2 Ndidem 5:1-27

Lesson 311 - Senior

Memory Verse
IKỌ IBUOT : “Enyin Jehovah edu ke kpukpru ebiet, ese mme idiọk owo ye nti” (Mme Ñke 15:3).
Cross References

I Nditiñ Ikọ-Ntiense Mbaña Abasi

1. Naaman owo Syria, akwa owo emi enyenede ukpono ama ọdọñọ akpa-mfia, 2 Ndidem 5:1

2. Ekpri eyen ufọk añwan emi ekemumde ke Israel ke mbuot-ekọñ eketiñ ikọ-ntiense abaña odudu Abasi ndikọk oruk udọñọ oro, 2 Ndidem 5:2-4; Numbers 12:13-15; Matthew 8:3, 16, 17; 10:8

II Anditiñ ntiñ-nnim Ikọ Eke Abasi

1. Ekenọ Naaman esọk edidem Israel ye ñwed ebeñe emi eyomde ekọk udọñọ Naaman, 2 Ndidem 5:5-7; Genesis 30:1, 2; 50:19; Exodus 4:16

2. Elisha okoyom eda Naaman esọk imọ, 2 Ndidem 5:8; Matthew 11:28; John 5:40; Psalm 21:4

3. Ekenọ Naaman uyo ndiyere ke akpa Jordan utim ikatiaba man udọñọ esie okpokure, edi enye esin ndinam ntre, 2 Ndidem 5:9-13; 7:2; Isaiah 53:1; Psalm 78:19, 20; Matthew 13:58

4. Ikọt Naaman ema enyik enye ndikere ikaba erisin esie ndinam ke uyo Elisha, 2 Ndidem 5:13; Exodus 18:19; I Ndidem 12:6-8; Daniel 4:27; Mme Ñke 11:14

III Odudu Abasi

1. Ema ekọk udọñọ Naaman ke ini enye ama akanam ke uyo Anditiñ Ntiñ-nnim ikọ, 2 Ndidem 5:14, 15; Mme Ñke 4:20-22; Deuteronomy 7:15; Jeremiah 30:17

2. Elisha ama esin enọ emi ekenọde enye ke ntak ndinam Naaman asana emi Abasi akanamde, 2 Ndidem 5:15-19, 26; Isaiah 1:23; Daniel 5:17; Micah 3:11; Hosea 9:1; Matthew 10:8

3. Gehazi, eyen ufọk Elisha, ama ọbọ mme enọ ke ubọk Naaman, ndien akpa mfia Naaman ama omum enye oto ke ntak isin-enyin esie, 2 Ndidem 5:20-27; Joshua 7:11, 25, 26; Utom Mme Apostle 5:3.

Notes
SE EKPEPDE EBAÑA

Ntiense Akpanikọ

Edieke owo ekededi eyikde ufọn eke odude ke mme ikọ- ntiense emi mme owo etiñde, edikot se ibañade Naaman, owo akpa-mfia ekeme ndibin oruk eyihe oro mfep. Ekpri eyen añwan, emi ekemumde nte mbuot-ekọñ eka esen idut, iketreke nditiñ mbaña ubọñ ye odudu Abasi, ntre sia enye akanamde emi, akamba utibe-ñkpọ ama ada itie, ediwak owo ema ewọñọre enyin mmọ ese enyiñ Abasi. Abasi ama ọbọ ubọñ ke utibe usuñ, ukpọñ kiet ama akabare esit etiene eti usuñ edikpono Abasi, ñko ikọ-ntiense emi abañade erikọk udọñọ Naaman ama ọwọrọ etop tọñọde ke ini oro.

Naaman, emi ekedide akwa owo ukpono ke obio esie, ama akabare ọdọñọ akpa-mfia. Ndidọñọ oruk udọñọ ntem ọkọwọrọ ete ke ekenyene ndibin Naaman nsio ke obio, ye ke ufọk ye ubon esie. Baba usuñ erikọk ikoduhe inọ udọñọ akpa-mfia, Naaman ama onyuñ ọfiọk ete ke ndiyom usuñ erikọk ọwọrọ ikpikpu, ñko ke se enye akanamde nte ubọk utom ekenyene nditre ke ini mikemke.

