Lesson 271 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Mmọdo se Abasi ama akadian, yak owo okudianare” (Mark 10:9).Notes
Ntọñọ Eyenọwọñ
Akpa ñka emi Abasi akasiakde ke isọñ ekedi ufọk. Ko ke Iñwañ Eden, mbemiso mme ufọk ñwed ye Ufọk Abasi edidu, ndiduñ ọtọ kiet nte ubon ama odu.
Akpa ebiet emi eyenọwọñ etide edi ufọk mmọ. Akpa mme andikpep enye edi ete ye eka esie. Nsek eyen itimke ifiọk ñkpọ ke mibọhọke ndidia udia nnyuñ nde idap, ndien ke ini ekemede nditiñ ikọ enye ọtọñọ ndibup mme mbume. Enye ifiọkke se ifọnde ye se idiọkde, ke ntre ete ye eka esie enyene ndikpep enye nnyuñ ndi uwut-ñkpọ nnọ enye. Eyenọwọñ ekpep ñkpọ ata usọp-usọp ke ndikpebe mbio efen.
Ñwed Abasi etiñ ọnọ nnyin ete ke kpukpru owo ekemana ke idiọk, ndien kpukpru ekikere esit owo onyuñ edi idiọk. Ke ntre edieke misianke eyenọwọñ se enye akpanamde, enye eyenam se mifọnke. Enye owut iyaresit ye nsọñ-ibuot ke ata nsek; ndien edieke owo mitunọke enye, mme uduot emi eyekọri.
Ñkop-Item
Kiet ke otu mkpon ñkan ofuri ukpep-ñkpọ emi ete ye eka ekpekpepde nditọ mmọ edi ñkop-item, ndien mmọ ekpetọñọ ke ata-ini uyen. Ima ikponke ke ufọk eke eyakde nditọ enam nte mmọ emade. Mmọ esọsọp ekabare edi ibuk inyuñ ikereke ibaña owo ekededi ke mibọhọke idem mmọ. Ewuhọ edi ntem: “Nditọ, ekop uyo mme ete ye mme eka mbufo ke Ọbọñ; koro emi enende. Kpono usọ ye uka (emi edi akpa ibet eke asañade ye uñwọñọ,)” (Ñwed Mbon Ephesus 6:1, 2).
Edineñede ndudue idighe ndimamia ke ofuri idaha. Ke ediwak idaha eka ye ete ekeme ndinam nditọ mmọ ekabare efọn ke ndineme ye mmọ, ndiwut mmọ ke Ñwed Abasi ntak emi mmọ eduede, nnyuñ ñwut mmọ ndudue mmọ. Ke ini Abasi okotde anam-idiọk emi enyenede ubiom-ikpe ọnọ Idem-Esie, Enye ete, “Mbufo edi ndien, nnyin ikpe ikọ” (Isaiah 1:18). Ikọ Abasi ọdọhọ ñko ete, “Mme ete, ekufiomo nditọ mbufo” (Ñwed Mbon Ephesus 6:4).
Edi edieke eyen-ọwọñ oro esinde kpukpru nti ikọ ye edikpek, ana nte enyik enye ndikop ke “ikpa ntunọ” me ke ndimamia. Koro “Jehovah ọtunọde owo eke enye amade; kpa nte emi ete ọtunọde eyen eke enemde enye esit” (Mme Ñke 3:12).
Akparawa kiet emi okokponde akabare edi ọkwọrọ-ikọ, ama ọdọhọ ete: “Ami mmọkọm Abasi ke kpukpru ufen; ye kpukpru ini emi ete mi ekesibọñde akam ye ami. Ete mi akada akam ye ikpa, ada eyen esie usuñ ekesin ke iñwañ utom Abasi.”
