Lesson 222 - Junior
Memory Verse
“Mbufo kpukpru enyene esit kiet, ekop mbọm ye kiet eken, etie ima-ima nte nditọ ete, enyene mfefere esit, enyuñ esuhọre idem” (1 Peter 3:8).Notes
Ndima Kiet Eken
Nti owo edu ke ererimbot emi efọnde ido enyuñ enyenede ibuot, enyuñ emade mbọhiduñ mmọ nte idem mmọ. Mmọ edomo ukeme ndinam mme ukpep-ñkpọ Christ. “Sededi mbufo eyomde owo enam ye mbufo, enam kpa ntre ye mmọ” (Matthew 7:12). Jesus ama adian do ete, “Koro emi edi ibet ye mme Prophet.”
Mmọ eken enyuñ edu, emi mimaha owo efen ekededi kebede idem mmọ. Ke ini mmọ enamde eti ñkpọ, enam oro ke ufọn idem mmọ, midighe ntre, edi ke ufọn ubon mmọ ye mme ufan eke ekperede mmọ. Mmọ ekeme ndinọ okuk nte enọ ima esit, edi enam oro man mmọ ebọ itoro owo ke mfọnido mmọ. Mmọ eyom owo eda mme imọ nte nti owo okposuk edi mmọ edide ibuk.
Mme scribe ye mme Pharisee emi nnyin ikpepde ñkpọ ibaña ekedi oruk owo emi. Mmọ esiwak ndika ufọk Abasi ndinyuñ ñkut ete mme imọ imeda ñkoñ-ñkoñ itie. Mmọ eda ke mme inuk efak enyuñ ebọñ anyan akam man owo ekut mmọ. Mmọ esikporo idet ke ini mmọ etrede udia, man ebat mmọ nte ata ndisana owo. Edi mmọ enyene esisit ima ke esit mmọ enọ owo efen
Andinọ Ibet:
Abasi ọkọnọ Nditọ Israel ibet ebe ke ubọk Moses, ndien ekekot Moses ndusuk ini ete ọnọ ibet. Enye ñko ama akabare se ibet ekpepde ọnọ Nditọ Israel man mmọ efiọk usuñ nte edinemde Abasi esit.
Ke emi, Jesus ama etiñ ọnọ mme scribe ye mme Pharisee ete ke mmọ etie ke itie Moses, ñko ke mmọ ekpenyene ndinam se Moses akanamde. Ekedi utom mmọ ndikpep kpukpru owo se ekpenamde man ebeñe-idem ndisobo ye Abasi. Edi mme scribe ye mme Pharisee ikenyeneke esit mbọm oro Moses ekenyenede. Eke mmọ ekedi ndida ke Synagogue mfiori uyat-uyat nte, “Kunam emi, mme, Kunam oko,” edi mmọ ikenyeneke ima inọ mme ubuene. Ima Abasi ekpedi ata akpan-ñkpọ ke uwem mmọ. Paul Apostle ama ewet ete, “Ima edi edinim ibet mma” (Ñwed Mbon Rome 13:10).
Ke ini Jesus eketiñde ete ke nnyin ikpenyene ndinam ye owo efen kpa nte nnyin iyomde mmọ enam ye nnyin, Enye ọkọdọhọ ete “Emi edi ibet ye mme prophet,” ikenyuñ idighe obufa ukpep-ñkpọ. Emi ekedi ibet emi Abasi ọkọnọde Moses emi mme scribe ye Pharisee ekekpepde ekeñyuñ efiọkde.
Ibet Ke Esit
Abasi ama ọnọ Nditọ Israel item ete eyiri Ibet Esie ke ubọk mmọ, onyuñ odu mmọ ke ufọt enyin nte frontlet. Mme Pharisee ema enam emi. Mmọ ema esine mme phylactery emi ekedide mbak babru inañ emi ekewetde udim ikọ ibet kiet mme iba ke esit, etim esin ke ekpat ikpa mme ke ekpri ekebe. Ekeda mmọ etebe ke itọñ-ubọk ufien enyuñ ebọbọ ke ọkpọ-iso akpan-akpan ke ini ubọñ akam. Mme Pharisee ekenam mbet emi nte ido koro mmọ eketrede ndinam akpan ñkpọ emi Abasi ọkọdọhọde mmọ enam: “Ma ndien Abasi fo ke ofuri esit fo, ye ke ofuri ukpọñ fo, ye ke ofuri odudu fo. Ndien yak mme ikọ emi ami ntemede fi mfin emi, edu fi ke esit” (Deuteronomy 6:5, 6). Akpan ñkpọ ekedi ndinyene ima Abasi ke esit akan ndiwet ke ñwed nyire ke itọñ ubọk.
