Judges 13:1-25; 15:14-20; 16:4-6, 15-31

Lesson 195 - Senior

Memory Verse
“Edi edinen owo Mi edidu uwem ke mbuọtidem: ndien edieke enye edikhede afiak edem, ukpọñ Mi idikopke inemesit ke enye” (Mme Hebrew 10:38).
Cross References

I Samson, Ebierikpe

1. Israel ema etọñọ ntak eduk ke ndutuhọ oto ke ntak idiọk-ñkpọ, Judges 13:1; 2:3, 11-15

2. Abasi ke eñwọñọ Esie, ama emenere owo ndisio Israel ke idiọk itie mmọ, Judges 13:2-25; 2:16-19

3. Samson ama akabare edi andifak ye ebierikpe ke Israel, Judges 15:14-20; Exodus 3:9, 10

II Samson Edi Owo Oro

1. Unana editim mkpeme akaña esie ye Abasi, ye edida idiọk-ñkpọ nnam mbuburu akada akwa idomo etiene Samson, Judges 16:4-6; James 1:13-15; Genesis 3:6; Mme Ñke 1:10; 4:14; Matthew 26:41

2. Idomo oro ama okpon ye enye eti-eti tutu enye abiat mme akaña esie, Judges 16:15-17; Numbers 30:2; Deuteronomy 23:21, 22; Ecclesiastes 5:4-6; Matthew 24:12; 2 Peter 3:17

3. Koro uñwam ye ukeme Abasi ikoduhe aba, Samson ama akabare edi enye emi ekemumde ke mmem-mmem usuñ, Judges 16:18-21

4. Okposuk edi Samson akanamde idiọk, okonyuñ ọbọde ufen emi eketienede, edikabare esit esie ye editọñọ ntak nnyene mbuọtidem ye iberedem ke Abasi, ema enam enye ọtọñọ ntak ediduk ke mbọm Abasi, Judges 16:22-28; Habakkuk 2:4; John 3:36; Ñwed Mbon Rome 1:17; Mme Hebrew 11:32-34

5. Samson emi ọkọtọñọde ntak osobo ye mfọn Abasi ama enyene ukeme ndinam utom emi okokponde akan ke ini mkpa esie akan ke ini uwem esie, emi ekedide uduak Abasi ọnọ enye, Judges 16:29-31

Notes
SE EKPEPDE EBAÑA

Mbuọtidem Ke Abasi

Edisana Spirit okut ete ke odot nte ewetde mbuk Samson ke Akani Ediomi enim, ye nte etiñde ebaña uwem owo Abasi esie kiet ke Obufa Ediomi; edi owo ikemeke ndidọhọ ete ke ofuri uwem esie edi se ekpedade nte ñwọrọ-nda uwut-ñkpọ ke abaña nsọñọ-nda uwem owo Abasi ye edinen-ido. Nnyin ikut ite ke ndusuk ini Samson ama esinam ñkpọ ubuat-ubuat emi ikpikpu ñkpọ uwem emi ye iyaresit ekesinukde enye ndinam; ñko enye ama enyene akamba odudu, kpa ye oro mme asua esie ema esisọp ndibiaña enye ke mmem-mmem usuñ nte ekpri eyenọwọñ.

Nso ndien ke nnyin ikut emi ọfọnde ke uwem Samson? Nnyin imokut ite ke enye ama enyene mbuọtidem ke Abasi, ndien mbuọtidem esie edi se Abasi abatde nte nsọñ-urua ñkpọ, ke idem owo ekededi eke enye esinede, ekpekpri nte ekpekpri. (Se Matthew 8:10; 17:20). Edi akpanikọ ete ke mme ñkpọ ererimbot ema esidemere esit Samson ediwak idaha; edi kpa ye oro enye ama esikpañ utọñ ọnọ uyo Abasi, ndien ke mme utọ ini ntre, ediwak ini Abasi ama esidemere esit esie ke akpanikọ ndinam mme ikpọ ñwọrọ-nda utom uko. Ndusuk ñkpọ ntibe emi ewetde esin ke Ikọ Abasi edi nti uwut-ñkpọ ke abaña mbuọtidem ye uko Samson, koro enye ikememke idem inyuñ inyekke esit ke mme ikpọ mfina emi ekesisimde enye, emi akanade ete enye asaña ebe ke esit. Abasi ñko ama otoro uko ye mbuọtidem esie ke mme mkpọsọñ ini idomo oro, onyuñ owut emi ke ndisin enyiñ Samson ke otu mbomnmbuọtidem emi emende ewut ofuri ererimbot ndiduñọre nnyuñ nyene udori ke esit (Mme Hebrew 11:32-34).