Unana Ntiñ-Enyin Mme Ete Ye Eka
Ubiere-ikpe Abasi eyesim mme ete ye eka emi mmitunọke nditọ mmọ. Eli ekedi akwa oku emi ekpekenade nte edi edisana owo Abasi. Edi ke ini enye okokutde nte nditọ iren esie enamde idiọk ido, enye etiñ ọnọ mmọ ini kiet ete etre, ke oro ebede ayak mmọ eka iso enam utom mmọ. Abasi ama ọdọhọ ete, “Mma ntiñ nnọ enye, nte ke ami ndinam ikọ ye ufọk esie tutu amama, mbaña mme oburobut ido emi enye ọfiọkde: emi nditọ esie esinde idem mmọ edi ñkpọ isuñi, ndien enye mikakpanke mmọ” (1 Samuel 3:13). Ema ebọ Eli itie oku, ndien ufen esie ekedi ke akani eren ididuhedu ke ubon esie, oro edi nditọ iren esie ekenyene ndikpaña nsek.
Edidem David ñko ekenyene ndibọ ufen ke ndiyak eyen esie emehe ke se mifọnke. Ñwed Abasi etiñ ọnọ nnyin ete ke akananam David ikọdọhọke Absalom ite, Baba, ndien ke ini Absalom ama okokpon enye omiom ete esie ke ndiyom usuñ ndibọ enye ukara. Etie nte Absalom akakpa ye unana edikabare esit.
Nditọ emi ekopde uyo ete ye eka mmọ, enyuñ ekpepde ndinam ñkpọ ndiñwam mbon efen, edi nditọ emi enyenede inemesit. Afo emekeme ndikere ete ke esesuene fi koro miyakke fi anam se amade, midighe omonyuñ ekeme ndikere ete, ete ye eka fo efefiomo fi ke ini mmọ enọde fi ufen; edi afo eyekut ete ke afo eyenyene ufan emi ewakde ekan, mme owo eyenyuñ ema fi ekan ke ini mmọ ekutde ete ke afo edi eyen ñkop-item, onyuñ enyene ima, ye mfọn-ido.
Mme Ndise
Nte odu ñkpọ ke ufọk fo ndiwut mbio efen nte ke edi ufọk owo Abasi? Nte afo emenyene ndise Jesus ke ubet fo? Ewe edi mme akpa ndise emi afo etide? Afo udufreke ndusuk ñkpọ emi afo ekesikutde kpukpru usen ke ini afo ekedide ekpri. Abasi ama ọfiọk ete ke nditọwọñ eti se mmọ ekutde ebighi akan se mmọ ekopde, anam Enye asian Moses ete etiñ ọnọ mme owo ete ewet Mbet “Ke obubọk enyin-usuñ fo, ye ke mme itim fo” (Deuteronomy 6:9). Nti ndise ye ñkpri ikọ nda-usuñ uwem ndidu ke ufọk nnyin eñwam nnyin nditi mme ñkpọ eke ebañade Jesus. Ikọ nda-usuñ uwem kiet emi ọfọnde eti-eti edi:
“Christ edi Ibuot ke ufọk emi,
Ndedibe Esen ke kpukpru ini udia,
Andidop mkpañ utọñ ke kpukpru nneme”.
Ufọk Idem Fo
Ke ñkpọ nte isua ifañ, edieke Ọbọñ ebighide ndidi, afo eyekpon onyuñ oyom ndinyene ufọk idem fo. Akpa ndọ akada itie ke Iñwañ Eden, ndien Abasi akadian ndọ oro. Enye ama etiñ ete: “Mmọdo owo edikpọñde ete esie ye eka esie, edinyuñ adiana ye ñwan esiemọ; ndien mmọ eyekabare obuk kiet” (Genesis 2:24). Oro ekedi kiet ke otu akpa mbet emi Abasi akanamde abaña owo. Jesus ama ọtọñọ ntak etiñ enye, onyuñ adian ete: “Ntre ke mmọ idighe aba owo iba, edi edi obuk kiet. Mmọdo se Abasi ama akadian, yak owo okudianare” (Mark 10:8, 9).
