Lesson 190 - Junior
Memory Verse
“Jehovah edi okimmọ; ndidigeke: owo ekeme ndinam mi nso ñkpọ?” (Psalm 118:6).Notes
Ndiyuhọ Nnyuñ Nnana Esit Ekọm
Akpakana nditọ Israel efiọk ete ke mfina ekesitiene mmọ ke ini mmọ ekpọñde Abasi, edi etie nte ke kpukpru emana eke etienede ke edem ekenyene ukem ukpep-ñkpọ oro enọ idem mmọ. Isọñ Israel ama enyene nduọk odudu ke anyan ini ke adaña emi emana Israel kiet okosuk ọkọride.
Uforo ediwak ini esinanam owo efre abaña Abasi. Owo oro eyese ete ke imọ ke ika iso nte ọfọnde, ufọn iduhe ndiyom uñwam Abasi. Oro edi ata enyene ndik itie owo ndiduọ nduk ke esit. Nnyin inyene nditi ite ke kpukpru edidiọñ nnyin eto Abasi, ndien ikpenyene ndinem esit nnyuñ ñkọm Enye ke mmọ.
Ndusuk owo, utu ke ndidat esit ke se mmọ enyenede, mmọ ekabare edi ibuk inyuñ inyimeke ndibuana ye mbon efen. Adaña nte Abasi añwañade edidiọñ ọnọ nnyin, Enye oyom nnyin idi uñwam inọ mmọ efen. Ndien se ikande oro, nnyin inyene ndinọ Enye ekọm ke edinọ nnyin ediwak ñkpọ ntre.
Ke ini Israel ema ekenyene uyuhọ enyuñ enana esit ekọm, mmọ ema ewọñọre ekpọñ Abasi, ndien akwa ukut ama etiene mmọ. Jabin, edidem Canaan ama ada mmọ ke ufin, Jabin ekedi kiet ke otu mmọ emi Abasi ọkọdọhọde nditọ Israel esobo edi mmọ ema enim enye uwem ndika iso ñkara. Obio esie, Hazor, emi nditọ Israel ekebiatde, ama oto ke unana ntiñ-enyin mmọ, Jabin ama afiak ọbọp enye ke iso mmọ.
Mme Ukpat-ñkpọ Ukwak Ikie Usukkiet
Sisera ekedi akwa etubom udim ekọñ Edidem Jabin, ndien enye ama enyene odudu eti eti. Mbon nduyo emi etode mme obio efen ema efeñe ediduk ke nna ekọñ Jabin, edidiana ye udim ekọñ esie tutu enye enyene akwa udim ekọñ, ye chariot ukwak 900.
Ke emi Jabin akarade Nditọ Israel, mme owo ekedu ke ọkpọsọñ ukut. Ibet, mme ewuhọ ikoduhe. Mme owo ema ekop ndik ndisaña, mme ndiwat ke mme ikpọ efak ke ntak mme inọ emi owo mikọnọhọ ufen. Ekedi ñkpọ ndik ndiwọrọ ñka edem obio man ekekoi mmọñ emi mmọ ekpenyenede. Israel ema ebọ ufen obio unana ewuhọ emi ke isua edip, ndien ke akpatre mmọ efiori ekot Abasi ete ediñwam mme imọ. Mmọ iketiñke ñkpọ ibaña editua ñkpọfiọk ke idiọk ñkpọ mmọ, edi ufen mmọ, ama okpon akan se mmọ ekpekemede ndibiom.
Eka Ke Israel
Abasi ama enyene mbọm abaña mmọ onyuñ ọnọ mmọ Deborah, anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ añwan emi akanamde akpanikọ, onyuñ amade Abasi, onyuñ anamde se Abasi ọkọdọñde enye. Kpukpru owo eto ke mme obio Israel editiene enye eyom item. Usen kiet Abasi ama ọdọhọ enye ete yak ọdọñ nditọ Israel man mmọ esọñ ibuot ye Edidem Jabin. Sia enye ekedide ñwan, ikedighe mmem-mmem ñkpọ inọ enye ndida udim mbon ekọñ ñka eñwan, ke ntre enye ama okot Barak ndidi akwa etubom mbon ekọñ. Enye ekenyene ndiñwana ye Sisera emi ekenyenede udim ekọñ ye ukpat-ñkpọ ukwak 900 ndida ñwana.