Unana Mbọm
Koro mme Pharisee ekebọbọde Ibet Abasi ke ọkpọ iso ye ke itọñ-ubọk mmọ ikpọñ-ikpọñ, inyuñ idighe ke esit, mmọ ikenyeneke ima; oro ekesin mmọ ebọp ndodobi mbiomo edori mmọ efen ke idem, edi mmọ ke idem mmọ inyimeke ndida nnuen ubọk ntuk. Mmọ ekedi mmọ emi “ediade ufọk mme ebe-akpa,”emi ọkọwọrọde ete ke mmọ eyeda edu ukpono mmọ ebọ mme ebe-akpa utomo eke odobide eti eti, tutu ebọ mmọ ekpri se ekenyenede.
Ke eyo emi ama oruk owo ntem ama aka ufọk ebe-akpa emi ebe esie osuk akpade ndo-ndo oro. Ñwan emi ekekere ete ke enye ekedi ndidọñ imọesit, nyuñ nnọ nditọ akpa esie uñwam, edi ñkukure se enye okoyomde ekedi nditañ etibe ufọk Abasi. Ñwan emi ikenyeneke ñkpọ efen ke mibọhọke enañ kiet emi ọkọsuhọre ọnọ enye ndida ñwam uwem. Ke ini owo emi akafiakde edi ọyọhọ ikaba onyuñ eyire ndibọ enye okuk, ñwan emi ọdọhọ enye ete ke enye ekeme ndimen enañ oro, ye ekikere ete ke owo emi ikpekemeke ndisuk ñsọñ esit ntre mbọ imọ ñkukure ñkpọ emi imọ ikenyenede. Owo emi ama emen eneñ ọwọrọ, ufọk asuana, tutu ñwan emi asuan nditọ ke nsio nsio ebiet man enyene uñwam.
Oruk nsọñ esit emi ke mme Pharisee ekeneyene, mmọ iketuaha owo mbọm. Jesus eketiñ ete ke mmọ ema ekpe ọyọhọ ubak duop nte ibet eketemede, edi etre ndinam “ikpọ ñkpọ ibet, ikpe ye mbọm ye mbuọtidem.”
Ima Abasi Ye Owo Emi Okutde Idiọk-Ñkpọ Esie:
Jesus okokot mme scribe ye mme Pharisee mbon mbubik, mme nnan ada usuñ, nditọ uruk ikọt. Akananam Enye itiñke ntre ye mmọ emi ekutde idem mmọ nte mme anam idiọk. Enye okokot mmọ ete, “Etiene mi, kpukpru mbufo emi ekpade mba enyuñ ebiomde edidobi mbiomo, ndien ami nyenọ mbufo nduọk-odudu” (Matthew 11:28); “Owo eke itọñ asatde, yak enye edi. Owo eke amade, yak edi edibọ mmọñ uwem ke ikpikpu” (Eriyarare 22:17). Enye ama atat ubọk Esie, onyuñ adara kpukpru owo eke ekeyomde edinyaña.
Edi se iketienede mbon mbubik emi ekedade ke mben efak ebọñ anyan akam, Enye ọkọdọhọ “Eyedọdiọk ọnọ mbufo, mme scribe ye mme Pharisee, mbon mbubik! mmọ eyebọ ubiom-ikpe eke okponde akan.” Enye ama okot mmọ “udi eke eyetde ndom, eke eyede ndise edem-edem, edi ke esit-esit ọyọhọde ye mme okpo mme akpamkpa ye kpukpru ndek.” Kere nte Jesus esede ebe nnyan ọfọñ ukpono Abasi ye mme phylactery mmọ ye edikama iso nte mbon Abasi, okut esit mmọ, onyuñ okut utọ idiọk-ñkpọ emi eketide Jesus abaña “okpo mme akpa-mkpa ye kpukpru ndek.”
