Lesson 275 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Sese, ndibak Ọbọñ edi eti ibuot, ndinyuñ ñkabare ñkpọñ idiọk edi asian” (Job 28:28).Notes
Se Solomon Ekemekde
Solomon, eyen David, ekedi owo emi ekenyenede ifiọk eti-eti. Ke ini ete esie ama akakpa, Solomon ama akabare edi edidem emi akakarade Nditọ Israel. Ke ini oro, Abasi ama owut Solomon idem, onyuñ ọdọhọ ete, “Beñe se ndinọde fi.” Solomon ama ọfiọk ete ke ndidi edidem emi akarade utọ ediwak owo emi ekedi ata akamba utom. Solomon ama ebeñe Abasi ndinọ enye “esit ọniọñ” man ekeme ndikpe ikpe mme owo emi (1 Ndidem 3:9). Abasi ama enem esit ke abaña se Solomon ekemekde, onyuñ ọbọrọ ebeñe esie ke abaña esit ọniọñ. Ke ebede ifiọk, Abasi ama onyuñ ọnọ Solomon ubọñ ye inyene ọkọrọ ye anyan uwem. Abasi ama oyom Solomon onim mbet Esie (1 Ndidem 3:13, 14).
Ifiọk Emi Otode Abasi
Abasi ama ọdiọñ Solomon eti-eti onyuñ anam enye ọfiọk ñkpọ akan kpukpru owo (1 Ndidem 4:31). Ediwak owo ema ekop ebaña ifiọk Solomon. Mmọ ema eka ndise enye man ekop mme ikọ emi enye eketiñde (1 Ndidem 4:34). Nnyin ima ikpep ibaña Ọbọñ añwan Sheba emi akakade ebine Solomon man enye ọbọrọ mme ọkpọsọñ mbume esie (Ọyọhọ Ukpep-ñkpọ 259).
Solomon ama ada ifiọk emi Abasi ọkọnọde enye anam ñkpọ. Enye ama ewet ikwọ “tọsin kiet ye ition” onyuñ eke tọsin ñke ita (1 Ndidem 4:32). Ekenọ mme ñkpọ emi man mme owo ebọ ufọn eto ke ifiọk emi Abasi ọkọnọde Solomon, okposuk edi nte Solomon ke idemesie mikakaha iso ndidu uwem nte enye ekewetde ke mme ñke esie.
Ñke
Ñke edi ibio-ibio ikọ emi enyenede ukpep-ñkpọ ke esit. Enye esiwak ndidi ibio-ibio ikọ emi etiñde ofuri mbuk. Enye isiyomke mme ikọ efen ndida nnam se enye ekpepde otim añwaña. Jesus ama esiwak ndinọ mbuk ke ñke emi ekesinyuñ edide ukpep-ñkpọ. Ekeda ediwak ikọ eke mme ñke emi, edi ukpep-ñkpọ emi mmọ ekamade edi se ekemede ndikot ñke.
Mme ñke efen edu ke ebede eke Solomon. Ndusuk ini esikot mmọ ñke, ufiet, ikọ mbufiọk, ye ikọ eset. Esiwak ndida mmọ nsin ke ikọ, enyuñ eduñọre efiọk ete ke mmọ edi akpanikọ. Okposuk edi nte mme ñke emi mme owo ekede añwamde ediwak owo ndinam se ifọnde, edi mmọ isinamke mme owo eyom Abasi ye erinyaña Esie. Ñwed Ñke Solomon okoñ akan nsio-nsio ikọ mbufiọk emi etañde ewet ọtọ kiet, koro mme ñke emi ewetde ke Ñwed Abasi oto ke nda-usuñ Abasi ndien enye enyene ata ufọn ọnọ ukpọñ nnyin. Ewet ebaña, enyuñ eda ndusuk ñke Solomon esin ke Obufa Ediomi. (Se Ñwed Mbon Rome 2:6; Mme Hebrew 12:5, 6; 1 Peter 4:8). Etim efiọk ediwak ñke emi, idem mmọ emi mitimke ifiọk Ñwed Abasi ewak ndida mmọ ntiñ ikọ mfin emi.
