Lesson 278 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Tim kpeme esit fo kan kpukpru se ekpemede; koro uwem otode enye” (Mme Ñke 4:23).Notes
Ete Solomon
Nnyin imekpep ediwak ñkpọ ibaña David emi ekedide akparawa ekpeme-erọñ, ebre harp, ewet ikwọ ye edidem. Enye ñko ekedi akamba andikpep, ndien ekeme ndidi enye ama ada ini eteme nditọ esie. Okposuk edi nte Solomon mikedighe ñkukure eyen eren, edi edima ete esie ama ekpep enye onyuñ otim ada enye usuñ nte ñkpọ eke enye ekedide ñkukure eyen. Abasi ama ọnọ Solomon ukeme ndiwet nnọ nditọwọñ ye mkparawa kpa mme ikọ oro enye okokopde oto David, emi ñko ewetde esin ke Edisana Ñwed Abasi.
Ndusuk ini nditọwọñ ekpa mba ke ini ete ye eka mmọ edọhọde ediwak ini ete “Afo unyeneke ndinam ñkpọ oro”; “Inaha nte afo aka do”; “Afo enyene ndinam nte ami ndọhọde.” Edi kpañ utọñ kop se edidem David emi ekedide kiet ke otu mme ata ikpọ owo etiñde. Etie nte ñkpọ eke nnyin ikopde enye ọdọhọde ete, “Solomon eyen mi, nyene eti ibuot, nyene asian: kufre;... kukpọñ enye,... Ata akpan ñkpọ edi eti ibuot; nyene eti ibuot: nyuñ nyene asian ye ofuri inyene fo” (Mme Ñke 4:5-7). Ndien ke okoneyo kiet udomo ama edi: Nte Solomon ama otim akpañ utọñ ọnọ ete esie? Nte enye ama eneñere okop onyuñ ọbọ item ete esie? Nnyin imotim iti se ikotibede ke okoneyo kiet ke ini Abasi okosobode ye Solomon ke ndap onyuñ ọdọhọde ete, “Beñe se ndinọde fi.” Ebeñe emi Solomon akanamde “ama enem Ọbọñ” (1 Ndidem 3:10). “Nọ owo fo... esit ọniọñ, man ñkpe ikpe ikọt fo, man ntim mfiọk eti ye idiọk.” Edi akpanikọ nte ke ifiọk emi Solomon ọkọbọde okoto Abasi, emi okoto ke ukpep-ñkpọ oro enye ọkọbọde oto ete esie ekesin enye obup ifiọk.
Ndiwọñọre Ñkpọñ Idomo
Yak nnyin ikot ke itie edikot ñwed nnyin mme ñkpọ efen emi Solomon ekekpepde oto ete esie, emi enye ñko ọkpọñde ọnọ nnyin. Ufañ 14 ye 15 etiñ ete: “Kuduk ke usuñ oburobut owo, kunyuñ usaña ke usuñ mme anam idiọk; kpọñ enye, kusaña ke esit ube, wọñọre kpọñ enye, ndien be nyọñ.” Edieke nnyin ifiọkde mme itie eke idiọk-ñkpọ edude, ndiwọñọre ñkpọñ mmọ eyeñwam nnyin osio ke ifet ndiduọ nsine ke idomo. Ikpanaha nte nnyin isaña ikoduk mme afia eke Satan onimde ọnọ ikpat ukot nnyin. Ikpanaha nte nnyin ikot ito mme obukpọk emi ewetde ebaña mbufa mbre ndise emi edibrede. Idighe tutu nnyin ikot mme ñwed emi ewetde ebaña uwem afai mme ndikpañ utọñ nnọ ndiọi edinam ekebe-utiñ-ikọ emi ebiatde nti ido mbemiso nnyin ifiọk ite ke mmọ enyene mkpọsọñ ndiọi odudu eke abiatde mkparawa. Ikpanaha nnyin isine ọfọñ inyuñ inam ido nte ererimbot.
