Lesson 277 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Buọt idem fo ye Jehovah ke ofuri esit fo; ndien kuberi edem ke asian fo” (Mme Ñke 3:5).

Cross References

I Ndinim Mbet Abasi

1. Ete eti eyen esie ete okufre mbet Abasi, Mme Ñke 3:1, 3, 21; Deuteronomy 4:9; 6:12; 8:11

2. Edinim mbet Abasi ọnọ owo anyan usen, ye isua uwem ye ifure, Mme Ñke 3:2; Deuteronomy 5:33; 11:18-21; Psalm 119:165

3. Ekut mfọn-iso ke iso Abasi ye ke iso owo ke edinim mbet Abasi, Mme Ñke 3:4; Psalm 19:11; Jeremiah 32:41; Daniel 1:9; Luke 2:52; Utom Mme Apostle 2:47

4. Mbet Abasi edi ukpeme ọnọ kpukpru mmọ emi edarade enye, Mme Ñke 3:21-26; 1 Samuel 2:9; 2 Samuel 22:29-31; Psalm 119:105; 112:7

II Ndibuọt Idem Ye Abasi

1. Abasi eyeneñere usuñ mmọ oro emekde ndibuọt idem ye Enye, Mme Ñke 3: 5, 6; Psalm 37:3; Isaiah 26:3, 4; Psalm 23:2, 3

2. Nditre ndimenere idem nnyuñ mbuọt idem ke ifiọk ererimbot emi anam owo enyene ifiọk Abasi, Mme Ñke 3:7, 8; 26:12; Isaiah 29:9-16; 1 Ñwed Corinth 1:18-24

3. Mme owo ekpenyene mfọn emi Abasi ọfọnde ye mmọ ndikpe ọyọhọ mbak ñkpọ duop ke se idide udori mmọ, Mme Ñke 3:9, 10; Exodus 22:29, 30; Malachi 3:8-11; 1 Ñwed Corinth 16:2; Mme Hebrew 7:1-9

III Ntunọ Abasi

1. Ntunọ Abasi idighe se esinde ke ndek, edi ndibat enye ke eti, Mme Ñke 3:11, 12; Deuteronomy 8:5, 6; Mme Hebrew 12:5-13

IV Udori Eti Ibuot

1. Udori ye ekọm-urua emi odude ke eti-ibuot, iduhe ñkpọ eke edade edomo, Mme Ñke 3:13-20; Job 28:12-28; Mme Ñke 2:1-9; 1 Ñwed Corinth 2:1-16

V Eti-Ido Ye Mbọhiduñ

1. Ndinim mme mbet ọyọhọ-ọyọhọ oto ke ndinim mbet ima, Mme Ñke 3:27-30; Leviticus 19:18; Mark 12:29-33; Matthew 22:37-40; Ñwed Mbon Rome 13:8-10

VI Kufibe Idiọk Owo

1. Inaha nte ifibe mme idiọk owo koro ubierikpe eyedi etiene mmọ, Mme Ñke 3:31-35; Psalm 37:1-40; Mme Ñke 24:19, 20

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Kufre Mbet Mi

Isọñ ukpep-ñkpọ etie ukem-ukem nte mme ediwak itie edikot ñwed emi edude ke Mme Ñke emi etọñọde ye nnọ item ete, ekufre Mbet Abasi, ye ndikpañ utọñ ke item andiwet. Ekebem iso eti ebaña mbet mme Levi emi Abasi okowukde Moses ete ekpep Israel. Akana nte mmọ ebọp mbet emi (ke edu ediwewet) edian ke ọkpọ-iso mmọ, ye ke mme itie emi edide se owo ekutde, nte enyin-usuñ ye mme inua-otop ufọk mmọ (Kot Deuteronomy 6:6-9; 11:18-20). Uduak Abasi ekedi ndinam ibet Esie odu ekpere mmọ ke kpukpru mbubehe mmọ ke usen ke usen, man eti Israel unen mmọ ke idak ibet ye mme utom mmọ ke abaña mbet Abasi. Ke nditebe mme itie Ikọ Abasi ndian ke idem mmọ, ekenam emi man enye akpakabare edi mbak idem mmọ.

