Lesson 259 - Senior

Memory Verse

“Se enyin mikekwe, utọñ mikonyuñ ikopke, se minyuñ idukke owo ke esit ndikere, ñkpọ ekededi eke Abasi ekebeñede onim ọnọ mmọ emi emade Enye” (1 Ñwed Corinth 2:9).

Cross References

I Etop Solomon

1. Ọbọñ-añwan Sheba ko ke anyan idut ama okop etop Solomon emi otode enyiñ Abasi, 1 Ndidem 10:1; Joshua 6:27; 1Ndidem 4:29-34; Isaiah 66:18, 19; Matthew 4:23-25; 9:26, 31

II Isañ Ọbọñ-Añwan Sheba

1. Ọbọñ-añwan Sheba ama edi ke ọtọ Solomon ndidomo enye ye mkpọsọñ mbume, 1 Ndidem 10:1; Mme Ñke 1:5, 6; Matthew 22:46; Luke 14:6

2. Ọbọñ-añwan Sheba ama etiñ kpukpru se ikodude ke esit esie ọnọ Solomon, 1 Ndidem 10:2; Luke 2:19; Utom Mme Apostle 8:30, 31; 16:30

3. Solomon ama ọbọrọ ofuri mbume emi Ọbọñ-añwan okobupde, 1 Ndidem 10:3; Isaiah 11:2; Matthew 13:54; Ñwed Mbon Rome 11:33; John 2:25; Jeremiah 32:17-19

III Ubọñ Solomon

1. Uyai obio ubọñ Solomon ama anam idem akpa Ọbọñ-añwan, 1 Ndidem 10:4, 5; Daniel 8:17; 10:8; Eriyarare 1:17; 19:10

2. Ọbọñ-añwan Sheba ama etiñ ikọ itoro ete ke ima ikop etop akpanikọ ibaña Abasi Solomon, onyuñ otoro Enye,1 Ndidem 10:6-9; John 4:29; 9:38; 20:25

IV Uwak Inyene Edidem

1. Ọbọñ-añwan Sheba ama ọnọ Solomon nti ñsọñ-urua ñkpọ, 1 Ndidem 10:2, 10-12; Psalm 72:10, 15; Matthew 2:1, 2, 11

2. Solomon ama ọnọ Ọbọñ-añwan ofuri se esit esie okoyomde, 1 Ndidem 10:13; Psalm 144:10; 149:4; Matthew 15:28; John 14:14; Ñwed Mbon Ephesus 3:20

3. Uwak inyene Solomon, ifiọk, ikike, ukpono ye ubọñ esie edi mbiet uyai Abasi ye Obio Ubọñ Esie, 1 Ndidem 10:14-29; Daniel 7:13, 14; Luke 1:32, 33; Psalm 145:13; Eriyarare 21:1, 2, 22-26

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Ikot Abasi

Ñwed Abasi etiñ abaña Pharoah ke isọñ Egypt ete ke Abasi akanam enye edi Pharoah. “Edi emi ekesin Mi nnim fi Man nda fi nwut odudu Mi, Man enyuñ etaña enyiñ Mi ke ofuri isoñ” (Ñwed Mbon Rome 9:17; Exodus 9:16).

Abasi ekemenere Solomon onim ke ata akwa itie man efiọk enyiñ Jehovah ke ofuri ererimbot. Imọfiọk ite emi edi akpanikọ, koro itie edikot ñwed nnyin etiñ ete ke Ọbọñ-añwan Sheba, emi okoduñde ke anyan idut, ama okop etop Solomon emi otode enyiñ Jehovah. Idighe etop Solomon ikpọñ ke enye okokop, edi ama okop etop emi otode Abasi emi Solomon okokponode. Emi ekedi usuñ emi Abasi akadade edemere mme owo ke eyo oro efiọk ete ke Abasi odu, ndien efen eke ebietde Enye inyuñ iduhe! (Se Isaiah 46:9).

Solomon emi ekedide kaña akparawa ke ini enye ọdọkde ebekpo Israel, ama ebeñe Abasi ifiọk man enye ekeme ndikara Israel ke edinen ido. Abasi ama enem esit ke ebeñe emi tutu Enye inọhọ Solomon ifiọk ikpọñ, kpa utọ ifiọk emi akanam owo ndomo kiet minyeneke, ibọhọke Jesus Christ, edi ọnọ Solomon akwa inyene ye uforo adian do. (Kot ke 1 Ndidem 3:5-13). Abasi ama ọdiọñ Solomon ata eti eti onyuñ ada oro ọnọ Idem esie ukpono ye akwa idaha. Ntem Ọbọñ-añwan ama okop abaña Abasi onyuñ edi ke ọtọ Solomon man odomo enye ye mkpọsọñ mbume.