Akani ñke emi, “se owo mikemeke, Abasi ekeme ndinam,” ama ọwọrọ osu ke idem Naaman. Eyenọwọñ esie, kpa owo mbuot-ekọñ emi ekemumde ke Israel enyọñ, ama etiñ onọ eka-ufọk esie abaña anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi emi okodude ke obio esie emi ekenyenede ukeme ndikọk akpa-mfia Naaman. Nte ñkpọ osuk akade iso, se ekpri eyen añwan emi eketiñde ama oduk ke utọñ Naaman ye ke utọñ edidem, mi, obufa idorenyin ama obubere ke esit Naaman.

Nte ñkpọ etiede, ekeme ndikere ete ke owo eke esobode iso ye iso ye mkpa, mme owo eke odude ke utọ idiọk itie ntem ekpenyene ndisọsọp mfiori ñkot Abasi. Mme owo esinam ntre, edi kpa ye oro, odu ndusuk emi misinamke. Naaman ekedi kiet ke otu mme ikpọ owo emi, ke ini nnanenyin ye unana, ekewọñọrede ke ofuri esit etiene odu-uwem ye Abasi akpanikọ. Ke ukpep-ñkpọ emi nnyin imokut ite ke enye ekedi kiet emi ọkọwọrọde ada añwa-añwa emi utọ esie mikeduhe ke eyo esie.

Ikọ Abasi

Ọbọñ eketiñ ete: “Kpa ntre ke ikọ mi emi ọwọrọde mi ke inua editie: idifiakke itiene mi ubọk-ubọk, tutu enye anam se mmade, onyuñ okut unen ke utom emi ndọñde enye” (Isaiah 55:11). Ikọ Abasi okosim Naaman ye ufọk esie oto ke ikọ-ntiense owo kiet ke ini enye okodude ke ata akwa udọñ erikọk eke ikpọhidem ye usọp-usọp erinyaña eke ukpọñ esie.

Okposuk edi nte Naaman ekedide owo Syria, kpa okpono-ndem, enye ekenyene esisit ifiọk abaña ido edikpono ata Abasi, edi enye ama ọbọ ikọ Abasi ke ini okosimde enye. Naaman okowut idem esie nte mme ndiye ukpọñ emi Jesus eketiñde abaña ke ñke asuan-mkpasip ye mkpasip. (Kot Matthew 13:1-8, 18-23). Ekesuan mkpasip ke mme nsio-nsio isọñ: ndusuk eduọñọ ke isọñ itiat, ndusuk eduọñọ ke ikọt ñkukim, edi ndusuk ke eti isọñ. Mme nti mkpasip emi ema eñwum mfri ke itie edip ye duop, ndusuk itie ata, ndusuk ke itie ikie. Okoto ke ikọ-ntiense ekpri eyen ufọk Naaman ye nti item ikọt esie, ukpọñ Naaman akabarede edi eti isọñ ebeñe idem ndibọ ikọ Abasi. Esit esie akabare ọfọn, mkpasip oro eketọde oñwum ediwak mfri ọnọ Abasi.

Naaman ama aka idut efen, okokop se anditiñ ntiñ-nnim ikọ okoyomde enye anam, ndien ke akpatre enye ama ọsuhọre idem esie onyuñ anam nte ekedọhọde. Ema ekọk udọñọ akpa-mfia esie, etọñọ ntak ekabare enye esin ke nnen-nnen usuñ ukpono Abasi. Enye akabare edi ñwọrọ-nda ikọ-ntiense ke abaña mbọm Abasi ye mfọn erinyaña esie, idighe ke eyo uwem esie ikpọñ, edi ke ediwak isua ke kpukpru ebiet ekededi emi ekwọrọde ikọ Abasi. Ke ini ekekemde Naaman ndinyọñ ke obio esie, ikọ-ntiense esie ekedi “koro owo fo miwaha aba edifọp uwa ye uwa ekọm inọ abasi efen, ke mibọhọke Jehovah.”

