Lesson 227 - Senior
Memory Verse
“Kpa nte ete atuade nditọ esie mbọm, kpa ntre ke Jehovah atua mmọ eke ebakde enye mbọm” (Psalm 103:13).Cross References
I Ewuhọ Emi Ekpepde Owo Ndikọm Abasi
1. Andiwet Psalm ama etiñ abaña utom edinọ Jehovah ubọñ Psalm 103: 1, 2; Deuteronomy 8:10, 18; Luke 19:40
2. Emen mme ntak ewut, emi Abasi odotde ndibọ itoro nto mme owo, Psalm 103:3-6; 130:4; Matthew 1:21; Luke 9:56; 1 Peter 2:9
II Mme Mfọn Eke Owo Midotke Ndibọ
1. Abasi ama ayarare Idem-Esie ọnọ Moses ke Obot Sinai ye ofuri nditọ Israel oto ke ibet, Psalm 103:7; Deuteronomy 4:8-14; Daniel 2:22; John 1:17; Mme Hebrew 1:1-3
2. Mbọm edi ñwọrọ-nda edu emi Abasi enyenede, nte kpukpru owo emi edide etiene Enye ke mbuñọ esit ekutde, Psalm 103:8-12; 108:4; Ñwed Eseme 3:22, 23; Joel 2:12-14; Titus 3:5
3. Uwem owo edi ata ibio, edi Abasi ọmọfiọk nte nnyin iborode, Psalm 103:13-16; 89:48; Isaiah40:6, 7; Mme Hebrew 9:27; James 4:14
4. Ndibe-ñkpọ emi odude ke nsi nsi uwem ọkọñọ ke ndinam Ikọ-Abasi, Psalm 103:17, 18; Isaiah 1:19; John 8:31, 32; 14:23
III Edidem Ofuri Ekondo
1. David ama okot kpa mme angel ete ebuana ke ekọm eke enọde Abasi emi edide andikara kpukpru, Psalm 103 19, 20; 1 Chronicles 29:11; Isaiah 6:2, 3
2. Ema ekot udim enyọñ, ndien ke akpatre, Andiwet Psalm ọtọñọ ntak ọnọ idem-esie item ndikọm Abasi, Psalm 103:21, 22.
Notes
SE EKPEPDE EBAÑAMme ini edu ke uwem owo ekededi emi anamde ñkpọ ọnọ Abasi akpanikọ ye odu uwem Abasi, emi ubom, ubọñ ye utibe uyai Abasi etiede nte ñkpọ eke eyararede obufa enọ ukpọñ esie ke ediye usuñ eke enyenede ndyọ. Etie nte andiwet Psalm okodu ke utọ idaha ntem eke emenerede esit esie ke ini enye ekewetde mme ikọ emi edude ke Psalm 103. Ukot ikọ esie edi ke Ọbọñ Abasi okoñ onyuñ edi nsinsi ndien uwem owo ọsuhọre onyuñ ọmuhọ, edi Abasi emi odude ke enyọñ osuk enyene ifiọk abaña owo ye mme usuñ esie. Ekikere emi ama anam esit andiwet Psalm emi edemerede, okot ofuri ifiọk emi okodude ke enye, onyuñ okot mme angel ye ofuri udim Enyọñ ete eda itoro ye ekọm esọk Abasi emi odotde, emi edide Andibot ye Edidem emi minyeneke se edade edomo ye Enye.
Itoro Emi Ebọde
Idiọk owo ikemeke ndida idiọk esit esie nnọ Abasi itoro eke odotde, koro “Oto ke uyọhọ esit ndien inua etiñ” (Luke 6:45); edi mfọn Abasi ekeme ndikpuhọde esit idiọk owo. Andiwet Psalm ini kiet ko ama enyene esit eke ọkọdiọkde, ndien enye ama ọbọñ akam tutu enye enyene edifen ke mme idiọk-ñkpọ (Psalm 32:5); ntre ke enye ye uyọhọ obufa esit ọnọ itoro emi Abasi adarade. Ke ediwak ini akwa edidem Israel emi ekenyene ndikpọnọde ediwak mbubehe nnim ndien ọnọ Abasi esie itoro! Itoro emi owo ọnọde Andibot enye esesin ata akamba edidiana kiet ke ufọt owo ye Abasi, onyuñ anam idaha esie otim ọsọñ akan nte ekedide. Ndibe ñkpọ emi ọnọde owo Abasi nsoñ-idem mfin emi edi ido edinọ odu uwem Abasi itoro ye ekọm ofuri-esit ke abaña mbọm ye mfọn Esie ye nditọ owo. Edieke owo mikpemeke ndinọ Abasi itoro, owo eyesọp efre mme mfọn Esie. Ediye ikwọ emi ọnọ nditọ Abasi item ete “Bat mme edidiọñ fo, siak mmọ ke enyiñ”.