Ti ibet oro ke ini okponde onyuñ oyomde ndidọ ndọ. Ti ete ke Abasi ọdọhọ ete ke edi ke ofuri eyo uwem fo. Abasi onim ñwed editi abaña ndọ fo, Enye onyuñ okop ke ini afo ọdọhọde ete, “Tutu mkpa adianade nnyin”. Edi akpanikọ ete ke udọñọ ye afanikọñ eyeduk edi ke ufọk mbufo. (Mmọ edi etiene kpukpru owo). Ndusuk okuk ikemke ndida ndep kpukpru se oyomde. Edi afo ama ọñwọñọ ke iso Abasi ke usen ndọ ndinam akpanikọ “ke udọñọ ye ke nsọñ-idem, ke mfuhọ ye ke idara, ke akañ ye ke eduek”. Tiñ enyiñ ke ini afo anamde mme akaña emi man onim mmọ, koro Abasi eyebat mmọ ọnọ fi.
Ebọp Edian Ọtọ Kiet
Paul Apostle ama ewet ete: “Ibet ọbọp ñwan emi odude ke ubọk ebe adaña ini nte ebe odude uwem; edi ebe ama akpa, enye atara ke ibet ebe. Ntre ñwan ama aka ọkọdọ owo efen ke eyo uwem ebe oro, enyene ndikot enye esin-efibe: edi ebe ama akpa, enye atara ke ibet; ke ntak oro enye idighe esin-efibe ọkpọdọdọ owo efen” (Ñwed Mbon Rome 7:2, 3). Ndien Abasi ama ọdọhọ ete ke baba esin-efibe añwan mme eren ididukke Obio Ubọñ Abasi. Esin mmọ ke otu mme okpono-ndem ye mme akpa-mmin ye mme owot-owo (Ñwed Mbon Galatia 5:19-21).
Jesus ọtọñọ ntak etiñ ete, ke owo eke ọdọde owo emi ema ekedọdọ ekem esio enye ndọ, esin efibe (Matthew 5:32). Ekebighi John ọduọk-owo-mmọñ ibuot ke nditiñ nnọ Herod nte ke ekedi idiọk-ñkpọ enye ndida ñwan eyen eka esie ndọ. Oro ekedi akpan ukpep-ñkpọ, mmikpedighe ntre John ikpekenyimeke ndika ñkpọkọbi ndinyuñ nduọk uwem esie ke ndikwọrọ ikọ oro.
Kere esisit baña ini iso ke ini afo oyomde ndidọ ndọ. Nte ediye akparawa oro odukde fi enyin do eyedi eti ete emi afo oyomde ọnọ nditọ fo? Afo eyenyime ndikpọñ enyiñ fo ye ubọñ fo nnyuñ nsuk idem nnọ enye? Nte ekpri nkaiferi emi afo amade ndibre mbre ye enye eyedi eti eka ọnọ nditọ fo? Nte enye eyetem udia fo onyuñ otim ufọk fo? Edieke ediwak mkparawa iban ye iren ekpekerede ebaña mme mbume emi, mme ñwure emi odude ke mme ufọk ke isua kiet mme iba ebede ke ema ekedọ ndọ ikpawakke.
Ntak emi nnyin inyenede ediwọrọ ndọ eke awakde ntem edi koro eyakde nditọwọñ ekọri ke unana ntunọ. Enọnọ kpukpru se mmọ eyomde ke mmọ minamke utom ke esit, mmọ enyuñ ekere ndinyene kpukpru se mmọ eyomde ke mmọ ema ekekpon. Ke ifiọk idem mmọ, mmọ eyire ndiduk ke usuñ idem mmọ ekan ndikere mbaña ufọn mbon efen.
Ti ete ke ndọ edi ebuana emi owo kiet enyenede ndibiom udeme mbiomo esie onyuñ anam udeme utom esie. Kiet enyene ndikpep nditiñ mfina esie iñwañ-iñwañ tutu mmọ enyime.
Kiet Ke Spirit
Edieke afo edide owo anditiene-Christ, kut ete ke nsaña emi afo emekde edi anditiene-Christ. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Ekubọp idem utiñe-utiñe ye mmọ eke minimke ke akpanikọ. Nso udeme ke edinen ido enyene ye ukwañido?” (2 Ñwed Corinth 6:14). Nyuñ kut ete ke owo emi afo ọdọde ikọdọhọ owo efen ke akpa.