Iduhe itie, efen ke Ñwed Abasi emi ewetde utọ mme utom uko emi ọsọñde ntem ke mibehe eke Samson. Edi akpanikọ ete ke mme ntak emi Samson ọkọnọde ndiñwana ye mme Philistine ikọfọnke ima ofuri ofuri; kpa ye oro, ekedi uduak Abasi ete esobo mme Philistine koro mmọ ekesinde Abasi ye ukpono Esie, emi mmọ ekemade ndida idiọk ye ikpikpu ido ukpono ndem mmọ ñkpuhọre. Ke usuñ kiet mme eken, ikọ ubierikpe Abasi ama osu, ndien Ñwed Abasi etie ntiense abaña nsobo emi Samson okosobode ke otu nditọ Philistine.

Nnyin imokut ite ke mbon idut esie, ndito Israel ikenyeneke udọñ ndiñwam enye, ndien oro ama akabare edi ñkpọ nsinsi but ọnọ mmọ; edi, ke ñkañ eken, mmọ ekebọp enye ke obufa uruk enyuñ esana enye eyak enọ mme Philistine man mmọ etuhọre enyuñ ewot enye. Edi ñkpọ ekpri udori ọnọ mme owo ererimbot ete ke Abasi ediwak ini esida iren mme iban emi enyenede ekpri ukeme ye talent anam uduak Esie ke ererimbot. Mme owo emi edude ke ñkoñkoñ idaha, enyenede akwa inyene ye utibe ọniọn edi se miwakke ndikut mmọ ke otu mbon ekọñ Abasi, sia esit mmo ọyọhọde ye iseri ye ikpikpu ñkpọ, ndien mmọ ese ete ke edi ndisuhọre idaha ke uwem ke ndinam utom Abasi (1 Ñwed Corinth 1:20-29). Edi andiwet Psalm ọdọhọ, “Utom esie edi ubom ye ubọñ” (Psalm 111:3).

Mme Unana Iwuk

Mme ndudue Samson ofuri ofuri ema ewak eti-eti. Mme unana iwuk ke idem esie emi ekesidade itie ofuri ini ekedi itiat utuaha ukot nduọ ọñọ enye ke idemesie ye mmọ emi ekekande enye ekuk. Edi kpa ye oro, enye ama enyene esit ye spirit emi onyimede. Abasi ekeme ndida esit emi onyimede anam ñkpọ. Utọ erinyime esit oro, emi enyenede mbuọtidem akpanikọ emi eberede ke Abasi, ñkpọ ọkpọsọsọñ nte ọsọsọñ ye enye, ye Edisana uko emi mifeheke, mmọ edi mme ñkpọ ekọñ emi Abasi ekemede, edinyuñ adade anam Obio Ubọñ Esie ọkọri onyuñ emenere Ubọñ Esie.

Ke esede ke enyin obukidem, mme ñkpọ ntibe emi ekekande Samson ekuk ke mme Philistine ekedide ndimum enye ema esọñ ekan enye ndikpenyene edikan. Mbon idut esie ekesasua enye. Mme Philistine ema ewak ke itie mme tọsin, ndien eketie nte ekpeda ofuri udim ekọñ man ekeme ndifak Samson nsio ke ọkpọsọñ ubọk mmọ.

