Lesson 270 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Mme abak Jehovah eneme kiet ye kiet; ndien Jehovah akpañ utọñ, onyuñ okop, mmọ enyuñ ewet ñwed eriti ke iso Esie enọ mme abak Jehovah ye mme ekere enyiñ Esie” (Malachi 3:16).

Cross References

I Ntak

1. Edikpono Abasi ke ufọk ekpedi usuñ emi edade etọ Ikọ Abasi ye ifiọk ikpọ utom Esie ke esit ñkpri nditọ, Deuteronomy 4:9, 10; Psalm 78:1-8

2. Ke ini edikpono Abasi ke ufọk ke enyene ndikpep ofuri utom emi owo enyenede ndinam nnọ Abasi, Deuteronomy 6:3-5

3. Jehovah edi Abasi ufup, Enye idiyakke ubọñ Esie inọ owo efen, Deuteronomy 6:10-15

II Ebiet: Ufọk

1. Eyen-ọwọñ ekpenyene ndibem iso ñkpep ido Abasi ke ufọk, 1 Ñwed Timothy 5:4; Mme Ñke 31:1; Isaiah 38:19; Ñwed Mbon Ephesus 6:4; Ñwed Mbon Colossae 3:21

2. Nditim ñkpep nditọ-ọwọñ ke ufọk mbaña Abasi eyenam mmọ enyene ọkpọsọñ udọñ enọ ido Abasi, Mme Ñke 22:6; Deuteronomy 31:13; 1 Ndidem 2:1-4

3. Ufọk akabare edi ebiet iduñ Abasi oto ke edikpono Abasi ke akpanikọ ke ufọk, Luke 10:38-42; Matthew 18:20

III Ini: Kpukpru Usen

1. Ema eteme nditọ Israel ndida kpukpru ifet ñkpep nditọ mmọ, Deuteronomy 6:7

2. Ekeme ndibak nnam ekpri eyen enyene esit eke ọsọñọde ada ọnọ ido Abasi, Isaiah 28:9, 10; Mark 10:14; John 21:15; Utom Mme Apostle 2:39

3. Mkpọsọñ mbon-ekọñ Abasi ema ekut ete ke ọfọn ndikpono Enye kpukpru ini, Joshua 1:8; Job 1:1-5; Psalm 55:17; Daniel 6:10; Utom Mme Apostle 2:46, 47; 6:4; 12:12

IV Usuñ Nte Enamde

1. Ikọ Abasi ekpenyene ndida ata akpan itie ke ido edikpono Abasi ke ufọk, Deuteronomy 6:8, 9

2. Man edikpono Abasi ke ufọk ọwọrọ se eyomde, andida usuñ ekpenyene ndidi owo emi uwem esie asanade onyuñ edide uwut-ñkpọ, Joshua 24:15

3. Abasi ọnọ ikọ; edi utom ikọt Esie ndisuan enye ye esit akpanikọ, Matthew 14:19; 15:36

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Mme Ufọn

“Abasi edi anie?” “Enye oduñ ke mmọñ?” “Enye ebiet nso?” “Nte Enye ekere abaña mi?” Ediwak mbume ke abaña Abasi, ntọñọ uwem Esie ye ebuana Esie ye owo eyọhọ esit ñkpri nditọ. Odu ñkpọ ke uwem ekpri eyen emi ọsọpde onyime edikpono Abasi, ndien eyen emi amanade ke ufọk nditọ Abasi onyuñ ọbọde ukpep-ñkpọ eyedat esit. Ke ini eyakde ekpri eyen oyom ibọrọ ke idem esie ọnọ mme mbume ke abaña ñkpọ uwem emi edude ke esit esie; andidiọk eyeda ekpere ndinọ enye ediwak ifiọk ye nsu-nsu ukpep-ñkpọ emi ekemede ndinam enye okusim ifiọk akpanikọ. Ke ntak emi edikpono Abasi ke ufọk edi akwa ñkpọ ukpeme ke ofuri emana eke edade eñwana ye se idiọkde, onyuñ enyene ndidi ntre tutu Jesus ọtọñọ ntak edi ke isọñ emi.

