1 Samuel 13:5-14; 15:1-35

Lesson 207 - Senior

Memory Verse
“Nte edifọp uwa ye uwa emem enem Jehovah esit nte edikop uyo Jehovah? Sese nkopuyo ọfọn akan uwa, mkpañutọñ oñyuñ ọfọn akan ikpọñ okukim” (1 Samuel 15:22).
Cross References

I Ini Nnaneyin

1. Mme Philistine eda akwa udim ekọñ ndiñwana ye Israel, 1 Samuel 13:3-5; Genesis 34:30; Exodus 5:21

2. Israel ikenyeneke ñkpọ ekọñ ndida ñwana ekọñ, ndien mmọ ekedu ke ọkpọsọñ nnanenyin, 1 Samuel 13:6-8, 19:-22; Exodus 14:10-12

II Ñkoi-nnam Uwa Ye Iyaresit Abasi

1. Saul ama ebet Samuel ke nyek-idem ye unana ime ke usen itiaba, 1 Samuel 13:8; Ñwed Mbon Rome 5:3, 4; James 1:4

2. Saul ọsọñ enyin ọnọ uyo ete efọp edifọp uwa, 1 Samuel 13:9, 10; Mumbers 16:1, 3, 40; 2 Chronicles 26:16-20; Mme Hebrew 5:1

3. Samuel ama ọbiọñọre ke ukem ini emi ekenimde onyuñ obup Saul abaña mme edinam esie, 1 Samuel 13:10-12; Genesis 3:13; 4:10; Joshua 7:19

4. Saul onyime ọnọ Samuel ete ke imọ imanam idiọk ke esit imọ, 1 Samuel 13:12; Psalm 50:16-21; Ñwed Mbon Rome 1:32

5. Samuel anam Saul ọfiọk ete ke ebọ enye ebekpo ubọñ, enyuñ eda enọ owo efen, 1 Samuel 13:13, 14; 2:30; 15:28; Psalm 78:70; Utom Mme Apostle 13:21-23

III Mfri Ndisime Edinam

1. Abasi ama ọdọhọ Saul abiat kpukpru se idude uwem emi enyenede Amalek, emi enye mikanamke, 1 Samuel 15:1-9; Jeremiah 22:21; Titus 3:3

2. Abasi ama ayarade ọnọ Samuel ete ke Saul ikanamke uyo Imọ, 1 Samuel 15:10-13; Utom Mme Apostle 5:3; 2 Samuel 12:7-9

3. Ke ebupde ebaña nsọñ-ibuot esie, Saul esin ndikut ndudue esie, aka iso ọsuhọ ye unana erikabare esit, 1 Samuel 15:14-21; Genesis 3:12; 4:9; John 8:44

4. Samuel ama ọdọhọ Saul ete “Ñkopuyo ọfọn akan uwa” ndien sia enye ama ekesin uyo Abasi, ema esin enye ñko, 1 Samuel 15:22-29; Ñwed Mbon Rome 1:28; Jeremiah 6:30; Isaiah 1:22

5. Samuel ama owot Agag, onyuñ adaha ọkpọñ Saul man okukut enye aba, 1 Samuel 15: 30-35

Notes
SE EKPEPDE EBAÑA

Mme Esit Ndik

Saul ama ada ubọñ nte edidem ke isua iba ke ini Jonathan, eyen esie, okowotde ubak mbon ekọñ Philistine, emi ekesinde ofuri mbon ekọñ Philistine ebumere edi ekọñ ye Israel, Okposuk edi nte nditọ Israel mikenyeneke ñkpọ ekọñ, ke mibọhọke ekuri ye udọk, Saul ama ofuri ukorowo onyuñ obon kpukpru nditọ Isrrael ke abaña ekọñ eke edide. Kpa ye oro owo ikie itiokiet kpọt ekenyime ndisaña ye Saul ñkañwana ye tọsin mbon ekọñ Philistine.