Adaña didie ke nnyin ikpada esit nnyin ikut mfọn emi Abasi enyenede ọnọ ubọk utom Esie ke nnyin ikerede ibaña akwa ifik emi Abasi esinde ke ndikot anam-idiọk kiet man akabare esit! Ema emenere ofuri idut kiet enim ke ọwọrọ-iso, ema enọ owo kiet utọ akwa ifiọk, inyene ye ukpono emi akanam owo mikopke ibaña, ofuri oro ekedi man Abasi oduri kpukpru owo ọnọ Idem esie.

Nte nnyin isuk ikotde ibaña akpa ini emi Ọbọñ-añwan Sheba ekenyenede ifiọk Abasi, ñtiñ-nnim ikọ Isaiah oduk nnyin ke esit: “Mbio oro ekesañade ke ekim ekut akwa uñwana, ama edi mmọ eke eketiede ke isọñ mfut mkpa, uñwana ayama ọnọ mmọ” (Isaiah 9:2).

Mkpọsọñ Mbume

Idighe isañ ifu ke Ọbọñ-añwan Sheba akasaña ke ini emi enye akakade ke ọtọ Solomon. Enye akaka ndidunọre mfiọk mbaña etop emi enye okokopde. Ekeme ndidi ke isañ oro ama eda enye ebe mkpọsọñ ye enyene ndik ebiet. Ekedi anyan usuñ isañ; edi nte ñwan emi ekedide andikara ke idut esie, ndiwọrọ ñka anyan usuñ isañ eke etiede ntre, ayarade owut nnyin ete ke odudu emi okponde akan udọñ ndikut nnyuñ mfiọk, mme ndika man ọkọm Solomon ekenyik enye.

Ndidọhọ ete ke Ọbọñ-añwan emi ekedi ke ọtọ Solomon ke abaña mbubehe efen ke mibọhọke ndiyom ibọrọ nnọ mbume emi otukde ukpọñ ye nsi-nsi ufọn idem esie, edi ndida eti ido ye ukpọñ esie ke ekpri ñkpọ. Enye ekedi andiyom Abasi, ama onyuñ otim ekere ete ke anyan usuñ isañ ndomo kiet mme ufen, ke usuñ isañ idikpanke imọ ndinyene ibọrọ nnọ mme mbume eke etiede nte ibọrọ ikemeke ndidu.

Abasi akpakam anam mme owo edu ke ererimbot mfin emi enyenede nsat itọñ ndikut eti ibọrọ nnọ mme mfina uwem mmọ! Mme owo eda ọkpọsọñ udọñ ye ñwa-idem eyom inyene ererimbot. Etie nte owo ikemeke ndibat mme ukpọñ owo emi eyomde anyanya ye ubọñ ererimbot emi. Ererimbot ọyọhọ ye mme ukpọñ emi idiọk-ñkpọ ama okosobo, emi ema ekeduọ eduk ke nsi-nsi mkpa oto ke mmọ ndiñwana ndikọ ikpu-ikpu inyene ererimbot emi atakde ye andikama.

Edi ata isio-isio ukpọñ edi enye emi oyomde Idim Mmọñ Uwem, oro edi, Jesus Christ, emi onyuñ oyomde Akpanikọ ke ntak, Akpanikọ. Mmọ emi edade ofuri esit mmọ eyom ibọrọ enọ mme mfina ukpọñ mmọ iditreke ndikut Enye emi ekemede ndinọ eti ibọrọ.

Enye Emi Okponde Akan Solomon

Ọbọñ-añwan Sheba ikasañake anyan usuñ isañ oro ke ikpu- ikpu. Itie edikot etiñ ntem: “Ndien Solomon asiak kpukpru ikọ esie ọnọ enye: baba ikọ kiet eke enye misiakke inọ enye, idibeke edidem” (1 Ndidem 10:3). Abasi ikayakke enye ọnyọñ ke mibọhọ utip edinam esie. Abasi ama ọnọ Solomon ibọrọ ke kpukpru mbume. Abasi ikotke owo inọ Idem esie ndien esin ndikop mbume mmọ. (Kot John 6:37).