Ke mme emana emi ebede nte eketọñọ ndiwet mbuk-eset tutu osim emi, eyarade efiọk ke kpukpru owo emana eduk ke ererimbot ye uduot idiọk-ñkpọ. Mme nda-mmana udọñ eke owo enyenede ediañade ekpọñ Abasi, iyomke Enye. Ibọhọke ekpuhọde uduot oro, owo ikemeke ndidu uwem asaña ekekem nte Abasi oyomde. Edi Abasi asiak usuñ onim ndifak ukpọñ owo nnyuñ mbiat uduot idiọk-ñkpọ ke esit esie. “Abasi akamama ererimbot ntem, tutu Enye osio ikpọñ-ikpọñ Eyen emi Enye obonde ọnọ man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okutak, edi enyene nsinsi uwem” (John 3:16).

Nditọ owo idotke ndibọ utibe enọ Abasi emi ke odudu idem mmọ, mmọ inyuñ ibọhọ erinyaña ke mitimke itiñ enyin iyom. Owo amana ye ukeme ndinam ñkpọ nnọ Abasi emi edide odu-uwem ye akpanikọ, edi mbemiso enye ekeme ndinam ñkpọ nnọ Abasi enyene ndikpep enye usuñ nte ekemede ndikut Abasi. Nte ukpep-ñkpọ emi ọsọpde enyene itie ke uwem owo emi, kpasuk ntre ke enye ọsọp ada ke eti idaha ndinyene erifak. Ñwed Abasi ọdọhọ ete: “Tim teme eyenọwọñ nte ekemde ye usuñ esie; ke ini enye akabarede idem akani owo, enye idikpọñke enye” (Mme Ñke 22:6).

Utom Mme Ete ye Eka

Mbet Moses ama owuk mme ete ye mme eka ndikpep nditọ mmọ mme utibe edinam Abasi ye mme ewuhọ emi Enye ọkọnọde ndida ñkara uwem mmọ. Abasi ikeyarakede Idem Esie ke Obot Sinai man anam ufọn ọnọ mme ifin Egypt emi ekefakde ke ndo-ndo oro ikpọñ, edi ekedi ke ntak ediwak emana nditọ Israel emi edidide. Ediomi emi ekenamde ke Sinai akana iñwañ ọnọ kpukpru eyen Abraham ọtọñde ke ini Moses tutu osim ini Christ. Nditọ Israel ema enyene akwa idara ye uforo ke ikpọhidem ye ke spirit, adaña ini nte mmọ enimde mbet Abasi. Ke ini mme ete ekenamde akpanikọ ke nditiene Jehovah enyuñ etemede nditọ se Abasi oyomde mmọ enam, ñko ke ini nditọ enyuñ ekpemede item mme ete mmọ, enyuñ enamde ñkpọ enọ Jehovah, ke akpanikọ, edidiọñ Abasi etiene mmọ ọtọñọde ke emana kiet tutu osim eken. Emi ekedi uduak Abasi toto ke eset. Edi ekenyene nditre ke ini mme ete etrede ndikpep nditọ mmọ usuñ Abasi, nditọ etrede ndisaña ke mme item eke mmọ ebọde ke abaña ido Abasi.

Edikpono Abasi ke ufọk edi kiet ke otu nti usuñ emi edade ekpep nditọwọñ ifiọk Abasi, ndinyuñ mbọrọ mme mbume emi etimerede esit nditọwọñ. Abasi ada edikpep nditọwọñ ñkpọ nte ata akpan utom, anam Enye eteme nditọ Israel nditiñ mbaña mme usuñ ye Ikọ Abasi. “Ke ini afo etiede ke ufọk fo, ye ini afo asañade ke usuñ, ye ke ini afo anade ke isọñ ye ke ini afo adahade ke enyọñ” (Deuteronomy 6:7). Ke ikọ efen mmọ ekpenyene ndida kpukpru ifet ñkpep nditọ mmọ ñkpọ.

