Lesson 305 - Junior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Ekuyak ebiaña mbufo; owo ikemeke ndibiaña Abasi: se ededi owo ọtọde, oro ke enye edinyuñ ọdọk”(Ñwed Mbon Galatia 6:7).

Notes

Ekọñ Iduhe

Ediwak ekọñ ema eda itie ke ufọt Nditọ Israel ye mbon Syria. Ema ekan Ben-hadad, Edidem mbon Syria ke ekọñ ke ini ukara Ahab. Ndien ke ñkpọ nte isua ita, ekọñ ikoduhe ke ufọt idut iba emi. Ke utọ ini emem emi, Ahab ama ọtọñọ ndikere usuñ nte enye edibọde mbon Syria obio Ramoth-gilead inyene. Ahab ekekere ete ke obio oro ekenyene Nditọ Israel. Ke ediwak isua emi ebede, Moses ama emek Ramoth-gilead nte obio ubọhọ ke edem usiaha-utin Inyañ Jordan (Ọyọhọ Ukpep-ñkpọ 139). Obio Ramoth-gilead ekesine ke ubak udeme Gad (Deuteronomy 4:43). Emi ekedi obio emi Ahab akaduakde ndibọ mbon Syria.

Jehoram, eyen Jehoshaphat Edidem Judah ọkọdọ eyen Ahab (2 Chronicles 21:6). Jehoshaphat akaka ndikọm Ahab, ndien ke utọ ini ntre, Ahab ama owot ediwak erọñ ye enañ anam usọrọ. Ahab ama ọfọn ido eti-eti ye Jehoshaphat ye ikọt esie. Ndien Ahab ama ekpek Jehoshaphat nditiene enye ñka ekọñ man ọbọ obio Ramoth-gilead.

Ediomi

Jehoshaphat ama onyime nditiene Ahab ñka ekọñ. Jehoshaphat ọkọdọhọ ete, “Ami ndi nte afo; ye ikọt mi nte ikọt fo; ndien nyetiene fi ñka ekọñ” (2 Chronicles 18:3). Emi ekedi ata esen ikọ koro ndidem iba emi ekedi ata isio. Ke mme ukpep-ñkpọ emi ebañade ukara Ahab, nnyin ima ikpep ite Ahab okokpono ndem onyuñ anam idiọk ke iso Abasi (1 Ndidem 21:20, 25). Ke ñkañ eken, nnyin ima ikot ibaña nte Jehoshaphat okoyomde Abasi, “asaña ke mbet esie,” onyuñ atañ mme eto-mkpe itie ukpono ndem efep (2 Chronicles 17:3-6). Jehoshaphat ọsọñọ idemesie abaña Israel. Enye obon mbon-ekọñ ke esit obio ibibene onyuñ obon mme udim ekọñ ndikpeme obio Judah. Abasi ama ọdiọñ Jehoshaphat ke uwak inyene ye ukpono.

Ikedighe esen-esen ñkpọ ikpọñ Jehoshaphat ndinam utọ ediomi emi ye Ahab, edi edinam emi ñko ikenenke. Nnyin imokut nte ekenukde Jehoshaphat esin ke ndinam idiọk koro enye akadiande idem ye Ahab idiọk owo, ke ini ndinam ntem mikenyeneke ufọn. Abasi ama oduri ikọt Esie utọñ ete ekunam ufan ye mme okpono-ndem mbak edinam mmọ edue Abasi (Exodus 23:33). Abasi ama akpan mmọ ndinam ediomi ye mme okpono-ndem, koro mmọ eyedi afia enọ mmọ (Exodus 34:12).