Nditọ Israel ema edu ke idak ukara esie ebighi tutu, mmọ ikenyeneke mme enañ-mbakara ye mme ediwak ñkpọ ekọñ. Eketie nte ke edem kiet ọsọñ onyuñ enyene odudu akan eken. Ekpekedi ntre edieke Abasi mikpọkọdọhọke nditọ Israel eka. Ke ini Abasi ọdọñde nnyin utom, Enye eyenọ nnyin ofuri od
udu ye ukeme emi edikemde ndida nnam se Enye ọdọñde.Barak ama enem esit eti eti koro Israel ema enyene ifet ndikọñọre ọkpọnọ ufin mmọ mfep, edi enye ama ọfiọk ete ke ididighe ñkukure owo 10,000 ikpọñ ediñwana ekan ke ekọñ. Abasi eyeka ye enye. Ndien sia Deborah ekedide isuñ utom Abasi, enye Barak ama eyire nte Deborah ekpetienede aka ekọñ.
Deborah ama enem esit ndinam kpukpru se enye ekekeme eke Abasi edidọñde enye. Enye ke ima esit esie ama ọkpọñ ufọk ye ubon esie man akañwana ọnọ idut esie. Enye ikoyomke ukpono inọ idem esie, edi okoyom esobo mme okpono-ndem man Abasi ọbọ ukpono ye itoro. Ñko enye okoyom emem ye ubọhọ ọnọ ikọt Abasi. Oro edi mbiomo emi eti anditiene-Christ ekpenyenede ndibiom; enye ekpenyene ndifre mbaña inemesit idem esie man anam edinen ido Abasi akaka iso okut unen. Deborah ama ọnọ Barak ntọt ete ke enye idibọhọ ukpono ke erikan oro, koro Abasi ekenyene ndiyak Sisera akwa etubom mbon-ekọñ nsin ke ubọk añwan.
Ekọñ Ke Obot Tabor
Mbon ekọñ emi etode ke ubon Zebulun ye eke Naphtali, ata mme andiyom unen ye ufọn nnọ obio, efiak eboho ke ata uduot mmọ, edi edisobo ọtọ kiet ye Barak ye Deborah ke Obot Tabor man eñwana ye mme asua. Ke ini Sisera okokopde ete ke mbon- ekọñ Israel ema etim idem, enye ọsọsọp obok mbon-ekọñ esie ọtọ kiet ọwọrọ aka ye ukpat-ñkpọ ukwak ikie usukkiet man eketre nsọñ ibuot oro. Edi akpanikọ ke enye ama ekere ete ke odudu baba kiet iduhe eke edikande imọ. Deborah ikebetke tutu enye edi ndiñwana ye mmọ ke Obot Tabor, edi ama ọdọñ Barak ye mbon ekọñ 10,000 esuhọre ekesobo ye Sisera.
Ekọñ ama ọsọñ eti eti usen oro. Abasi akañwana ọnọ Israel. Ema esobo mbon Canaan tak-tak. Sisera ama enyene ọyọhọ mbuọtidem ke ukpat-ñkpọ ukwak 900; edi ke ini ekesobode udim ekọñ esie, enye ama ọfrọ ọwọrọ ke ukpat-ñkpọ esie onyuñ efehe oyom ubọhọ.
Nsu-Nsu Ebiet Udibe
Anam idiọk-ñkpọ ekeme ndikere nte ke imenyene ubọhọ ito ke ediwak okuk emi imọ isuhọde ke ebiet unim okuk, ebiet iduñ emi enye ọbọpde ọnọ idem esie, ye eti enyiñ emi enye enyenede; edi ubọk ita kiet emi Abasi otopde ekeme ndikpọri oro kpukpru ọduọk. Isaiah, Anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ ama etiñ abaña idut emi akanamde ediomi ye mkpa. Mmọ ekekere ete ke mfina ikemeke ndisaña ñkpere mmọ. Edi Abasi ama etiñ ete, “Eyesọhi ediomi emi mbufo ediomide ye mkpa efep, ndien esop emi mbufo esopde ye udi ididaha; ke ini ikpa eke ọtọde ofuk, ebede, mbufo eyedi se enye edidigide” (Isaiah 28:18). Abasi eyekpe ikpe mme owo, ndien edieke mmọ midikabakere esit, mmọ idikwe ubọhọ ito ke ubọk Abasi emi ayatde esit.
