Lesson 280 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Nti owo ese oburobut owo ke mbubiam: idiọk owo onyuñ ese owo edinen ido ke mbubiam” (Mme Ñke 29:27)

Cross References

I Akpanikọ Emi Otode Ke Ifiọk Abasi

1. Unana edifiọk mbaña uwem emi oyom itiene usuñ eti ibuot kpukpru ini, Mme Ñke 27:1; 28:22; 29:1; 25:6, 7, 27; Psalm 39:5; James 4:13-15; I Peter 1:24

2. Nditoro idem ye nnem-inua, mbiba eda owo eka nsobo, Mme Ñke 27:2, 5, 6, 14, 21; 28:23; 29:4, 5, 23; Job 32:21; Psalm 12:3; 1 Ñwed Thessalonica 2:1-6; Isaiah 47:10, 11; Ezekiel

3. Iyaresit, ifiopesit ye ufup edi ikpọ idiọk-ñkpọ, Mme Ñke 27:3, 4; 29:21, 22; 14:17, 16:32; 23:17; Ecclesiates 7:9; James 1:19; 3:16; Psalm 37:1, 8; Matthew 5:22; Ñwed Mbon Rome 13:13; 1 Ñwed Corinth 13:4; Ñwed Mbon Galatia 5:26; James 3:14, 15

4. Ufọn ufan akpanikọ ayarare, Mme Ñke 27:9, 10, 15-17; 29:9; Ecclesiastes 4:9, 10; 1 Samuel 18:1; Ñwed Mbon Philippi 2:25; 2 Ñwed Timothy 1:16, 17

5. Biọñ ke ukpọñ esida edidiọñ ke ñkañ spirit edi, unana esie kpukpru ini edi akañ ke ukpọñ, Mme Ñke 27:7, 8, 19, 20; 28:18; 29:18; Matthew 5:6; Amos 8:11, 12; Isaiah 55:1-3; John 4:14; 6:35; 7:37

6. Ediyom ye edibọ ifiọk Abasi edi akakan ñkpọ emi owo okpoyomde onyuñ enyenede udọñ abaña ke uwem, Mme Ñke 27:11-13, 22; 29:3, 11, 20; 2:1-9; 4:7; Job 28:28; Matthew 7:24; 2 Chronicle 1:10-12; James 1:5

7. Ndinam utom nnọ Abasi ye owo ke esit akpanikọ enyene udori esie, Mme Ñke 27:18, 23-27; 28:19, 20; Ñwed Mbon Ephesus 6:5-8; Matthew 10:42; 24:31-46; Psalm 126:5, 6; John 4:36

8. Mme edinam, edu-uwem ye nsinsi idorienyin mme abak Abasi ye mme idiọk owo enyene ukpuhọre, Mme Ñke 28:1-18, 25, 26; 29:6-8, 24, 25; 14:32; Job 27:8; Psalm 10:1-18; 33:18; 71:5; 146:5; Utom Mme Apostle 24:15; Jeremiah 17:5-8; 1 John 3:1-3

9. Nditeñe owo enyin edi idiọk-ñkpọ ke iso Abasi ye owo, Mme Ñke 28:21; 29:12-14, 26, 27; Leviticus 19:15; Deuteronomy 1:17; Job 13:10; James 2:1-9; Ñwed Mbon Ephesus 6:9

10. Nditunọ nditọwọñ edi utom mme ete ye mme eka, ndien ndikpono mme ete ye mme eka edi utom nditọwọñ, Mme Ñke 28:24; 29:15, 17, 21; 13:24; 19:18; 22:6, 15; 23:13; Exodus 20:12; Ñwed Mbon Ephesus 6:1-4; Ñwed Mbon Colossae 3:20; Mme Hebrew 12:5-11

11. Mbọm edi kiet ke otu mme mfri edinen-ido, Mme Ñke 28:27, 28; 29:2, 7, 10; 3:3; Micah 6:8; Matthew 5:7; James 2:13

12. Ndiñwana mbaña se midotke ada ndiọk-idem ọnọ ukpọñ, inyuñ inyeneke ufọn inọ utom Abasi, Mme Ñke 29:9, 11, 20, 22; 17:14; 20:3; Ñwed Mbon Philippi 2:3; 2 Ñwed Timothy 2:14, 23, 24; Titus 3:9; James 3:16; 1 Ñwed Corinth 1:11; 3:3

