Lesson 242 - Senior
Memory Verse
“Kpa ntre ñko Christ, ke ekewade Enye ini kiet ete obiom idiọk-ñkpọ ediwak owo, eyetọñọ ntak ọbiọñọre; edi Enye ididige ndinyene mbubehe ye idiọk-ñkpọ, edi edidi ndinyaña mmọ emi etiede ebet Enye: (Mme Hebrew 9:28).Cross References
I Mbume Edidem
1. Mfina ama odu ke Israel koro mikanamke ñkpọ man enam edidem oto ke obio emi enye ekefehede okodibe ọnyọñ edi, 2 Samuel 19:9, 10; Judges 18:9
2. Ema ebup mbiowo Judah mbume ebaña unana ekikere mmọ ke abaña David ndinyọñ ndi, 2 Samuel 19:11; 2 Ñwed Thessalonica 3:8, 9
3. Edidem David ama eti nditọ-ete esie ete ke mmọ edi obuk ye ọkpọ imọ, 2 Samuel 19:12; 5:1; Judges 9:2
4. Se ekotde ufọk-Abasi, emi esañade ke ukpep-ñkpọ Christ, kpa Edidem mmọ emi miduhe ke emi ye mmọ, enyime ndinam utom ke ñkop-uyo nnọ Enye, 2 Samuel 19:12; Ñwed Mbon Ephesus 5:30
5. Nditọ Israel ekedi nditọ-ete David oto ke ebuana ubon ikpọñ, edi Anditiene Christ enyene ebuana ye Edidem esie oto ke iyip, 2 Samuel 19:13; John 1:12; Ñwed Mbon Rome 8:16, 17; Ñwed Mbon Galatia 4:7; Ñwed Mbon Ephesus 2:19
6. Mbiowo Judah edemere ekikere mmọ enyuñ eda David efiak edi ke ebekpo esie, 2 Samuel 19:13-15
7. Mme Anditiene Christ enyene utom, ndiñwana ndibiọñọ ukwañ-ñkpọ man Edidem mmọ ọsọp afiak ke ebekpo Esie, Numbers 32:6; Judges 5:23; Jeremiah 48:10
8. Mmọ emi enyenede ebuana ye Christ enyene ndisuhọ ye idorenyin ndikut Edidem mmọ nte afiakde edi, Utom Mme Apostle 1:11; Matthew 25:6; Luke 13:24, 25
Notes
SE EKPEPDE EBAÑANsua-Nnọ Ke Eti Ini
Ukpep-ñkpọ nnyin abaña ini emi David ọkọnyọñde edi ke ebekpo emi nsọñ-ibuot Absalom, ekesinde enye efehe ọkpọñ. Akpanikọ ama okut unen oto ke mfọn Abasi, ema efiak ekan mme asua David, edi mbiobio ikanamke baba ñkpọ kiet ndinam edidem mmọ afiak ọñyọñ ke nnen-nnen itie esie. Ke akpatre, ekikere ama enyik David ndibup mbiowo Israel ntak mmọ minamke ñkpọ ndida edidem mmọ mfiak.
Mbiowo esien Judah oro ekpekenyene ndibem iso ntọñọ ndinam David afiak edida ebekpo esie. Uku ye ima ndinyene David ke ubon mmọ ekpekenyene ndinam mmọ eyom ndikut nte enye akarade Israel. Edi, akpanikọ emi odude ke abaña ñkpọ emi owut ete ke mmọ ikanamke se mmọ ekpekenamde.
David ama obup mmọ mbume abaña unana ekikere mmọ ke abaña itie esie. Mbume oro ama odot onyuñ edi se itukde mmọ owo kiet-kiet. “Mbufo edi nditọ-ete mi, mbufo edi ọkpọ mi ye obuk-idem mi: ke didie ndien ke mbufo edi ekperedem ke ndida edidem mfiak?”