Andidiọk esidomo owo ebe ke esit ye enyin. Ke ini owo osobode ye idomo ndien enye onyime ndinam ñkpọ oro enye ọfiọkde ete edi idiọk-ñkpọ, esit esie iduhe aba ke idak iyip. Solomon ekewet ete “Tim kpeme esit fo kan kpukpru se ekpemede; koro uwem otode enye.” Nnyin imokot ke Gospel Mark 7:21,22, ite ke ediwak idiọk-ñkpọ eto ke esit ewọñọ “mme idiọk ekikere, ye use, ye inọ, ye obom, ye efibe, ye idiọk itọñ, ye oburobut ido, ye abiaña, ye obukpo ido, ye erise owo idiọk enyin, ye isuñi, ye iseri, ye ndisime.”
Mme Uwut-Ñkpọ Ke Abaña Idiọk Ye Eti
Andidiok ọfiọk nditap owo. Ke Iñwañ Eden ekedi mfri eto emi ekekpande ete ekudia; ke mben akpa Jordan ekedi eti isọñ; ke obio Jericho ke ini Nditọ Israel ekedukde eka ndida obio oro, ekedi edeme o-gold kiet ye ekure Shinar. Eke Esau ekedi biọñ, emi akanamde enye ọsọsọp anyam itie akpan esie ke udia ọkọti.
Nnyin imeti mbuk Balaam, ye eke Gehazi eyen ufọk Elisha. Mmọ mbiba ekenyanare ebine udori ke ikpọkidem. Ananias ye Sapphira, ñko ema edomo ndinyene udori ke ñkari usuñ, edi emi akakpa uwem mmọ. Edi imọnọ Abasi ekọm ke abaña Jesus emi akakande idomo! Enye ñko ekeme ndimum nnyin ñkama ikuduọ edieke isede Enye.
Eti anditiene-Christ eyenyene mme idiọñọ eyen Abasi, eke mme owo ekutde enyuñ ediọñọde. Mme owo ekeme ndida enye nte isio-isio owo ye owo emi enyenede mme ñkani edu-uwem, edi oro ọfọn akan ndiwọrọ etop ye mbon ererimbot nnyuñ ñwọrọ ñkpọñ ima Abasi. Ema etiñ ete “Edu-uwem owo, edi se owo oro edide; eti-ido edi se eyomde eto enye”.
Ekpan Iduọ-Esit
Ndusuk mkparawa ekere ete ke ana nte mmimọ idu kaña uwem idiọk-ñkpọ man ikpekeme nditiñ ikọ-ntiense nnọ Jesus ke ini idibọde erinyaña. Oro edi akamba ndudue. Ema ekop ekpri eyen añwan kiet ọdọhọde ete, “Esit enem mi sia ñkodukde ke ererimbot nnyuñ ntabi mme idiọk-ñkpọ eke edude ke esit, koro ñkpekopke uyuhọ edieke mmeñkpatabike mmọ nse.” Nsu andidiọk oro ebighi nte ererimbot ke idem esie, koro Satan ama ebemiso emen utọ ekikere emi owut Eve ke eritọñọ ererimbot ke ini enye ọkọdọhọde ete ke enye (Eve) eyefiọk ñkpọ edieke adiade mfri eto emi Abasi akakpande. Edi idighe tutu owo akabare edi anam-idiọk mbemiso enyene ifiọk, “Ifiọk ererimbot emi edi ndisime ke iso Abasi” (1 Ñwed Corinth 3:19). Idighe tutu owo abuana ke mme idiọk-ñkpọ ererimbot emi, mbemiso enye ọfiọk ete ke mmọ esaña ye iduọ-esit, mfuhọ ye mkpọfiọk. Idighe tutu owo atabi ndot-ndot kọp idiọk-ñkpọ mbemiso enye ọfiọk ete ke nde ubiak eyesuhọ. Ndusuk ekeme ndikut ekpri idara ke ibibio ini ke mme inemesit idiọk-ñkpọ, edi ata idara ye emem eto ke ndifumi kpukpru oruk idiọk-ñkpọ, ye ndiyom nnyuñ ñkut Andinọ kpukpru nti enọ ye enọ eke ọfọnde ama. Ekpri eyen añwan emi ọkọbọde erinyaña obufa ama etiñ ete ke ñkukure mfuhọ ke uwem imọ nte anditiene-Christ, edi ekikere ke abaña mme isua emi ikabiatde ke idiọk-ñkpọ.