Ikọ Abasi anam eñwọñọ ete ke eyewet Ikọ Abasi ke Spirit ke ọwọñ-esit owo. Ediwet emi ada itie ke ini owo enyenede ata erikabare-esit, onyuñ edi se inade aka iso ntem ke uwem owo Abasi. Oro edi se enyenede ndinam ke Obufa Ediomi, ndien enye ke idem esie edi idiọñọ ata erikabare-esit, koro Abasi ama ọñwọñọ ọnọ Israel ebe ke Jeremiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ete: “Ke mme usen oro ema ebe, Jehovah ọdọhọ; nyesin mmọ mbet Mi ke esit, nnyuñ ñwet mmọ ke ọwọñ-esit; nyenyuñ ndi Abasi mmọ, ndien mmọ eyedi ikọt Mi, Ndien kiet idikpepke aba mbọhiduñ esie, ye kiet eyen-ete esie ite, Mbufo efiọk Jehovah: Koro kpukpru mmọ, ñkpri ye ikpọ eyefiọk Mi” (Jeremiah 31:33, 34). Ke ñwed emi Paul ewetde ọnọ esọk nditọ Corinth, enye ọdọhọ ete, “Ana añwa-añwa ete mbufo edi ñwed Christ emi nnyin ikamade isaña, ñwed emi mikewetke ke mmọñ-ñwet, edi ewetde ke Spirit Abasi Uwem; emi miwetke ke ñkpọ-uwet-ñwed eke edade itiat enam, edi ewet ke ñkpọ-uwet-ñwed eke edide esit owo” (2 Ñwed Corinth 3:3). (Fiak kese ukpep-ñkpọ 157, 158 ye 159, ke abaña ọyọhọ ukpep-ñkpọ ke Obufa Ediomi, da dian ye mme Ikọ Abasi emi etienede; Mme Hebrew 8:10; 10:16). Okposuk edi isọñ ukpep-ñkpọ emi etiñde ibio-ibio abaña owo nditi mbet Abasi, ekpep emi nditi akwa uduak Abasi emi abañade erinyaña ukpọñ.

Anyan Usen Ye Ifure

Nditre ndifre ye nditre ndisin edi ikọ ye eñwọñọ emi ukpep-ñkpọ nnyin akamade ọnọ owo emi mifreke mbet Abasi: “Anyan usen, ye isua uwem ye ifure enọ fi.” Ke ndidian do, Ikọ eñwọñọ edi ukpeme Abasi ke mme ini afanikọñ eke owo mikwe. “Kufehe baba ndik eke abuatdebuat, kunyuñ ufehe oyobio mme idiọk owo, ke ini enye edidide. Koro Jehovah eyedi iberedem fo, eyenyuñ ekpeme ukot fo mbak edimum” (Mme Ñke 3:2, 25, 26). Yak owo emi oyomde ebiet udibe, ifure ye ukpeme, akabare etiene odu-uwem Abasi, emi ọnọde uwem, onyuñ ọnọde awak akan.

Ke etetiñ ñkpọ ebaña ñkọri ye mbufiọk emi edude ke mme ibọk emi edade enam uwem owo ebighi, ke nditim nnam mme ufọk-ibọk efọn ekan, ndinim okuk usọbọ-idem, mme obufa ibọk ye mme nsio-nsio ñkpọ eken. Nte edide, ibat mme ñkpọ emi mmọ enọde ndisọñọ ifiọk mmọ edi ñkukure se mmọ ediande ke ata anyan ini. Mmọ inamke eñwọñọ inọ baba owo ndomo kiet nte ke ibọk ekeme ndinyaña owo nsio ke mme idomo emi owo mikwe ke enyin emi edisimde enye. Abasi omonim isua uwem ata ye duop ọnọ owo, ye isua anañ ke nsọñidem odude, ndien kpukpru se owo ekemede ndinam ikemeke ndikpuhọre ikọ Abasi. Ke se andiwet Psalm etiñde, “Isua ata ye duop edu ke eyo uwem nnyin, ye isua anañ, edieke nsọñidem odude; ndien iseri mmọ edi ọkpọsọñ utom ye ukut: koro enye (isua) awarade ndibe, ndien nnyin idaña” (Psalm 90:10).

Buọt Idem Ye Abasi

Ibuot-ñwed efen ọnọ item ete ke mme owo ekpenyene ndiyak iwuk mmọ, edinim ke akpanikọ, ọyọhọ esit mbuọtidem, nsuk-ibuot ye idorienyin ke Idem Abasi. Ediwak edu mfin emi edade ikọ ndinyene Andinyaña enim ke ñkpọ nsahi, enyuñ ekere, ete, Abasi, “edieke Abasi odude,” oro ọwọrọ Enye ikereke ñkpọ ibaña se idade itie ke uwem owo. Ndusuk owo edọhọ ete ke se Edisana Ñwed Abasi etiñde abaña Abasi edi ñkpọ eset ye se ima ikebe ifep, emi minyuñ inamke ufọn aba ke eyo emi.