Ini Mkpe-Mbiere

Esiwak ndida ini nsọñọ-ñkpọ mfiọk mme eti ido uwem owo; ndien mme ifet emi ekedi ndida ndomo edu uwem Saul. Enye ekedi etubom ekọñ eke mikenyeneke uwak mbon ekọñ ndien enye ama osobo ye mme nsio-nsio ñkpọ emi akanyande ubọk owut usọp-usọp afanikọñ emi owo mikemeke ndinyaña. Ke ini Enye okutde ete, mme Philistine ekeme ndibumere ñwana ke ini ekededi, Saul ama okut ete ke ifet oro okoyom enam akpan ñkpọ, midighe eyenyene ntak-urua.

Saul ama ekere ete akpana iyom uñwam Abasi edi Samuel, Anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ Abasi, ikoduhe do. Samuel ama ebem iso etiñ ọnọ Saul abaña usen emi, oñyuñ ọdọhọ enye ete ebet usen itiaba. Samuel ama anam Saul ọfiọk ete ke ini oro ke imọ ididi, man enye awa mme uwa ye edifọp uwa ke mkpe ubọk ọnọ Abasi man Abasi añwam mmọ, ndien do ke edinam Saul ọfiọk se edinamde. Edi Samuel ikedighe! Ọyọhọ usen itiaba esiere edi anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ iduhe do.

Ndisime Edinam

Sia Samuel mikabakke ikesim ke eti ini nte Enye ọkọñwọñọde, Saul ke nyekidem ye unana ime ama oyom usuñ ke idem esie ndiwọrọ ke mme afanikọñ esie. Enye ọnọ uyo ete eda edifọp uwa esọk imọ ndien enye awa mmọ ọnọ Abasi ke mkpe-ubọk.

Saul ama otim enyene ifiọk abaña odudu Abasi, oro ekesin enye enyene ndik ndiduk ke ekọñ ke mibọhọ uñwam ito Abasi inọ idem esie. Nte ededi, Saul ndikokoi mfọp mme uwa ke ini Sameul, owo emi Abasi ekemekde enim ndinam utọ utom oro mikoduhe, ekedi utom nnyekidem ye ñkpọ ndik ndinam. Ñko ekedi emiom ọnọ edinen ido Abasi ye ubọñ Esie, emi Abasi mikemeke ndifep enyin.

Utom edifọp uwa ye ediwa uwa ekenyene mmọ emi ekeyetde aran enim ndinam ntre, ndien kpukpru owo efen eke ekedomode ndinam ntre ekenyene ndibọ usọp-usọp ubierikpe mkpa, ndien ubierikpe oro ikoyomke ubiat ini. (Se Numbers 18:7; Leviticus 17:3-9). Obufa ediomi etiñ abaña ñkpọ emi: “Koro ke ememek kpukpru akwa oku, ekesiode ke otu owo enim enọ owo kabaña ñkpọ Abasi, man enye emen enọ ọsọk Abasi, onyuñ awa kabaña mme idiọk-ñkpọ” (Mme Hebrew 5:1).

Mbemiso ini ukara Saul, mme owo ema edu emi ekeyomde ndinam utom mme oku ke ini mmọ mikedighe mme oku, ndien ke mmọ ndinam ntem, eda nsobo enọ idem mmọ. Korah, Dathan ye Abiram ema efibe Moses ufip, enyuñ edomo ndibup mbaña unen emi Abasi ọkọnọde enye ke ido ndutim ukpono Abasi. Abasi ama ọnọ Moses unen ke ndinam isọñ atat inua emen ndisi, kpukpru mmọ emi ekebiomde enye ikpe. Ñko, ikañ ama oto Abasi ọwọrọ ata owo 250 ke otu mbọñ Israel emi ekemade se mmọ ekenamde. Utọ enyene ndik ido oro ke Saul akanam (Se Numbers 16:1-50 mme ọyọhọ Ukpep-Ñkpọ 105).

Esit Emi Abiatde Ibet

Ke ndo-ndo oro Saul okurede ndifọp uwa, Samuel ọbiọñọre onyuñ obup Saul abaña edinam esie. Ibọrọ Saul akayarade ubiom-ikpe esit esie, “ndien nsọñ esit mfọp edifọp uwa”.