Edieke Samson ekpekenyenede utibe talent mme ifiọk enye okpokoyom usuñ ọnọ idem esie ndibọhọ mme Philistine nnyọñ. Enye ikedighe owo inyene, emi enye ekpekekpede mbon ekọñ ndiñwam enye ndiñwana ye mme asua Israel. Enye ikenyeneke ñkoñkoñ idaha ke ukara, sia mmọ mikenyeneke edidem mme andikara emi enye ọkpọkọnọde ikọt esie uyo ndituak nda nyuñ ñwana ye mme Philistine. Edi Samson ama enyene ñkpọ emi okokponde akan kpukpru mme ñkpọ emi. Enye ama enyene mbuọtidem ke Abasi ndien oto mbuọtidem oro ke Abasi, ke enye akada ọkpọ-mbañ enañ owot tọsin mme Philistine. Yak kpukpru mmo emi edomode ndinọ mfaña emi mmọ mikpenamke ñkpọ inọ Abasi ke ndiseme nnyuñ ntua mbaña unana talent mme ukeme mmọ ekere ebaña se Samson akadade nte ñkpọ ekọñ esie. Enye akada ñkpọ ekọñ emi ekekperede enye, ndien ke uñwam Abasi enyene akwa erikan.

Ini kiet Moses ama odomo ndinọ mfaña man enye okuka akanam se Abasi ọkọdọñde enye. Ndien ndik esie ekedi ke mme mmọ emi Abasi ọdọñde enye ọnọ ididiọñọke enye nte enye emi ọbọde odudu oto Abasi. Abasi okobup se enye akamade ke ubọk. Moses ọkọdọhọ Abasi ete ke imọ ikama esañ, Abasi ama anam akwa utibe-ñkpọ ye esan oro, ndinam Moses, Nditọ Israel ye Nditọ Egypt efiọk ete ke enye ọbọ ọyọhọ odudu oto Abasi ndinam se Abasi ọkọdọñde enye (Exodus 4:1-5). Edieke nnyin ikam ibuọtde idem ke Abasi, inyuñ ikpat usuñ nnyin inọ Enye, nnyin iyenam ñkpọ, inyene mme ikpọ erikan emi edidade ñkọri ọnọ Obio Ubọñ Abasi, ye ubọñ Abasi, oto ke se ikperede nnyin idem ndida nnam ñkpọ.

Samson Oyom Uñwam

Okoto unana-ukeme Samson ndiñwam idem esie ekesin enye oyom uñwam Abasi, oro onyuñ edi se Abasi okoyomde. Utit iduhe ke se Abasi ekemede ndinam nnọ ukpọñ emi ayakde idem ofuri ofuri eberi ke ubọk uñwam Abasi ke ini unana. Abasi oyom ndiyarade Idemesie nnọ nditọ owo, edi oyom esit owo emi onyimede onyuñ ayakde idem ofuri ofuri nte ñkpọ utom man otim ayarade Enye ye akpanikọ emi odude ke erinyaña Esie. Kiet ke otu mme mkpọsọñ ikọ emi Abasi eketiñde ye nditọ Israel, ndimek ikọt Esie ekedi, ke mmọ ekenim ete ke Enye enyene adaña ke edinam Esie “Enyuñ etọñọ ntak edomo Abasi, enyuñ esuene Edisana Abasi Israel” (Psalm 78:41). Ikedighe ntre ye Samson. Eketie nte ndomokiet ikeduhe emi ọkọsọñde akan ndinam emi akpakanamde Samson eyik odudu Abasi ndinọ enye erikan.

