Lesson 306 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Kpat usuñ fo nọ Jehovah, nyuñ buọt idem fo ye enye, ndien enye eyenam” (Psalm 37:5).Notes
Mbọm Abasi
Jehoshaphat ama ọnyọñ ufọk ke ekọñ emi ekewanade ye Mbon Syria ama okokure. Nte asañade ekekem ke ntiñ-nnim ikọ, ema ewot Ahab, edidem Israel ke ekọñ oro. Abasi ama onim Jehoshaphat uwem ke ini mme asua ekekande enye ekuk. Abasi ama atua Jehoshaphat mbọm ke ndikayak enye ọnyọñ ufọk ke ifure.
Mbiet Idiọk-Ñkpọ
Ema esuan udim ekọñ Nditọ Israel ye eke Judah. Mmọ ikenyeneke edikan ke ekọñ mmọ. Jehu, eyen anditiñ ntiñ-nnim ikọ, ama etiñ ọnọ Jehoshaphat ntak emi mmọ mikakanke, ñko ke iyaresit Abasi ama odoro enye ke idem. Jehoshahpat ama akadiana ye Ahab, owo emi akasuade Micaiah anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi, enye emi okonyuñ okotde Elijah ye mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ eñwen, asua esie (2 Chronicles 18:7; 1 Ndidem 21:20). Ke ndikadiana ye Ahab eketie nte ñkpọ eke Jehoshaphat ọkọnọde Ahab uñwam ke idiọk-ñkpọ esie, ñko ke Jehoshahpat ekedi enye emi akamade owo emi akasuade Abasi. Mbemiso ini emi, Jehoshaphat ama owut nte ke enye ama oyom ndinam se ikenende. Enye ama otim esit esie onim ndiyom Abasi. Enye ama anam Judah akabare ọfọn ke ndisioño mme eto-mkpe ukpono ndem mfep. Edi ke emi enye ama anam ndudue ke ndinyime ye Ahab nnyuñ nsaña ye enye ñka ekọñ.
David andiwet Psalm ọkọdọhọ ete ke imọ isasua mmọ eke esuade Jehovah, inyuñ ibat mmọ eke esuade Abasi nte mme asua esie, ñko ke imọ inyeneke ebuana ye mme oburobut owo (Psalm 139:21, 22; 26:5). Ke mme Ñwed emi Apostle Paul ewetde nnyin ikot ite; “Esua se idiọkde; eyire se ifọnde” ye “Ebet kpukpru oruk idiọk-ñkpọ” (Ñwed Mbon Rome 12:9; 1 Ñwed Thessalonica 5:22). Jehoshaphat ama efre ndinam oro, ndien ama anam akamba ndudue.
Ndifiak Ntiene Abasi
Jehoshaphat ama afiak akanam utom esie ndikara Judah. Enye ama asaña ke obio “onyuñ ada mmọ afiak etiene Abasi mme ete mmọ.” Ndusuk ediomi esie ye Ahab emi ekedide okpono ndem eketie nte ñkpọ emi enye ọkọnọde unyime ke ido edikpono ndem. Mbak ebuana esie ye Ahab edinam mbio obio enam idiọk, Jehoshaphat ama asaña ke obio ndifiak nnam esit mbio obio ọfọn. Edieke ebuana esie ye Ahab akanamde mbio obio esie idiọk, enye ama asaña akanare ndidiọñ nnyuñ nnam Judah etọñọ ntak ekpono Abasi.
Mme Ebiere-Ikpe
Jehoshaphat ama ọbọp mme ufọk-esop ke ofuri obio. Onyuñ ọnọ mme ebierikpe emi ekemekde ndise ñkpọ mbaña mme esop oro akpan item. Eti mmọ ete ke mmọ ekpe enọ Abasi, ñko ke mmọ eyenam ibat enọ Enye. Oduri mmọ utọñ ete enọ mme owo nnen-nnen ubierikpe; utuk okudu, ekunyuñ ebọ ubọk edem. Jehoshaphat ama ọdọhọ mme ebierikpe ete, “Eyak ndik Jehovah odoro mbufo.”