Solomon ikewetke ñke emi man enye ọwọrọ etop nte ewet-ñwed, mme ndida enyiñ nnọ idemesie. Enye ekewet mmọ ke ufọn kpukpru owo, idighe Nditọ Israel ikpọñ emi enye akakarade. Iduhe ñke Solomon emi nnyin mikemeke ndida ññwam idem nnyin mfin emi kpa nte Nditọ Israel ekedade eñwam idem mmọ. Enam nnyin ifiọk ite ke iduhe udim ikọ kiet ke Ñwed Ñke Solomon eke midotke ye kpukpru owo nte ekedotde ye Nditọ Israel.
Mme Ufọn Mmọ
Mme ñke eyeñwam owo nditim mfiọk nnyuñ nnyene eti ekikere ke abaña ọniọñ ye item, emi ediñwamde owo ndidu uwem nnyuñ ntiñ ikọ ye mbufiọk. Mmọ eyeñwam owo ndifiọk se idide eti ye se idide idiọk, emi ediñwamde mmọ ñko nditre ndinam ndudue. Mmọ ñko eyeñwam owo ndikpeme nneme esie, enyuñ eda owo usuñ ke edu edikpe ikpe ye ndinọ owo unen mmọ.
Kpukpru mmọ eke eyomde, ekeme ndibọ uñwam nto ke se Solomon ekewetde mi. Mmọ eñwaña, enyuñ edi mmem-mmem nte owo kiet ekededi ekemede ndifiọk se etiñde ebaña. Mmọ enyene ufọn enọ mmọ oro enyenede udọñ ndikpep ñkpọ, emi enyuñ ekutde unana mmọ ke abaña mme ukpep-ñkpọ emi. Andiwet ñwed kiet, emi etimde efiọk; emi ekekpepde ediwak ibuot-ñwed ke Mme Ñke Solomon emi esin ke ibuot ke ini uyen esie, ama otim ayarade ọfiọk ke ini iso ke mme ñke oro ekedi ata ñkpọ-uto ye akamba ukpep-ñkpọ ke otu mme ukpep-ñkpọ emi enye ọbọde.
Okposuk edi nte Solomon ekesiwakde ndiwet mme ñke emi nnọ eyen esie, mmọ ekenyuñ enyene nditọ efen nte ekenyenede eyen Solomon. Ekewet ediwak ñke emi nte ewet enọ nditọwọñ, koro ini uyen edi ini ukpep-ñkpọ, ini emi se ekpepde ekemede nditim nduk esit, ini emi se ekpepde ekemede nditim ññwaña, ye ini emi owo ekemede nditim nti se ekpepde. Uyen onyuñ edi ini emi owo mitimke inyene ọyọhọ ifiọk, emi anade nte eda mbet eda mmọ usuñ.
Ndibak Abasi
Solomon ama ọnọ usuñ iba emi owo ekemede ndinyene ifiọk. Solomon iketemeke owo ndikot ediwak ñwed, me ndika ufọk-ñwed ke ata ediwak isua. Kpukpru owo inyeneke ukeme ndinam mme ñkpọ emi, edi mme usuñ emi Solomon okowutde ekem kpukpru owo udeme. Solomon ọkọdọhọ ete ke nditeñe Abasi edi ntọñọ ifiọk. Ke ini owo abakde Abasi, enye owut uteñe emi enye enyenede ọnọ Abasi ye ikọ Esie ke ndinam se inemde Enye esit nnyuñ nnam ñkpọ nnọ Enye.
Mmọ emi ekotde idem, mmọ emi minimke Abasi ke akpanikọ esibiaña idem mmọ nte ke mmimọ idi mmọ eke ikpepde ñkpọ ibaña, inyuñ imade ifiọk, edi mmọ edi mme asua ye isen-owo ke abaña ata ifiọk koro mmọ miyomke mbọm Abasi, inyuñ inyeneke ndik ke abaña iyaresit Esie. “Ndisime owo ọdọhọ ke esit esie, ete Abasi iduhe” (Psalm 14:1).
Ndikpono Ete Ye Eka
“Eyen mi, kop item usọ, kunyuñ ukpọñ mbet uka.” Ke ini eyen okopde item ete ye eka esie onyuñ ekpemede ndinam mmọ, enye ọnọ mmọ ukpono. Ke ọyọhọ ibet ition ekpep nnyin ndikpono ete ye eka nnyin (Exodus 20:12). Ndikpono ete ye eka nnyin edi ndibat mmọ ke ñkpọ nnyuñ ñkop uyo mmọ. Solomon ama ekere ete ke ete ye eka eyekpep nditọ mmọ enyuñ eda odudu (idaha) emi Abasi ọnọde mmọ ndinọ nditọ mmọ mbet emi edide ke ufọn mmọ. Solomon okoyom mme ete ye eka enọ item enyuñ ekpep nditọ mmọ ñkpọ.