Ke ini Jesus okobiomde mme Jew ikpe ke ntak unana mmọ ndinim Enye ke akpanikọ. Enye ama otoro Ọbọñ-añwan emi eti eti onyuñ emenere enye onim nte uwut-ñkpọ ọnọ mmọ efen nditiene. Jesus ekedi ata mbiet Abasi: Enye ekedi Uñwana owo. Enye ama onyuñ okpon akan Solomon. Edi Israel ema esin Enye! Enye ama ọdọhọ mmọ ete: “Ọbọñ-añwan usuk eyedaha ada ke usen ikpe ye emana emi, onyuñ obiom enye: koro enye okotode ke mme utit isoñ edi edikop ọniọñ Solomon, ndien sese, Enye emi okponde akan Solomon odu mi” (Matthew 12:42).

Ọbọñ-añwan Sheba ama enyene ufọn oto ibuot ọnioñ emi enye ekedisobode, okposuk edi nte enye ekeneyenede ndito ke mme utit isọñ ndi ndikop ọniọñ oro. Mmọdo enye eyedaha ada ke usen ikpe onyuñ obiom mmọ emi ema ekenyene nsi-nsi akpanikọ Gospel Jesus Christ ke eka-ubọk mmọ edi esin ndikpañ utọñ. Mbọm ererimbot ke ini edinọde ubierikpe oro! Nso mfaña edisio isop idiọk-ñkpọ ke ini owo mikoyomke usuñ ubọhọ emi ekenimde? Ke ini Ọbọñ-añwan editiñde ikọ-ntiense isañ emi enye akakade ke ọtọ Solomon man ekpep ifiọk esie, nso mfaña ediñwam mmọ emi mikodomoke ndikpebe Christ. Jesus Christ edi akpanikọ emi owutde idem, nnyin imekeme nditiene Enye nnyuñ mbup usuñ uwem ye akpanikọ. Ọfuri inyene, ọniọñ ye ifiọk odu Christ ke idem (Ñwed Mbon Colossae 2:3). (Se ñko ke John 14:6.)

Nnyin iyetim inam edieke nnyin ikpepde ndiyom eti ibọrọ nto Christ ke abaña kpukpru mbume nsi-nsi uwem. Ke ntre ke nnyin idikeme ndidaha nda ye Ọbọñ-añwan Sheba ke akpatre usen ntiñ ikọ-ntiense ite ke ema ebọrọ kpukpru mbume oro.

Etop Akpanikọ

“Ndien enye ọdọhọ edidem, ete se ñkokopde ke edem nnyin mbaña ñkpọ fo, ye ifiọk fo edi akpanikọ. Edi ñkonimke ikọ oro ke akpanikọ tutu ndi, enyin mi enyuñ ekut: ndien, sese, iketiñke ibio inọ mi; eti ibuot ye inyene emebe etop oro ñkokopde”.

Anie owo ekeme nditiñ utọ udọñ ye akwa idorenyin emi owo adade etiene Abasi ke ini enye oyomde edifen ke idiọk-ñkpọ esie? Nso utọ ekpri idorenyin ke uwem owo ke Abasi awak ndida nduri mme owo nsim ke ifiọk erinyaña ke mfọn Esie? Ekeme ndidi Ọbọñ-añwan Sheba ama enyene eyighe abaña nte isañ esie editiede.

Edi enye ama aka ye idorenyin, okposuk edi oro eyikhe okosuk odude ke esit esie ete mme Solomon eyekeme ndibọrọ mme ndibe ñkpọ esit imọ. Ke ini enye ama ọkọbọ se ikanamde enye asaña anyan usuñ ndikut nnyuñ nkop, enye ikodopke uyo ke ndifiori, “Iketiñke ibio inọ mi”.

Mmọ emi ekekopde mbuk erinyaña ewak nditiñ mbiet ikọ ntiense oro, “Iketiñke ibio inọ mi”, ke ini mmọ ema ekedi edibọ odudu erifak esin ke uwem mmọ. Se owo okopde ke esit idem esie ke ema ekefen ke mme idiọk-ñkpọ esie okpon akan se inua ekemede ndibuk.