Ata ediwak owo ke mbufa ntat-enyin eyo mfin, emi esinde ndikpono Abasi ke uyai edisana Ido Esie, enyuñ ekabare eyom mbufa ñkpọ nte mbon Greek ekenamde ke eset. Mme Greek, nte idut, ema etiñ esọñọ ete ke mmimọ ima iyom akpanikọ nte akpatre ñkpọ ke uwem owo. Ke unana mmọ ndikut, mmọ ekabare edi idut emi eyomde inemesit, eyom inemesit nte akamba inyene emi owo ekemede ndinyene ke uwem. Oto ke edinam emi, mmọ ekabare eduọ esine ke ọkpọsọñ udọñ ndinam idiọk; ndien emi ada nsobo ọsọk mmọ; ndien mmọ ekabare eduọ eduk ke ubọk mbon Rome, ndien mmọ oro eñwana ekọñ ye mmọ enyuñ ekan mmọ ofuri-ofuri.

Ediwak owo ke se ekotde, “ererimbot mfọn” mfin emi, etie ukem-ukem ntre. Ediwak owo, ke ema ekekpọñ ifiọk Abasi, akpanikọ eti ye idiọk, ye kpukpru ifiọk emi asañade ye ufen emi etienede ke edem nte anade edi, emi minyeneke itie mfin, ekabare ediọk ekan; inyeneke mbuọtidem ke baba owo kiet, inyuñ inyeneke nsọñọ-nda mme ọyọhọ isọñ, mme idorienyin nsinsi uwem ke ifiọk ikọ Abasi eke ededi, enyuñ ekabare edi ñkpọ mbubiam ke enyin Abasi. Kpukpru emi eto koro esinde mbet Abasi emi ọdọhọde ete “Kuberi edem ke asian fo.”

Ntunọ Ete Ye Eka

Andiwet ñwed onyuñ etiñ ñkpọ otuk idem esie, adaña nte ete ọtunọde eyen esie. Edi idiọñọ “ukperedem ini” nte ke nditọ “esọñ ibuot ye ete ye eka, enana esit ekọm, enana uteñe Abasi.” (Se ke 2 Timothy 3:1-5; Ñwed Mbon Rome 1:30). Edieke mme owo esọñde ibuot ye ete ye eka, ke ererimbot emi, edi ata akpanikọ nte ke mmọ enyene ndisọñ ibuot ye Abasi emi odude ke Heaven.

Edi se Ñwed Abasi anamde añwaña ke ata ediwak itie edi nte “Koro Jehovah ọtunọde owo eke enye amade” (Mme Ñke 3:12), ndien edieke owo mitunọke nnyin, nnyin idighe nditọ. (Kot ke Mme Hebrew 12:3-11).

Eti Ibuot

Edidem Solomon emi etimde ediọñọ nte andiwet ata akamba ubak ñwed Mme Ñke, ekedi owo emi ekenyenede ata ediwak inyene emi akayañade owo ifiọk. Enye ama odomo onyuñ esin esit ekere abaña ñkpọ emi ọkpọnọde owo idaresit, uyuhọ, ye ọyọhọ idaha ke uwem. Edi enye abat ete kpukpru ọwọrọ ikpikpu ke esiode Abasi efep, nte ewetde ke Ñwed Ecclesiastes, emi mbiet esie miduhe. Ke nditiñ ke ikọ ete esie, Solomon ọdọhọ ke ñke, “Ata akpan ñkpọ edi eti ibuot; nyene eti ibuot nyuñ nyene asian ye ofuri inyene fo” (Mme Ñke 4:7).

Edieke ekpedide owo ubuene okofiori ntem, mme owo ikpedaha ke ñkpọ, ekpenyuñ edọhọ ete enye idotke nditiñ ikọ koro enye idiọñọke ibaña ufọn inyene ye inemesit emi enye ekemede ndinọ owo. Nte ededi, Solomon ama enyene ata ediwak inyene kpa nte mmọ efen, ndien odot nnyin ndida item esie, sia edide Abasi akada enye usuñ nditiñ uko-uko, ntre, edi akpanikọ koro edi uyo mbufiọk.

