Lesson 311 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Koro mme ekikere mbufo midighe mme ekikere mi, mme usuñ mbufo minyuñ idighe usuñ mi: emi edi uyo Jehovah” (Isaiah 55:8).Notes
Etubom Ekọñ
Nnyin ima ikpep ite ke Nditọ Israel ye mbon Syria ema esiñwana ekọñ kiet ye eken ke nsio-nsio ini. Ini kiet ke mme ekọñ oro, mbon Syria ema emum eyenañwan Israel eda enyọñ. Ekeda enye eka ufọk Naaman, do ke enye akakabare edi eyen ufọk ñwan Naaman.
Naaman ekedi ọwọrọ iso owo ke isọñ Syria. Edidem ama anam enye edi Etubom ọnọ udim ekọñ esie. Naaman ekedi owo uko, ama onyuñ anam utom esie ọfọn. Mme owo ema ekpono enye oto ke nti utom emi enye akanamde ọnọ idut esie. Enye ama enyene ukpono ke iso edidem koro Ọbọñ akañwamde enye ndinyene edikan nnọ isọñ Syria.
Owo ekeme ndikere ete ke ufọk Naaman ama odu ke inemesit. Edi mfuhọ ama odu ke ufọk Naaman. Okposuk edi eketiñde nti ñkpọ oro ebaña Naaman, ama odu ñkpọ kiet emi akadade mfuhọ edi.
Akpa-Mfia
Naaman ekedi owo odudu, “edi ọdọñọ akpa-mfia.” Akpa-mfia ekedi enyene ndik udọñọ kiet emi mbia-ibọk mikekemeke ndikọk. Ndidi owo akpa-mfia ọwọrọ ete ana edianare enye ye mbon ufọk esie ye mme ufan, mbak mmọ oro edidọñọ ukem idiọk udọñọ oro; okonyuñ ọwọrọ ete ndusuk ini enye idikemeke ndinam ñkpọ aba nte etubom ekoñ; ndien se ikanade inọ enye ke iso ekedi udọñọ emi edibighide ye mkpa.
Naaman ama enyene uko, edi uko ikekemeke ndikọk enye. Naaman ama enyene ukpono, edi ukpono ikekemeke ndikọk enye. Naaman ama oforo, edi uforo ikekemeke ndikọk enye. Enye ama enyene uteñe edi uteñe ikekemeke ndikọk enye. Edidem, mme ufan, okuk idaha esie, baba mmọ emi kiet ikekemeke ndikọk Naaman. Nte ubọhọ ikoduhe inọ enye ke itie nsobo emi?
Ekpri Ofin Eyen Añwan Emi Ekedade ke Mbuot-Ekọñ
Ekpri eyen añwan Israel emi ekedide ofin Ekọñ ọnọ ñwan Naaman, ama ọdiọñọ Abasi. Nte ededi, mbemiso edimum enye, ema ekpep enye ebaña Abasi Nditọ Israel. Ke ini enye okodude ke esen idut enye ikefreke ibaña odudu Abasi. Ke ini enye okokopde abaña akpa-mfia Naaman, enye ama etiñ ọnọ eka ufọk esie ete ke anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi ekeme ndiñwam enye ndibọhọ udọñọ oro.
Nnyin ifiọkke kpa idem enyiñ ekpri eyen añwan emi. Nnyin itim ifiọk ite enye ama odu eti uwem, ndien enye ama etiñ abaña Abasi ke ini enye ekesinyenede ifet. Mme owo ema enim enye ke akpanikọ. Baba owo kiet ikekemeke ndikọk akpa-mfia Naaman, edi mmọ ema enim etop ekpri eyen-añwan emi ke akpanikọ.
Odu-Uwem Ikọ Ntiense
Ediwak nditọ Abasi edu uwem enyuñ enam utom ke otu mmọ emi minimke ke akpanikọ. Mmọ edu uwem enọ Abasi ofuri ini, ndien mmọ efen enyene mbuọtidem ke mmọ. Ke ini ifet odude mmọ etiñ se Abasi ekemede ndinam, ndien mmọ etie ntiense ebaña mme ñkpọ emi Enye akanamde. Nditiñ mbaña odudu ke Iyip Jesus ndinyaña edi nditiñ mbaña ñkukure erikọk emi odude ọnọ idiọk-ñkpọ ye mkpa.
Ukpep-ñkpọ emi owut nnyin ete ke nditọwọñ ekeme ndisuan etop Eti-Mbuk enyuñ edi uñwam enọ mbio efen. Nte akanam afo emetiñ ọnọ owo kiet ekededi abaña Jesus ye odudu Esie ndinyaña nsio ke idiọk-ñkpọ? Nte Afo omodu uwem ke ufọk ye ke ufọk-ñwed emi anamde mbio efen enim se afo etiñde ke akpanikọ?
