Lesson 194 - Senior

Memory Verse

“Edieke Abasi adade ye nnyin, anie edikeme ndibiọñọ nnyin?” (Ñwed Mbon Rome 8:31).

Cross References

I Ofut Jehovah Ye Eke Gideon

1. Abasi emen ndik emi Gideon ekenyenede abaña Midian efep ke ndinam enye okop abaña ndik emi Midian enyenede ebaña Abasi Gideon, Judges 7:9-14; Joshua 2:9-11; Genesis 35:5; Exodus 23:27; Deuteronomy 2:25; 11:25

2. Uko Gideon ye usuñ nte enye akadade añwana ye Midian okoto mbuọtidem ke Abasi, Judges 7:9-20; Numbers 10:9; Joshua 6:5; Deuteronomy 32:41, 42; Jeremiah 46:10

3. Gideon ama asuan udim ekọñ Midian ke usuñ emi nsobo okokponde eti-eti, Judges 7:15-23; 8:10; 1 Samuel 14:20; 2 Chronicles 20:22, 23

4. Irenowo Ephraim etiene ediana ke ekọñ ndiñwana ye Midian, Judges 7:24, 25

II Edibine Midian

1. Gideon ada suñ-suñ ibọrọ ọsuhọre ufiop- ufiop iyaresit Ephraim, Judges 8:1-3; Mme Ñke 15:1; 1 Samuel 17:28, 29; Genesis 4:4-8; 37:4

2. Mbio Obio Succoth ye Penuel esin ndiñwam Gideon ke eñwan esie ye Midian, Judges 8:4-9; 1 Samuel 25:10, 11; Judges 5:23; Obadiah 10-14; 1 John 3:16-18

3. Gideon ọñwọñọ ndisio Succoth ye Penuel usiene emi okoñyuñ edide ntre, Judges 8:7, 9, 13-17

4. Gideon omum Zebah ye Zalmunna, ndidem Midian onyuñ owot mmọ ke ntak idiọk edinam mmọ, Judges 8:10-12, 18-22

5. Emem ama odu ke isọñ ke isua aba, tutu Gideon akpa, Judges 8:22-35

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Uko Emi Otode Abasi

“Edikem, ke okoneyo oro, Jehovah ọdọhọ enye, ete, Daha ke enyọñ suhọre ka nna: koro mmada enye nsin fi ke ubọk. Edi edieke afo efehede ndisuhọre, da Purah owo fo suhọre ye enye ke nna: nyuñ kop se mmọ edọhọde; ndien ubọk eyesọñ fi ndisuhọre ñka ke nna”. Abasi akada mme ikọ emi ọsọñọ Gideon idem ke abaña eñwan esie ye mbon ekọñ Midian. Ke ini eketọñọde eñwan ye Midian, edifiak edem ikoduhe tutu edikan ada itie.

Abasi ama oyom ndinyaña Israel nsio ke ubọk mme andifik mmọ, emi ekedide mbon Midian. Edi akana nte ada usuñ odu ke otu mbon ekọñ Israel, owo emi ekemede ndisọñọ nda inyuñ imemke idem ibaña se ededi emi ekemede nditibe ke ufọt ekọñ. Edieke Gideon ekpeneherede ọfiọk ke akpanikọ ete ke Abasi ama ayak udim ekọñ Midian esin Israel ke ubọk, enye ọkpọkọfiọk ete ke mmọ idikanke enye. Ke ntre Abasi ama ọsọñọ Gideon idem man anam mbuọtidem esie ọsọñọ ada.

Gideon, ke ndinam nte Ọbọñ ọkọdọhọde, aka ke nna mbon ekoñ Midian onyuñ akpañ utọñ ke mme nneme mmọ. Ke ndikop nte owo ekọñ etiñde ndap ọnọ ufan esie, enye ndien ọfiọk ete ke ndik omum nna ke abaña ikọt Abasi. Ikedighe akpa ini emi idut mme okpono ndem ekekopde ndik Abasi ekedi oro. Mbon Canaan emi ekebemde iso efiọk ebaña odudu mbon ekọñ Israel ke ini mmọ eketode ke Egypt ye ke desert eduk ke Canaan, ema enehere emehe ye ndik-ndik ubiere-ikpe Abasi. Ke akpanikọ mmọ ikefreke ekese ñkpọ emi okotibede ọnọ mmọ, ndien ikakakke Abasi nditọñọ ntak nnam oruk ñkpọ ntre osim mmọ.