Edifen Mme Ukwañ-Ñkpọ
Andiwet Psalm emen owut ke nde ke nde ntak emi mme owo ekpetorode Abasi ekpenyuñ ekponode Enye. Ebem iso esiak edifen mme ukwañkpọ nte akpa koro edi idiọk-ñkpọ ọbiọñọ edidiọñ Abasi ke uwem owo. Idiọk-ñkpọ ada mkpa ọnọ andidue, edi Abasi efen mme ukwañ-ñkpọ kpukpru owo emi edide etiene Enye.
Edikọk Emi Otode Odudu Abasi
Ọyọhọ ntak iba nditoro Abasi edi koro enye ọkọkde kpukpru oruk udọñọ. Edieke abia-ibọk ererimbot emi ekpenyenede oruk odudu emi, nte ikpọkwọrọke enyiñ esie? Ndien kpukpru owo emi ekpenyenede mbufiọk esie nte idimenke mmọ iwut añwa-añwa? Edi Abasi kpukpru ini edi ukem, onyuñ enyene ukem utibe odudu mfin ndikọk kpukpru oruk udọñọ. Eyen Abasi ama ọkọk kpukpru owo emi ekekade etiene Enye, ndien nnyin ikot ite “Jesus Christ etie ukem-ukem, mkpọñ, ye mfin, ye ke nsi-nsi” (Mme Hebrew 13:8). Ntak eke kpukpru mbon udọñọ ke ererimbot mikaha itiene Enye? Mme ukwañkpọ mmọ adiañare mmọ ye Abasi. Ke ini mme owo enyimede ndikabare ñkpọñ mme idiọk-ñkpọ mmọ ediwak ini eyekut odudu Abasi nte ọkọkde mme udọñọ mmọ ñko. Eñwọñọ Abasi ye nditọ Israel ekedi “Edieke afo editimde okop uyo Jehovah Abasi fo onyuñ anamde se inende enye ke enyin, onyuñ akpañde utọñ ọnọ mbet esie, onyuñ onimde kpukpru ewuhọ esie, ndidaha baba udọñọ kiet emi ñkanamde etiene Egypt, ntiene fi: koro edi ami Jehovah nnam udọñọ okure fi” (Exodus 15:26).
Ndusuk owo ekeme nditiñ nte ke Andiwet Psalm, ke Psalm 103, etiñ abaña edikọk eke Spirit, edi Isaiah ada ukem ukot ikọ oro ke ini enye ewetde abaña Andinyaña:
“Edi enye akada unan abaña mme idiọk ido nnyin, anuaha abaña mme ukwañ-ñkpọ nnyin, ufen odoro enye ke idem man nnyin ikut emem; ndien inia esie ọkọk nnyin” (Isaiah 53:5). Spirit Abasi ebe ke Matthew, etiñ owut akpanikọ ete ke Jesus ama ọkọk kpukpru mmọ emi ekedọñọde ke ikpọkidem, man osu nte mme prophet eketiñde (Matthew 8:16, 17). Ke emi ke ekut ete ke Jesus ikọnọhọ usio-isop ke abaña idiọk-ñkpọ ikpọñ edi ọkọnọ ye edikọk ke ikpọhidem ñko.
Udọñọ ọkọtọñọ ye idiọk-ñkpọ, ndien ukem Iyip emi ọkọduọhọde ke abaña edifen mme idiọk-ñkpọ enyene odudu ndibiat udọñọ mfep. Ntak eke mme owo mikpebuọtke idem ye Abasi ke abaña edikọk udọñọ mmọ, nnyuñ nnọ Enye itoro ke Enye anamde utom oro?
“Nti Ñkpọ”
“Emi adade eti ñkpọ oyuhọ uyai fo” Se ikọ emi akamade okpon akan udia usen emi nditọ owo edade ebọk idem mmọ. Edi Job ọkọnọ ukot ikọ eke edade etọñọ itie edikot ñwed emi, “Mmonim ikọ inua esie ñkan uduak mi” (Job 23:12). Udia ikpọhidem edi se ifọnde, ndien Abasi ama ọñwọñọ ete nditọ Imọ idinanake mme ñkpọ eke efọnde ke uwem. “Edi Enye oduñ ke enyọñ: mkpọsọñ ebiet ikpọ itiat edi ubọhọ esie: enọ enye uyo; mmọñ esie itreke” (Isaiah 33:16). Edi udia emi otode Heaven odu emi edide akpan ñkpọ ọnọ ukpọñ. Uyo ikpọhidem ọnọ uwem, edi ana ukpọñ enyene udia esie oto Abasi. Ikọ Abasi odu ke abaña ntak oro: enye edi udia ọnọ ukpọñ. Mmọ emi etiede ke ukot Jesus eyenyene uyo nte ekemde onyuñ ọsuhọde: “Ami ndi uyo uwem: owo eke etienede Mi idikpaha biọñ; owo eke onyuñ ọbuọtde idem ye Ami idikopke nsat-itọñ tutu amama” (John 6:35).
