Lesson 301 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Spirit ke Idem Esie etiene spirit nnyin edi ntiense ete, nnyin idi nditọ Abasi” (Ñwed Mbon Rome 8:16).

Cross References

I Christ Owut Saul Idem Ke Usuñ Damascus

1. Edọñ Saul okomum mbet ke Damascus, Utom Mme Apostle 9:1, 2; 8:3; 1 Ñwed Timothy 1:13

2. Ubuat-ubuat uñwana ayama akan enye okuk ndien uyo oto ke Heaven osim enye, Utom Mme Apostle 9:3, 4

3. Jesus ama ayarade Idem, ndien etiñ enọ Saul emi okodude ke mkpa-idem se enye edinamde, Utom Mme Apostle 9:5-7; Ñwed Mbon Galatia 1:11-19; 1 Ñwed Corinth 15:8; Ñwed Mbon Ephesus 3:3

4. Ke mikwe aba usuñ, Saul etre udia onyuñ ọbọñ akam usen ita ke Damascus, Utom Mme Apostle 9:8, 9

II Saul, Ñkpọ Utom Emi Emekde Enọ Mme Gentile

1. Ananias ama okop ndik ke ini ekedọñde enye etiene Saul, Utom Mme Apostle 9:10-14

2. Ikot Saul ye edibem iso ntiñ mme ukut emi enye edikutde, Utom Mme Apostle 9:15, 16; 1 Ñwed Corinth 15:10; 2 Ñwed Corinth 11:23

3. Eyọhọ Saul ye Edisana Spirit enyuñ etọñọ ntak enam enye okut usuñ onyuñ okop odudu, Utom Mme Apostle 9:17-19

4. Saul ọtọñọ ndikwọrọ Christ ke Damascus ye akwa odudu, Utom Mme Apostle 9:20-22

III Ubọhọ Saul Ke Ubọk Mme Jew

1. Saul ọbọhọ ke ubọk mme Jew emi ekeyomde ndiwot enye ke Damascus, Utom Mme Apostle 9:23-25

2. Barnabas ekpe ubọk abaña enye ke otu mme okop ndik ndisana ikọt Abasi ke Jerusalem, Utom Mme Apostle 9:26, 27; Ñwed Mbon Galatia 1:17, 18

3. Saul ọkwọrọ Ikọ Abasi ye uko onyuñ afiak ke Tarsus ke esisit ini, Utom Mme Apostle 9:28-30

4. Ke ọkpọsọñ ukọbọ ama eketre, ufọk Abasi afiak enyene nduọk odudu, Utom Mme Apostle 9:31.

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Ñtọñọ Uwem Saul

Ukpep-ñkpọ nnyin ọtọñọ ye Saul, andikọbọ ufọk-Abasi Christ, nte etiñde ikọ ndighe ye ediwowot mbet Ọbọñ. Saul ekedi akparawa. Ekeme ndidi ke enye akamana ke ukem ini emi Christ akamanade. Obio emana esie ekedi Tarsus emi odude ke Cilicia, ke ñkañ edere Syria, ke Asia Minor. Tarsus ekedi akwa obio ukpep ñkpọ, ukem nte Alexandria ye Athens.

Ndusuk ke ini Saul ekedide eyen isua duopeta, ke ekenọ enye aka Jerusalem, ebiet emi ekerede ete do ke enye ekenyene udọñ ndikabare ndi kiet ke otu mbon Sanhedrin. Ke Jerusalem enye ama ọbọ ukpep-ñkpọ ke ukot Gamaliel, akwa andikpep ke otu mbon Sanhedrin. Ndibọ ukpep-ñkpọ ke Ikọ Abasi ye ke edu Ukpono Abasi mme Jew ekedi mfọn iso emi mme owo miwakke ndinyene nto utọ andikpep oro.