Unana Ekikere Ye Unana Edinam Ñkpọ
Se inamde mme ñkpọ-ntibe emi otim enyene inem ọnọ nnyin ke eyo emi edi, ndikut nte unana udọñ emi okodude ke otu nditọ-ete David ke ndinam enye afiak akada itie esie nte edidem, ebietde ukem unana udọñ emi odude ke otu ufọk Abasi mfin ke ndiyom Ọbọñ ye Edidem mmọ Jesus Christ afiak edi.
Mme idiọk owo, emi miyomke ukara Esie, ekeme ndibiọñọ akwa Edidem nnyin ndida nnen-nnen itie ukara Esie ke ibio-ibio ini. Enye ama aka ndidu ye Ete Esie ke Heaven, ndien ñkpọ nte tọsin isua iba emebe, edi Enye ifiakke idi kaña. Ndien mbume emi odot, ke eti ini ñko, se ebupde mbon emana emi, emi esiakde enyiñ Christ, “Nsinam mbufo edide ekpere-edem ke ndida edidem mfiak ke ufọk esie?” Mmọ emi ekpenyenede ifiop-esit ye nsin-ifik ekan ke ndinam edidem mmọ ọsọp afiak edi, ema ekabare efu-ifu ke ndinam ntre.
Idighe se ikpade owo idem nte ke mmọ emi minimke ke akpanikọ, mme idiọk owo ye mme ọkọi inamke ñkpọ ndomo kiet ke abaña edifiak ndi Ọbọñ man ada nnen-nnen itie ukara Esie. Edi ọkpọsọñ unanna edikere emi odude ke otu mmọ emi ebatde idem mmọ nte ikọt Edidem. Nte mmọ enanade ekikere ebaña nte ñkpọ edibonode ke Obio-ubọñ Esie ke ererimbot emi edi ñkpọ ndik ñko. Ñwed Abasi anam añwaña ntak unana ekikere mmọ, onyuñ etiñ se iditibede inọ mmọ emi ebatde idem mmọ nte mmọ emi esañade ke ido ukpono Abasi, edi inamke baba ñkpọ kiet ke abaña edida Edidem mfiak ke ebekpo Esie.
Ikpikpu Ido-Ukpono
Ke otu kpukpru owo emi edude ke ererimbot, ediwak ekere ete ke mme Jew, ndimek ikọt Abasi edi mmọ emi esinde ifik eti-eti ye ekikere ke abaña Abasi ye se ibañade Edidem mmọ emi edidide. Ido-ukpono mme Jew mfin emi asaña ye ndutim ke abaña idorenyin edifiak ndi Edidem mmọ ubuat-ubuat. Mme ido usọrọ Passover ke idemesie, mme nditiñ mbaña ñkpọ-itie emi ekpọñde ukpọk ke kpukpru ufọk Jew-akpanikọ ke ini oro ye ekikere nte ke Enye emi edoride enyin eyedi do ndida nnen-nnen itie Esie, edi se inyenede ubọk ke edu ye ndutim ido ukpono mme Jew eyo mfin edi ukem nte ekedide ke ini oro. Kpa ye oro, ke emende ido ukpono Abasi mmọ edomo ye Ikọ Abasi, eyekut ete edi enyọñ-enyọñ ye abiaña. Inyeneke eti idaha ke enyin Abasi.
Utu ke ndidara Edidem mmọ ke ini emi Enye ekedide, mmọ ema eneñere ekọbọ Enye, ye unana esit mbọm, mmọ ekọñ Enye ke eto enyuñ eda mme ikọ emi esin Abasi ke ndek ete, “Nnyin iyomke owo emi akara nnyin” (Luke 19:14). Utọ ubierikpe oro okosimde mme Jew ọtọñọde ke ini oro, akanam itibeke. Tutu osim mfin emi, mme Jew ke etetua ebaña mme enyene ndik ukut emi osimde mmọ, ndien ke ekaka iso ndifiori ñkot Abasi ọnọ Messiah esọk mmọ. Okposuk edi nte ukut mmọ ewakde, edi mmọ, nte idut, isuk inyimeke ndida Christ ke akpanikọ nte Messiah (Andinyaña) ye Edidem mmọ.
