Lesson 199 - Junior
Memory Verse
“Kpukpru mme idut emi afo akanamde eyedi edituak ibuot ke iso fo, Ọbọñ; eyenyuñ ekpono enyiñ fo” (Psalm 86:9).Notes
Akañ
Ke ata anyan ini emi ekebede, ke ini mme ebierikpe ekekarade Israel, akañ ama osim ñkañ isọñ kiet ke Judah. Mme mfri ema ediọk eti-eti ndien mme owo ikenyeneke ediwak nte ekemde mmọ ndidia. Ke ndusuk mme idut, ediwak udia ama odu, ke ntre ndusuk mme owo edaha ekpọñ ufọk mmọ eka ke ebiet eke edikutde ediwak mme ñkpọ emi mmọ eyomde enọ ubon mmọ.
Kiet ke otu mme ufọk oro ekedi ufọk Elimelech ye Naomi, emi ekekade isọñ Moab ndiduñ do ye nditọ iren mmọ mbiba. Nte ededi ikedighe kpukpru ọkọfọn ye ufọk oro. Ete ama ebem iso akpa, ikebighike nditọ iren iba ema ekpaña. Nditọ iren esie mbiba ema edọ nditọ iban Moab, idahemi Naomi edisuhọ ikpọñ ye iban nditọ esie ke esen idut emi okoyomde usuñ ọkpọñ Israel emi kpukpru ikọt esie ekeduñde.
Udọñ Ndinyọñ Ufọk
Naomi ama ọfuhọ eti-eti. Ndusuk enye ekekere ete ke kpukpru mfina emi okoduk etiene imọ koro imọ ikọkpọñde isọñ Israel, emi Abasi ọkọnọde ndimek ikọt Esie, ndien ika ikoduñ ke otu mbon Moab emi mikọfiọkke Abasi enyuñ ekponode ndem. Idahemi ebe esie ye nditọ iren esie ema ekpaña. ikoduhe baba owo efen emi ọkọfiọkde usuñ ukpono Abasi esie, ndien enye eketie ata ikpọñ do.
Nnyin imekeme ndifiọk nte Naomi nditie ikpọñ-ikpọñ eketiede. Ekeme ndidi ndusuk nnyin ima itie ke otu mme anam idiọk, ndien nnyin ikut mbiomo emi efikde nnyin koro mmọ miyomke nditiñ ñkpọ Jesus. Ke ini oro, ekeme ndidi nnyin ima isobo ye ọdiọñọ owo Abasi ke efak, onyuñ ekeme ndidi enye emi ọsọñde nnyin ndifiọk, ndien eyetie ye nnyin nte emi ikposobode ye ata akpan ufan nnyin. Ebuana nditọ Abasi edi ata akpan ñkpọ ọnọ owo Abasi akan ebuana nditọ ete esie emi midighe nditọ Abasi.
Andiwet Psalm ewet ete “Ami ndi nsaña kpukpru mmọ eke ebakde fi, ye eke mmọ emi enimde item fo” (Psalm 119:63). Ndien Ikọ Abasi enyik nnyin ete ikunyuñ isin ndisobo idem ọtọ kiet ke ndikpono Abasi (Mme Hebrew 10:25).
Ndikpe Mbiere
Naomi ama ekpe ebiere ete ekem ini ndien imọ ndinyọñ ntiene oruk imọ. Ndusuk Abasi eyediọñ imọ ke ini iso ke isọñ obio imọ. Orpah ye Ruth, iban nditọ Naomi, ema esaña ye enye tutu ekesim adaña isọñ Moab ke ini enye ọkọtọñọde isañ unyọñ esie. Mmọ ema ema enye eti-eti enyuñ etua ebaña ekikere ndikpọñ enye. Mmọ ema ekpe ye Naomi ndiyak mmọ etiene eka Bethlehem-Judah ye enye.
Naomi okoyom ndinam nditọ iban oro efiọk se mkpe-mbiere mmọ ediwọrọde inọ mmọ. Edieke mmọ edifiakde enyọñ isọñ mme ete mmọ ke akpanikọ mmọ eyetọñọ ntak edọ ndọ enyuñ enyene ubon emi ekpepde ido mbon Moab, enyuñ ekpono ndem isọñ oro. Edieke esañade ye Naomi, ufen eyedu ke usuñ mmọ, koro Naomi ekedide ubuene inyuñ inyeneke ñkpọ ndinọ mmọ. Ndien mmọ eyedu ye esen owo emi ido edinam mmọ ọkpuhọrede. Ke akande oro, mmọ eyedu ye mme owo emi ekponode Abasi akpanikọ. Nte mmọ ema esuk eyom ndika? Edieke mmọ ekade ndusuk mmọ idikemeke nditọñọ ntak mfiak nnyọñ isọñ Moab.
