nte Baal anamde baba eti ñkpọ kiet. Ama ayarade idahemi nte ke enye ama ebeñe idem ndibuọt idem ye Abasi Israel man okut se Enye ekemede ndinam. Edidiana ọtọ kiet iren iba emi ama anam ata ñwọrọ-nda ñkpọ, koro ke ini Gideon okofuride ukorowo ndida mme owo nsin ke udim ekọñ Israel, mbio Abiezer, emi ekedide mbio ufọk Gideon, ema ewọrọ etiene enye.

Idet Erọñ Gideon

Gideon ama obup idiọñọ, ikedighe nte mme idiọk owo ye emana use eke eyo Jesus ekeyomde mme idiọñọ, edi Gideon okobup ndisọñọ mbuọtidem esie nnyuñ nnam enye ọdọdiọñ ọsọñ ke Ọbọñ. Gideon ekedi ada-usuñ emi ekemekde obufa, mbon emi ekewọrọde eka ndiduk udim ekọñ esie ekenyuñ edi mbufa ye ọkọi ke ekọñ. Mbon Midian emi ekewakde nte ñkukuñkpọyọriyọ ema enam nna ke itihere. Ikedighe ñkpọ mkpa-idem, ndien ndikut ntak emi Gideon okoyomde mbuọtidem esie ke Abasi ọdọdiọñ okpon.

Abasi ama ọbọrọ akam Gideon, nte emi Enye edibọrọde akam owo eke oyomde Enye ke akpanikọ. Gideon ama ebiri idet erọñ ke isọñ onyuñ ọbọñ akam ete yak mbara odu ke idet erọñ oro ikpọñ ke okoneyo, edi yak isọñ osuk edi edisat akanare idet erọñ. Edieke Abasi edinamde ebeñe esie, eyewọrọ ete ke Abasi ebeñe idem ndida ubọk esie nnyaña Israel. Abasi ama anam ukem-ukem nte Gideon ekebeñede, ofuri ñkan-ñkuk isọñ oro ekedi edisat, edi Gideon ama onyimi mmọñ emi ọkọyọhọde bowl kiet osio ke idet erọñ oro. Ekeme ndidi nte ke andidomo okosuk adada ekpere ndidọhọ Gideon nte ke emi ikedighe utibe ñkpọ, ke idet erọñ esinyene ndikọ mbara ke idemesie ke mfut okoneyo.

Ibọrọ Ọyọhọ Iba

Udiana okoneyo oro Gideon ama ọwọñọre idiọñọ oro onyuñ ebeñe ete yak Abasi anam idet erọñ oro edi nsat, edi yak isọñ ebiet oro akande okuk ebit ye mbara. Man oto do eyighe ndomo kiet okudu ke esit Gideon ete ke edi Abasi okokot enye ndinyaña Israel nsio ke ubọk mbon Midian, Abasi ama onyime ndinam ọyọhọ ebeñe esie iba emi. Ke ini Gideon ekedemerede ke idap ke usen ubọk edem usen oro, ama okut ete ke idet erọñ ekedi nsat, edi isọñ ama ebit ye mbara. Ekesiyom ñwọrọnda eriyarade ke ini Abasi ekesidọñde mme owo utom ke eyo oro.

Mfin emi nnyin idu ke uyọhọ uñwana eti-mbuk, emi Ọbọñ nnyin Jesus Christ ama akatat ọnọ nnyin ebe ke erinyaña ukpọñ ye edinam asana: ndien ema enọ Edisana Spirit ndida mmọ emi eyomde Enye usuñ nsim ofuri akpanikọ: “Ke adaña emi Enye oro edidide, kpa Spirit akpanikọ, Enye eyeda mbufo oduk ke ofuri akpanikọ: koro Enye iditiñke ikọ Esiemọ; edi editiñ kpukpru se Enye okokopde: Enye eyenyuñ emen se iditibede ayarade ọnọ mbufo. Enye eyenam nnyene ubọñ: koro Enye eyeda se inyenede Mi ayarare ọñọ mbufo” (John 16:13, 14). Nte ededi, kpa idem mfin emi ñko, Abasi awawak ndibọrọ akam ke saña-saña usuñ ndisọñọ nnọ ikọt Esie nte ke ebọrọ akam mmọ. Enye osuk amama nte owo odomode Imọ ese man Enye owut mmọ ọkpọsọñ odudu Esie. Nte nnyin imenyene mfina mfin emi? Yak nnyin ida mmọ isọk Ọbọñ ke esit akpanikọ ye nditiñ nte “Yak edi nte Afo amade”, inyuñ ise nte Enye ediyọde mfina oro.

Questions

MME MBUME

1. Didie ke nnan-enyin Israel ekeneñere okpon ke ini emi?
2. Ekebighi didie mbemiso Israel efiọk ete ke usuñ ubọhọ ama odu?
3. Angel Abasi okowut anie idem? Nso ikonyuñ idi ekọm esie?
4. Abasi akanam didie ọdiọñọ oruk owo emi Gideon ekedide?
5. Gideon akanam nso ke ini enye ọkọfiọkde ete imọ ikeneme nneme ye angel Abasi?
6. Nso ikedi akpa utom emi Abasi ọkọnọde Gideon ndinam? Enye ọkọsọp didie anam utom oro?
7. Mbio obio ekedara didie utom emi?
8. Siak usuñ iba emi Gideon ekebeñede Abasi ete anam edieke Enye ekemekde imọ ndida Israel usuñ? ndiñwana ye mbon Midian?