Saul ama enyene ediwak ñkpọ emi ọkọnọde enye eti idaha nte ubon esie akasañade. Ekebọk enye ke ata Ufọk mme Jew. Enye okoto ke ubon Benjamin, eyen Hebrew eke mme Hebrew, enyene ata ñkoñ-ñkoñ idaha ke otu mme Pharisee. Ke ekikere esie, Christ ekedi asua ye edu-uwem mme Pharisee. Ndidibede nsio nnyuñ nsọhi obufa ukpep-ñkpọ mme anditiene-Christ mfep, emi enye akadade nte mfina ọnọ ukpep-ñkpọ mme Jew, ama akabare edi akpan udọñ esie. Enye ekebiere ndisobo obufa ufọk Abasi oro. Ke ediwak isua ema ekebe, enye ke ndiwet ñwed nnọ mbon Galatia, ama ọdọhọ ete, “Koro mbufo ema ekop ebaña oruk uwem eke ñkenyenede tutuko, ke ini ñkponode Abasi ke ido mme Jew, nte ñkesinde ufọk Abasi enyin ñkaha, nnyuñ nsobo enye: mma nnyuñ ndọdiọñ nnim ido eke mme Jew edade ekpono Abasi ñkan ediwak ñka mi ke otu ikọt mi, nnyuñ mfiop esit eti eti ndikpeme mme item mme ete mi” (Ñwed Mbon Galatia 1:13, 14).

Obio Damascus

Ukọbọ emi akadahade ada ke Jerusalem ama anam ediwak nditọ Abasi efehe eka Damascus. Ekeme ndidi Saul ama ekere ete ke kpukpru mbet Christ ema ekpọñ Jerusalem. Ndusuk enye ama onyuñ okohore idem abaña utom emi enye akanamde idaha emi, ye mme ñwed odudu emi enye ọbọde oto akwa oku, enye ama ọtọñọ isañ ndika Damascus man omum eren mme ñwan emi enye edikutde odude ke mbuọtidem emi, ọbọp ada edi ke Jerusalem.

Etiñ ete ke Damascus edi obio emi ebighide akan ke ererimbot emi. Moses ama etiñ abaña enye (Genesis 14:15). Enye edi ediye obio emi odude ñkpọ nte itiat 120 ke ñkañ edere usiaha-utin Jerusalem, ana nte ñkpọ uto ke ufọt una-isọñ Syria. Inyañ Abana emi Naaman akanamde inua abaña ada ediye nsasana mmọñ esie asaña ebe ke obio oro.

Ubiom-Ikpe

Saul ama ofiop esit abaña ibet, ndien ke ndikọbọ mme anditiene-Christ enye ekekere ete ke imọ inam uduak Abasi. Enye ke idem esie ama ọdọhọ ete ke Abasi ama enyene mbọm abaña imọ koro imọ ikanamde ke ọkọi. Edi nnyin imonim ke akpanikọ ite ọtọñọde ke ini emi eketọñọde Stephen ke itiat ewot, ubiom-ikpe Abasi ama odoro Saul ke idem ọyọhọ-ọyọhọ. Ọbọñ ọkọdọhọ enye ete, “Edi ọkpọsọñ ñkpọ afo nditigha ukum-enañ.”

Ediwak ini, ke ubiom-ikpe omumde esit owo emi minyeneke erinyaña kaña, kpukpru idiọk-ñkpọ ke uwem esie ewọrọ ke iso esie nte ñkpọ ndise. Etie nte Saul ama okut uyama iso Stephen ye eke ediwak ndisana owo emi enye ekesinde ke ufọk-ñkpọkọbi. Enye ama edue! Ikpe ama obiom enye! Nte enye ekeme ndinyene erifen? Akani Ediomi emi enye otimde emehe ke esit, ọdọhọ ete: “Mme idiọk ido mbufo ekpetie nte iduot, eyefia nte snow; ekpeyibe nte crimson, eyekabare nte idet erọñ” (Isaiah 1:18). Saul ekedi owo Pharisee, owo emi ekenyenede edinen ido idem esie, edi ke ini Ọbọñ okowutde enye nte esit esie etiede, enye ama okut idemesie nte etubom mme idiọk owo.

Ndusuk owo eda edinen ido idem mmọ efuk idem, inyuñ ikereke ite ke mmimọ imotim idiọk, edi Jesus eketiñ ọnọ kpukpru mmọ emi edude ke utọ otu oro ete, “Mme Publican ye mme akpara ebem mbufo iso eduk ke Obio Ubọñ Abasi” (Matthew 21:31). Adaña ini nte idiọk-ñkpọ odude ke esit, esit oro abiara, edehe inyuñ isanake. Ñkukure ufak kiet odu ọnọ idiọk-ñkpọ, oro edi Iyip Jesus. “Nnyin inyuñ inyene ubọhọ-ufin nnyin ke Enye oto ke iyip Esie, kpa erifen mme idiọk-ñkpọ nnyin” (Ñwed Mbon Ephesus 1:7).