Andiwet Psalm ọdọhọ ete ke ufọn owo ndidia nti ñkpọ Abasi edi keyenọ nsọñ-idem nte akparawa. Enye ada nturukpom ke uwut-ñkpọ, ndusuk edi koro enye edide inuen emi esibigide uwem akan. Mme nturukpom esidu uwem esim isua 100; kpa ke udomo idaha isua oro, edọhọ ete, ke ini akani ntañ esie ebehede ewọñọ, ke isibigike mbufa efen etibe, ntre ke anam enye ọtọñọ ntak edi akparawa inuen. Ukpọñ owo emi esibuọtde idem ye Abasi isikanike. Ikpọkidem ekeme ndimem onyuñ ebe efep, edi ukpọñ eyefiak etiene Abasi emi ọkọnọde enye. Ke usen ubọk eriset ukpọñ eyetọñọ ntak edidiana ye ikpọhidem ubọñ, emi edisetde man odu ye Ọbọñ ke nsi nsi (1 Nwed Thessalonica 4:16, 17). Idorenyin anditiene Christ edi idoreyin emi midikpuhu.
Mme Edinam Mbọm
Ke David ama akabat mme edidiọñ idem esie emi enye ọkọbọde oto Abasi enye eti ñko abaña mme edidiọñ emi mmọ efen ebọde. Ekedi ñkpọ mkpa idem ọnọ enye nte Abasi ebierede edinen ikpe ọnọ mmọ emi mme owo efikde. Ukpuhọre odu ye eke nditọ owo, koro mme mkpọsọñ owo ekopde inemesit ke ndifik mbon mmemme.
Emi ama edi ntre ke ini David, ndien ediwak ini enye ama esida ye mmọ eke efikde añwana ye mme andifik mmọ. Ke ndifiọk nte ke Abasi esida ye mmọ eke mme owo efikde ama ada akwa idaresit esin ke esit David. Nditọ Abasi ke kpukpru emana esinyene ukem ntak oro ndikọm Abasi. “Abasi okonyuñ emek ñkpọ eke edide mmeme ke ererimbot man Enye esuene mkpọsọñ ñkpọ” (1 Corinth 1:27). Mme mkpọsọñ owo emi enyenede idaha ke ererimbot emi kpukpru ini imaha ndikpañ utọñ nnọ ikot Eti-mbuk oto ke ntañ-idem, ndien ke idem mmọ ufọn ndiyom uñwam nto Abasi iduhe. Mmọ emi efikdefik eyom andinyaña ndien ekut oro ke Abasi emi odude ke Heaven. Nte oro idighe ntak emi ekpenyikde mme owo ndikpono nnyuñ ntoro Abasi?
Ima Abasi
Andiwet Psalm aka iso ndimen ñwut nte ke edinen ido, ubierikpe ye ediyarade Abasi oto ke mme edu inañ eke: “Jehovah emenyene mbọm ye mfọn-ido, isọpke iyaresit, ndien awak ima”. Ọsọsọñ mme owo idem ndifiọk mme edu Abasi emi. Ndusuk owo eyedọhọ, ete, “Edieke Jehovah akarade ofuri ekondo onyuñ enyenede odudu emi edọhọde ete Enye enyene, ntak emi idiọk-ñkpọ ye ibak eyọhọde ke ererimbot?” Abasi kpukpru ini esinam ñkpọ ke abaña idiọk-ñkpọ, ndien Enye eyesuk aka iso anam. Abasi ọyọ idiọkñkpọ ke ererimbot man idiọk owo enyene ifet ndikabare esit. Nte enyene owo eke ekpedude uwem edieke Abasi ekpadade usọp-usọp ubierikpe etiene kpukpru idiọkñkpọ ye ntututọñ? Kpukpru owo emana ke idiọkñkpọ, ndien ana nte enyene edikpuhọre esit man edu uwem emi okoñde akan idiọkñkpọ. Mfọn, anyan-ime ye mbọm Abasi edi se isinde ubahade emi odude ke ini emi owo anamde idiọkñkpọ ye ini edikabare esit esie.