13. Edinen-ido enyene ndikan, mme andibiọñọ enye ekpewewak, Mme Ñke 29:16, 27; Isaiah 3:10; Psalm 34:15; 37:3-9, 25, 35-37

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Mme Ukpep-Ñkpọ Emi Etode Mme Ñke

Ekeme ndida ikọ ufañ-ñwed kiet ekededi ke ibuot ukpep-ñkpọ nnyin ekwọrọ ikọ Abasi. Nte isede ke mme udim esie, eda ediwak ibuot ukpep-ñkpọ eto ke ibuot-ñwed ita emi. Ekese ñke etim eñwaña ke idem mmọ, idighe se etiñde ñkpọ edian mmọ aba, akpan-akpan edieke ekamade ñwed nda-usuñ emi edade eduñọre ñwed Abasi, ekpep mmọ ke adiana ke adiana esim ke uyọhọ Ikọ Abasi. Ntak emi ewetde ñwed ukpep-ñkpọ emi edi man mme owo efiọk ofuri ukpep-ñkpọ Ñwed Abasi, ye ñkpọ emi etiñde ebaña ke ukpep-ñkpọ enye emi, man enye enyene ukeme ndibahare ikọ akpanikọ nnyuñ mbọ ọyọhọ item emi Abasi enyenede ọnọ enye. Se nnyin ikpepde ibaña mi, nnyin imosioño mme ibuot-ikọ emi nnyin miwakke nditiñ ñkpọ mbaña ke mme ukpep-ñkpọ efen.

Ñkpọñ Ye Unana Edifiọk Se Enye Akamade

“Sese, ini mfọnido mi; sese, usen erinyaña mi,” edi ikọ Abasi. Ukem isọñ akpanikọ emi edi se nnyin inyenede ndida ndu uwem ke ofuri ini uwem nnyin mi ke isọñ. Ke esiode se ewetde ke mme itie efen ke Ñwed Abasi ke abaña ukpep-ñkpọ emi, ñwed Mme Ñke ọdọñọ ediwak ñkpọ ọnọ nnyin ndimek ñkpri item emi edude ke ukpep-ñkpọ emi. Ukpep-ñkpọ enye emi ke ñwed Mme Ñke ewet ete: “Kubure mbure ubaña mkpọñ; koro afo mufiọkke se usen kiet edimande”.

Ke mme ñkpọ emi ebañade nsinsi erinyaña nnyin, edi ata unana ibuot ndisio usen nnim ke abaña mme ñkpọ eke ikpoyomde inyuñ ibọde mfin. Sia Abasi miteñeke owo enyin, nnyin iyekut ito ke ukpep-ñkpọ emi ite ke Enye ikereke ebiet mme ini eke ebọñde akam. Enye ebeñe idem ndikop akam mbuñọ-esit, ndien ñko Enye ekeme ndikop akam ke ebiet eke ededi. Abasi oyoyom ndibọrọ oruk akam oro ñko; oto mbuọtidem emi enyikde ebọñ utọ akam oro, okposuk edi nte ekpride, eyenam Abasi ọnọ mbuọtidem eke okponde man enye emi enyenede udọñ ke abaña ñkpọ spirit ọkpọbọ erinyaña.

Edi unana ibuot ndisio mme ñkpọ emi ebañade erinyaña ukpọñ nnyin nnim mkpọñ koro nnyin mifiọkke mme nnyin iyedu uwem isiere mkpọñ. Ekpri ini kiet ekeme ndikpuhọre ofuri idaha nsinsi ini owo eke ededi. Ke eyo uwem nnyin iyekut nte emende kiet eken eduk ke nsinsi ini. Nnyin inyeneke unen ndidọhọ nte ke ini oro eyebighi. Ndusuk ke ata ekpri esisit ini ke inyene ndidu uwem. Edieke nnyin isiode usen inim mkpọñ ndibọñ akam emi akpadade erinyaña Abasi edi, nnyin imakabare idorienyin ke ini iso emi ekemede nditre ndidi eke nnyin. Ndusuk nnyin ididuhe uwem isim ini iso oro nnyin imekde ndida mbọñ akam edikabare esit, ndien ntre nnyin itak ke nsinsi.