Eñwọñọ utip enọ mmọ eke ekponode ete ye eka, enyuñ ekopde uyo mmọ. “Mmọ eyedi ediye anyanya” ke iso Abasi, emi ọsọñde urua akan ifiọk, mme inyene ererimbot emi. Paul ñko ama ewet abaña emi ọnọ mbon Ephesus. Enye ọkọdọhọ ete: “NDITỌ, ekop uyo mme ete ye eka mbufo ke Ọbọñ; koro emi enende. Kpono usọ ye uka (emi edi akpa ibet eke asañade ye uñwọñọ), man ọkpọfọn ye afo,... Ndien mbufo, mme ete, ekufiomo nditọ mbufo; edi ekama mmọ ke ntunọ ye item Ọbọñ” (Ñwed Mbon Ephesus 6:1-4).
Ndiọi Nsaña
Solomon oduri mme owo utọñ ke abaña mmọ emi ekpepde mmọ efen ndinam idiọk. Ekeme ndiduri owo nsit-nsit nsin ke ndiọi usuñ. Ndiọi nsaña ekeme ndidi akpa ikpat-isañ ke usuñ idiọk. Ñwed Abasi etiñ ete, “Idiọk nsaña ababiat eti ido” (1 Ñwed Corinth 15:33); ñko, “nsaña mme ọduọñọ-ñkpọ eyesin ete esie but” (Mme Ñke 28:7). Jehu, eyen anditiñ ntiñ-nnim ikọ, ama ọdọhọ Jehoshaphat, Edidem Judah, ete, “Nte ọfọn fi ndiñwam mme idiọk owo, nnyuñ mma mmọ eke esuade Jehovah? Emi esin Jehovah ọtọhọ utọk ye afo” (2 Chronicles 19:2). Mme anie edi akpan ufan fo? Nte afo emekeme nditiñ ye Andiwet Psalm, ete, “Ami ndi nsaña kpukpru mmọ eke ebakde fi, ye eke mmọ emi enimde item fo” (Psalm 119:63)?
Akpa ikpat-isañ emi adade owo aka idiọk ekeme ndidi ndiyere ikot emi mme anam idiọk ekotde fi ete, “Disaña ye nnyin.” Udiana, mmọ eyeyom fi edi nsaña ye mmọ man afo abuana ke edinam ye udori mmọ. Enọ nnyin uwut-ñkpọ ke abaña ibak ye ọdiọk-itọñ owo inọ kiet. Ke ini eduride owo esin ke idiọk-ñkpọ, ebọ enye kpukpru nti ñkpọ ukpọñ. Usuñ idiọk-owo inemke Abasi esit inyuñ idaha ufọn inọ mme owo. Solomon ama etiñ ete, “Sio ukot fo fep ke afañ mmọ.” Usuñ oro ọsuhọre osim nsobo. Akanam ọmọsuhọre obot emi etiede ebedeñ-ebedeñ? Afo eyekut ete ke emem ndifefehe akan ndisasaña, ntre ke efehe ọsọp akan, tutu etie nte udukemeke nditre. Afo eyekaka iso ndifehe ọsọp tutu afo ke idem fo ọfiọk ete ñkpọ miduhe nditre imọ iyeda unan. Ntre ke edi ye mmọ emi esuhọrede ke usuñ idiọk. Mmọ iduakke ndisaña ñka anyan, edi ibighike mmọ ekut idem mmọ nte ekade ata anyan enyuñ esọp ekan nte mmọ ekekerede. Mmọ eyeduọ eduk nsobo ibọhọke mmọ efiori eyom uñwam Abasi.
Enọ ikọ nduri-utọñ. Nte afo eyebiet inuen emi asañade oduk afia oto ke ntak idiọk-itọñ udia, okposuk edi nte enye otimde okut iyire emi anade enye ke iso?