Ke ini Orpah okokopde abaña ukpuhọre edu uwem emi enye edidude ke Judah, enye ama ekpe ebiere ndifiak nnyọñ ntiene oruk esie ye mme abasi esie; ndien nnyin ikopke ñkpọ aba ibaña enye. Edi Ruth ama enyene spirit efen.
Nsinsi Idorenyin
Ruth ama ada okut ñkpọ ke uwem Naomi emi okotukde esit esie. Enye ama ekeme ndikut mbe ukut uwem emi, esen owo ye mme edu uwem mmọ. Enye ama ada okut Naomi nte eyen Abasi emi ekenyenede idorenyin ke uwem nsinsi. Ekeme ndidi enye ama enyene ifiọk abaña mbuọtidem Abraham emi ọkọfiọkde ete ke imọ idi asaña isañ ke ererimbot, oduñ ke ufọk edi enye okoyom nsisni ebiet iduñ “eke enyenede nsọñọnda, eke Andibọp ye Andinam enye edi Abasi” (Mme Hebrew 11:10). Uwem esie ọkọkọñọ ke idorenyin ndika obio Abasi oro, emi edide Obufa Jerusalem.
Ke Kpukpru Obio
Mbon Israel, kpa nditọ Abraham, ekedi mmọ emi Abasi ekemekde. Enye ama ọnọ mmọ saña-saña edidiọñ, okonyuñ ayak ọnọ mmọ ndikpeme nnyuñ ntiñ enyin ke eti usuñ ukpono Abasi. Edi oro ikọwọrọke ite ke edinyaña nditọ Israel ikpọñ. Andiwet Psalm ekesin odudu ndiwet: “Kpukpru mme idut emi afo akanamde eyedi edituak ibuot ke iso fo, Ọbọñ” (Psalm 86:9).
Ruth okoto ke Moab, ikedighe eyen Israel; kpa ye oro ke ini enye ekenyenede udọñ ke abaña akpanikọ ndien onyuñ onyime ndikpono ata Abasi akpanikọ, Enye ama osuhọre enyin ese enye ndien ada enye nte eyen Esie. Akam Ruth nditiene eka-ebe esie ekedi: “Kukpe mi ubọk, ete nnyọñ ñkpọñ fi, ntre nditiene fi: koro nyeka ke ebiet eke afo akade; nyenyuñ nduñ ke ebiet eke afo oduñde: oruk fo eyedi oruk mi, Abasi fo eyenyuñ edi Abasi mi”.
Ke mme ikọ oro, Ruth ama ọwọñọre edem ọkpọñ mme ñkani uwem esie, ọkpọñ kpukpru se enye ọkọfiọkde-fiọk ke edem. Se ikadade enye ke iso ekedi obufa uwem, ini iso emi owo mikọfiọkke, edi enye ama enyene mbuọtidem ke Abasi emi Naomi akanamde ñkpọ ọnọ ete ke Enye eyekpeme imọ. Enye ama ọtọñọ ke itie emi anam-idiọk eke atuade mkpọfiọk enyenede nditọñọ man enyaña enye. Owo enyene ndiwọñọre edem ñkpọñ idiọk-ñkpọ esie, ebiere ndikpọñ mmọ ofuri-ofuri, ndien ọwọñọre ebine Abasi ye eñwọñọ ndidu uwem nnọ Enye nte ikọ Abasi ọdọhọde. Enye enyene ndisana ndiọi udọñ nyak, emi añwanade ye uduak Abasi. Owo kiet ekededi emi ọtọñọde ndisaña ye Abasi ke mme usuñ oro enyene ndinim ke akpanikọ ete ke ata Abasi ima eyekere ñkpọ abaña enye.
Andikan
Ke ini Jesus editọñọde ntak edi ke ererimbot ndida Ñwan-ndo Esie, Enye eyeda mmọ emi ekesinde kpukpru ñkpọ isọñ emi enyuñ etenede Enye ọnọ Idem Esie. Ofuri uduak Anwan-ndọ edi ndinem ebe ndọ esit. Mmọ emi edidide Ñwan-ndọ Christ edi mmọ oro enọde Abasi ke ntak-ubọk se ededi emi Enye oyomde oto mmọ; mmọ eyak ofuri uwem mmọ ke utom Esie ndikot mme ukpọñ efen nnọ Enye. Mmọ efre ebaña ufọk mme ete mmọ, mme oruk mmọ, man eka ekenam utom ke inwañ ukpeñe Ọbọñ.
Abasi eketiñ abaña Ñwan-ndọ ke ini Enye ọkọdọhọde “O eyen-añwan, kop, nyuñ se, nyuñ kpañ utọñ; nyuñ fre oruk fo ye ufọk usọ; ndien yak edidem oyom uyai fo eti-eti: koro enye edide Ọbọñ fo: tuak ibuot nọ enye ndien (Psalm 45:10, 11).