Ukem item emi ana ọnọ kpukpru mme edinam ye edu-uwem nnyin. Inaha nnyin ibure mbure ibaña mkpọñ. Mkpọñ idighe se nnyin ikemede ndida nnyene ibọhọke Abasi ọnọ nnyin ke idem Esie. Idaha emi edi kpukpru ini eke enyenede nnyin, ndien ke nnyin idude uwem nte adade ukpono ye ubọñ ọnọ Abasi, ke ndida ofuri esit nnyin nnam se ubọk nnyin oyomde ndinam, nnyin iyenam ofuri uduak Abasi ke uwem nnyin. Emi iwutke ite nnyin inyeneke ndinyene akpan ñkpọ ke uwem emi nnyin inyanarede ibine. Emi iwutke ite nnyin ikemeke ndiduñọre mfiọk se idide uduak Abasi ye nnyin ke ini iso. Emi ọwọrọ ete, se ededi emi nnyin inamde mme se ededi emi nnyin ikerede, mme se ededi emi nnyin iduakde kpukpru ana esaña nte uduak Abasi ayararede ọnọ nnyin ye nte Enye ọnọde ini, mfọn ye ukeme ndinam enye. Nditre ndisin Enye ke esit mbubehe nnyin edi ndibiat uduak Esie añwa-añwa; koro Enye ekpep nnyin ete ke nnyin iyomde ndinam ñkpọ, nnyin ikpakam idọhọ ite “Ke Ọbọñ onyimede iyedu uwem, inam ñkpọ emi mme ñkpọ oro” (James 4:15).

Nditoro Idem Ye Nneminua

Ewet-ñwed eyo oko ama ewet ete “Baba kiet ke otu mme ọfiọk-ñkpọ owo edip iditoroke idem.” Iba efen ñko ewet ukem-ukem ete: “Mbon nneminua edi mme asua emi ediọkde ekan” ndien “edi mme ama-idem ediọk ekan mbon nneminua.” Edi ikọ Abasi ototim asua ọnọ mme idiọk-ñkpọ emi koro ñkpọ efen ibiọñọke spirit Abasi akpanikọ ikan mme idiọk-ñkpọ emi. Ñkpọ efen iduhe emi abiatde ukpọñ owo nte mmọ. Mbiba eto ke idiọk-ñkpọ iseri ewọñọ, emi nnyin ima ikekpep ke mme ukpep-ñkpọ edem ke ñwed emi.

Ikọ Abasi etiñ ete: “Jehovah eyekpok kpukpru mmọ eke eyañde ke mkpọk inua, ye edeme eke ọdọhọde ikpọ ñkpọ” (Psalm 12:3). Ke abaña owo emi otorode idemesie, Ñwed Abasi ọdọhọ ete: “Afo onyuñ ọdọhọ ke esit fo, ete, Ami ndu, ndien efen iduhe. Ndien idiọk-ñkpọ mmọñ edisim fi; ndien afo udufiọkke usiere esie: nsobo eyenyuñ ọduọ fi ke idem; ndien afo udukwe nte ofimerede enye efep: nditaha eyenyuñ edi edibuat fi; ndien afo udufiọkke” (Isaiah 47:10, 11). Ufọn iduhe nnyin ndiyom ifiọk nto usuñ efen akan ke Ikọ Abasi nnyuñ ñkut mme ndik-ndik ñkpọ eke etienede owo emi eyirede ke mme idiọk-ñkpọ iba emi.

Iyaresit Ye Ufup

“Owo iyaresit edemere utọk, owo ikpahesit awak ndidue.” Owo kiet kiet enyene ifiọk abaña se iyaresit ye ifiopesit edidade edi, oro edi, oto ke uwem ye edinam esie mbemiso enye akabare esit edieke enye edide owo Abasi, ke edu-uwem esie ye edinam, ye mme mmọ emi enye enyenede ebuana kpukpru usen. Mme owo enanam mme ikpọ idiọk-ñkpọ oto ke ntak mme idiọk-ñkpọ emi obukidem akamade. Ediwak uwem ebe efep, ediwak inyene ebiara, ndusuk eyiyip, mme owo eka iso ndikut ukut, ndusuk mme ufọk esuana, ndien etop nditọ emi minyeneke ndudue esin ke ererimbot emi mbọm miduhe, oto ke iyaresit ye ifiopesit.