Se Afo Emekde
Kpa nte Solomon ekenyenede unen ndimek, kpa ntre ñko ke kpukpru nnyin inyene ndimek. Abasi anam akpanikọ ndikot kpukpru owo edi etiene Enye. Nnyin imekeme ndimek nditeñe Abasi emi edide ntọñọ ifiọk (Mme Ñke 9:10). Ndusuk owo enyene ekpri ifiọk ke abaña mme ñkpọ spirit enyuñ ekop uyuhọ nditie ntre, iyomke ifiọk ñkpọ Spirit aba, oro edi, mmọ “ema ndidi ọkọi.” Ndusuk owo esisak ñkpọ Abasi nsahi ye mmọ eke ebuọtde idem ke Abasi, oro edi, mmọ “ekop inem ke nsahi mmọ.” Ndusuk inyuñ iyomke etiñ enọ mmọ ebaña Abasi ye edidu edinen uwem. Mmọ “esua ifiọk.”
Mmọ emek ndisio Abasi mfep ke uwem mmọ, edi Enye ke ọtọtunọ mmọ, ke onyuñ oduri mmọ utọñ ete mmọ ekpọñ idiọk usuñ mmọ. Esit mmọ etiñ ọnọ mmọ ete ke mmọ isañake ke ifiọk. Abasi ama okot mmọ, edi mmọ ikpañke utọñ ke uyo Esie. Abasi anyanare ubọk uñwam Esie onọ mmọ edi mmọ esin ndimum ubọk Esie. Isaiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama etiñ ete, “Mbufo eyom Jehovah, ke ini ekemede ndikut enye, eseme ekot enye, ke ini enye ekperede” (Isaiah 55:6). Solomon ama onyuñ ekpep ete ke ini eyedi emi mme owo edikotde Abasi edi Enye idiyereke. Mmọ emi esinde ndikpañ utọñ nnọ uyo Abasi eyekot ke ini afanikọñ, edi Abasi eyesin ndikpañ utọñ nnọ mmọ. Mmọ esin ndinyene uteñe Abasi, edi mmọ eyenyene mme ndik efen (Mme Ñke 1:26). Ndik mmọ eyekabare edi ukut ye ndutuhọ. Mmọ eyeyom Abasi edi idikwe Enye. Mmọ eyeseme ekot Abasi, edi Enye idiyereke. Nte afo amakpañ utọñ ke ikot Abasi, onyuñ emek ndinyene uteñe Abasi ke esit fo?
Nsobo Me Ubọhọ
Nso idi ntak emi afo munyeneke ifiọk unyuñ ukabakere utiene Abasi ke ini emi Enye osuk ọbọrọde akam? Andikpep fi ke Sunday School eyeñwam fi ọbọñ akam oyom Abasi, atua mkpọfiọk ke mme idiọk-ñkpọ fo onyuñ ebeñe Abasi ekpep fi ifiọk Esie.
Mmọ emi eduakde ndika iso ke mme idiọk-ñkpọ mmọ eyekut ete ke idiọk-ñkpọ ada mkpa edi. “Idiọk-ñkpọ ama ọkọkọri, osioño mkpa” (James 1:15). “Ñkpọ eyen-utom idiọk-ñkpọ edi mkpa, edi enọ Abasi edi nsinsi uwem ke Christ Jesus Ọbọñ nnyin” (Ñwed Mbon Rome 6:23). Ọbọñ ama ofiori okot nditọ Israel, ete, “Ekabare, ekabare; koro nsinam mbufo ekpekpaña?” (Ezekiel 33:11).
Mmọ eke eyerede ikot Abasi, enyuñ ekopde uyo Esie, eyeduñ ke ifure ye inemesit. Abasi edi otu-ekọñ ọnọ mmọ oro esañade ke edinen ido. Mme ikọ Solomon emi etie ukem-ukem nte eke ete esie. David ama etiñ ete, “Jehovah edi akwa itiat mi, ye ufọk ekọñ mi ye andinyaña mi; Abasi mi edi akwa itiat mi; nyebuọt idem mi ye enye; otu-ekọñ mi, ye nduk erinyaña mi, ye edikoñ ebiet mi” (Psalm 18:2). Ọbọñ eyetim akama onyuñ ekpeme ikọt Esie, edi mmọ enyene ndikop uyo Esie nnyuñ mbuọtidem ye Enye. Paul ama ọdọhọ ete, “Esine ofuri ñkpọ-ekọñ Abasi, man mbufo edikeme ndiñwana ye ñkari satan” (Ñwed Mbon Ephesus 6:11). (Kot ke Ñwed Mbon Ephesus 6:13-17 ke abaña mme nsio-nsio ñkpọ-ekọñ, emi kiet ke otu mmọ edide “mbuọtidem nte otu-ekọñ emi edidade ekeme ndinime kpukpru enyim ikañ andidiọk)”.