“Ibibene eyet,” ebiet emi mme Jew emi eduñde ke Palestine ekade eketua ke ọkpọsọñ uyo ebaña mfina mmọ enọ Abasi, edi se etimde efiọk enyuñ etiñde nsio-nsio ñkpọ ebaña. Ibibene emi edi ubak Temple Solomon, onyuñ edi ñkukure se mmọ emumde ekama ke otu akpa ñkpọ ubọñ emi mmọ ekenyenede; ndien edi do ke mmọ eda etua enyuñ eseme eyom edifiak ndi Edidem mmọ, emi ama ekebem iso edi onyuñ ọnyọñ. Ufọn iduhe ndidọhọ ete ke oruk mmọ emi eyekeme ndinam Edidem mmọ afiak etiene mmọ adaña nte mmọ esuk edude uwem unana edinim ke akpanikọ ye nsọñ-ibuot emi mmọ edude ke esit mfin emi.
Ndisik-Nnim Ini Efen
Mbon efen edu, emi utu ke mmọ eyom Edidem mmọ afiak edi, mmọ emum edidi oro ekama ke esit mmọ man mmọ ebe eduk ndinam idiọk udọñ mmọ. Mmọ efiọk se uduak Abasi edide ye utip eke etienede nsọñ-ibuot, edi mmọ eyire ke ndinam ñkpọ ndibiọñọ nnyuñ nnam Edidem mmọ ebighi ndifiak ndi. (Kot Ñwed Mbon Rome 1:32). Ke abaña oruk mmọ emi Ọbọñ ama ọdọhọ ete, “Edi edieke idiọk asañutom oro edidọhọde ke esit esie ete, Ete mi ebighi edidi; edinyuñ ọtọñọde ndimia ekemọ mme asañutom esie, edinyuñ adiade onyuñ ọñwọñde ye mbon mmin; ete-ufọk owo oro eyedi ke usen eke enye midorike enyin, ye ke hour eke enye mifiọkke, eyenyuñ amia enye akamba ufen, onyuñ ọnọ enye udeme ye mbon mbubik: do ke eritua eyet ye edita edet eyedu” (Matthew 24:48-51). Oro edi nnanenyin emi enyenede ndisim mmọ emi efiọkde ndinam eti, edi minamke oro akabare ọwọrọ idiọk-ñkpọ ọnọ mmọ. Ndien ntak emi mmọ minamke ñkpọ ndida Edidem mfiak ndi edi koro mmọ miyomke ndikut Enye.
Mbon emi etiede ntem edi mmọ oro edude ke ñke Christ, emi ekekotde ete edi akwa usọrọ edi mmọ, etọñọ ye esit kiet ndisin mfaña. Okposuk edi nte mmọ mikesinke añwa-añwa ndinam se Ọbọñ mmọ okoyomde mmọ enam, mfaña mmọ ekedi ukem-ukem nte mmọ ndisin ndinanam. Oruk mbon emi inyeneke udọñ ke abaña Obio Ubọñ Abasi. Mmọ inyeneke udọñ ndinyene ebuana do okposuk edi nte ema ekenam ikot osim mmọ. Akwa Edidem oyom etie eyọhọ kpukpru ñkpọ-itie ke itie udia Esie, ndien ke abaña utọ ntak oro, etie nte Enye emek ndimum Usorọ Ndọ nnim ke ediwak isua tutu etie ekanare okpokoro udia Esie ọyọhọ-ọyọhọ.