Mfiori Ekọñ

“Abasi ekemek ñkpọ oro edide ndisime ke ererimbot man Enye esuene mbon eti ibuot; Abasi okonyuñ emek ñkpọ eke edide mmeme ke ererimbot man Enye esuene mkpọsọñ ñkpọ; Abasi onyuñ emek ñkpọ, eke edude ke usuhọre-itie ye ñkpọ eke owo esede ke ndek, ye ñkpọ eke miduhe, man Enye anam mme ñkpọ eke edude ewọrọ ikpikpu” (1 Ñwed Corinth 1:27, 28). Eñwan Gideon ye Midian enehere ọsọñọ itie Ñwed Abasi emi. Usuñ Abasi enyene didie ukpuhọre ye usuñ owo, onyuñ ọsọñ odudu didie? Ñwọrọ-nda usuñ emi Gideon akadade añwana ekọñ ikanamke enye etre ndikan ke ekọñ oro. Nte Abasi akadade enye usuñ, Gideon abahade mbon ekọñ esie esin ke udim ita, onyuñ ọnọ owo kiet-kiet obukpoñ ye ukpọk abañ, ye nsarañikañ ke abañ.

Ke mmọ ema ekena ekanare nna ekọñ Midian ke okoneyo, Gideon ọnọ uyo ete etọñọ ekọñ: “Mbufo ese mi, enyuñ enam kpa nte ami nnamde; ndien, sese, ke ini ndisimde utit nna, ama ekem, nte ami nnamde, kpa ntre ke mbufo edinam”. Gideon nte eti ada-usuñ ebem iso oduk ke ekoñ, onyuñ ọdọhọ ikọt esie etiene enye ke edem. Kpa ntre ke Paul Apostle ọkọdọhọ mme anditiene enye ete, “Mbufo ekabare ekpebe mi, kpa nte emi ñkpebede Christ” (1 Ñwed Corinth 11:1) Ekọñ idikanke owo emi etienede akwa Ada-Usuñ nnyin, Jesus Christ. (Se Mme Hebrew 13:20; 1 Peter 5:3, 4).

Ke ndifuri mme obukpoñ mmọ, nnyuñ mbom mme ukpọk abañ mmọ, nnyuñ mmenere mme nsarañikañ, mbon ekọñ Gideon emenere uyo kiet efiori ete, “Ofut JEHOVAH ye eke Gideon”. Mfiori mbon ekọñ Gideon, edibom mme ukpọk abañ, edifuri mme obukpoñ ye mme nsarañikañ emi ekeyamade ke ndo-ndo oro, kpukpru emi edian ubọk ọtọ kiet enam mbon ekọñ Midian enim ke akpanikọ ete ke udim ekọñ Israel emekan mmọ ekuk. Ke ufọt ndutime emi owo kiet kiet ekere ete owo enye eken edi usua imọ; ndien mmọ eda ofut ewot kiet eken, emi nditọ Midian owo 120,000 ekekpañade. Ke usuñ emi ke Abasi ọkọtọñọ ndinọ Gideon edikan ke eñwan esie ye Midian.

Gideon ke ndisuk mbine nsuana mbon ekọñ Midian, ọdọñ mme isuñ utom esọk Ephraim ete mmọ esuhọre ekebiọñọ Midian ke ini mmọ esimde ñkpri mmọñ Jordan. Ephraim ama anam ntre ke ini iren owo Naphtali, Asher ye Manasseh ekebinede Midian ke usuñ efen. Nditọ Ephraim ema emum mbọñ Midian owo iba, Oreb ye Zeeb enyuñ ewot mmọ. Mbuọtidem Gideon ke Abasi ye ñkop uyo ama ada akwa edikan ọnọ Israel.

Mme Esit Ufup

Idahemi mbon ufọk Ephraim ekenyene udọñ ndibuana ke edikan emi mmọ ekenamde ekpri ñkpọ man edikan ada itie. Edieke mmọ ekpekenyenede udọñ ke akpanikọ ndiñwana ye Midian, mmọ ekpekemenere esit mmọ enọ Abasi, eyom uñwam nte emi Gideon akanamde ke ini angel Abasi okokotde enye ete akanyaña Israel. Usọp-usọp edidaha uko Ephraim ikabiañake Gideon ke baba usuñ kiet, ndien Gideon ama owut idem esie nte ata eyen Abasi oto ke ibọrọ emi enye ọkọnọde mmọ.