Eke Enyenede Ọbọñ
Inimke ikọt Abasi mfin nte mme ebierikpe nnọ kiet eken, edi enọ mmọ unen ndinam ñkpọ nnọ Ọbọñ. Se mmọ enamde, enam nte adade ukpono ye ubọñ ọnọ Abasi. Utom mmọ idighe ndinem owo esit, edi ndinem Abasi esit. “Mme enamde ñkpọ ekededi, enam kpukpru enọ Abasi ubọñ” (1 Ñwed Corinth 10:31). Ke ini enọde nditọwọñ unen ndikwọ ikwọ ke itie ikwọ ke Sunday School, mmọ ekwọ enọ Abasi ke ofuri esit. nditọwọñ emi edide nditọ Abasi ediọñọ ete ke Abasi ke esese, ñko edieke mmọ enamde akpanikọ, Ọbọñ ekeme ndinọ mmọ mme unen efen ndinam ñkpọ nnọ Enye. Ke ini enọde nditọwọñ emi edide nditọ Abasi ifet ndinọ uñwam ke ufọk Abasi, nte ndinọ mme owo mme ñwed, ndineñere mme ñkpọ-itie mbon, ndika ñkpri utom mme ndise ñkpọ mbaña nditọ emi ekpride ekan mmọ, mmọ enam ke ñkop-uyo ye suñ-suñ ido nte ñkpọ eke Ọbọñ ke Idem Esie ọkọdọhọde mmọ ete enam ñkpọ oro enọ Imọ.
Ibet Abasi
Ke Jerusalem ñko, Jehoshaphat ama onim mme ebierikpe. Mmọ ekedi mme Levi, mme oku ye mme etubom mme ete ke Israel. Jehoshaphat ama ọdọhọ mmọ ete enam kpukpru ñkpọ “ke uteñe Jehovah, ye ke akpanikọ, ye ke esit kiet.” Ema emek owo iba nte ibuot enọ kpukpru mme ebierikpe. Amariah, akwa oku, ekedi etubom ke kpukpru ñkpọ Jehovah. Zebadiah, ọbọñ ufọk Judah ekedi etubom ke kpukpru ñkpọ edidem. Iduọk mme ebierikpe iba emi ekenyene ndise ñkpọ mbaña mme ikpe emi edude ke otu mbio obio, “man ekudue Jehovah”. Enye emi Amariah edide ibuot eyekpe nte asañade ye eke ufọk Abasi. Enye eken ekenyene ndise ñkpọ mbaña mbet obio. Nte uwut-ñkpọ, ke ediwak idut mfin emi, enyene mme mbet emi esede ñkpọ ebaña nte mme nsio-nsio ñkpọ isañ esañade, ye enye emi anamde efiọk se minyeneke ndisaña ke ufọk usin ñwed, oro edi (post office) ye mme ñkpọ emi owo enyenede ndinam ye se owo minyeneke ndinam. Idighe kpukpru owo enim mbet Abasi, edi nditọ Abasi inyeneke ndinim mbet Abasi ikpọñ, edi mbet obio ñko, adaña nte mbet oro minyeneke ntuaha ye mbet Abasi (Utom Mme Apostle 5:29). Owo Abasi edi eti owo ke obio.
Mbon Eñwan
Ke ini Jehoshaphat ama okonim ikpe ye ido edikpono Abasi ọnọ mbio-obio ama, eketie nte ñkpọ eke ekpekerede ete ke mmọ eyenyene emem ye uforo. Edi etop eñwan ekedi se Jehoshaphat ọkọbọde. Mbuaha udim emi eketode nditọ Moab, Ammon ye mmọ eken ema ediomi ndida ekọñ nduk Judah. Ke ini emi ekebede Jehoshaphat ama enyene akwa udim ekọñ emi ekebeñede mmọ idem enọ ekọñ (2 Chronicles 17:13-18). Edi ke ini enye emi, owo itiñke ibaña nditim udim ekọñ ye mme ñkpọ ekọñ ndikañwana ekọñ. Jehoshaphat ọkwọrọ utre-udia ke ofuri Judah. Idihe edidem ye mme ebierikpe ikpọñ, edi ema enọ kpukpru owo item ete eyom Abasi. Utre-udia, edi ke ntak ndiyom Abasi ke abaña ata akpan ñkpọ. Ke utre-udia, mme owo eboñ akam inyuñ inyeneke ini eke edade edia ñkpọ, koro se ibehede mmọ edi ndiyom Abasi. (Se ọyọhọ ukpep-ñkpọ 267).
Akam
Jehoshahpat ada ke iso kpukpru owo emi ekebonode ke ufọk Jehovah, ke Temple emi Solomon ọkọbọpde (ọyọhọ ukpep-ñkpọ 257 ). Nte Jehoshaphat ọbọñde akam enye ama onyime ete ke Abasi enyene kpukpru odudu ye ukeme emi baba owo kiet mikemeke ndida enye ke iso. Enye eti Abasi ete ke ema enam eñwọñọ ke abaña isọñ oro enọ Abraham ye ubon esie. Enye eti nte Solomon ọkọbọñde akam ke ini ediberede Itie-Ukpono eke mmọ ebonode ke emi. Solomon ama ebeñe Abasi ndikop akam eke ebọñde ke ebiet oro (2 Chronicles 6:40). Ama ebeñe ete ke ini akañ, mme udọñọ mme ekọñ, ekpedi akam owo kiet mme eke kpukpru ikọt Esie, yak Abasi “anam ikpe asana mmọ” (1 Ndidem 8:37, 44, 45). Ke Solomon ama ọkọbọñ akam ama, Abasi ama ọbọrọ: ikañ ama oto ke Heaven ọsuhọre edita mme edifọp uwa; ndien “ubọñ Jehovah” onyuñ ọyọhọ ke ufọk (2 Chronicles 7:1). Jehovah onyuñ ọdọhọ Solomon ete, “Mmetat enyin mi, mmonyuñ ñkpañ utọñ mi nnọ mkpe-ubọk ebiet emi” (2 Chronicles 7:15).