Uduak Abasi

Mbuk emi ọyọhọde ye ubọñ ye utibe mbọm ye ima Abasi ke mmọ ekenyene ndikpep, mbuk emi abañade ikpọ erifak ye ukpeme Abasi. Abasi Israel okodu mkpet-mkpet. Enye emi owo ekemede ndikop odudu Spirit Esie, emi onyuñ ekemede ndikop uyo Esie. Nso inam mme Ete mikpetiñke inọ nditọ ibaña utọ Abasi oro. Enye emi mitreke ndikere mbaña ufọn mmọ? Abasi ama eti Israel abaña edinam emi ke Enye ndidọhọ ete: “Ewe akamba idut odu emi abasi esie ekperede enye nte Jehovah Abasi nnyin, ke kpukpru se nnyin isemede inọ Enye?... Edi kpeme idem fo, nyuñ tim kpeme ukpọñ fo, man afo okufre ñkpọ emi enyin fo ekekutde, man mmọ ekunyuñ ewọrọ ke esit fo, ofuri ini uwem fo: ndien da mmọ kpep nditọ fo, ye nditọ-nditọ fo” (Deuteronomy 4:7, 9).

Owo Abasi mfin emi ekeme ndinyene uñwam oto ke ndinim ibet emi. Mmọ emi etimde ekpeme ndinọ nditọ mmọ nnen-nnen ukpep-ñkpọ ke ndibak nnyuñ mma Abasi, emi otode ke esit eke ọyọhọde ye ifiọk, eyekut edidiọñ Abasi ke uwem mmọ. Edi ete mme eka ekededi eke etrede ndinam akpan utom emi eyekut iyaresit ye ubierikpe Abasi ke akpatre isañ uwem esie. Abasi ọkọdọhọ Ezekiel ete: “Edi edieke andikpeme okutde ofut edide, ndien mifrike ukorowo, minyuñ isianke mbio-obio, ndien ofut ama edi edida owo ke otu mmọ efep, eda enye ke idiọk ido esie efep; ndien eyebup iyip esie ke ubọk andikpeme oro” (Ezekiel 33:6). Edi ntre, Abasi ayak utom ọnọ mme ete ye eka ndikpeme nnyuñ nse ñkpọ mbaña ufọk ye ekpuk mmọ.

Eti Usuñ Ukpep-Ñkpọ

Ererimbot emi ekpedi ebiet emi enemde eti-eti ndiduñ, edieke Abasi ekpenyenede mbuọtidem ke ufọk ikọt Esie kiet kiet ukem nte Enye ekenyenede ke ufọk Abraham! Nso ke Abasi eketiñ abaña Abraham? “Koro mmemek enye, kpañ enye ekpeteme nditọ esie ye ufọk esie eke editienede enye, ete ekpeme usuñ Jehovah, ndinam se ifọnde inyuñ inende; Kpañ Jehovah akpada kpukpru se ọkọdọhọde abaña Abraham ọsọk enye” (Genesis 18:19). Nnen-nnen ukpep-ñkpọ ke Ikọ Abasi onim eti itiat-idak-isọñ ye ukeme ndinam ido Abasi ke uwem nditọwọñ, ye mkparawa iren ye iban, edi ediwak ini mme ete esifep enyin ndinam akpan item emi.

Tim se edidiọñ emi ukpono Abasi ke ufọk akadade ọsọk uwak owo emi ekesañade ebe ke mfafaha inua otop ye nnen-nnen usuñ emi esim Heaven. Se nte udori odude ndinyene ebiet ukpono Abasi ke ufọk. Ata ediwak ibat ukpọñ eduk Heaven idaha emi koro mmọ ekenyenede eti editọñọ isañ ndika Edisana obio oro oto ke edikpono Abasi ke ufọk. Ke otu mme ñkpọ emi ediwak mme ọkwọrọ-ikọ esisọpde eti edi mme mbuk Ikọ Abasi emi mme ete ye eka emi ekebakde Abasi ekesitiñde enọ mmọ. Ediwak mme asuan-etop ukpep-ñkpọ emi ebukde eti mbuk erinyaña enọ mme mmọ emi edude ke ekim ke mme idut ukpono ndem ekebem iso ekop enyuñ ekpep mbuk Ikọ Abasi ke ufọk mme ete mmọ. Ibat edidiọñ emi otode ukpono Abasi ke ufọk osuk awawak: mme anam utom Abasi, mme andikpep ke usen Ọbọñ, mme asuan-etop emi edude ke ufọk, ndisana mbon ikwọ. Ikọ ntiense mmọ esidi ntem: “Ami ñkekpep mbaña Jesus ke ini ukpono Abasi ke ufọk, ke ini ñkedide ata ekpri eyen” me “Ekenyaña mi ke ini ñkọbọñde akam ye ete ye eka mi ke ini ukpono Abasi ke ufọk.” Abasi akpakam anam kpukpru mme ete ye eka etiñ enyin ke ndinam akamba utom emi oñwumde mfri ntem! Abasi ọdọhọ nnyin ete: “Tim kpeme idem fo ye se afo ekpepde owo. Yire ke erinam utom emi; koro ke erinam ntem afo eyenyaña idem fo ye mmọ emi ekopde uyo fo” (1 Ñwed Timothy 4:16).