Mme Enyiñ Emi Ewetde Ke Ñwed Uwem

Ezekiel ama etiñ ntiñ-nnim ikọ ke ini esie abaña mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ abiaña emi etiñde nsu. “Mmọ ididuhe ke odu ikọt mi, idinyuñ iwetke mmọ isin ke ñwed ufọk Israel” (Ezekiel 13:9). Mme ikọ emi ama esine ata ediwak ñkpọ, ye mme eñwọñọ emi enyenede ndik. Jesus ama ọdọhọ mbet esie ete: “Ekudat esit, koro mme spirit esukde ibuot enọ mbufo; edi edat esit koro ema ewet enyiñ mbufo ke heaven” (Luke 10:20). Jesus ama otim etiñ abaña akpan ñkpọ emi okponde akan kpukpru eken ke ndinam ewet enyiñ mmọ ke Heaven. Paul ke ewetde ọnọ mbon Hebrew etiñ ete: “Edi mbufo ekesaña ekpere obot Zion, ye Obio Abasi uwem, kpa Jerusalem enyọñ, ye ata ediwak angel, ye akwa esop ye ufọk Abasi eke mmọ emi edide ikpan, emi ewetde enyiñ mmọ ke heaven” (Mme Hebrew 12:22, 23). Nte akpatre nnyin ikot ibaña Afia Ebekpo Ubierikpe, ke ini mkpa ye obio-ekpo ediyakde mme akpa-mkpa mmọ, ke ini mme akpa-mkpa ñkpri ye ikpọ edidade ke iso Abasi ndien ekubọre mme ñwed, enyuñ ekubọre Ñwed Uwem, enyuñ eda se ewetde esin ke ñwed oro ekpe ikpe mme akpa-mkpa. “Ndien emen owo ekededi eke mikewetke enyiñ esie isin ke ñwed uwem eduọk esin ke akwa mkpọdiọhọ ikañ” (Eriyarare 20:11-15).

Ñwọrọ-nda akpanikọ ke abaña erikọk udọñọ Naaman ye edikabare esit esie edi ke enye ama emenere idem esie ke ndiyom anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi, okposuk edi ekebede ke akwa nsin-ifik ọnọ enye ye mmọ eñwen. Ekeme ndidi ikedighe mmem-mmem ñkpọ ndisin se enye ekenimde ke akpanikọ ye ifiọk esie ke abaña ndem ye mme ido ukpono-ndem. Mmikpedighe nte nditọ ufọk esie eketiñde enam añwaña enye, enye ikpokosuhọkere idem esie ndinam uyo anditiñ ntiñ-nnim ikọ ke ndiyere ikatiaba ke akpa Jordan. Sia enye okokopde eti item oro, emi ñko ekedide ikọ Abasi, enye ama ọbọ erikọk ọkọrọ ye erinyaña ukpọñ. Ema ewet enyiñ esie ke Ñwed Uwem, enyuñ ebat enye esin ke ubon Israel. Mbuọtidem ye ñkop-item esie ekedi ata ñwọrọ-nda, tutu Jesus ada Uwut-ñkpọ esie ke ñkpọ nsua-nnọ ọnọ nditọ Israel ke abaña unana erinim ke akpanikọ mmọ. Jesus ama etiñ ọnọ mmọ, “Ediwak mme ọdọñọ akpa-mfia ekenyuñ edu ke Israel ke eyo Elisha prophet; edi inamke baba owo kiet ke otu mmọ asana, ke mibọhọke Naaman, owo Syria” (Luke 4:27).

Se Jesus eketiñde ọkọwọrọ ete ke Naaman ikpọñ-ikpọñ okonyime ndibọ mfọn Abasi ye mbọm Esie ke ndibọ erikọk ye erinyaña ukpọñ okposuk edi enye ekedide esen-owo ke ofuri ubon Israel ye ke ubon Abasi. Sia enye okonimde ke akpanikọ, ema ewet enyiñ esie esin ke Ñwed Uwem, do baba ñkpọ ekededi, ekpedi ini me nsinsi ini idikemeke ndibiat mme ndikwọhọre mfep. Edi akpanikọ ediwak mme akpa-mfia ema edu ke eyo Elisha, nte Jesus eketiñde, emi ekefiọkde Elisha nte Anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi ye eke eti usuñ edikpono Abasi; edi sia mmọ mikanamke ñkpọ ndiyom Abasi man ebọ se inanade mmọ, baba owo mmọ ikọbọhọ ñkpọ ito Abasi. Mmọ ema ekpu ke ndinam enyiñ mmọ ke Ñwed Uwem ye ke otu mmọ oro edide ata Nditọ Israel. (Kot ke Ñwed Mbon Ephesus 2:11-13; Ñwed Mbon Rome 9:4-8; 2:28, 29).