Enye ama ọsuhọre idem esie ye se enye ekekemede ndinam ke ndida ndomo ye se mmọ ekenamde, koro mmọ ema emum mbọñ Midian owo iba nte mbuot-ekọñ. “Mbufiọk owo iyakke enye ọsọp iyaresit; onyuñ eye enye ndifen ndudue” (Mme Ñke 19:11). Emi ekedi se Gideon akanamde. Enye ekpeketiñ ekese ñkpọ abaña usọp-usọp edidaha uko nditọ Ephraim, edi enye akayak mmọ ọnọ Abasi emi ọfiọkde esit kpukpru owo, emi edinyuñ ekpede ikpe ọnọ kpukpru owo ke akpatre nte utom mmọ edide, edide eti mme edide idiọk. Ikebighike nditọ Ephraim ema ewut se mmọ edide. Nnyin ikotke ite ke Ephraim mme ubon nditọ Israel eken ema etiene Gideon ye nti mbon ekọñ esie owo ikie ita emi Abasi ekemekde ọnọ enye ebine nsuhọ nditọ Midian.

Mme Mbọhiduñ Emi Ekenanade Ima

Mbon ekọñ Gideon ema ekop mmemidem oto biọñ ke ini mmọ ekesuk ebinede nditọ Midian. Gideon ebeñe mme andiduñ succoth ye Penuel ete enọ mbon ekọñ esie uyo eta man enyene odudu ndika iso ke ekọñ. Mmọ ema esin ndinam ebeña emi enyuñ esak Gideon nsahi ke abaña nsin ifik esie ete, “Nte eka-ubọk Zebah ye Zalmunna edu fi ke ubọk ke emi, eke nnyin ikpadade uyo inọ ikọt fo emi ekpọtde?”

Edi akpanikọ nte ke oruk ibọrọ oro mbio Succoth ye Penuel ekenọde okowut unana mbuọtidem mmọ ke Gideon ye Abasi emi enye akanamde ñkpọ ọnọ. Esit mmọ ekedi eke obukidem onyuñ ọyọhọ ye unana edinim ke akpanikọ, inyuñ inamke mmọ ndik ndisin ndinọ owo emi akañwanade ekọñ ke ibuot mmọ uñwam, emi okonyuñ edide owo obio mmọ ye iman mmọ.

Okposuk edi mbon Succoth ye Penuel mikonimke ke akpanikọ, ke nditim ntiñ, eka ubọk Zebah ye Zalmunna ekedu ke ubọk Gideon, koro Abasi ama ọnọnọ Gideon ye ikọt esie edikan. “Ndien mbuọtidem ọwọrọ ete, nnyin itim ibure ifiọk ite iyebọ se nnyin idoride enyin ke esit, inyuñ itim inim ite se idibede owo ke enyin ododu” (Mme Hebrew 11:1). Gideon okoyom uñwam oto nditọ ete esie ndien mmọ esin ndinọ enye, edi emi ikanamke mbuọtidem esie emem, koro idori-enyin esie ọkọwuhọ ke Abasi.

Gideon ye ikọt esie ema eka iso eñwana eda edikan enọ Abasi ye Israel. Edi Gideon ama ọñwọñọ ndinọ iren owo Succoth ye Penuel ufen ke abaña emi mmọ ekesinde ndinọ enye uñwam. Ikebighike bighi, Gideon ama anam ukem-ukem nte enye ọkọdọhọde. Oro edi mme utip idiọk ido.

Obukidem ye unana edinim ke akpanikọ osuk ededi usua mbuọtidem ye edisana ido. Edieke mme odudu ekim mineñekede iñwana ye utom Abasi ye ikọt Esie, mmọ edomo nte ekekeme ndibiọñọ nnyuñ nnam utom Abasi atuak ada nte emi ekedide ye Gideon. Mbon Succoth ye Penuel ke ndisin ndinọ uñwam, ikesinke Gideon ikpọñ, edi ekesin Abasi, koro owo ndisin isuñ-utom Abasi edi ndisin Enye emi ọkọdọñde enye. (Se 1 Samuel 8:7; Matthew 25:41-46).