Jehoshaphat ama eti ete ke Nditọ Israel ema enyene nsuk ibuot ke ñkpọ emi ke ini mmọ ekesañade ebe ke akai-ikọt. Abasi ama owuk mmọ ete ekutuhọde ekunyuñ eñwana ekọñ ye nditọ Moab ye nditọ Ammon, me nditọ Esau emi ekeduñde ke Seir (Deuteronomy 2:4, 9, 19). Idahemi kpa mbon-ekọñ Moab ye Ammon emi edomo ndibin ikọt Abasi mfep ke isọñ oro. Jehoshaphat ama ebeñe Abasi ete ekpe ikpe onyuñ ọdọhọ ete, “koro nnyin minyeneke odudu ke iso akwa otu owo emi edide ndiñwana ekọñ ye nnyin inyuñ ifiọkke se nnyin idinamde: edi nnyin idorenyin ye afo.”
Ndibem Iso Nyom Abasi
Ke ini afanikọñ, ndusuk owo esiyom ndinam item mme ufan, ukeme mmọ, enyuñ ebere idem ke mme usuñ owo. Ndusuk ini ke kpukpru ñkpọ emi ema ekpu, nte akpatre edinam mmọ ewọñọre ese Abasi eyom uñwam. Ọkpọfọn didie ndibem iso mbọñ akam nyom Abasi! Ñwed Abasi ọdọhọ ete “Ọfọn ndibuọt idem ye Jehovah, ñkan ndibuọt idem ye owo” (Psalm 118:8); “O Jehovah mme udim, ọfọfọn ọnọ owo eke ọbuọtde idem esie ye afo” (Psalm 84:12), “owo eke ọbuọtde idem esie ye Jehovah emenere enye enim ke enyọñ” (Mme Ñke 29:25). Ke ini afanikọñ esimde fi, afo esinam nso, emesibet mme ufan man eñwam fi? Esinam ekikere ndida ñkari ñkan mmọ efen? Etiñ ikọ anyaña idem fo? Mme esibem iso ọbọñ akam oyom uñwam Abasi?
Ibọrọ
Ọbọñ ama ọnọ ibọrọ ke akam Jehoshaphat. Enye eketiñ ebe ke idem Jahaziel, owo Levi emi otode ke nditọ-iren Asaph, ọkwọ ikwọ, ebre ikwọ ye andiwet ubak mme Psalm. Jehaziel ama etiñ mme ikọ emi ọnọ ofuri Judah: “Ntem ke Jehovah ọdọhọ mbufo, ete, Mbufo ekudikghe, nsia okunyuñ oyomo mbufo ke iso akwa otu owo emi; koro midighe mbufo ke ekọñ emi enyene, ke edi eke Abasi ... etuak eda, enyuñ ekut erinyaña Jehovah.” Ke ema ekekop ikọ ndọñesit, Jehoshaphat ye kpukpru owo etuak ibuot enọ Abasi. Mme Levi “edaha ke enyọñ etoro Jehovah Abasi Israel ke ata ọkpọsọñ uyo.” Mmọ emi etuak ibuot enyuñ etoro Jehovah ke ndo-ndo oro mmọ ekebọde eñwọñọ uñwam ye erifak. Mmọ ema enim ete ke Abasi emekeme ndinam osu se Enye ọkọñwọñọde.
Mbuọtidem
Ndusuk owo esikop ndik eti-eti, ndien ana nte efak mmọ esio ke mfina oro ofuri-ofuri mbemiso mmọ enim ke akpanikọ, enyuñ enọ Abasi ekọm. Ke Ñwed Abasi etiñ enọ nnyin ete “edinen owo Mi edidu uwem ke mbuọtidem” (Mme Hebrew 10:38). Abasi okop inemesit ke nnyin inimde Enye ke akpanikọ, koro “isasaña ke mbuọtidem idu uwem, isañake ke erikut ke enyin” (2 Ñwed Corinth 5:7). Jesus ama ọdọhọ ndusuk mbon nnan ete “Yak osu ọnọ mbufo nte mbuọtidem mbufo edide.” Ndien enyin mmọ etara (Matthew 9:29:30). Jesus ama ọtọñọ ntak ọdọhọ ete, “Kpukpru ñkpọ ekeme ndiwọrọ nnọ enye emi ọbuọtde idem” (Mark 9:23).