Paul Apostle ọnọ nnyin ekpri ekikere nte ofuri ediyak idem nnọ ọwọrọde, ke ini enye ọkọdọhọde: “Mmọdo mmada mbọm Abasi ñkpe mbufo ubọk, nditọ-ete mi, nte eda ikpọhidem mbufo enọ Abasi nte odu-uwem uwa, emi asanade, emi onyuñ enemde Abasi ndibọ; koro emi edide uwa eke anade ọnọ mbufo ndiwa (Ñwed Mbon Rome 12:1). Paul anam añwaña ete ke edi mmem-mem ndinam ntre. Enye ọdọhọ ete: “Mbat kpukpru ñkpọ ke ntak-urua, man mbọ akan ifiọk Christ Jesus Ọbọñ mi: emi ñkayakde kpukpru ñkpọ atak kabaña Enye, mmonyuñ nsin mmọ ke mbio, man mbọ Christ nda nnyene” (Ñwed Mbon Philippi 3:8). Baba ñkpọ ndomokiet idighe ñkpọ inọ enye ke uwem emi ke mibọhọke ndinem Jesus esit nnyuñ ndu ke mbeñeidem ndibuana ke akpa eriset.
Ndifiak Edem
Orpah edi ndise mme owo emi ekutde uyai ke Gospel emi ñko enyuñ etọñọde ndisaña ntiene Jesus. Edi ke ini ñkpọ ọsọñde, ndien mmọ ekut ete mbiomo kross odu ọnọ mmọ ndibiom, mmọ efiak edem eka ñkani uwem mmọ. Mmọ ikemeke ndikut se Jesus akamade ọnọ mme andikan ke idomo ebede.
Jesus ama ọdọhọ mbet Esie “Mbufo eyekut ukut ke ererimbot: edi esọñ esit; Ami ñkakan ererimbot” (John 16:33). Ndien ke ini Jesus odukde ke esit nnyin, nnyin inyene odudu oro ndikan ñko. “Mbufo enyene Abasi, ñkpri nditọ mi, emenyuñ ekan mmọ; koro Enye emi odude mbufo ke idem okpon akan enye emi odude ke ererimbot” (1 John 4:4).
Mme Utip
Ruth ama ada akamba ufañ ke ini enye ọkọkpọñde ufọk esie ye oruk esie ndika ñkodu ye nditọ Israel nnyuñ mkpono Abasi mmọ. Enye ama ọkpọñ kpukpru ñkpọ etiene Ọbọñ. Jesus ọkọñwọñọ ete: “kpukpru owo emi ekọkpọñde ufọk, mme nditọ-eka iren, mme nditọ-eka iban, mme ete, mme eka, mme nditọ, mme isọñ kabaña enyiñ Mi, eyebọ utip utim ikikie, eyenyuñ enyene nsinsi uwem” (Matthew 19:29).
Abasi ama ọtọñọ ndidiọñ Ruth ke ndinọ enye ye Naomi udia ke ndo-ndo oro mmọ esimde do. Ikebighike Ruth ama ọdọ Boaz, owo inyene ke Judah, emi akanamde enye edi kiet ke otu ubon edidem emi Jesus akamanade. Rahab, ñwan Gentile efen emi nnyin ikekpepde ñkpọ ibaña, ekedi eka Boaz, ndien Ruth ye Boaz ekedi eka-ete ye ete-ete edidem David.
Ruth ye Orpah ema enyene ukem-ukem ifet emi ekenimde ke iso mmọ. Mmọ mbiba ema enyene ifet ndikpono Abasi akpanikọ. Orpah ama afiak etiene mme abasi esie, ndien nnyin ikopke ñkpọ aba ibaña enye. Ruth eketiñ ọnọ Naomi, “Oruk fo eyedi oruk mi, Abasi fo eyeyuñ edi Abasi mi”. Se utọ ukpono emi eketienede enye! Ñwed kiet odu ke Edisana Ñwed Abasi emi ekerede enyin esie; ndien enye, ñwan Gentile, onyuñ ọbọ saña-saña mfọn emi kpukpru eyen añwan emi otode Israel okponyomde, ke ndidi kiet ke otu ubon emi Messiah-Israel okotode.
Questions
MME MBUME- Nso edi ntak emi Elimelech ye ufọk esie ekekpọñde Judah?
- Mmọ ekedu uwem didie ke idut emi mmọ ekekade?
- Nso ñkpọ ikotibe inọ Elimelech ye nditọ iren esie mbiba?
- Nso ñkpọ ke Naomi ekebiere ndinam?
- Tiñ nte edidianade Naomi ye iban nditọ esie eketiede.
- Didie ke Naomi ọkọfiọk ete ke Abasi eyeda Ruth?
- Tiñ se mkpe-mbiere Ruth ọkọwọrọde ọnọ enye.