Eñwọñọ Edidi Esie
Ke akpatre enyene mbon efen emi ebupde ye emiom ete: “Eridi eke Enye ọkọñwọñọde ete iyedi enye? koro tọñọ nte mme ete ekede idap, kpukpru ñkpọ etie kpasuk nte eketiede toto ke eritọñọ ererimbot: (2 Peter 3:4). Mbon emi itreke ke unana ndinam ñkpọ ke abaña edisọp nnam Ọbọñ mmọ afiak edi, mmọ ededa ndibiọñọ edidi Esie eti eti. Mmọ eneni ete ke ñkpọ-ntibe ntre ididaha itie, enyuñ asak ikọt Christ emi esinde ifik ke mbubehe Edidem. Esin utom ukwọrọ Eti-mbuk mme Anditiene Christ ke ofuri ererimbot ke ndek ñko.
Edikwọrọ Eti-mbuk eyenwam ndida Jesus mfiak ndi ke ererimbot emi akan ñkpọ efen ekededi. Abasi ke ebebet akpare owo emi anade ọbọ edinyaña, ndibọ erinyaña. James ọnọ nditọ-ete esie item ndinam akpanikọ ke abaña ñkpọ emi, ndinyuñ nsaña ye ofuri ime ke utom Edidem mmọ. “Eme ime ndien, nditọ-ete, tutu Ọbọñ edi. Sese ọtọ-inwañ etie ebet eti mbuñwum isọñ, onyuñ eme anyan ime , tutu enye okut akpa ye ukperedem edim” (James 5:7).
Ekot Enyuñ Emek
Okposuk edi ekutde unana udọñ, edisin esit ke ñkpọ owo, uwem ibuk ye unana edinim ke akpanikọ ke otu ediwak emi ekotde ete mme anditiene Christ, mbon efen edu emi enamde akpanikọ enyuñ edade ke akpanikọ enọ Edidem mmọ, emi akamba ubak utom ke ndinam Edidem afiak edi esinede mmọ ke ubọk. Mmọ edi mme anam akpanikọ emi Ikọ Abasi etinde abaña nte mmọ emi “Abasi Ete ekemekde” (1 Peter 1:2), “ufọk Abasi eke mmọ emi edide ikpan” (Mme Hebrew 12:22) ye “nditọ Abasi” (1 John 3:1). Kpukpru mmọ emi, ke ema ekeda eti Iyip Jesus Christ eyet mme idiọk-ñkpọ mmọ efep, emekabare edi ọkpọ eke otode ke ọkpọ Esie ye obuk eke otode ke obuk Esie. (Se Ñwed Mbon Ephesus 5:30). Mmọ edi mbon oro ema ekenyene ifiọk eti ido ukpono Abasi ke abaña editọñọ ntak mmana, edimana eduk ke ubon Abasi. Mmọ ema ekabare edi nditọ Abasi ke akpanikọ, ndien Jesus ikopke but ndikot mmọ nditọ-ete. (Kot Mme Hebrew 2:11).
Otu mme andinim ke akpanikọ ntem enam se ediọñọde nte ata Ufọk-Abasi Christ. Ikọ Abasi okot utọ otu emi ete “ufọk Abasi.” Edi otu emi ke Stephen eketiñ abaña ke ini enye etide mme Jew abaña se Moses eketiñde otuk Christ ete: “Enye edi owo oro asañade ye angel emi ekenemede nneme ye enye ke Obot Sinai odu ke esop ke desert ye mme ete nnyin: enye onyuñ ọbọ mme odu-uwem ikọ ọsọk nnyin” (Utom Mme Apostle 7:38). Ikọ oro ufọk Abasi ke usem Greek edi ecclesia, emi ọwọrọde se ekotde esio midighe, otu owo. Ke ufọk Abasi, Abasi enyene ufọk Abasi efen, mmọ emi Enye okotde osio. Ke otu mmọ emi ekade ufọk Abasi ke ererimbot emi, enyene mmọ emi edide Esie ke akpanikọ ndien edi mmọ emi edida Edidem efiak edi!