Jesus afiak etiñ ete ke mmọ ebiet usan emi ekeyetde edem esie, edi ọyọhọ ye ndek ke esit. Edi akpan ñkpọ ndiyet esit usan emi esinde udia, man owo okudọñọ oto ñkpri unam udọñọ. Owo ekeme ndisine ọfọñ idem nte owo Abasi, onyuñ anam akpanikọ ke utom Abasi, edi, edieke enye etiñde ikọ esuene abaña mbọhiduñ esie, mme ndikere idiọk mbaña ufan esie, esit owo oro isanake. “Koro enye etiede kpa ekerede ke esit esie.” (Mme Ñke 23:7). Edi mmọ emi esit asanade edikut Abasi.
Ete Nnyin Ke Heaven
Mme Pharisee ekedi mmọ emi ekesinde ifik eka ufọk Abasi enyuñ ekot ñwed Abasi, ndien enam ewut owo ete ke mme imọ idi ndisana, man mme owo ekot mmọ Rabbi, Ete-ufọk, mme Ete. Mmọ eksima ndimenere ibuot mmọ ke enyọñ enam ñkpọ ete ke mme imọ imọfọn ikan mmọ efen. Jesus ọkọdọhọ “Kpukpru mbufo enyuñ edi nditọ ete. Ekunyuñ ekot ndomo owo kiet ke isọñ, ete, Ete, koro kiet edi Ete mbufo, kpa Enye emi odude ke Heaven.” Oro ikọwọrọke ete ke nditọ ikpekotke ete mmọ ete, edi mmọ inyeneke ndikpono mme oku nte Abasi, inyuñ inaha ekot enye ete. Baba oku kiet iduhe eke ekemede ndida ke ufọt nnyin ye Abasi nnam mkpe-ubọk man efen mme idiọk-ñkpọ nnyin. Jesus edi Akwa-odudu nnyin, ndien ekpep mbet Esie ndibọñ akam nnọ Abasi Ete, nyuñ mbeñe Enye ndinọ se inanade mmọ ke enyiñ Imọ. Enye ama ọñwọñọ ete edieke mmọ ebọñde akam ntre, mmọ eyebọ se mmọ ebeñede.
Nsuhọre Idem
Jesus ikemenekede idem Esiemọ. Enye ọkọdọhọ ete ke Imọ ikedi nte asaña utom ke otu mmọ, ndinam nti ñkpọ nnọ mmọ. Enye ama ọdọhọ mmọ ete edieke mmọ eyomde ndibọ utip ke Heaven, mmọ enyene ndinam nte Imọ inamde. Edieke mmọ edisuhọrede idem, Imọ iyemenerede inyuñ ikpono mmọ ke iso Ete Imọ ke Heaven. Edi mme owo eke emenerede idem mmọ ke enyọñ, edomo ndinam mmọ eken ekpono mme imọ enyuñ ebat mmọ nte mme ọwọriso ye ndisana owo, Jesus eyesua ọnọ mmọ, ndien mmọ eyedia akwa but ke ini mmọ edidade ke ikpe Abasi.
Ikpikpu Ido Unam Ñkpọ
Eti ibuot ikoduhe ke ido unam ñkpọ mme Pharisee. Mmọ ekedọhọ ete ke ndinwọñọ uñwọnọ nsin ke enyiñ Temple ikọdiọkke, ke ñkukure idiọk-ñkpọ do edi ndiñwọñọ uñwọñọ nsin ke gold emi odude ke Temple. Jesus ama obup mmọ oyom ndifiọk ntak emi mmọ ekenimde ukpuhọre emi. Nte Temple ikponke ikan se idude enye ke esit? Nte enye ikedighe ufọk Abasi, ndien nte owo ikpeteñeke enye? Ndien edieke mmọ eñwọñọde unwọñọ esin ke Temple ufọk Abasi nte oro iwọrọke ete ke mmọ eñwọñọ esin ke enyiñ Abasi ke Idem Esie, emi ọwọrọde ete mmọ ikponoke Enye? Jesus ọkọdọhọ ete ekutomo baba ñkpọ kiet. Edieke ikọ mmọ edide akpanikọ, oro ekpetre ke ih mme ih ih. Ediwak ikọ anam se etiñde akabare ebiet nsu. Ukara idut nnyin ọnọ isọñ ete owo Abasi okuda “unwọñọ” ke ufọk esop, edi ke ekeme “ndisọñọ” ete se imọ itiñde edi akpanikọ.