Afia

Abasi oyom ikọt Esie ke eyo emi edianare idem mmọ ekpọñ mme idiọk nsaña. Nnyin imokut item emi ke Ikọ Abasi: “Kuduk ke usuñ oburobut owo, kunyuñ usaña ke usuñ mme anam idiọk” (Mme Ñke 4:14). Andiwet Psalm ama ọdọhọ ete: “Ọfọfọn ọnọ owo eke misañake ke item mme idiọk owo, minyuñ idaha ke usuñ mme anam idiọk, minyuñ itiehe ke itie mbon nsahi” (Psalm 1:1). Ke Obufa Ediomi, edọhọ nnyin ete, “Ekubọp idem utiñe-utiñe ye mmọ eke minimke ke akpanikọ” (2 Ñwed Corinth 6:14), ndien mmọ oro ekenamde ntre edide ke ebuana mbubehe, ndọ me nduk eke midotke, ema ekut ete ọkọwọrọ afia ọnọ mmọ. Ndinam ediomi ye owo emi asuade Abasi ama ada iyaresit Abasi ye afia ọsọk Jehoshaphat. Jehu, eyen anditiñ ntiñ-nnim ikọ, ọkọdọhọ Jehoshaphat ete, “Nte ọfọn fi ... nnyuñ mma mmọ eke esuade Jehovah? Emi esin Jehovah ọtọhọ utọk ye afo” (2 Chronicles 19:2).

Mme Nsu-nsu Anditiñ ntiñ-nnim ikọ

Ke ama okonyime ndiñwam Ahab, Jehoshaphat ama oyom ndien ndibup Abasi mbaña ñkpọ emi. Ahab ama ọdọñ ekot mme nsu-nsu anditiñ ntiñ-nnim ikọ esie owo 400 edi. Mmọ ema enam ndidem emi enim ke akpanikọ ete ke Abasi eyeda Ramoth-gilead esin mmọ ke ubọk. Okposuk edi nte owo 400 emi ema eketiñ uyo kiet, Jehoshaphat ama ọfiọk ete ke mmọ ikedighe mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi. Edieke nnyin itimde ima Abasi inyuñ inamde item Esie, Enye eyewut nnyin ñko mmọ eke etiñde akpanikọ ye mmọ eke mitiñke akpanikọ: “Edieke mbufo esọñọde eda ke ikọ Mi, mbufo edi mbet Mi ke akpanikọ: ndien mbufo eyefiọk akpanikọ, akpanikọ eyenyuñ anam mbufo ewọrọ ufin” (John 8:31, 32). Emi ekedi ikọ emi Ọbọñ eketiñde ebe ke David: “Nyeteme fi, nnyuñ ñwut fi usuñ eke afo edisañade: nyeteme fi, nyetiñ fi enyin mi ke idem” (Psalm 32:8).

Jehoshaphat ama obup mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi ikoduhe emi okpobupde Abasi ọnọ mmọ. Owo kiet ama odu, emi ekekerede Micaiah, edi Ahab akasasua enye koro enye akananam itiñke inem-inem ikọ inọ Ahab. Anditiñ ntiñ-nnim ikọ akpanikọ ikemeke nditiñ eti ikọ mbaña idiọk owo, edi Ahab okoyom ndikop “inem-inem” iyomke ndikop akpanikọ.

Edikop Uyo Nnọ Abasi

Asaña-utom ama aka ndikot Micaiah. Ke usuñ enye ama asian Anditiñ ntiñ-nnim ikọ oro se mmọ eken eketiñde. Enye odomo ndinam Micaiah etiñ ukem-ukem se mbon eken eketiñde. Micaiah ekedi anditiñ ntiñ-nnim ikọ akpanikọ. Enye ekenyene nditiñ kpa se Abasi ọkọdọhọde enye. Enye ọkọdọhọ ntem, “Ma uwem Jehovah, se Jehovah edidọhọde mi, oro ke nditiñ.” Se itimde ibehe nditọ Abasi edi ndinem Abasi esit ñkan ndinam mme nditiñ se inemde owo esit. Ke ini ekebupde mbet Jesus mbume ndibiọñọ ukwọrọ-ikọ mmọ, mmọ ekedọhọ ete, “Nnyin inyene ndikop uyo Abasi ñkan uyo owo” (Utom Mme Apostle 5:29).

Ahab ye Jehoshaphat ema esine ọfọñ ubọñ etie ke mme ebekpo ekpere inua-otop obio Samaria. Do ke mmọ eketie ekop ikọ mme nsu-nsu anditiñ ntiñ-nnim ikọ oro. Kiet ke otu mmọ, kpa Zedekiah ama ọnọnọ mmọ idiọñọ ndiwut ete ke mmọ eyekan ke ekọñ oro. Enye akada ukwak anam nnuk, emi akadade ọnọ ukpono ye odudu, ndida nsọñọ ntiñ-nnim ikọ esie.