Nnyin imokot ke Ñwed Abasi ite, “Edieke owo mbufo ekededi ananade eti ibuot, yak enye ebeñe Abasi, emi ọnọde kpukpru owo ke ntarubọk, minyuñ itọhọke owo; ndien Abasi eyenọ enye” (James 1:5). Eti ibuot emi Abasi ọnọde enyene ata ukpuhọre ye ifiọk-ñwed emi ebọde ke ererimbot emi. Ọfọn owo ndika ufọk-ñwed nnyuñ ñkpep nsio-nsio mbufiọk, koro emi eyeñwam enye ndinyene ifiọk emi ediñwamde enye nditim ndu uwem ọyọhọ-ọyọhọ, ndinyuñ nnyene okuk emi enye adade odu uwem, ke Ọbọñ ebighide ndidi. Edieke mukekpepke nte ekotde ñwed, ekpekeme didie ndikot Ñwed Abasi fo? Edi ndinyene ukpep-ñkpọ ye mbufiọk ikemke; owo onyuñ enyene ndinyene Ọbọñ ye ifiọk Esie.
Job ama obup (mbume) ete: “Ama edi eti ibuot, ekut enye ke ebiet ewe? Ebiet asian onyuñ odu mmọñ?” (Job 28:12). Job ñko ama onyuñ ọnọ ibọrọ, ete, “Sese, ndibak Ọbọñ edi eti ibuot, ndinyuñ ñkabare ñkpọñ idiọk edi asian” (Job 28:28). Ekedọhọ Nditọ Israel ndikop, ndinim ye ndinam mbet Abasi. “Koro emi edide eti ibuot mbufo, ye asian mbufo, ke iso mme idut, emi edikopde kpukpru mme ewuhọ emi, ndien mmọ eyedọhọ ete, Ho, akamba idut emi edi mbon eti ibuot, onyuñ edi asian” (Deuteronomy 4:6). Ediwak owo enyene ifiọk ke abaña ñkpọ eke enende, edi ndinyene eti ibuot edi ndinam se ifọnde inyuñ inende. (Kot James 3:13-18 emi etiñde abaña ifiọk ererimbot ye eke Heaven).
Ñkpọ Uto
Solomon ama ekpep mme owo ndiyom ifiọk Abasi nte owo okpoyomde ñkpọ uto emi edibede. Ediwak owo enyime ndiduñ ikpọñ nnam ọkpọsọñ utom ke ata anyan ini ke mme itie emi eyọhọde ye ndik, man eyom mme ñkpọ uto, mme inyene ererimbot emi. Ediwak ini, mmọ enyime ndituk idem mmọ ke abaña nti udia emi mmọ ekpediade, ye inemesit ye nduọk-odudu. Owo oro ke ñke kiet emi Jesus ekekede ama anyam kpukpru se enye ekenyenede man enye ekeme ndidep pearl kiet emi okokponde ekọm-urua (Matthew 13:46). Nnyin isin ifik adaña didie ndiyom nnyuñ nnam ñkpọ ke abaña mme ñkpọ Abasi?
Ke mme Psalm, David ñko ama ewet abaña uteñe Abasi. Enye ama etiñ ete: “Edi anie owo abak Jehovah? Enye eyeteme enye usuñ eke emekde” (Psalm 25:12); ñko “Ufọn fo okpon didie emi afo onimde ọnọ mmọ eke ebakde fi, onyuñ anamde ọnọ mmọ eke ebuọtde idem mmọ ye afo ke iso nditọ owo!” (Psalm 31:19).
Questions
MME MBUME- Anie ekedi Solomon?
- Enye akanam didie enyene utọ ifiọk oro enye ekenyenede?
- Nso idi ntak emi Solomon ekewetde mme ñke?
- Ñke edi nso?
- Nso idi ntọñọ ifiọk?
- Nso idi ntak emi eyen okpokopde uyo ete ye eka esie?
- Mme anam-idiọk esida didie etap owo?
- Ke nso utọ usuñ ke nnyin idikeme ndiyom ifiọk Abasi?
- Nso ke Abasi anam ọnọ mmọ eke ebakde Enye?
- Nso ñkpọ iditibe inọ mmọ eke mibakke Abasi?