“Ke Ibuot Christ”

Etiñ enọ nnyin ke Ñwed Abasi ete: “nditọ edi udeme Jehovah,” (Psalm 127:3). Abasi eneñere ayak ukpọñ emi enyenede uwem esin mme ete ye eka ke ubọk ete ekpeme ke isua ifañ. Edi ọyọhọ utom mme ete ye eka ndikpep ukpọñ oro mbaña Abasi, mmọ enyuñ enyene ndida ofuri ukeme mmọ ñkpep enye ñkpọ nnọ Abasi. Uduot idiọk-ñkpọ emi odude ke idem eyenọwọñ eyeduri enye ọkpọñ Abasi, ibọhọke etim ekpep enye akamba udori emi odude ke edikpono Abasi enyuñ emen enyene-ndik ufen emi odude ke ndinam idiọk-ñkpọ ewut añwa-añwa.

Ekese owo ekeme ndidu ke mkpaidem nte ekpesọpde ndikpep eyenọwọñ mbaña Abasi ye mme ñkpọ emi ebañade Heaven. Spirit Abasi ama ebe ke Isaiah anditiñ ntiñ-nnim ikọ, asian ete ke ekpenyene ndikpep ekpri eyen ifiọk Abasi nsit-nsit ke ini esiode enye ke eba. Jesus ama etiñ abaña nsek nditọ emi ekedade esọk Enye ete: “Eyak ñkpri nditọ etiene Mi, ekukpan mmọ, koro obio ubọñ Abasi edide eke oruk emi” (Luke 18:15, 16). Ke ndo-ndo oro ekpri eyen ọtọñọde nditiñ ikọ, nso inam ete ye eka esie mitiñke ikọ inọ enye ibaña mme ñkpọ emi efọnde ekan, kpa ñkpọ Abasi? Eyen emi etiñde ikọ eyesọp ndifiọk ñkpọ, ntre Akpanikọ Abasi eyeyama oduk ukpọñ esie aka anyan mbemiso mme owo ekere ete utọ ñkpọ oro ekeme nditibe. Ibakke ikaha nditiñ nnọ ekpri eyen mbaña mme ñkpọ Abasi, edi akwa ndik odu ke ndibiat ini ñkaha ke ndinam oro. Mme ufọk-ñwed emi edude idaha emi eda ñkari usuñ ekpep idem nditọwọñ emi etọñọde-tọñọ ñwed ete ke idighe Abasi okobot owo, ke Abasi iduhe. Ibọhọke eyen fo enyene mbuọtidem ye ọyọhọ ifiọk ke Ikọ Abasi, ekeme ndinam enye ọduọk mbuọtidem esie.

Kot Ikọ Abasi nọ nditọ fo kpukpru ini, nyuñ neme ye mmọ baña ndinem mbuk emi edude ke Ñwed Abasi. Sin ima ye ido ukpono Abasi ke esit mmọ nte ata itiat idak isọñ. Nim ke iso mbon ufọk fo, akwa ufọn emi odude ke ndinam ñkpọ nnọ Abasi, nyuñ nam mbon ufọk fo kiet-kiet esin ifik ndibọñ akam. Abasi ama ọñwọñọ ete ke Ikọ Imọ idifiakke itiene Imọ ubọk-ubọk.

Kpukpru Usen

Ikafañ ke ekpenyene ndikpono Abasi ke ufọk? Nte itimde ikpep Ikọ Abasi, ikut ite ke odot ndikpono Abasi, ñkpri ñkaha ini kiet ke usen. Mkpọsọñ mbon-ekọñ Abasi ema esọñọ eyire eti-eti ke ndinam emi. Abraham ama ekpeme ndibọp ebiet utuak-ibuot nnọ Abasi nte akpa utom esie ini ekededi enye osimde obufa ebiet iduñ, man enye ye ufọk esie ekpenyene ebiet ubọñ akam kpukpru ini adaña emi mmọ eduñde do. Job ama esibak edemere ke usen-ubọk ndifọp uwa ke ibuot nditọ esie kpukpru ini. David ama ewet ete “Mbubreyo, ye usen ubọk, ye ufọt uwemeyo, ke ndiseme nnyuñ ntua: ndien enye eyekop uyo mi” (Psalm 55:17). Daniel ñko, ama ọbọñ akam ikata kpukpru usen, Abasi onyuñ edi ntiense abaña akam esie.