Ñkpọ efen emi anade nte ediọñọ edi ke Abasi ọdọhọ ete, “Mmọdo owo edikpọñde ete esie ye eka esie, edinyuñ adiana ye ñwan esiemọ” (Genesis 2:24). Tọñọ ke ini emi mmọ eyedi kiet, edianare ekpọñ ete ye eka mmọ. Mkparawa mme ọdọ-ndọ emi eyekop inemesit ekan edieke mmọ eduñde isio enyuñ eyọ mme mfina mmọ etre ndifehe mbine ete ye eka mmọ ñkoyom mbọm ke kpukpru ini emi mmọ mmikemeke ndinyime ye kiet eken. Ndusuk ini, esida ediwak isua owo iba ndikpep nnyuñ mmehe ye kiet eken, ndien eyeyom ime ye ediyọ ke ñkañ mbiba ndinam mmọ edu ke inemesit.
Mme Utom Ebe
Eyak nnyin ikere ibaña mme utom emi Abasi onimde ọnọ ebe. “Mme ebe, ema iban mbufo, kpa nte Christ akamade ufọk Abasi, okonyuñ ayakde idem ọnọ ke ibuot esie;... kpa ntre ke mme ebe ekpema iban mmọ nte idem mmọ. Owo eke amade ñwan esie ama idem esie” (Ñwed Mbon Ephesus 5:25, 28).
Ke ini emi eren owo adade uñwọñọ ndọ, ọwọrọ ete ke enye amakabare edi ibuot ke ufọk, onyuñ obiom mbiomo ufọk. Ñwed Abasi etiñ ete ke owo eke mitimke ñkpọ inọ oruk esie, ọdiọk akan owo eke minimke ke akpanikọ (1 Timothy 5:8). Tim kut ete ke emebeñe idem ndinam utom emi mbemiso afo ọdọ ndọ.
Ata akpan utom emi eren owo enyenede ndinam nnọ ufọk esie edi ndikpep nditọ esie mbet Abasi. Ke ini Abasi okokotde Abraham ndidi ete ndimek ikọt Esie, Enye ama ọdọhọ ete: “Koro mmemek enye, kpañ enye ekpeteme nditọ esie ye ufọk esie eke editienede enye, ete ekpeme usuñ Jehovah, ndinam se ifọnde inyuñ inende” (Genesis 18:19). Kere baña utọ mfuhọ emi edisimde ete ye eka edieke nditọ ekọride ke ikpọhidem ekop nsọñ-idem, enyene ibuot, enyuñ eye uyai, edi ukpọñ mmọ etak ke hell.
Abasi asian nnyin ete ke owo emi akpakamade ufọk Abasi akpana ebem iso ekeme ndikama ufọk esie, “onyuñ anamde nditọ esie esuk ibuot ke kpukpru ido eke odotde ukpono” (1 Ñwed Timothy 3:4).
Peter, Owo-mbet, ọnọ ebe ekpri ikọ item ke ndikpono ñwan: “Mbufo mme ebe edu uwem ye iban mbufo nte mme enyene-ibuot owo, enọ iban ukpono, nte mmọ emi ememde ekan mbufo, sia mmọ enyuñ etienede mbufo ebuana ke ufọn uwem; mbak ñkpọ edibiọñọ akam mbufo” (1 Peter 3:7). Edieke eren-owo mikponoke minyuñ imaha ñwan esie, Abasi iñwọñọke ite iyekop akam esie. Utom eke enye anamde ọnọ Abasi idinyeneke ukpono edieke enye ọsọñde ido onyuñ ọdiọkde ye mbon ufọk esie.
Eren-owo onyuñ enyene ndidi uwut-ñkpo nnọ nditọ esie. Nte afo akpama nditọ fo enam ñkpọ nte afo esinamde ke ini ñkpọ mminemke fi esit? Ete ekpenyene ndikut nte ke imonim eñwọñọ esie ke kpukpru ñkpri ñkpọ; edi edieke mikemeke, enye enyene nditiñ enyin nnam añwaña se idide ntak. Enye enyene ndinam akpanikọ edieke enye oyomde nditọ esie ekpono enye.