Ekpri eyen-añwan ke ufọk Naaman ama etiñ akpanikọ, ndien kpukpru owo enim enye ke akpanikọ. Kpa idem Benhadad, edidem ama onim etop emi ke akpanikọ. Enye ama ọdọhọ Naaman ada isañ aka ke Samaria. Enye ama ọnọ Naaman ñwed ada ọsọk Jehoram, edidem Israel. Naaman ñko ama akama ediwak enọ ke silfa, gold, ye edisine ñkpọ.
Ñwed Emi Enọde Esọk Owo
Naaman ama ada ñwed oro ọsọk edidem. Enye ekebeñe ete enam akpa-mfia Naaman okure. Ke ini Jehoram ama okokot ñwed, enye ete, “Nte ami ndi Abasi, eke ñwotde, nnyuñ nnimde owo uwem’. Etie nte edidem ama ọfiọk ete ke Abasi ikpọñ ekeme ndinim owo emi ọdọñọde akpa-mfia uwem. Emi ekedi ebeñe emi mikodotke ke iso edidem. Ikedighe odudu edidem Israel ndikọk owo ekededi enyene-ndik udọñọ akpa-mfia emi, mme oruk udọñọ ekededi. Ke mme ini emi ekebede, Benhadad ama esiyom nti ye nsọñ-urua ñkpọ oto Nditọ Israel mbak enye edika akañwana ekọñ ye mmọ (1 Ndidem 20:1-6). Jehoram ekekere ete ke Ben-hadad akañwana nditọñọ ntak nnam ndutime ke nditọhọ utọk ye enye
Idighe Nnen-Nnen Owo
Nte uñwam ikoduhe inọ Naaman? Nso ke ekpri eyen-añwan eketiñ? “Prophet emi odude ke Samaria ... akpanam ndien akpa-mfia okure enye.” Naaman ikakaha itiene nnen-nnen owo. Edi anditiñ ntiñ-nnim ikọ, idighe edidem, ekenyene odudu ye Abasi. Ke ndibine owo efen, Naaman okosuk odu ye akpa-mfia esie, ndien idiọk ekikere ama edemere ke esit esie. Edi akpan ñkpọ mme owo mfin ndika mbine nnen-nnen owo ñkoyom uñwam. Owo oro edi Jesus. Edi Ọbọñ ikpọñ ekeme ndinyaña owo nsio ke mme idiọk-ñkpọ esie. Edi Ọbọñ ikpọñ ekeme ndikọk udọñọ ikpọhidem. Mme Ọkwọrikọ ye mbio efen emi etienede Ọbọñ ekeme ndibọñ akam enyuñ emen owo ewut Jesus, edi baba owo kiet ikemeke ndinyaña owo efen nsio ke mme idiọk-ñkpọ esie. “Koro enyiñ baba kiet efen inyuñ iduhe eke enọde ke otu owo ke idak ikpa-enyọñ, eke enyenede ndida nnyaña nnyin” (Utom Mme Apostle 4:12).
Anditiñ Ntiñ-nnim Ikọ
Elisha ama okop ndutime emi okotibede oto ñwed emi enọde. Enye ọdọñ ikọ emi ọnọ edidem: “Yak enye etiene mi, ndien enye eyefiọk ete ke prophet ododu ke Israel.” Naaman ama edi ye ukpat-ñkpọ ye mme enañ-mbakara ke ufọk Elisha edida ke enyin usuñ. Eyen ufọk ọwọrọ edi ye etop emi okotode Elisha. Enye ọkọdọhọ ete, “Ka keyere mmọñ ke Jordan utim ikatiaba, ndien obukidem fo eyefiak oduk fi ke idem afo eyesana.”
Utu ke ndidara ke utọ mmem-mmem usuñ edikọk oro, Naaman akabare ayat esit. Ikedighe ke usuñ nte enye ekekerede. Nte enye ikedighe etubom ekọñ mbio Syria? Ndien kpa idem anditiñ ntiñ-nnim ikọ ikọwọrọke idikọm enye!
Usuñ Abasi
Abasi awak ndinam ñkpọ ke mme usuñ emi owo mikereke. Mme usuñ eke owo idighe mme usuñ eke Abasi. “Koro mme ekikere mbufo midighe mme ekikere mi, mme usuñ mbufo minyuñ idighe usuñ mi: emi edi uyo Jehovah. Koro kpa nte enyọñ okoñde akan isọñ, kpa ntre ke mme usuñ mi ekoñ ekan mme usuñ mbufo, mme ekikere mi enyuñ ekoñ akan mme ekikere mbufo” (Isaiah 55:8, 9). Kpasuk ntre enyene usuñ eke enende ke iso owo edi utit esie edi usuñ mkpa (Mme Ñke 16:25). Owo enyene ndikop uyo nnọ Abasi man ọbọ mme edidiọñ Abasi.