Jesus, Uyọhọ Ibet

Uñwana emi otode Heaven ye uyo Jesus ama anam Saul ye ikọt esie etuak eda ke ndo-ndo oro mmọ ekperede obio Damascus. Saul ye mme nsaña esie ema efiọk ete utibe-ñkpọ ke adada itie. Saul ọduọ ke isọñ; ndien ke ini uyo oro ọdọhọde ete; “Ndi Jesus emi afo ọkọbọde” enye ayak idem ọnọ Abasi onyuñ ofiori ọkpọsọñ, “Ọbọñ nso ke oyom ami nnam?”

Mme nte ekikere ọkọsọpde ndifehe mbe nnyuñ nyọhọ esit esie! Enye ama edue! Kpukpru se enye akanamde ekedi ndudue! Jesus eyen Nazareth ekedi Christ! Enye ekedi eyen Abasi! Saul ama okut ete ke ekenam ibet emi imọ ifiopde esit ibaña ọyọhọ ke Christ emi imọ ikeneñerede ikọbọ mme anditiene Enye.

Akam Ye Utre Udia

Saul akabiat ofuri usen ita ke ndibọñ akam nnyuñ ntre udia. Nso utọ ukut, nso utọ mkpa ke obukidem, akada itie ke usen ita oro, ọkọrọ ye akwa idara ke ini enye ekerede abaña mbọm emi Abasi enyenede ọnọ enye ke ndikot nnyuñ mmek enye ndikere enyiñ Esie! Anditiene-Christ ikpọñ ekeme ndifiọk idara emi okodude ke esit akani asua Christ emi. Koro efende uwak enọ enye, idaha emi enye ama Christ ima emi kpukpru ñkpọ eyọhọde ke esit. Enye ama ayak idem esie ofuri-ofuri ọnọ Abasi ke usuñ Damascus, ebiet emi enye ọkọbọde ata erikabare esit. Enye okowut akwa nsuhọridem ọnọ uduak Abasi do, onyuñ ayarade mme uwut-ñkpọ efen emi esuk esọñọde akpanikọ oro ñko.

Ke ini Ananias okodukde ke ufọk emi Saul okodude ọbọñ akam, enye ọkọdọhọ Saul ete; “Eyen-ete mi Saul, Ọbọñ Jesus emi okowutde fi idem nte asañade ke usuñ edi, ke ọdọñ mi ndi man afo okut usuñ onyuñ ọyọhọ ye Edisana Spirit.” Owo eke minamke enye asana ikemeke ndibọ Edisana Spirit, ndien ikemeke ndinam owo eke minyeneke erikabare esit asana. Saul ama abak owut mfri edisana uwem, ntre ama enyene erikabare esit mbemiso Ananias ekese enye. Abasi okokot enye, ete edi ñkpọ utom eke emekde. Enye ama ọbọñ akam ọnọ Abasi ama onyuñ okut ke ñkukut emi Abasi okowutde enye ete ke Ananias ke edi ndibọñ akam man ekọk enye nnan emi enye ọkọdọñọde.

Nnan Saul ekedi eke ikpọhidem, koro ọkọtọñọde ke usuñ Damascus ke ini Ọbọñ okowutde enye idem. Edieke ekpekedide nnan eke spirit, ikpọkọtọñọke do, koro enye ekedi nnan ke spirit mbemiso ini oro. Ke ini Ananias ọkọbọñde akam ọnọ Saul, “ñkpọ adianare ke enyin esie ọduọ nte mkpañ: enye onyuñ okut usuñ.” Ema ekọk enye! Enye ama ebeñe idem ndina uduọk-mmọñ. Ukpep-ñkpọ emi ekpep owo akpan-ñkpọ emi odude ke ndina uduọk-mmọñ ke ini owo ama akamana obufa. Akpa mme anditiene-Christ eketetim ekpeme mbak mmọ editre ndinam akpan ibet emi.

Ekpuhọre

Kiet ke otu akakan edikpuhọre emi akananam enamde ke uwem owo kiet ekededi, ekedi ke uwem Saul, emi enyiñ esie ke akpatre akakabarede edi Paul. “Odudu Abasi,” ọkọkpuhọre enye esin ke “obufa uyama uwem.”