Ndidot Uku Ke Ebekpo

“Ekem adaña emi Ọbọñ-añwan Sheba okutde kpukpru ifiọk Solomon ye ufọk oro enye ọkọbọpde ye udia okpokoro esie, ye nte eketimde mme itie ikọt esie ye idaha mme asaña-utom esie, ye edisine ñkpọ mmọ, ye mme akama wine esie, ye udigi-ukot esie emi enye ọdọkde ke ufọk Jehovah, idem akpa enye”. Ọbọñ-añwan oro idighe akpa owo mme akpatre ndikop inemesit ke ido edisine ñkpọ ye edinam nditọ Abasi, ye ke Spirit ukpono ye itoro Abasi emi añwamde ke kpukpru se ikọt Abasi enyenede enyuñ enamde. Ikọt Abasi edi mme ñwed, emi kpukpru owo efiọkde enyuñ ekotde; kpukpru se mmọ enyuñ enamde ye ikọ emi mmọ etiñde, edi ntiense ọnọ mmọ eke midukke ke Obio Ubọñ Abasi.

Uyai efe esop Solomon ama anana se edade edomo ke eyo esie, eyighe inyuñ iduhe ete ke ama eye ata eti eti ke kpukpru idaha. Edi nnyin imonim ite ke Ọbọñ-añwan ama okut akan se enyin obukidem esie okokutde. Uyai usọ ubọp-ufọk, uko ye odunam, ọfọñ-idem edidem, mme asaña-utom ke ediye ọfọñ-idem, ye asian ke kpukpru ñkpọ idighe ata uku. Uku oto ke owo Uku Abasi ama odu ke efe esop Solomon. Ama odu ikpọ mme andikara ye ndidem efen emi ekenyenede efe esop emi ñko ekeyede ukem nte eke Solomon ke ido ubọñ ererimbot; edi efe esop Solomon ekenyene ubọñ ye uku ererimbot efen. Ubọñ Abasi okodoro ke efe esop esie, uteñe Abasi Andibot kpukpru ñkpọ ama anam owo kiet kiet ọfiọk ete ke Enye odu do, onyuñ odu ke ido ukpono mmọ.

Ọbọñ-añwan Sheba okokut ubọñ Abasi onyuñ okop odudu Abasi ke idem esie, oro akanam Spirit esie ọnuhọ ke ndituak ibuot nnọ Abasi oro. Nnyin imọfiọk ite ke ini emi owo Abasi ọbọñde ọkpọsọñ akam mbuọtidem, enye esikut idem esie ke iso Abasi, onyuñ ọkpọñ itie akam oro ye ọyọhọ mkpa-idem koro enye okutde uku Abasi emi inua mikemeke nditiñ. Ke ini owo okutde ete ke imọ idu ke Spirit nte imọ idade ke iso Abasi, enye eyekop edidemere ke idem esie nte enye mikemeke nditiñ. Oto ke edibọñ akam enye asaña aka “anyan idut” onyuñ enyene nneme ye Edidem mme ndidem, ndien enye enyene ibọrọ ke kpukpru mkpọsọñ mfina esie.

Edidem Solomon ama ọnọ Ọbọñ añwan kpukpru se esit esie okoyomde, onyuñ ọnọ inyene ubọñ esie adian do. Eyighe iduhe ete ke ufen isañ unyọñ esie ama efere ke enye etide mme nti ñkpọ emi enye okokutde, esit esie ọkọyọhọ ye emem ye ifiọk emi enye akasañade anyan usuñ ndibọ.

Edi ntre ye anam idiọk-ñkpọ emi ebinede Abasi oyom mbọm ye erifen. Enye okut se esit esie okoyomde onyuñ ọbọ inyene Ubọñ Edidem adian do. Enye afiak ọnyọñ ufọk ye esit emi okopde emem ye ifiọk edifen ke mme idiọk-ñkpọ.

Questions

MME MBUME

1. Didie ke Ọbọñ-añwan Sheba okokop abaña Abasi Solomon?
2. Nso ikanam Ọbọñ-añwan oyom ndika ke ọtọ Solomon?
3. Afo emekere ete ke ama oyom nsin ifik man enye ekeme ndisim ebiet Solomon?
4. Nso idi ntak emi Jesus okotorode Ọbọñ-añwan Sheba?
5. Didie ke Solomon ebiet Ọbọñ?
6. Nnyin inam didie ifiọk ite ke Ọbọñ-añwan ama ọbọ ibọrọ ke kpukpru mbume esie?
7. Nso ikanam ebiet Solomon otim eye Ọbọñ-añwan ke enyin?
8. Didie ke anditiene-Christ ọfiọk ñkpọ abaña ebiet Ọbọñ?