Naaman ama ekere abaña mme inyañ ke obio esie ye mmọ oro ke Samaria. Mme owo emi ekekutde mme inyañ emi etiñ ete ke mme inyañ Damascus esana enyuñ esem ke ini Jordan edide mbat-mbat. Naaman ekenyene udọñ ndikeyere ke mme inyañ ke obio esie, edi ikọ Abasi ke inua anditiñ ntiñ-nnim ikọ ekedi “Jordan.” Naaman ọnyọñ ke ikpahesit koro enye ikoyomke ndisuhọre idem esie ñkeyere ke Inyañ Jordan.
Ndibuhọ Ke Jordan
Nditọ-ufọk Naaman ema enyik enye ndikop uyo. Mmọ ete ke enye akpanam akamba ñkpọ ekededi emi anditiñ ntiñ-nnim ikọ ọkpọdọhọde enye anam, ndien ntak emi enye minamke ekpri emi, “Yere, ndien sana”? Naaman ama okop item nditọ ufọk esie. Enye ọsuhọre okoduk ke Inyañ Jordan. Enye ọbuhọ utim ikatiaba nte uyo owo Abasi ekedide. Ke mme ini kiet-kiet emi enye ọbuhọde, ana edi Naaman ye eyihe ama ese ikpọhidem esie mme enyene ukpuhọre. Nnyin ikotke ite ke ukpuhọre akada itie nsit-nsit. Ke Naaman ama okokop onyuñ ọbuhọ utim ikatiaba, ndien, “Obuk esie akabare nte obuk ekpri eyenọwọñ, enye onyuñ asana ñko.”
Ntre ke edi mfin ke ini owo oyomde Abasi. Enye enyene ndisuk ibuot nnọ Ikọ Abasi. Owo ekeme ndinyene udọñ ndiyom Abasi ke ebiet efen mme ke ini efen, edi oto ke edikop item Abasi ikpọñ-ikpọñ, ke enye edibọ edidiọñ, ekpedi nte enye ọbọñde akam utim ikatiaba, mme ini kiet.
Naaman ama ekeme ndikpọkọbuhọ utim ikotiokiet kpọt ndien adaha ọnyọñ ibọhọ erikọk, onyuñ ọdọhọ ete ke Abasi ikemeke ndikọk imọ. Naaman ama okut Abasi nte ama akpanikọ ke ini okosukde ibuot ọnọ Enye, ndien ema enam enye asana. Ndusuk owo edomo ndineni ye Abasi. Mmọ edomo ndibọ edidiọñ Esie ke ubak-ubak nsuk-ibuot; edi Abasi oyom ọyọhọ-ọyọhọ nsuk ibuot.
Ikọ-Ntiense Esie
Ke ema ekekọk Naaman akpa-mfia esie, enye ama afiak etiene anditiñ ntiñ-nnim ikọ. Enye ama etiñ ikọ ntiense ete, “Sese, mmọfiọk nte ke baba Abasi kiet iduhe ke ofuri ererimbot, ke mibọhọke ke Israel” Koro nte esit ekenemde enye ndibọhọ udọñọ akpa-mfia emi! Naaman ọkọdọhọ ete ọtọñọde ke ini oro ka iso imọ idikponoke mme abasi efen. Naaman okoyom ndikpono odu-uwem ye Abasi akpanikọ. Enye ama ebeñe ntan adaña nte “mule iba ebiomde” ndida nnyọñ ufọk. Ekeme ndidi enye okoyom ndida mbọp itie-uwa eke ntan man enye ada awa edifọp uwa ọnọ Abasi (Exodus 20:24). Naaman ama otoro Abasi abaña edifak esie ndien afiak ọnyọñ idut esie ye edidiọñ Elisha.
Edisin-Esit Ke Ñkpọ
Eyen ufọk Elisha, Gehazi, ama etiene Naaman ke edem. Gehazi okoyom utip emi Naaman ọkọnọde ete ufọk esie emi Elisha ekesinde ndibọ. Gehazi ama osu nsu ọnọ Naaman ete ke Elisha ọkọdọñ imọ ete idibọ mme enọ oro man eda enọ owo efen. Ke Gehazi ama ọkọbọ mme ñkpọ emi enye ama odip mmọ mbemiso enye afiak okosim ete ufọk esie. Elisha ama ọfiọk ete ke Gehazi ama esin esit ke enọ oro ndien ama obup enye abaña ọfọñ-idem ye okuk. Gehazi iketiñke akpanikọ inọ Elisha.