Ubọhọ Ye Mme Ñkpọ Mbume
Jehoshaphat ama ọdọhọ otu owo ete enim Abasi ke akpanikọ, onyuñ ọdọhọ ete ke mmọ eyekut unen. Mmọ ema ebeñe idem ndika ekọñ, ye mbon ikwọ ke iso mbon ekọñ. Ke ini mmọ eketọñọde ndikwọ nnyuñ ntoro Jehovah, ete, “Mbufo etoro Jehovah; koro ima esie edide nsinsi,” Jehovah ọtọñọ ndinam ñkpọ ke otu mme asua. Mbon-udibe ema edu ke otu mmọ. Mme asua etọñọ ndiñwana ekọñ ye kiet eken; “kpukpru owo ufan anyaña ndisobo ufan” tutu ewot kpukpru ema, “baba owo kiet ikonyuñ ibọhọke.”
Jehoshaphat ye ikọt esie ikañwanake ekọñ, edi mmọ ekedi mme andikan. Se utọ ukpuhọre emi okodude ke ekọñ enye emi ye enye eke mmọ ekebuọtde idem ye owo ndien esuan mmọ! Ke isañ enye emi, ekọñ ekedi eke Jehovah, ntre ke utibe usuñ ema esobo udim ekọñ mme asua. Ñkpọ mbume ekọñ ekenyene nditọ Judah. Ñkpọ mbume ekọñ ema ewak, ọkọrọ ye ndiye ñkpọ uto emi mmọ ekedade enọ idem mmọ. Abasi ikafakke Judah ikpọñ-ikpọñ, edi ama ofori mmọ ye uwak ñkpọ mbume ekọñ emi akadade mmọ usen ita nditañ.
Jehoshaphat ye ikọt esie ema eda nte akpan-ñkpọ se Abasi akanamde ọnọ mmọ. Mbemiso mmọ efiak enyọñ ufọk, mmọ ema esop idem ọtọ kiet ndinọ Abasi ekọm nnyuñ ñkpono Enyiñ Esie. Ntre ke mmọ efiak enyọñ ye idara koro Jehovah “akanamde mmọ edara ebaña mme asua mmọ.” Ini ekededi eke Abasi añwamde nnyin, ke ndifak nnyin nsio ke ubiak, afanikọñ, idomo mme ñkpọ ndik, akpana, onyuñ ana nte nnyin inọ Enye ekọm ke ndo-ndo oro. Nnyin inyeneke ndibet tutu ekem ini ukpono Abasi ke ufọk nnyin. Nnyin ikpanaha ibet tutu nnyin ika ufọk Abasi. Ebiet eke nnyin idodu ana nte nnyin iduọk ibifik akam ekọm ye itoro inọ Abasi. Abasi ekeme ndikop, ekpededi itoro nnyin me edide ke nsọñ uyo me onyuñ edide suñ-suñ ke esit nnyin. Ntre ñko ke nnyin idifiak inyọñ ufọk nnyin ye idaresit.
Ikebighike ikọ ama asuana oduk ofuri obio ete ke Abasi ama añwana ekọñ ye mme asua Judah. Mbio obio ema ebak Abasi koro mmọ ema efiọk ete ke Enye anam ñkpọ emi ọnọ ikọt Esie. “Ntre ke isọñ Jehoshaphat ana suñ: Abasi esie okonyuñ ọnọ enye nduọk-odudu ke edem kpukpru.”
Questions
MME MBUME- Nso idi ntak emi eketiede nte ke Jehoshaphat ama ama mmọ emi ekesuade Abasi?
- Nso ikedi ntak emi Jehoshaphat ọkọwọrọde asaña akanarede obio Judah?
- Mme ebierikpe ekenyene ndikara didie?
- Nso oruk ñkpọ iba ke ekenim mmọ ete ekpe ikpe ebaña?
- Nso ikedi ntak emi Jehoshaphat ọkọkwọrọde utre-udia?
- Utre-udia edi nso?
- Ke mmọñ ke mmọ ekesobo idem ọtọ kiet ndibọñ akam?
- Mmọ ekeberi edem ke anie eyom ubọhọ?
- Anie akañwana ekọñ ọnọ Jehoshaphat ye ikọt esie?
- Nso ikedi ntak emi otu owo eketorode Abasi? Ini ewe ke mmọ eketoro Jehovah?