Ebat Samson esin ke otu mbon uko ke mbuọtidem, sia enye okowutde mbuọtidem esie. Samson, ke akpanikọ, ama enyene utọ spirit emi David ekenyenede, koro ke ini enye edide kaña eyen eren ekpemerọñ, ama asua ọnọ udim ekọñ nditọ Israel ke ntak idek mmọ, onyuñ ọwọrọ aka ndiñwana ye akwa anyan owo oro Goliath ke mikamake ñkpọ efen ke ebede utop-itiat ye itiat ition. David ama onim Abasi ke akpanikọ, ama enyene mbuọtidem ndibere ke Abasi ke mme mkpọsọñ ini, onyuñ ayarade owut ke enye ndida suk itiat kiet emi otode utop-itiat esie ñwot Goliath. Ke ediwak isua ema ekebe, ema enyuñ edikhe uwem Peter ye John enyuñ ekọbọ mmọ oto ke ikọ ntiense mmọ ke abaña Christ, edi mmọ ekefiak etiene nditọ-ete mmọ ekebọñ akam enọ Abasi ete “nọ mme asaña-utom Fo odudu nditiñ ikọ Fo ke ofuri uko” (Utom Mme Apostle 4:29).

Edidianade Ñkpọñ Abasi

Yak nnyin ikunam ndudue ke abaña uwem Samson nnyuñ nnim ke akpanikọ ite ke Abasi ama ada ubọñ ke Samson okposuk enye okokpude Abasi onyuñ anamde mme idiọk-ñkpọ. Adaña ini Samson okosiode mme akaña esie ọnọ Abasi onyuñ omumde erinyaña ukpọñ esie akama. Abasi ama ada ubọñ, edi ke ini enye ekesinde ndinam ñkpọ mbaña ufọn ukpọñ esie, onyuñ esin ndikpe mme akaña esie nnọ Abasi, Samson akakabare edi ñkpọ esuene ke iso Abasi. Abasi ikonyuñ inyeneke inem ke enye.

Mme ndisime ebuana Samson ye mme Philistine ama ada uwem emem esie okosuño ke unana-ubọñ. Ema emum enye ke ukat; esioño mme enyin esie; enyuñ enam enye ọkọk ñkpọ ke ufọk-ñkpọkọbi Gaza. Enye akabare edi andibọ kpukpru esuene emi mme Philistine ekenọde enye. Mme nduk Samson ye mme Philistine edi se Ikọ Abasi akpande. Ñwed Abasi ọnọ nnyin ñwaña-ñwaña ye mme asaña-saña item ke Akani ye Obufa Ediomi, ete ke ikpanaha ete enyene ebuana, mme edidọ ndọ mme nduk eke midotke ye mmọ emi mikponoke Abasi ye Eyen Esie Jesus Christ.

Mme mbubehe urua nnyin ke usen ke usen ke abaña uwem emi edi ñkpọ emi esinukde nnyin ekesin ke nduk ye ererimbot. Okposuk edide ntre, mme nduk oro inaha aka anyan akan mbubehe urua, ndien ana nte inọ idem nnyin ufañ ndiwọrọ ñkpọñ kpukpru mme nduk emi edinamde nnyin ikop mmem-idem ndinam ñkpọ nnọ Abasi nnyin. Ana nte nnyin iwọrọ ikpọñ kpukpru mme nduk ye ido edinam ye usuñ nte ererimbot enamde ñkpọ emi mmọ ekerede ete ke edi akpan ñkpọ edieke mmọ eyomde ndinam ima Abasi ke esit nnyin ebit, ndida ini mme ekikere nnyin mkpọñ Abasi, mme ndida ñkpọ esuene nnọ idaha Ikọ Abasi ye ikọt Esie; inyuñ inaha nte nnyin inyene mbubehe ye mmọ. (Kot 1 Ñwed Corinth 5:9, 10; James 4:4; 2 Ñwed Corinth 6:14 -18). Nditọ Israel ema eda ediwak mfina enọ idem mmọ oto ke nditut utọñ ke mme ewuhọ Abasi emi ekekpande ndidọ mmọ emi minimke Abasi ke akpanikọ.