Sisera ama efehe ọkpọñ Ukpat-ñkpọ esie, inyeneke uñwam. Enye ama añwana ye nditọ Abasi ndien ọduọk ofuri mbon ekọñ esie ye mme ukpat-ñkpọ esie. Enye ama efehe okoduk ke ufọk-ọfọñ añwan kiet emi enye ekekerede ete ke imọ iyebọhọ. Ema ekpan iren owo ndiduk ubet añwan, ke ntre enye ekekere ete ke owo baba kiet ididighe idiyom imọ do. Ñwan emi ekekerede Jael, ikedighe owo Israel, edi imenim ite ke edi Abasi okonuk enye man añwam ikọt Esie ke usen oro. Enye ama onyime Sisera oduk esit ufọk onyuñ ọnọ enye mmọñ-eba ọñwọñ. Do enye (ñwan) ama ofuk Sisera man enye ekpedibe. Sisera ama ekere ke imọbọhọ. Enye ama etiñ ọnọ Jael man enye okunam owo ọfiọk ete ke imọ do. Enye ama okop mba eti-eti ke ekọñ oro; ndien ke enye ama akadia ñkpọ ama, enye ede.
Ediwak mme anam idiọk-ñkpọ eduọ idap koro edoride enyin ke ukpeme obukidem. Mmọ ekere ete koro mme imọ inyenede mbiet ido uteñe Abasi, ke mme imọ imebeñe idem ndisobo ye Jesus kpa ye oro eyọhọde ye uwem idiọk-ñkpọ. Idem mme mmọ efen ekeme ndidi inyenekenyene mbiet ido uteñe Abasi, edi eyedọhọ ete “Akananam nnamke owo idiọk ñkpọ. Ami nnam ye owo kpa nte mkpoyomde mme owo enam ye ami. Nte edinen Abasi eyebiom mi ikpe ke oro?” Abasi idibiomke owo ikpe ke mme nti utom esie, edi iditreke ndibiom enye ikpe edieke enye esinde edinyaña Esie. Jesus ama etiñ ete “Mbufo enyene nditọñọ ntak mmana” (John 3:7). Iduhe owo baba kiet emi odude ke mbeñe idem ndika Heaven ibọhọke enye akabare esit ọkpọñ mme idiọk-ñkpọ esie, enyuñ eyet idiọk-ñkpọ esie ofuri-ofuri efep ke Iyip Jesus.
Mkpa Owo Emi Asuade Abasi
Nte Sisera ekedede idap, Jael ama ada okpukwak ufọk-ọfọñ ọkọñ esin ke ibuot esie tutu enye ebe ọwuhọ ke isọñ. Ke ntre enye ama akpa. Barak, etubom mbon-ekọñ Israel, ama odomo ndiyom Sisera; ndien ke ini enye akasañade ekpere ufọk-ọfọñ Jael, enye Jael ama ọwọrọ edisobo ye enye onyuñ ọdọhọ ete: “Di, nyewut fi owo emi afo oyomde.” Kere baña mkpaidem Barak ke ini enye okokutde Sisera akpade ana ke isọñ ye okpukwak ke ufọt ibuot esie!
Ekọñ ama okure; Israel ema enyene erikan. Ema enyuñ eyak enye emi akadade mme asua usuñ esin ke ubọk ñwan, ukem ukem nte Deborah ọkọdọhọde. Jabin, edidem mbon Canaan, ikemeke ndinam akpan ñkpọ ke esiode mbon-ekọñ esie efep, ikebighike ema esobo enye ñko. Isọñ ama ọtọñọ ntak enyene nduọk-odudu. Abasi ama ọnọ edikan.
Questions
MME MBUME- Anie ekedi obufa ebierikpe ke Israel?
- Ekemek anie ndidi ada ibuot mbon-ekọñ Israel?
- Nso ke enye eketiñ ke ini Deborah ọkọdọhọde enye ada mbon-ekọñ akañwana ye Sisera?
- Nso ke Deborah akanam ndiñwam Israel man ekan ke ekọñ oro?
- Ekeñwana ekọñ oro ke mmọñ?
- Sisera ekeberi idem ke nso?
- Israel ekeda nso utọ ñkpọ-ekọñ eñwana ekọñ?
- Nso ikotibe inọ Sisera ke ini enye ọkpọñde chariot esie?
- Mme anie ekekan ke ekọñ? Ekeyak Sisera esin ke ubọk anie?