Efiak eyarade akpanikọ emi ke ñke emi abañade idiọk mkpasip ye ibokpot. Idiọk mkpasip emi adade ọnọ mbon abiaña emi enimde idem nte mmọ emi enyenede eti ido ukpono Abasi, ekọri ke otu ibokpot, emi edide mbiet nditọ Abasi akpanikọ. Kpukpru mmọ ekọri ọtọ kiet, ndien owo emi esede ñkpọ enyọñ-enyọñ idiọñọke ukpuhọre emi odude ke ufọt kiet ye eken. Edi ñke oro ama ekpep ete ke eyebahare mmọ ke ini ukpeñe, ndien eyebiat idiọk mkpasip ke ini editañde ibokpot ebon ke ufọk-udia. Emi afiak ayarade owut ete ke ndimek edu, emi emekde esio ke otu uwak ye nsio-nsio ebiet ukpono Abasi ke eyo emi. (Kot ke Matthew 13:24-30).
Otu oro emekde, ufọk Abasi Christ akpanikọ, enam utom uwemeyo ye okoneyo ndisuan etop Eti-mbuk, ndikwọrọ akpanikọ Esie ñkanare ekondo; ndien mmọ ke ekpa utom adaña nte ini ọsuhọde ndinam Edidem mmọ ọsọp edi. Utom mmọ ekeme nditie nte ekpekpri inyuñ idukke owo enyin, edi mmọ ke enam akwa ñkpọ. Utom mmọ ebiet leaven, emi, ke ini esinde ke ebok ndom-uyo ke ini eyomde ndinam uyo, enye osio odudu esie esin onyun akara ofuri ebok oro. (Kot Matthew 13:33). Adaña ini nte se itiede nte odudu leaven emi odude ke Eti-mbuk edidukde kpukpru ituñ ke ererimbot, ini oro ndien ke Edidem edifiak ndi. (Kot Matthew 24:14).
“Edi Enye idighe ndinyene mbubehe ye idiọk-ñkpọ, edi edidi ndinyaña mmọ emi etiede ebet Enye” (Mme Hebrew 9:28). Emi ekpep nnyin ndifiọk ete ke edi mmọ emi etiede ebet Enye ikpọñ edikut Enye; koro mmọ eyomde enyuñ enyenede udọñ ebaña edifiak-ndi Esie, Enye eyedi. Jesus ama etiñ ọnọ mbet Esie: “Ndien edieke ñkade ñkotim itie ntre nnọ mbufo, nyefiak ndi ndida mbufo nnọ Idem Mi; man mbufo enyuñ edu ke ebiet eke Ami ñdude” (John 14:3). Enye eyetọñọ ntak edi nte asañade ekekem ye udọn-esit mmọ emi enamde mkpe-ubọk ke spirit eyom Ebe-ndọ ukpọñ mmọ. Ima ye nyak-idem emi Anditiene Christ enyenede ọnọ Ọbọñ esie, eyeda Edidem afiak edi.
Questions
MME MBUME- Nso ikanam David oyom ndifiọk ntak emi nditọ-ete esie mikanamke ñkpọ baba kiet ke abana ndida enye mfiak ke itie esie nte Edidem mmọ?
- Ke nso usuñ ke eda nte ñkpọ etiede mfin emi edomo ye mme usen oro?
- Siak ndusuk mmọ emi ekpenamde ñkpọ ndiñwam edidem afiak edi, edi minamke baba ñkpọ kiet eke otukde ñkan oro.
- Anie edi Ufọk Abasi akpanikọ?
- Ke didie ke Ikọt Christ ekeme ndiñwam ke ndinam Edidem afiak edi?
- Nso ini ke Ọbọñ edifiak edi?
- Nte mme Jew eyom Jesus afiak edi?
- Nte mme Jew enyime ete ke Christ edi Messiah (Andinyana)?