Saul ikakabakere esit ke abaña ido unana ukpono emi, ndien ke akpanikọ, oro ekedi ntak ñka-iso nsọñ-ibuot esie ke mme ewuhọ Abasi. Oto ke ntak unana erikabare esit Saul, Samuel ama ọdọhọ ete ke enye anam ndisime, ndien ke ubọñ esie idikaha iso, ñko ke Abasi eyeyom etubom ekọñ efen ọnọ ikọt Esie, eke ekemde esit ye Enye (1 Samuel 13:13, 14).

Kpukpru udọñ emi Saul ekenyenede ke akpa ndida nnam ñkpọ Abasi ke spirit ye ke akpanikọ etie nte ama ọkpọñ enye ke utọ ini idomo emi. Mme idiọk udọñ ema ebe eda iso, ndien enye ọtọñọ ndibiet owo ntañidem, ibumere ye owo unana ukpono. Owo ekededi eke ayakde utọ spirit oro oduk enye ke esit onyun ada enye usuñ, ini iso esie edidi ñkim-ñkim, ndien Saul ama ọtọñọ ndidu ntọtuñọ uwem idiọk-ñkpọ ye ntut utọn.

Aka Iso Nditut Utọñ

Uyo Abasi ama osim Saul ete ke ana enye aka akabiat kpukpru ñkpọ eke edude uwem ke Amalek, ke owo ye unam, okusuhọ baba ñkpọ kiet. Saul ama ada udim ekọñ esie akañwana ye Amalek, owot kpukpru owo edi ọkpọñ edidem, onyuñ owot kpukpru mme unam edi ọkpọñ se ifọnde ikan.

Abasi ama ayarade ntututọñ Saul ọnọ Samuel onyuñ ọdọhọ enye ete, “Mmatua ñkpọfiọk koro ñkonimde Saul ke edidem: koro enye amakabare ọkpọñ mi, inyuñ inamke uyo mi” (1 Samuel 15:11). Ke ini Saul okosobode ye Samuel, enye ọdọhọ Samuel ete, ke imanam ke uyo Jehovah.

Ntut-utọñ ọyọhọ ikaba Saul emi ekedi ñkoi-nnam, inyuñ ikereke mme edinam esie enen mme inenke. Saul ikabiatke ini ndibiom ikọt esie ikpe ke abaña idiọk-ñkpọ ekededi eke akadade itie, ikonyuñ inyeneke ñkpọ efen nditiñ ke mibọhọke ndiyom unen nnọ ntututọñ esie.

Ibọrọ Samuel ke mme mfaña emi Saul ọkọnọde edi ibọrọ emi Abasi esinọde ke abaña kpukpru oruk ñkoi-nnam ye ñka-iso nsọñ ibuot ntem: “Koro emiom ebietde idiọñ, itun onyuñ ebiet ido ye mkpono-ndem. Abasi ama ọtọñọ ntak etiñ ọnọ Saul ebe ke inua prophet Samuel ete, “Koro afo emesin uyo Jehovah, enye ñko esin fi idaha edidem” (1 Samuel 15:23).

Utom Abasi Emi Anade Nte Enam

Saul ndika iso ntut utọñ ke uyo Abasi ama ayarade owut uduot idiọk-ñkpọ emi akatarade ofuk esit esie. Mme edinam emi eketie nte ekpri ñkpọ, edi se iketienede mmọ ke edem ema enyene ndik. “Owo eke anamde akpanikọ ke ata ekpri ñkpọ onyuñ anam akpanikọ ke akamba ñkpọ; owo eke akwañade ke ata ekpri ñkpọ oñyuñ akwaña ke akamba ñkpọ” (Luke 16:10). Ntre ke ekedi ye Saul; enye ikekwe ufọn ke ndikop item ke ñkpri ñkpo, inyuñ ifiọkke ite ke edi ata ediwak ñkpri ñkpọ ediana ọtọkiet ekebade edi ikpọ. Mme nta-ifiọk emi edọhọ ete ke enam akwa ererimbot emi eto ke nsio-nsio uduot ñkpri ñkpọ emi edude ke itie mmọ. Edieke edide ntre, se Abasi obotde emi okponde akan ekpenyene ndikop uyo Andibot nte Enye enimde, ke akpanikọ mme owo emi Abasi obotde ke mbiet Esie ekpenyene ndisuk ibuot nnọ uduak Abasi edieke eyomde mfọn Abasi.