Ke ini Micaiah akadade ke iso edidem emi, ema ebup enye ukem mbume emi ekebupde mbon eken. Micaiah ama ọnọ mmọ ukem ibọrọ mmọ, edi imekere ite ekedi ye oruk uyo emi okowutde ebiọ ye nsahi. Edidem ama ọdọhọ ete ke imọ iyomke ndikop ñkpọ baba kiet ke mibọhọke akpanikọ ke enyiñ Ọbọñ. Micaiah ndien ama ọnọ mmọ etop emi okotode Abasi. Enye ama ọdọhọ ete ke ofuri Israel eyesuana nte ufene eke minyeneke andikpeme. Micaiah ama anam mmọ efiọk ete ke Abasi ọdọhọ ete, “Mme mmọ emi inyeneke andinyene; yak kpukpru owo efiak ke ufọk mmọ ke ifure” (2 Chronicles 18:16).

Esin Ke Ufọk-Mkpọkọbi

Ahab ama ọdọhọ Jehoshaphat ete: “Nte ñkọdọhọke fi, nte ke enye isitiñke eti prophecy ibaña mi, edi idiọk? Micaiah ama etiñ ọnọ mmọ ete ke edi spirit abiaña okoduk ke inua mme nsu-nsu anditiñ ntiñ-nnim ikọ, ndien ñko ke Abasi ama etiñ ndibiọñọ idiọk uduak mmọ. Mmọ ikokopke inemesit ibaña ikọ Micaiah, etop akpanikọ emi okotode Abasi. Mmọ ema enam enye ọbọ ufen ke ntak editiñ akpanikọ. Zedekiah ama etiñ asua ọnọ Micaiah onyuñ oyibi enye ke mfuk. Ahab ama ọnọ uyo ete esin Micaiah ke ufọk- mkpọkọbi enyuñ eda uyo ye mmọñ ebọk enye. Nte akpatre ikọ mbemiso enye adaha, Micaiah ama ebeñe kpukpru owo ndikop, nte ntiense ke ini enye ọdọhọde Ahab ete, “Afo ama afiak ke ifure, Jehovah ikadaha inua mi itiñ.”

Uduak Mmọ

Jehoshaphat ama oyom ndifiọk se Abasi ọkọdọhọde abaña uduak mmọ ndiñwana ekọñ ñkan Ramoth-gilead; edi ke ema ekenam enye ọfiọk, enye ikanamke item. Enye ekpenyene ndibem iso mbup Abasi mbemiso enye okpoduk ke ediomi ye Ahab. Ndusuk owo edu mfin emi edikpañde utọñ ekop ikọ Abasi, edi mimaha ndibọ ntọt eke otode mmọ. Ndusuk owo esiyom item eto mme ada-usuñ mmọ, edi ewọñọre enam nte mmọ emade, isañake ke item oro.

Ahab ye Jehoshaphat ema ebeñe idem ndika ekọñ. Ahab ama ọkpuhọre idem man ebiet owo efen, edi ọdọhọ Jehoshaphat esine ọfọñ idem ubọñ esie, ye ekikere ndifiak ke ifure, ndinyuñ nnuk Jehoshaphat nsin ke unọmọ, man mme ntiñ-nnim ikọ ekuwọrọ esu.

Mme etubom ekọñ mbon Syria ema ebọ item ndiñwana ye Ahab akpan-akpan. Ke añwa ekọñ mmọ ekekere ete ke Jehoshaphat ekedi Ahab, ke ntre mmọ ema ekanare enye ekuk. Jehoshaphat ama ofiori ndien Abasi ama añwam enye. Mme asua ema edifiọk ete ke idighe Ahab ekedi oro, ntre mmọ ema ekpọñ enye. Ayak esisit Jehoshaphat ọkpọkọduọk uwem esie koro enye akadade ke itie Ahab. Ke ini anditieñe-Christ emende ọfọñ idem anam-idiọk esine, onyuñ adade itie idiọk owo, enye odu ke ata idiọk itie. Mbọm Abasi ikpọñ akafak Jehoshaphat, Abasi ikpọñ ñko onyuñ ekeme ndiñwam owo emi odude ke idiọk itie.