Mfọn Erifak

Anyan idet ibuot Samson akada ọnọ akaña esie ye Abasi. Odudu ama ọwọrọ enye ke idem ke ini enye akabiatde akaña esie ye Abasi, enye onyuñ akabare anana odudu ke ubọk mme asua esie. Ekeme ndidi akwa mfuhọ ama ọyọhọ esit Samson oto ke esuene emi enye akadade ọñọ idem esie, ikot esie ye se ikọdiọkde ikan, ọnọ Abasi emi enye akanamde ñkpọ ọnọ. Okposuk ekedide ntre, ufọkñkpọkọbi asua ekedi eti itie enye nditie ñkere mme ini emi enye ọkọduọkde ke ndinam ñkpọ nnọ Abasi. Samson ama akabare esit ke abaña esuene emi enye ekesuenede enyiñ Abasi, ndien Abasi ama ọtọñọ ntak ọnọ enye utibe odudu esie ini kiet efen ndida ñwot mme asua Israel.

Samson ama owot mme Philistine emi ekewakde eti eti ke ini mkpa esie akan ke kpukpru ini uwem esie. Ke ini mme Philistine ekediade usọrọ ndikpono abasi mmọ, nkukure Abasi akpanikọ ama ọtọñọ ntak ọṅọ Samson odudu esie, emi enye akadade owuri temple oro ọtọ mme Philistine owot mmọ kpukpru. Ke ntre ke Abasi okosio usiene ọnọ Samson emi ọkọduọkde mme enyin esie iba, ekemumde ke ukat, ye esuene emi mme Philistine ekenọde enye.

Samson ndisuhọre idem esie ñkesim idaha emi enye akadade utọ nsuhọre-idem oro ọnọ enye, edi se ekpetorode. Owo emi ebetde tutu osim bed mkpa esie ndikabare esit mkpọñ ofuri idiọk-ñkpọ emi enye akanamde ke uwem, eberi edem ke ata ekpri mfefere idorenyin. Edieke ke ini enye emede ubiak ye ndutuhọ mkpa, enye ekeme ndinyene ifiọk ndikere mbaña ndik emi odude ndisobo Abasi ye idiọk-ñkpọ ofuri eyo uwem, emi enye mikakabakere esit ikpọñ inyuñ ineñekere mme ukwañ usuñ, eyeda ata ọkpọsọñ mbuọtidem ke Abasi ndinim ke akpanikọ nte ke Abasi eyefen ọnọ enye onyuñ anyaña ukpọñ esie mbemiso mkpa ada enye.

Samson ke mkpa esie ama ayarade owut mbuọtidem akpanikọ ke Abasi nte Ñwed Abasi etiñde. Samson ikenyeneke mfaña ndiwut nte ke oro akanam imọ ibe ikoduk utọ idiọk itie oro. Enye ama anam idiọk, okonyuñ ọbọ utip idiọk oro. Kpa ye oro, enye ama ọtọñọ ntak ọbọñ akam ọnọ Abasi oyom mbọm. Enye ama ọbọ mbọm, Samson ñko ama ọtọñọ ntak ini kiet efen ayarade odudu Abasi: “Edieke Abasi adade ye nnyin, anie edikeme ndibiọñọ nnyin?” Ekeme ndidi Samson ama emenere enyin mbuọtidem ese Abasi nte ekemde ye eñwọñọ Abasi emi: “Jehovah emenere mbon nsukesit onim ke enyọñ: emen mme idiọk owo ọduọk ke isọñ …. Mmọ eke ebakde Jehovah, ye mmọ eke edoride enyin ke ima esie, enem enye esit” (Psalm 147:6, 11).

Questions
MME MBUME
  1. Nso ikedi ntọñọ akwa odudu Samson?
  2. Nso ukpep-ñkpọ ke ekeme ndikpep nto Samson ndida ọkpọ mbañ enañ kpọt-kpọt ñwot tọsin mme Philistine?
  3. Nso ikedi akwa eti ido emi Samson ekenyenede?
  4. Nso idi ntak emi ewetde enyiñ Samson esin ke Ñwed Mme Hebrew ọyọhọ ibuot duopekiet?
  5. Nte edi eti ñkpọ ndibet tutu ekem ini mkpa mbemiso owo akabare esit ke idiọk, onyuñ enyene idorenyin ete ke Abasi eyefen ofuri idiọk-ñkpọ?
  6. Nso ikedi ntak emi Samson okokponde ke ini mkpa esie akan ke ini uwem esie?