Mme Utom Añwan-ndọ
Eyak nnyin ise ndien mme utom añwan-ndọ. “Iban, esuk idem enọ mme ebe mbufo, nte enam enọ Ọbọñ. Koro ebe edi ibuot ọnọ ñwan, kpa nte Christ edide Ibuot ọnọ ufọk Abasi, ke emi Enye edide Andinyaña Idem” (Ñwed Mbon Ephesus 5:22, 23).
Nnyin imenyene ediye ndise eti añwan ke Mme Ñke, enyuñ etiñ emi ebaña enye: “Esit ebe esie ọbuọt idem ye enye: Ñwan oro anam enye eti ñkpọ, idinamke idiọk, kpukpru usen uwem esie... Enye ada ifiọk atat inua esie; ewuhọ ima onyuñ odoro enye ke edeme. Enye otim ese ido ufọk esiemọ, inyuñ idiaha udia ifu” (Mme Ñke 31:11, 12, 26, 27). Nte afo omonyuñ ọfiọk se idide utip esie? “Nditọ esie edaha ke enyọñ ekọm enye. Ebe esie ñko onyuñ otoro enye” (Mme Ñke 31:28).
Edi utom ñkani-iban nditiñ nnọ mkparawa iban usuñ nte ekpenyenede eti ufọk enọ idem ye ubon mmọ. Mmọ enyene ndikpep mmọ ndisuhọde idem, “ema ebe mmọ, ema nditọ mmọ, enyene eti ibuot, enyene but, etie ke ufọk enam ñkpọ, enyene mfọn-ido, enyuñ esuk idem enọ ebe mmọ; mbak ikọ Abasi edidia esuene” (Titus 2:4, 5). Ana nte ñwan anam ufọk esie asana, ese nditọ esie nte ọfọnde, ọnọ ebe esie udia ke eti ini ke ini ọnyọñde utom. Ufọk esie enyene ndidi eti ufọk emi ọyọhọde ye idara, emi mbon ufọk esie edikopde inemesit ye kiet eken. Abasi ọdọhọ ke emi edi akpan ñkpọ, ndien edieke enye etrede ndinam, enye edi ñkpọ esuene ọnọ ufọk Abasi onyuñ esin Ñwed Abasi ke ndek. Ndisin enyiñ Abasi ke ndek edi ata idiọk-ñkpọ.
Edieke eka enyenede mbubehe efen emi ewakde ekan enye nditim ñkpep nditọ esie, oro edidi ndudue anie owo edieke nditọ oro ekabarede ediọk enyuñ etak ke hell? Ke ini eyen amanade, Abasi ayak enye esin mme ete ye eka esie ke ubọk nte mmọ emi enyenede nditim ñkama ukpọñ eke midikpaha. Enye onyuñ ọnọ mmọ ubiọñ-utom ke abaña ndikpep eyen oro nte ọkpọbọde erinyaña.
Edi ata akpan ñkpọ ọnọ ete ye eka nditiñ enyin ñkot Ñwed Abasi nnọ nditọ mmọ nnyuñ mbọñ akam ye mmọ. Ọwọrọ iso ekpeme mbet kiet ama esiwak nditiñ ete, “Ufọk emi ebọñde akam ọtọ kiet edu ọtọ kiet.”
Edieke ebọpde ufọk nte Ikọ Abasi etiñde, enye eyedi eti ufọk, mmọ idinyuñ inyeneke ntak ndidiañare ke ndọ. Nditọ eke emanade eduk ke utọ ufọk oro, enyuñ ekpepde mmọ ñkop-item nnọ ete ye eka mmọ ye Ikọ Abasi, eyenyene eti ifet ndikọri ñkabare ndi iban ye iren eke enamde akpanikọ enyuñ enyenede ukpono.
Questions
MME MBUME- Mme anie edi akpa ye ata akpan mme andikpep enọ nditọ?
- Nso idi mbet Abasi ke abaña nditọ?
- Nso idi mme ñkpọ emi enyenede ndikere ke abaña nsaña fo mbemiso afo ọdọ enye?
- Adaña didie ke uñwọñọ ndọ enyene ndibighi?
- Siak ndusuk utom mme ebe.
- Siak ndusuk utom iban-ndọ.