Ebiet Ubọhọ Iduhe

Ke akpanikọ, Ahab ama ekere ete ke edikpuhọre idem nduk ke ekọñ eyenam ibọhọ. Edi edikpuhọre idem mbiet owo efen ikemeke ndidip owo ke enyin Abasi. Okposuk edi nte mme asua mikekemeke ndifiọk mme anie ekedi Ahab, Abasi ama ọfiọk. Ema etiñ ediwak ikọ edian Ahab ye ndiọi edinam esie. Ema esua enọ enye ediwak ini, enye ama onyuñ enyene ifet ndikabare esit. Micaiah ama ọnọ Ahab ntọt ndinam enye ọfiọk ete ke enye idinyọñke ke ifure edieke enye akade ekọñ emi. Ahab ikọbuọtke idem ye Abasi, ikonyuñ inimke Abasi ke akpanikọ. Ahab ekemek ndinim mme nsu-nsu anditiñ ntiñ-nnim ikọ ke akpanikọ ye ndibuọt idem ke mme ndem esie. Edi mme ikọ Abasi iditreke ndisu.

Emi ekedi akpatre ekọñ ọnọ Ahab. Ke unana edifiọk, otop utigha kiet otop idañ emi ọkọtọde Ahab. Enye ama ada ata idiọk unan onyuñ ọduọ esine ke ukpat-ñkpọ esie. Andiwat ukpat-ñkpọ esie awat ọwọrọ ke añwa ekọñ ndien Ahab akpa ke ini utin osopde. Ke edidem ama akakpa, ema edọhọ kpukpru owo enyọñ eka ufọk mmọ. Mmọ ikenyeneke aba ada-usuñ, ke ntre mmọ ekesuasuana. Ntiñ-nnim ikọ Micaiah ama osu: “Ñkokut ofuri Israel nte esuanade ke ikpọ obot, nte erọñ eke minyeneke andikpeme.”

Ntiñ-nnim ikọ Akpanikọ

Mme ikọ Elijah ñko ema esu ke mkpa Ahab. Ke ini Ahab akakade ndibọ iñwañ vine Naboth nda nnyene, ema edọñ Elijah nditiñ mme ikọ emi nnọ enye: “Ntem ke Jehovah ọdọhọ, ete, ke ebiet emi mme ebua edeide iyip Naboth, ke mme ebua edinyuñ edei iyip fo ñko-ñko” (1 Ndidem 21:19).

Eketọñọ Naboth ke itiat ewot ke edem obio Jezreel emi Ahab okoduñde. Ndusuk Ahab ama ekere ete ke ntiñ-nnim ikọ Elijah ye Micaiah, idikemeke ndisu. Micaiah ọkọdọhọ ete ke Ahab iditoho ekọñ Ramoth-gilead inyọñ ke ifure. Elijah ọkọdọhọ ke mme ebua edidei iyip Ahab ke Samaria. Edi Abasi eketiñ ebe ke owo iba emi, ndien ntiñ-nnim ikọ iba oro ema esu. Ekewot Ahab ke ekọñ. Ema eda enye edibuk ke Samaria. Ke ini ekeyetde ukpat-ñkpọ esie ke mkpọdiọhọ mmọñ Samaria, mme ebua ema edu do, enyuñ enam mme ikọ ntiñ-nnim ikọ esu.

Mbọm

Odu mme ntiñ-nnim ikọ ke Ñwed Abasi emi misuhu kaña. Edi mmọ iditreke ndisu. Nnyin imokot nte ewetde ke Akani Ediomi ete: “Ikọ Abasi nnyin eyeda ke nsinsi” (Isaiah 40:8); efen ete “O Jehovah ikọ fo ọmọwuhọ ke enyọñ ke nsinsi” (Psalm 119:89). Ke Obufa Ediomi nnyin imokot ewetde ete: “Edi ikọ Abasi eyebigi ke nsinsi. Emi onyuñ edi ikọ gospel emi ekekwọrọde enọ mbufo” (1 Peter 1:25). Emi ekedi ikọ-inua Jesus, “Enyọñ ye isọñ eyebe efep, edi ikọ Mi idibehe ifep” (Matthew 24:35); efen ete “Tutu enyọñ ye isọñ ebe efep, baba ntọi kiet mme ekpri ñkpọ kiet idibehe ifep ke ibet, tutu kpukpru ñkpọ esu” (Matthew 5:18). Mme ikọ Ñwed Abasi edi akpanikọ ndien mmọ iditreke ndisu. Mme owo ekeme ndidomo ndibiọñọ me ndidip, edi se Abasi ama eketiñ, Enye enyene ukeme ndinam.