Ọbọk-erọñ eketiñ ikọ emi: “Ke ini ñkedide akparawa eketie nte ema etuk mi ke ini ñkokopde nte ikọt Christ etiñde ikọ-ntiense ebaña mme ikpọ enyene ndik idiọk-ñkpọ emi Ọbọñ akanyañade mmọ osio. Ekedi ke mme isua ifañ ema ekebe ke ñkọtọñọ ndifiọk mbaña nte Ọbọñ ọkọdiọñde mi utibe-utibe. Enye ikanyañake mi ke esit usuñ udiọñ-edim, edi okoto ke ete ye eka mi emi ekefiọkde Abasi ọkọrọ ye mme uñwam efen eke mmeñkemeke ndibat, ke Ọbọñ akada anyaña mi, iyakke nduk usuñ udiọñ-edim.” Akani-owo anam utom unyaña ukpọñ kiet ke nditiñ ikọ nnọ mme anam utom ke iñwañ Abasi, mme andikpep Ukpep-ñkpọ ke Usen Ọbọñ ye mme ete ye eka ama ọdọhọ ete: “Utom mbufo otim okpon akan utom andiwọrọ ñkọkwọrọ ikọ Abasi ke añwa. Mbufo edi mme andinyaña ofuri uwem; nnyin itañ mme mbak ibọk. Mbufo ekpan iduọ-esit ye mkpọfiọk; nnyin ibọp mme esit ke mmọ ema ekebuñọ... Ata ediwak mkparawa iren ye iban efiọnọde ewọrọ ke ubọk mbufo, mme ete ye eka,... mme andikpep ye mme ọkwọrọ-ikọ; unana ntiñ-enyin mbufo anam ntak odu ndiwọrọ ñkeñwam mme ukpọñ ekut usuñ erinyaña... Edi ata akpan ñkpọ ndinyaña ukpọñ man enye okuduk usuñ udiọñ-edim, akan nte enyande ubọk ndisio enye ke usuñ udiọñ-edim ke enye ama ekedehe, anuaha onyuñ ọbuñọ.”
Ufọn Ukpep-ñkpọ ke Usen Ọbọñ
Idighe kpukpru nditọwọñ enyene mfọniso nte Solomon, ndinyene mme ete ye eka emi ebakde Abasi. Ediwak mme ete ye eka itiñke enyin ke utom mmọ mfin emi, koro mmọ inọhọ nditọ mmọ eka Ukpep-ñkpọ ke Usen Ọbọñ inyuñ ikotke Ikọ Abasi inọ mmọ; ke ntak emi mmọ ekpu ke utom editọ mfri akpanikọ ke esit ñkpri nditọ emi. Nditọwọn emi edukde ke Ukpep-ñkpọ Usen Ọbọñ ofuri ini etim enyene akamba ifet ndifiọk ukpuhọde eti ye idiọk, enyuñ etim enyene mbeñeidem ndisobo ye ererimbot emi ọyọhọde ye idomo, akan mmọ emi mikaha. Andikpep añwan kiet ke Ukpep-ñkpọ Usen Ọbọñ, ama etiñ ini kiet ọnọ nditọwọñ esie ete, “Owo mbufo kiet ekeme ndidi ọkwọrọ-ikọ”. Kiet ke otu nditọ oro ama ọdọhọ ini kiet ke esit esie ete, “Ami ndidi eyen eren oro.” Okposuk edi nte enye ekedide eyen isua 13 mme 14 ke ini oro, ọtọñọde ke ini oro tutu osim usen emi enye ọkọkwọrọde akpa ikọ Abasi esie, enye ikeneyeneke udọñ ndidi ñkpọ ndomo kiet efen ñkan oro. Enye ama ọbọ erinyaña ke edide owo isua 16 ndien ke akade iso enye ama akabare edi ọkwọrọ-ikọ. Ebiere-ikpe kiet emi tọsin nditọwọñ esikade ebine ama etiñ ini kiet ete, “Nditọ iren ke Sunday School isidighe idikut mi.”