Ndisu nsu edi idiọk-ñkpọ. Ekpedi idiọk-ñkpọ kiet eyebiat eti uwem. Ke ini owo ọduọde ke idomo onyuñ anamde idiọk-ñkpọ, ediwak ini idiọk-ñkpọ kiet eyeda efen edi. Gehazi ke akpa ekesin esit, ndien enye osu nsu ọnọ Naaman; udiana enye ama odomo ndidip idiọk-ñkpọ esie; ndien enye iketiñke akpanikọ ke ini Elisha okobupde enye ebiet emi enye akakade. Ke uwem Gehazi, idiọk-ñkpọ kiet ama ada efen edi. Ke ndinọ ufen, ema edori Gehazi akpa-mfia Naaman. Ndien ke ukpep-ñkpọ emi nnyin imekpep nte owo kiet, Naaman, ọkọbọhọde udọñọ akpa-mfia, ye nte owo efen, Gehazi, akakabarede ọdọñọ ukem udoñọ oro.
Akpa-Mfia Ye Idiọk-Ñkpọ
Ndusuk ini esitiñ ebaña akpa-mfia nte oruk idiọk-ñkpọ kiet. Okposuk edi Naaman ekedide owo ukpono, enye ama ọdọñọ akpa-mfia. Ntre ke edi ke uwem ediwak owo. Ke ufọt ukpono, inyene, mme ufan, ye idaha, idiọk-ñkpọ odu do. Mme owo emi ekeme ndinyene nti edinam emi edade itoro enọ mmọ, edi idiọk-ñkpọ mmọ do. Isaiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama ọbọñ akam abaña mme owo, ete, “Nnyin kpukpru inyuñ ibiet ñkpọ ndek, kpukpru nti ido nnyin enyuñ ebiet edidehe ọfọñ idem” (Isaiah 64:6). Abasi ama etiñ mme ikọ emi ebe ke Jeremiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ “Okposuk edi nte afo adade soda eyet idem, onyuñ ada ediwak soap ke idem fo idiọk ido fo etie ndek-ndek ke iso mi; Ọbọñ Jehovah ọdọhọ” (Jeremiah 2:22).
Ñkukure erikọk emi akanade ọnọ akpa-mfia Naaman okodu ye Abasi. Edi ukem ye idiọk-ñkpọ. Ñkukure erikọk emi anade ọnọ idiọk-ñkpọ odu ke Iyip Jesus. Idiọk-ñkpọ ada edidianare ye Abasi edi. Enye ada nsobo ye mkpa ukem nte akpa-mfia edi. Naaman ama ada mme enọ ndinọ anditiñ ntiñ-nnim ikọ. Mmọ ebiet ediyak idem emi mme owo enamde enọ Abasi ke ini mmọ ebọñde akam enyuñ eyakde uwem mmọ enọ Enye. Owo ikemeke ndidep enọ Abasi ke okuk (Utom Mme Apostle 8:20). Owo esinyene udọñ nditoro nnyuñ nyak idem nnọ Abasi ndiwut esit ekọm ke mme edidiọñ Esie. Akana nte Naaman osuk ibuot ofuri-ofuri ọnọ ikọ emi Abasi ọkọdọñde. Ke ini mme owo esukde ibuot enọ Abasi mfin enyuñ enamde nte Enye etemede, eyeyet mme idiọk-ñkpọ mmọ efep enyuñ efen. Nte ema eyet mme idiọk-ñkpọ fo efep ke Iyip Jesus? Nte afo odu uwem ọnọ Enye ke usen ke usen?
“Idiọk mi nsiyet?
Kpasuk iyip Ọbọñ Jesus;
Nso ‘di sio mi ndek?
Kpasuk Iyip Ọbọñ Jesus.”
Questions
MME MBUME- Anie ekedi etubom mbon-ekọñ Syria?
- Eyen añwan Israel akanam didie okodu ke ufọk Naaman?
- Nso ikotibe inọ Naaman?
- Nso ke ekpri eyen añwan ọkọdọhọ enye anam?
- Nso ndudue ke Naaman akanam?
- Nso ikanam Edidem ekere ete ke mbon Syria ekedi nditọhọ utọk?
- Naaman akanam didie ọbọhọ udọñọ akpa-mfia esie?
- Nso ekedi ñkukure edikọk inọ akpa-mfia Naaman?
- Tiñ nte akpa-mfia ye idiọk-ñkpọ ebietde kiet eken.
- Owo ekeme didie ndibọhọ idiok-ñkpọ esie?