Edi Ñwed Abasi ọtọñọ ntak etiñ. Do ke ikot “Iyaresit edi mfiomo, edi anie ekeme ndida ke iso ufup?” Imokot mi ite, kpa nte iyaresit ye ifiopesit ediọkde ke enyin Abasi, ufup ọdiọk akan. Abasi asasua mme idiọk-ñkpọ emi, ndien owo ekededi emi enyenede mme idiọk-ñkpọ emi ke esit esie akanam ibọhọ odudu Abasi emi anyañade owo osio ke idiọk-ñkpọ, midighe ntre enye edi owo mfiak-edem. Enye edi idiọk owo. Enye iduhe ke otu mmọ emi edude ke idak ukpeme ye mfọn Abasi. Enye edi eyen andidiọk.

Ndusuk owo eneni ete ke idighe akpan ñkpọ owo Abasi ndinyene enọ edinam-asana ofuri-ofuri, oro edi ọyọhọ enọ mfọn iba emi etienede edifen ke mme idiọk-ñkpọ emi otode ke mbuọtidem emi onyuñ ebemde uduọk-mmọñ Edisana Spirit ye ikañ iso man osio iyaresit ke uwem esie efep. Edi Ikọ Abasi anam añwaña nnyin ete ke owo Abasi ọbọhọ mme idiọk-ñkpọ ke ini enye ọbọde utebe-ikpe. Enye ete: “Ndien ubọk-utom obukidem ayarade, oro edi.... iyaresit,.... utọk....udu.. ye mme ido eke etiede ntre: mọdọhọ mbufo nte, mmọ emi enamde oruk ido eke etiede ntem ididaha obio ubọñ Abasi inyene” (Ñwed Mbon Galatia 5:19-21).

Utọk

Ọfiọk-ñkpọ owo efen ke eyo nnyin emi, nte enye etienede mme ukpep-ñkpọ Ñwed Abasi, ewet, “Ndiñwana mbaña ikọ Abasi edi idọk andidiọk.” Edisana Spirit etiñ ọnọ nnyin ete, “edi iseri ikpọñ esin utọk” (Mme Ñke 13:10). Abasi etiñ ọnọ nnyin ñko ete “dahado kpọñ utọk” (Mme Ñke 17:14) ñko “owo nditre utọk edi ukpono” (Mme Ñke 20:3).

Ndusuk owo ekere ete utọk ye eñwan enen ke ini etọhọde ke se ibañade ikọ Abasi. Ediwak mmọ emi ekpep ete nsu onyuñ enen: oro edi ke ibio-ibio, idiọk-ñkpọ idighe aba se idiọkde sia abañade utom ikọ Abasi mmọ. Edi Abasi emi ọkọdọhọde ke Ikọ Esie ete, ke eyeduọk kpukpru mme osu-nsu ke mkpọdiọhọ ikañ onyuñ ọdọhọ ñko ete “Ekunam baba ñkpọ kiet ke ndomo-idem mme ke ntañ-idem, edi yak owo kiet kiet ada nsuhọre-esit abat ete owo eñwen ọfọn akan imọ” (Ñwed Mbon Philippi 2:3). Enye ñko ọnọ item ete, “Fep idem ke idiọk ye ikpikpu ndutiñ koro oro edi se idinamde mme owo ekọri ke unana uteñe Abasi.” Enye ọtọñọ ntak ọdọhọ nnyin ete, edi sin ndusuk ndisime eneni ọkọi, “sia ọfiọkde ete mmọ ededemere utọk,” koro “owo Ọbọñ inyeneke ndidi owo utọk; enye enyene ndinyene suñ-suñ ido ye kpukpru owo, enye enyene nditeñe owo, nnyuñ mme ime ke ini enamde enye idiọk: enye onyuñ enyene ndida ata nsuk-esit nnam mmọ emi ebiọñọde eneñere esaña; mme eyeto do Abasi anam mmọ ekabare esit enyene ifiọk akpanikọ” (2 Ñwed Timothy 2:16, 23-25). Etọñọ ntak edọhọ nnyin ete, “Edi efep idem ke ndisime eneni, ye mbuk emana, ye utọk ye eñwan eke eñwanade ebaña ibet, koro mmọ idaha udori isọk owo, edi ewọrọ ikpikpu” (Titus 3:9).