Jesus Christ, ke ini utom Esie ke isọñ ama okut ukut eti-eti oto ke ubọk mmọ emi mikonimke ke akpanikọ. Mme asua Esie ema ekañ idaha Esie nte Abasi ye odudu emi Enye akadade anam mme utibe ñkpọ: ndien ke akpatre mmọ esak Enye nsahi ke ini Enye ọkọñọde ke krọs ete, “Edieke Afo edide Eyen Abasi, suhọre ke krọs” (Matthew 27:40).

Ema edọñ ufen etiene mme asua Gideon, eyenyuñ edọñ enọ kpukpru asua nditọ Abasi. Jesus ọkọdọhọ mbet Esie ete, “Ana nte ñkpọ iduọ edu; edi eyedọdiọk ọnọ owo eke adade mmọ edi. Ọkpọfọn ye enye owo ndikpada itiat-ọkọk ibokpot ñkọñọ enye ke itọñ, ndien eduọk enye ke inyañ, akan enye ndinam ñkpri nditọ emi kiet ọduọ” (Luke 17:1, 2).

Mme Mfri Erikan

Nditọ Israel ema eyom Gideon ye nditọ esie ekara mmọ edi Gideon ikonyimeke. Gideon ama ọfiọk ebiet emi uñwam esie okotode. Ikotoho ke ukeme mme odudu esie akanam Israel ebọhọ ufik nditọ Midian. Abasi ọkọtọñọ ntak ayarare akwa enyiñ Esie ye odudu Esie ke abaña ufọn ikọt Esie. Gideon ọkọdọhọ ntem ye Israel: “Jehovah eyedi andida ubọñ mbufo”; tọñọ ke ini oro Abasi ama ada ubọñ mmọ ke isua aba oto ke nda-usuñ Gideon. “Ndien isọñ ana suñ ke ofuri isua aba”.

Erikan emi Abasi akanamde Israel ekan Midian ekedi enye emi okokponde eti-eti. Se ewetde ke mme itie efen ke Ikọ Abasi eneñede owut nnyin se Israel ekekerede ebaña akwa uwọrọ ufin emi. Akam emi Asaph ọkọbọñde abaña mme asua nditọ Israel emi eketọñọde ntak edaha eda ndiñwana odu ke Psalm anañ ye ita. Ke Psalm oro, Asaph ọbọñ akam ete, “Nam mmọ nte Midian ... Nim mmọ, kpa mbọñ mmọ nte Oreb, ye nte Zeeb: nim kpukpru ikpọ owo mmọ nte Zebal, ye nte Zalmunna: emi ekedọhọde ete, yak nnyin ida mme iduñ Abasi ke idem nnyin inyene” (Psalm 83:9-12).

Akam emi anam nnyin ifiọk ite ke Midian ikañwanake ekọñ ye Israel iyom mbume nte ekọñ edide, edi mmọ ekeyom ndisuñi Abasi ke edinam mmọ. Mmọ ema efiọk ete ke mme ufọk oro ekenyene Abasi, edi mmọ ekeyom ndiyip mmọ nda nnọ idem mmọ. Oro ekedi ntak emi Abasi akañwanade ye mmọ. Asaph ọkọbọñ akam oyom ukem edikan oro, koro enye ama eti edikan emi Abasi ọkọnọde ke akpa ke abaña ukem edinam oro.

Enyiñ emi Oreb ọwọrọ “utere” ndien ñko enyiñ emi Zeeb, ọwọrọ “anawuri-ekpe”. Edi mme ọdiọk itọñ nyom mbume emi ikedighe baba ñkpọ kiet ke ini Abasi okoyomde ndisobo mmọ. Utit kpukpru mbọñ Midian ekedi but ye esuene. Isaiah, ke mme ntiñ nnim ikọ esie, etiñ abaña edikan emi Abasi akakande Midian. (Se Isaiah 10:26; 9:4.)

Questions

MME MBUME

1. Abasi ọkọsọñọ didie Gideon idem man enye añwana ye Midian?
2. Tiñ usuñ nte Gideon akadade añwana ekọñ oro.
3. Nso idi ntak emi nditọ Ephraim ekefibede Gideon ufup?
4. Gideon akanam didie man iyaresit mmọ ọsuhọre?
5. Nso ikedi idiọk-ñkpọ mbio Succoth ye Penuel?
6. Ke nso utọ usuñ ke Jesus ọkọbọ ukem mme ufen emi?