Ini ikpuhọkere mme owo. Uduak esit ikpuhọkere mme owo. Edi Christ ekeme ndikpuhọre esit ye edu uwem mmọ eke etienede Enye ye esit mfuhọ ke akpanikọ. Baba ñkpọ kiet ikemeke ibọhọke odudu Abasi ikpọñ ekeme ndinọ utọ ukpuhọre oro nte emi ekenamde ke idem Saul ke ata ekpri ini. Owo Ethiopia ikemeke ndikpuhọre ikpọhidem esie, mme ekpe ndikpuhọre mme ntọi esie. Edieke mmọ ekpekemede, “ndien mbufo ñko emi emehede ndinam idiọk eyekeme ndinam eti” (Jeremiah 13:23). Oyom ubọk Abasi ndinam utọ ukpuhọre oro ke esit owo emi mimanake obufa; nte ededi, “emi edi se owo mikemeke ndinam; edi Abasi emekeme ndinam kpukpru ñkpọ” (Matthew 19:26).

Ọbọñ okobot esit. Enye ikpọñ enyene odudu ndikpuhọre enye. Edimana obufa ada ukpuhọre emi edi. Jesus ama etiñ ọnọ Nicodemus abaña ñkpọ emi. Nicodemus ikekemeke ndifiọk nte owo emi ama ọkọsọñ ọkpọtọñọde ntak amana obufa. Jesus ama anam edimana obufa añwaña ke ndida ofum nte uwut-ñkpọ. Nnyin ikemeke ndikut ofum, edi nnyin imekeme ndikop enye ke mfuk, mme ndinyuñ ñkut utom esie ke mme ikọñ eto. Ke ini Spirit Abasi edemerede esit, nnyin ikemeke ndikut Spirit ke ini anamde ntre, edi nnyin imekeme ndikop ukpuhọre ke esit nnyin. Mmọ efen ekeme ndikut utom esie ke uwem nnyin ñko. Jesus ọkọdọhọ ete, “Edieke owo mitọñọke ntak imana, enye ikemeke ndikut Obio Ubọñ Abasi” (John 3:3).

Mfin mme owo ke edomo ndida nti utom ñkpuhọ ye obufa emana. Edi ukpuhọre eke ekemde iduhe. Akani ido ukpono Abasi edi ñkukure usuñ emi osimde Heaven. Kuyak ebiaña fi ke ikpikpu ekikere ete imenyime Christ. “Mbufo enyene nditọñọ ntak mmana.” Owo emi ọtọñọde ntak amana edi obufa owo. Saul ekedi obufa owo ke Christ Jesus. Obufa udọñ amana ke esit esie, oro edi, ndifiọk, Jesus Christ ikpọñ kpa Enye emi ekekọñde.

Utibe-ñkpọ ke otu mme utibe-ñkpọ! Ekabare Saul owo Tarsus esit enyuñ ekpuhọre Saul andikọbọ esin ke Paul Apostle!

Ikọ ntiense esie edi utibe tutu ewet enye ikata esin ke Edisana Ñwed Abasi. Apostle Paul ekedi kiet ke otu mme andikpon-ñkan, okposuk edi nte enye ekedide kiet ke otu mme owo. Uwem esie ekedi uwut-ñkpọ emi okotode ke mfọn erinyaña ukpọñ, emi onyuñ anamde enye ikpaha mba edi enyene idaresit ke utom Edisana Ete-Ufọk ye Ọbọñ esie, Jesus Christ. Ke nda-mmana ifiọk ye inyene esie ke spirit, enye ama akabare edi akakan ọkwọrọ-ikọ, ekpep Ikọ Abasi, asuan-etop Abasi ye andiwet ofuri mbuk emi abañade mme anditiene-Christ.

Questions

MME MBUME

1. Nso ikedi ido Saul ke abaña mme anditiene-Christ?
2. Nso ikanam enye ekere ete imọ inam utom Abasi?
3. Nso ikada ukpuhọre idi ke uwem esie?
4. Nam obufa emana añwaña.
5. Nso idi ntak emi afo ekerede ete ndina uduọk-mmọñ edi akpan ñkpọ?
6. Nso idi ntak emi Saul ekefehede ọkpọñ Damascus?
7. Enye akasaña didie ọwọrọ ke obio oro?
8. Edieke afo ekerede ete ifiọk-ñwed Saul ama añwam enye ọyọhọ-ọyọhọ ndifiọk ibet, tiñ ntak.