Jesus eketiñ ete ke mme Pharisee ekeberi Obio Ubọñ Heaven ebaha owo, inyuñ iyakke mmọ efen emi eyomde ndiduk ebe eduk ekebọhọ. Didie ke mmọ ekekeme ndinam oro? Ke akpa ifet, mmọ ikenimke ete ke erinyaña enyene kpukpru owo, emi ekedi se mmọ ekekwọrọde. Nte ekpededi, oro okpowut udọñ ke esit owo ndiyom ndibọ eriyaña. Mmọ eken esuk esede edu uwem mbubik emi ikpenyeneke udọñ erinyaña, edi ekpedọhọ ke esit mmọ ete edieke mme anditiene Abasi ebikde mbubik enyuñ enanade esit mbọm ntem, ke mmimọ iyomke ndidi kiet ke otu mmọ. Ke ntre, okoto ke idiọk-ñkpọ, mme Pharisee ema eberi usuñ Heaven ebaha idem mmọ, enyuñ ebiọñọ mmọ efen ndibọ erinyaña.
Edikañ Jesus
Mme Pharisee eketiñ ete edieke mme imọ ikpekedude ke eyo mme anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ, ke mme imọ ikpenyeneke ubiom-ikpe ke ndiwot mme anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ, nte Isaiah, Jeremiah, Zachariah ye Hosea, nte mme ete mmọ ekenamde. Edi Jesus, Enye emi okokponde akan kpukpru mme anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ, okodu ke otu mmọ, edi mmọ eduk odu ndiwot Enye. Mme okpono Abasi emi ekedọhọde ete ke mme imọ idi nditọ Abraham, emi ekenọde ibet Abasi, ema enyene ata ọkpọsọñ usua ebaña Jesus tutu mmọ ebeñe idem ndikọñ Enye ke eto mkpa. Ke edinam emi, cup idiọk-ñkpọ mmọ ama ọyọhọ, ndien se iditienede ke edem edi ubierikpe.
Jesus ama ọfuhọ abaña unana edikabaresit mmọ. Enye ikeyomke mmọ ebọ ufen, okposuk edi nte mmọ ekediọkde ye Enye. Ekpri ini mbemiso ebiere ikpe ete ewot Enye, Enye ama atua abaña Jerusalem: “O Jerusalem Jerusalem, emi owotde mme prophet, onyuñ ọtọñọde mmọ eke edọñde etiene fi ke itiat. Adaña ediwak ini didie ke ñkoyom ndibon nditọ fo ọtọ kiet, kpa nte unen obonde nditọ esie, ke idak mba esie, ndien mbufo ikonyimeke! Sese, eyak ufọk mbufo ekpọñ enọ mbufo nte ndon.”
Emi ekedi akpatre ifet mmọ ndinyime Enye. Mmọ idikwe Enye aba tutu osim ini oro mmọ editiñde ete “Itoro enyene enye emi edide ke enyin Jehovah”. Ubak Ubon mme Jew emi edimanade ito mme idiọk scribe ye mme Pharisee eyewọñọre eseme enọ Jesus, Messiah mmọ, eyom mbọm. Mmọ eyeyarare idiọk-ñkpọ enyuñ eyom edahado enọ mmọ. Ke ini oro mmọ eyenyene mme edidiọñ Abasi nte eti nditọ emi enyenede ima enọ kpukpru owo.
Questions
MME MBUME- Kpep ibet uwem (Matthew 7:12).
- Anie ekekot andinọ ibet? anie okonyuñ ada itie emi ke ukpep-ñkpọ emi?
- Mmọñ ke Abasi ọkọdọhọ nditọ Israel enim mbet Esie?
- Mme scribe ye mme Pharisee ekenyene ibet eto mmọñ?
- Mme Pharisee ema ekpe ọyọhọ mbak duop, edi nso ke mmọ eketre ndinam?
- Nso ke Jesus okokot mme scribe ye mme Pharisee?
- Nso ke Jesus etiñ ye anam idiọk emi okutde idiọk-ñkpọ esie?
- Didie ke mme Pharisee “ekeberi usuñ Obio Ubọñ Heaven?”