Ke ukara mbon ekọñ America, enim ewuhọ enọ ofuri owo ete ke mmọ enyene ndibem iso ñkpep ndinam item, mbem-iso mmọ enọ mmọ efen item. Emi edi usuñ efen nditiñ se Samuel eketiñde uko-uko ọnọ Saul, “Sese ñkopuyo ọfọn akan uwa, mkpañutọñ onyuñ ọfọn akan ikpọñ okukim” (1 Samuel 15:22).

Itie iduhe ke obio ubọñ Abasi inọ mbon nsọñ-ibuot. Saul ama owut idem esie nte owo nsọñ-ibuot, ndien se iketienede ekedi Smuel ndiwai mben ekura esie ke ndinam ñwut nte Abasi ediwaide ebekpo ubọñ esie. Abasi ama ayak ebekpo ubọñ ọnọ David, owo emi esit esie ekemde ye Enye. David ama okpono mme mbet ye ewuhọ Abasi, onyuñ onim mmọ, okposuk edi nte akakpade enye ọkpọsọñ ñwaidem.

Ediwak owo etaba Obio Ubọñ Abasi koro mmọ ekade iso nditut utọñ ke Ikọ Abasi oto ke se mmọ ekerede ete edi ñkpri ñkpọ eke idiọk-ñkpọ miduhe ke esit. Abasi itiñke ikpikpu ikọ. Se Enye etiñde edi ata akpan ñkpọ, ntak edi koro Enye edide Ọkpọsọñ Abasi ndien efen iduhe ke ebede Enye. Ke ntre, owo ndida itie ekededi ke Ikọ Abasi ke ekpri ọwọrọ ndisin kpukpru se Abasi etiñde mme anamde ke ndek.

Ererimbot emi ọyọhọ ye ido ukpono, mbufiọk ye ekikere mme owo emi edade mme ufañ Ñwed Abasi nte isọñ ukpep-ñkpọ mmọ. Mmọ ebat mme ufañ Ñwed Abasi eken ke ekpri; ndusuk, mmọ edọhọ ete ke edi akani, ke idotke ye mbon eyo emi. Abasi ọdọhọ abaña utọ mbon oro ete: “Edieke owo ọkọrọde ñkpọ kiet ke esit, Abasi eyekọrọ ufen eke ewetde ke ñwed emi ọnọ enye; ndien edieke owo osiode ñkpọ ke ikọ prophecy ñwed emi, Abasi eyesio enye udeme ke eto uwem efep, ye ke edisana obio, kpa ñkpọ emi ewetde ke ñwed emi” (Eriyarare 22:18, 10). (Se ñko ke Deuteronomy 4:1, 2.)

Saul ama osio ñkpọ efep ke Ikọ Abasi, ndien Abasi osio enyiñ esie efep ke Ñwed Uwem, oñyuñ ada obio-ubọñ ọnọ owo efen. Unana erikabare esit ama ada usen idiọk ọsọk enye, oro edi, idọk ukut, ndien ke akpatre enye eyiri idem akpa.

Questions
MME MBUME
  1. Ke nso usuñ ke Saul ekebem iso ọsọñ ibuot ye Abasi?
  2. Anie akana nte ọfọp uwa ọnọ Abasi?
  3. Nso ekedi udiana ido ntututọñ Saul?
  4. Samuel akasaña didie ọdiọñọ abaña ido ntututọñ emi?
  5. Nso ikedi mme ntak emi Saul ọkọnọde ke abaña ntututọñ esie?
  6. Nso ke Abasi eketiñ abaña emi?
  7. Nso iditibe inọ kpukpru mme otut utọñ ye Abasi?