Ediwak ufọk esinyene mbono ukpono Abasi ke ufọk ke usen-ubọk mbemiso mmọ ewọrọ añwa, efiak enyene ke mbubreyo ke ini kpukpru owo ema enyọñ edi ufọk. Ekese ufọk esinyene mbono ke usen-ubọk ikpọñ, edi mbon efen esinyene ke mbubreyo. Akpanikọ Abasi añwaña owo. Kpa nte nditọ Israel eketañde manna mmọ obufa kpukpru usen ubọk, ibọhọke ke usen nduọk-odudu, kpa ntre ke anditiene-Christ ana nte ọbọ eti Uyo emi otode ke Heaven ọsuhọde kpukpru usen man ọnọ enye nsọñ-idem ke spirit onyuñ ọfọn ye enye. Eti owo Abasi eyenam ofuri ukeme esie ke ndinọ ufọk esie ye idem esie ñko udia spirit. Ñwan ndọ Christ, Ọfọn ido Ñwan: “adaha ke enyọñ ke edide kaña okoneyo, ọnọ ufọk esie udia, ọnọ nditọ iban esie udeme” (Mme Ñke 31:15).

Ke Uwut-Ñkpọ

Obot ada uwut-ñkpọ ekpep ediwak nditọ esie ñkpọ, ntre ke anditiene-Christ ñko akpada ekpep nditọ esie. Edi mmem-mmem ñkpọ ọnọ ekpri eyen edieke enye ekemede ndikpebe uwut-ñkpọ ete ye eka emi edide nti mbon Abasi. Joshua ekedi kiet emi ekedide eti uwut-ñkpọ ke uteñe Abasi ọnọ nditọ esie, enye ama odomo ukeme esie ndikut nte ke nditọ esie esaña ke mme usuñ Abasi. Enye ọkọdọhọ nditọ Israel ete: “Emek ke idem mbufo ndien, mfin emi enye eke mbufo edinamde ñkpọ enọ.... edi ama edi ami ye ufọk mi, nnyin iyenam ñkpọ Jehovah” (Joshua 24:15). Ke eset mme ete ekedi mme andida usuñ ke ndikpep nditọ mmọ mbaña Abasi. Nsinam mme ete ekpekerede ete ke mmọ ekeme ndiyak akpan utom emi nnọ owo efen anam mfin? Ke mme ete etimde enyene inem ke ukpọnọ Abasi ke ufọk; ke ndikpep nditọ mmọ iren ye iban mbaña Abasi ye mme utibe utom Esie, obufa uwem eyeduk ke ufọk Abasi, eyewet mbufa enyiñ ke Ubọñ ke usen ke usen.

Questions

MME MBUME

1. Nso inam edikpono Abasi ke ufọk edi akamba ñkpọ ọnọ owo Abasi nte utom emi enye anamde ọnọ Abasi?
2. Ikafañ ke ekpenyene mbono edikpono Abasi ke ufọk?
3. Didie ke Job okonim mbono edikpono Abasi ke ufọk ọnọ nditọ esie iren ye iban?
4. Anie ke otu mbon-ekọñ Abasi ọkọdọhọ ete “Ama edi ami ye ufọk mi, nnyin iyenam ñkpọ Jehovah.”
5. Edieke owo anamde akpanikọ ke nditim ñkpep nditọ esie usuñ Jehovah, nso eñwọñọ ke Abasi anam ọnọ enye?
6. Siak ediwak ñkpọ emi akanamde Abraham edi ñwọrọ-nda owo Abasi emi enye ekedide?
7. Daniel ọkọbọñ akam ikafañ ke usen? Yom itie ke Ñwed Abasi emi edisọñọde ibọrọ fo.
8. Nso ibet ke Abasi ọkọnọ nditọ Israel ke abaña edikpep nditọ mmọ ñkpọ?