Edi ke ata ima ke Abasi otuk iso ese ukpọñ nditọ owo. Se ikperede emi idade idomo edi ima emi ete enyenede ọnọ nditọ esie. Nte ete ekpepde eyen-eren esie ifiọk, nte ete ọyọde eyen esie emi eduede mbet esie onyuñ efende ye idaresit ke ini eyen esie akabarede esit, kpa nte ete ọnọde eyen esie emi ọdọñọde uñwam, ntre ke Ete emi odude ke Heaven ọnọ uñwam esọk kpukpru mmọ emi ebakde Enye. Abasi ọmọfiọk nte owo ofumde ndien eti ete ke mmọ edi obu. Enye eti ete ke uwem obukidem emi edi ata ibio-ibio. Andiwet Psalm ada uwem nnyin ke enyin Abasi odomo ye frawa ke iñwañ. Usen kiet frawa odu ke nsehe, esie, ke ndañ nsiere ekeme ndikeñe onyuñ okure; ntre ke uwem owo edi ke enyin Abasi, edi ukpọñ ododu uwem ke nsi-nsi.
Nso utọ idorienyin ke mme owo ekpenyene edieke mikpedighe ima Abasi, emi mfọn Esie odude ke emana ye emana ọnọ mmọ emi ebakde Enye? Ñkpọ iduhe ke owo emi anamde enye odot ke ndibọ ima Abasi; edi ye mmọ emi edikabarede ise Enye, Enye inọhọ mmọ ufen emi odotde ye idiọk-ñkpọ mmọ. Mbọm adadara koro akande ubierikpe, ke ukem usuñ nte Heaven okoñde akan isọñ. Ke ini Abasi emende mme ukwañ-ñkpọ owo efep, mmọ eka ke nsi nsi. “Adaña nte edem usiaha-utin oyomde ye edem usop’. Mbọm Abasi ọfọn akan uwem; koro uwem ebebe efep, edi mbọm Abasi ebebighi ke nsinsi. Ye utọ ekikere emi ofiopde ntem ke esit esie, nte edi ñkpọ mkpa-idem nte David okotde mme owo ete ekpono Abasi esie? Kpukpru owo ekpenyene ndimen ukem ikwọ itoro oro nnọ Abasi ekọm edieke mmọ ediyakde mme ikọ emi eduk ke esit mmọ.
Utom Ima
Ekeme ndidi idara ke esit David ikenyeneke utit nte enye esinde mme asaña utom Abasi ke item esie ete etoro Abasi; idighe koro mmọ ekeyomde ikọ nsọñ-idem ke utom ima mmọ, edi ekedi man mmọ ekpewut ererimbot ete ke Abasi omodot ndibọ utọ itoro oro. Itoro kpukpru owo ke ererimbot, ye itoro kpukpru mmọ emi eduñde ke Heaven ikedighe ntak inọ David nditre ndinam utom itoro esie. Enye etre Psalm emi kpa nte enye ọkọtọñọde “O ukpoñ mi, kọm JEHOVAH” ndien itoro emi enye ọnọde Abasi ọwọrọ osim utit uwem esie. Edi utibe ñkpọ ndinyene esit emi ekemede ndinọ itoro emi Abasi ọbọde; ndien inyeneke ñkpọ emi ekemede ndida edidiọñ-nsin ke uwem owo usọp-usọp nte itoro emi otode ata isọñ esit ye ekọm ndinọ Abasi ke anana utit mfọn ye mbọm esie.
Questions
MME MBUME- Nso idi mme ñwọrọ-nda ntak emi Andiwet Psalm ọnọde ke nditoro Abasi?
- Ikọ emi ọwọrọ didie, “Emi adade eti nkpọ ọyuhọ uyai fo”?
- Nso edi ufọn, owo ndidia usọrọ ke “nti ñkpọ” Abasi?
- Didie ke Abasi ọnọ mmọ emi mme owo efikde eke ebuọtde idem ye Enye utip?
- Ke nso usuñ ke Abasi akayarade Idem Esie ọnọ Moses ye nditọ Israel?
- Tiñ usuñ kiet emi Abasi adade owut nditọ owo mbọm.
- Nso itibe ye idiọk-ñkpọ owo ke ini enye akabarede esit ọkpọñ mmọ?
- Adiwet Psalm etiñ didie abaña ibio uwem emi owo odude ke ererimbot?
- Anie owo enyene ndibọ mbọm Abasi?