Abasi eketiñ abaña Abraham ye ufọk esie ete, “Koro mmemek enye, kpañ enye ekpeteme nditọ esie ye ufọk eke editienede enye, ete ekpeme usuñ Jehovah, ndinam se ifọnde inyuñ inende” (Genesis 18:19). Nte omotim ekpeme uwem fo ke iso Abasi eke akpanamde enye etiñ abaña fi ete, “Mmọfiọk eyen emi, mmonyuñ mfiọk ete ye eka esie ye usuñ nte mmọ ekpemede ikpat isañ mmọ; mmọ idiwọñọkere ika ubọk nnasia me ufien, edi eyesuhọ ke nnen-nnen ye mfafaha usuñ emi adade osim Heaven.”
Eti Usuñ
“Domo usuñ ukot fo.” Edieke afo ekerede ndidi andikpep ke ufọk ñwed mme andidiọñ ubom isọñ ana nte afo ebeñidem ọnọ utom oro. Ndinyene uforo ke uwem ọkọñọ ke ndikọk ibuot nnyuñ nnam eti uduak. Emi ñko edi akpanikọ ke uwem anditiene-Christ. Anditiene Christ ama ọwọñọre ọkpoñ Satan ye usuñ nsobo onyuñ asaña ebine Abasi ye Heaven. Ofuri uwem esie abaña Eti-mbuk. Udọñ esie edi ndidi se Abasi oyomde enye edi, nnyuñ nkabare ediwak ukpọñ nte enye ekekeme ke ibio ini uwem esie. Edieke enye oyomde ndibre ñkpọ ye nta mbon ikwọ ke ufọk-Abasi, enyene ndibọ ukpep-ñkpọ, nnyuñ nsin idem eti-eti ñkpep ikwọ. Edieke ifet ndidi ñkpọ ke ererimbot emi osimde enye, akpa ekikere esie ekpedi: “Nte emi eyebiọñọ mi ke utom Abasi? Nte mekeme ndinam emi nnyuñ ntọñọ ntak nduk ke kpukpru mboho? Edieke ami ndiyakde ifet ekededi ndinam ñkpọ nnọ Abasi ebe, ọfọn ami ndisin”. Eyetim ọfọn ye afo edieke ọwọñọrede ọkpọñ mme usuñ eke edisuhọrede nsin-ifik fo ke Abasi ye nsọñọ-nda ke Enye. Uwem edinam ñkpọ nnọ Abasi eneñere okut unen ke otimde ekpeme mkpọk-inua ye enyin ye esit fo ñko. “Dianare ke ndiọk-inua, nyuñ men ñkwaña uyo ke idem fo nim nsan-nsan. Sak enyin fo se edinen; yak mkpọk-enyin fo enyuñ eneñere ese ke iso fo.”
Yak kpukpru mkparawa etim ekpañ utọñ enọ ikọ owo emi ọfiọkde ñkpọ akan; “Eyen mi eren (mme ñwan), nim ibuot ke ikọ mi; kpañ utọñ fo ke uyo mi.... kpeme mmọ ke ọwọñ esit fo.” Emi edi ibet eke asañade ye eñwọñọ: “Koro mmọ edide uwem mmọ eke ekutde mmọ, ye se iñwañade mmọ ofuri idem” (Mme Ñke 4:20-22).
Questions
MME MBUME- Solomon ọkọbọ ifiọk esie oto anie?
- Siak ndusuk ñkpọ emi eñwọñọde enọ mmọ emi enyenede ifiọk.
- Didie ke nnyin ikeme ndikan idomo?
- Nso ukpuhọre idu ke usuñ edinen owo ye eke anam-idiọk?
- Nso inam edi akpan ñkpọ ke “ndikpeme esit fo”?
- Mme ikọ emi “ndiọk inua” ye "ñkwaña uyo” ewọrọ nso?
- Mme ibet ifañ eke esañade ye eñwọñọ ke ekeme ndikut ke ibuot ñwed emi?
- Ke ofuri Ñwed Abasi, eñwọñọ anyan uwem enọ anie?