Ndusuk owo edomo ndifuk mme idiọk-ñkpọ mmọ ke ererimbot emi, edi Abasi ọmọfiọk abaña mmọ koro “Kpukpru ñkpọ ena ... iñwañ-iñwañ ke enyin Abasi, emi nnyin isañade ñkpọ ye Enye” (Mme Hebrew 4:13). Udori okpon adaña didie ke owo nditiñ nyarare uwem esie ke iso Abasi akan ndibet tutu enye ada ke iso itie ikpe Abasi! Edieke enye ayararede idahemi, enye eyebọ erifen; edieke enye ebetde tutu osim usen ikpe, mbọm ididuhe. “Idiọk-ñkpọ ndusuk owo eyarade, ebemiso ewọrọ ubiere-ikpe; edi idiọk-ñkpọ ke etiene ndusuk owo ke edem” (1 Ñwed Timothy 5:24). Ñkukure usuñ eke owo ekpekerede ndida mbọ mbọm edi ndiyarare nnyuñ mkpọñ idiọk-ñkpọ esie. “Owo eke edipde idiọk ido esie idikwe unen” (Mme Ñke 28:13).

Udori Iduhe

Jehoshaphat ikenyeneke baba eti ñkpọ kiet nte udori ito edidian idem esie ye idiọk Ahab. Enye ama ayak idem tutu enyik enye ndinam ñkpọ ọwọrọ ọkpọñ mme ntiñ-nnim ikọ Abasi. Akayak esisit enye ọkpọduọk uwem esie koro enye ọkọkpuhọrede idem ebiet Ahab. Ke ini emi enye ama ọkọkpọñ ufọk esie edidu ye Ahab, Jehoshaphat ikekemeke ndikara ikọt esie nte ọfọnde. Ema etiñ edian enye nte kiet emi amade mmọ oro ekesuade Ọbọñ, ndien iyaresit Abasi ama odoro enye. Ntre ke edi mfin ñko, baba kiet inyeneke udori ke ini enye emekde ndisaña ke usuñ esiemọ utu ke enye ndikop nnyuñ nnam Ikọ Abasi, nnyun mbọ item nto mme ọbọk-erọñ Abasi ye Ñwed Abasi.

Utip eke owo edibọde ke ini enye adade ke iso Abasi edikọñọ ke usuñ nte enye okodude uwem mi. Edieke uwem esie ọkọfọnde, nte asañade ekekem ye Ikọ Abasi, utip esie eyefọn. Edieke uwem esie mikọfọnke nte Ñwed Abasi owutde, utip esie idifọnke, “Koro ñkpọ-eyen-utom idiọk-ñkpọ edi mkpa, edi enọ Abasi edi nsinsi uwem ke Christ Jesus Ọbọñ nnyin” (Ñwed Mbon Rome 6:23).

Questions

MME MBUME

1. Anie ekedi edidem Judah?
2. Nso ikedi ntak emi enye akakade ekọñ ye obio Ramoth-gilead?
3. Nso item ke mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Ahab 400 ekenọ?
4. Anie ekedi Micaiah?
5. Ntiñ-nnim ikọ esie ọkọdọhọ didie?
6. Nso ikanam Ahab asua Micaiah?
7. Nso ikanam ndidem emi ekpuhọre idem eduk ke ekọñ?
8. Nso ikanam esana Jehoshaphat eyak ye uwem?
9. Ahab akakpa didie ke ekọñ?
10. Mme ntiñ-nnim ikọ ewe ekesu ke mkpa Ahab?