Biọñ Eke Spirit Ye Erikan Emi Otode Ke Edinen-ido

Itie odu ke esit owo emi mikemeke ndinyene uyuhọ ke baba ñkpọ uwem emi kiet, mme ndikpono baba ñkpọ efen ke mibọhọke enye odu uwem ye Abasi akpanikọ. Ndusuk owo edomo ndinyene uyuhọ ke usuñ idem mmọ, edi Ñwed Abasi anam nnyin ifiọk ite “ke nnyin inyuñ iyuhọke.” Ikọ Abasi ọdọñ owo esit adaña didie, koro do ke ikut: “Ọfọfọn ọnọ mmọ emi ekopde biọñ ye nsat-itọñ edinen ido koro mmọ eyeyuhọ.”

Inyene ndikut uyuhọ, edi owo ikemeke ndinyene enye nto mme ñkpọ ererimbot. Ata uyuhọ enyene mmọ emi ekopde biọñ ye nsat-itọñ edinen-ido ikpọñ-ikpoñ. Ntre imekeme ndidọhọ ete ke edinen owo ikpọñ enyene ọyọhọ idaresit. “Enye eyebiet eto eke etọde ke mben akpa mmọñ, eke osioñode mfri esie ke ekem ini; ikọñ esie inyuñ ikeñeke; ndien kpukpru se enye anamde ọwọrọ usuñ (Psalm 1:3).

Idiọk owo asuan idemesie nte awawa eto, edi enye ama ebe efep. Ema eyom enye ndien owo ikwe. Ke ñkañ eken edinen owo enyene emem ke uwem esie mi ye ke uwem emi edidide. Ufañ-ñwed kiet ke ukpep-ñkpọ emi ewet ete “Ke mme idiọk owo etọtde, idiọk ido ọtọt: edi nti owo eyekut nsobo mmọ.” Ndinen owo “eyedia mfri ido mmọ” (Isaiah 3:10) ndien “eyesiaha nte eyop” (Psalm 92:12). Ndien owo “eyeyama nte utin ke obio ubọñ Ete mmọ” (Matthew 13:43). Edi edinen owo edidu ke udim ekọñ emi editienede Edidem ndidem ye Ọbọñ mbọñ ke ini Enye edidide ke ubọñ Esie ndinim ebekpo Esie ke ererimbot emi nnyuñ ñkara ke tọsin isua (Eriyarare 19:14).

Nso utọ mbeñeidem ye idorienyin ekoñ ntem! Yak edi nte idiọk owo oforode, edi nsinsi nsobo eyesim enye. Mme andikọbọ ekeme ndisọñ esit enyuñ etuk, edi eyesibe utom mmọ efep enyuñ etop mmọ esin ke nsinsi ufen, ibọhọke mmọ ekabare esit ekpọñ idiọk usuñ mmọ. “Ndien mmọ eke enyenede eti ibuot eyeyama nte ikpa-enyọñ ayamade: mmọ eke enamde ediwak owo ekabare edi edinen, eyenyuñ ebiet ntanta-ọfiọñ ke nsinsi-nsinsi” (Daniel 12:3). “Ekọm enyene Abasi emi ọnọde nnyin erikan oto ke Ọbọñ nnyin Jesus Christ” (1 Ñwed Corinth 15:57).

Questions

MME MBUME

1. Nso idi ñke?
2. Etiñ nso ebaña unana idorienyin ye edu-uwem nnyin ke ukpep-ñkpọ emi ye ke mme itie efen ke Ñwed Abasi?
3. Tiñ mme ufañ-ñwed emi ewutde idiọk-ñkpọ emi odude ke editoro-idem ye nneminua.
4. Nso idi ata akpan idiọk-ñkpọ emi etienede editoro-idem ye nneminua?
5. Nso idi mme idiọk-ñkpọ efen eke owo ekemede ndinam oto ke iyaresit?
6. Nso idi mme idiọk-ñkpọ efen eke enamde oto ke ufup?
7. Nso idi ntak emi ediyom ifiọk Abasi edide akpan ñkpọ emi ikpoyomde ikan ke uwem?
8. Nte nditunọ nditọwọñ edi utom ete ye eka? Nso edu-uwem ke kpukpru nditọwọñ ekpenyene enọ mme ete ye mme eka mmọ?
9. Nso inam utọk mifọnke? Nso inam enye adade ndiọk-idem ọsọk ukpọñ owo, minyuñ inyeneke udori inọ Abasi?
10. Siak mme ufañ-ñwed emi ewutde erikan emi otode edinen-ido.