Isin-enyin

Nte ñwọrọ-nda ukpuhọre ke mbuọtidem ye esit akpanikọ Naaman, nnyin inyene nsu ye unana edinam akpanikọ Gehazi, eyen ufọk Elisha. Nte ọkpọsọñ nduri-utọñ iduhe mi inọ mmọ eke Eti-mbuk ekperede eti eti, ndikpeme esit ye ukpọñ mmọ ke kpukpru ntiñ-enyin mbak idomo edikan mmọ ubọk, ñko mme akpanikọ Abasi edikabare edi se edade mfefere-mfefere ntre?

Ndusuk ini Gehazi ekpekedi andida itie Elisha ke idaha anditiñ ntiñ-nnim ikọ ukem nte Elisha ke idaha utom esie, akanamde ñkpọ ke ofuri esit ọnọ Elijah ndien ekabare emek enye ndida itie esie. Ke ndiọk iso, Gehazi ikenamke akpanikọ ke ikot Abasi emi, edi idiọk-itọñ ekedi ntak iduọ esie. Ke enye okutde ifet oto ke ntak uwem mfọn ido Naaman, enye ama osu nsu ọnọ Naaman onyuñ ọbọ mme enọ oto enye. Idiọk-ñkpọ Gehazi ikedighe ndibe ñkpọ ke enyin Elisha, ndien akpa-mfia Naaman ama akabare ọtọ Gehazi ke ntak idiọk-ñkpọ esie.

Naaman ama oyom Abasi onyuñ ọnyọñ ufọk esie ye obufa ikpọhidem, ye ukpọñ eke ama ọkọkpuhọre; ke ini Gehazi emi ama ekenyene ebuana ye akpanikọ Abasi kpukpru usen, ọkọduọde ọkpọñ mfọn Abasi, anam idiọk, onyuñ akabare ọdọñọ akpa-mfia. Akwa ukpep-ñkpọ odu mi ọnọ kpukpru owo ndikpep, koro owo ekeme ndinana ifiọk ke abaña ewuhọ ye mme eñwọñọ Abasi, edi Abasi ke mfọn ido Esie akaka iso ndiduri enye ndian ye akpanikọ Esie ke usuñ kiet me eken. Ke owo otimde ekpeme, enye ekeme ndinyene enyiñ esie ke Ñwed Uwem. Okposuk edi nte enye ekemede ndinyene ebuana ye akpanikọ emi odude ke ikọ Abasi, edieke enye esinde ndinam mme mbet eke odude ke mme ewuhọ Abasi nnyuñ nsaña ke uñwana eke odude ke akpanikọ Abasi, enye eyekabare etie nte Gehazi, ọbọ ufen ke ntak idiọk-ñkpọ esie.

Questions
MME MBUME
  1. Naaman akasaña didie okop abaña odudu Abasi ndikọk enye udọñọ?
  2. Nso ikedi ntak emi edidem Israel akayatde esit ke ini eyomde enye ọkọk Naaman udọñọ?
  3. Nso ikedi ntak emi Naaman ekesinde ndiyere ke akpa Jordan utim ikatiaba?
  4. Nso ikedi ntak emi Naaman ọkọkpuhọrede ekikere esie ke abaña ediyere ke akpa Jordan?
  5. Nso ikedi ntak emi Jesus eketiñde eti ikọ itoro abaña Naaman?
  6. Nso ikedi ntak emi mme akpa-mfia eken ke Israel mikọbọhọ erikọk?
  7. Nte Naaman ama akabare esit ofuri-ofuri etiene ido edikpono Abasi? Nnyin isaña didie ifiọk?
  8. Naaman akasaña didie ewet enyiñ esie ke Ñwed Uwem?
  9. Nso ikedi idiọk-ñkpọ Gehazi?
  10. Nso ikotibe inọ Gehazi ke ntak idiọk-ñkpọ esie?