Job, owo Abasi efen emi okonyuñ enyenede ñkpọ eti-eti etiñ ñko abaña ufọn eti ibuot: “Inọhọ gold ibọ enye, inyuñ idomoke silver ke ekọm-urua esie; idomoke enye ye gold Ophir, ke ọsọñ-urua onyx ye eke sapphire. Ibatke enye ikem ye gold ye glass; inyuñ idaha ñkpọ eti gold ikpuhọ enye. Itiñke ibaña coral ye crystal; ndien ndinyene eti ibuot ọfọn akan pearl. Ibatke topaz Ethiopia ikem ye enye; idomoke enye ye edisana gold” (Job 28:15-19).

Ekeme didie ndisio mfep ke se owo iba emi enamde añwaña, emi ke akpanikọ enyenede ufọn ke imende idomo ye se owo obukidem ekemede nditiñ mbaña se idude ke ata inyene.

Nso idi eti ibuot? ye asian? “Sese, ndibak Ọbọñ edi eti ibuot, ndinyuñ ñkabare ñkpọñ idiọk edi asian” (Job 28:28).

Ndinyene Ima Nnọ Mbọhiduñ

“Ima inamke mbọhiduñ idiọk; ntem ima edi ndinim ibet mma” (Ñwed Mbon Rome 13:10). Edi mi ke ida ikọ Paul idian ke isọñ ukpep-ñkpọ nnyin. Mme ndiọi edinam ikpeduhe ke ererimbot edieke mme owo ekpedade item Abasi esin ke edinam, ye usuñ nte mmọ ekpekemede nditie ke emem ye mbọhiduñ, ndinyuñ ntre ndimum nti ñkpọ emi enyenede mmọ ñkama, ye nditre nditọhọ ye owo ke ikpikpu (Mme Ñke 3:27, 30)!

Jesus Christ, Ọbọñ Emem, edi usuñ nsinsi emem ke ufọt mme owo. “Ekuda idiọk esio owo usiene idiọk. Edi edieke usua fo okopde biọñ, nọ enye udia adia; edieke enye okopde nsatitọñ, nọ enye mmọñ ọñwọñ, koro ke edinam ntem, eyewobi mbubek-ikañ obok enye ke ibuot. Ekuyak idiọk akan mbufo, edi eda nti edinam ekan idiọk ubọk” (Ñwed Mbon Rome 12:17, 20, 21). Jesus ọdọhọ ete; “Ema mme asua mbufo enyuñ ebọñ akam eyom ufọn mmọ eke enamde mbufo isinenyin” (Matthew 5:44). Ke ndiñwam ikọt Esie ndinam item emi, Jesus ama ọnọ mmọ emem. Enye ọkọdọhọ ete, “Ñkpọñ emem ye mbufo; nyak emem Mi nnọ mbufo; idighe nte ererimbot ọnọde ke Ami nnọ mbufo” (John 14:27).

Enam Eti-Mbuk ayarare ke mme itie edikot emi nnyin inyenede; ndien ndika iso nnam añwaña nnen-nnen ima emi mme owo ekpenyenede enọ kiet eken oto ke ndikere mbaña utọ ima emi Abasi enyenede ọnọ uduot owo. “Abasi akamama ererimbot ntem, tutu Enye osio ikpọñ-ikpọñ Eyen emi Enye obonde ọnọ, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okutak, edi enyene nsinsi uwem” (John 3:16). Eyarare ewut nnyin ke ediwak itie ke Edisana Ñwed Abasi ete ke akpana nnyin ibiet Jesus, ndien Ọbọñ etiñ ọnọ mmọ oro ekekpañde utọñ enọ Enye ete ke mmọ ekpenyene ndibiet Ete mmọ emi odude ke Heaven, “koro Enye ọfọnde ido kpa ye mmọ eke mikọmke Enye ye mme idiọk owo” (Luke 6:35). Ata akpan ñkpọ ke akpatre item emi enọde nditọ Abasi ke ukpep-ñkpọ emi edi: “kufibe ufup ye owo afai, kunyuñ umek usuñ esie baba kiet.” “Mbon eti-ibuot eyedia ubọñ: ndien ama edi mbon ndisime, but eyefori mmọ” (Mme Ñke 3:31, 35).

Questions

MME MBUME

1. Nso ikedi ntak emi Abasi okowukde Israel ndida ñwed emi ewetde mbet ntebe ndian ke idem mmọ?
2. Ekeme didie ndiwet mbet Abasi ke esit?
3. Nso ikeme ndinọ owo anyan isua uwem, anyan usen ye ifure?
4. Nso idi udori eti-ibuot?
5. Ikeme didie ndinyene eti-ibuot?
6. Ndifọn ido ye mbọhiduñ ọwọrọ nso?
7. Nso idi ntak emi nnyin mikpefubike mme anam-idiọk?