Lesson 289 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Ke akpanikọ kpukpru owo eke eyomde ndidu eti uwem ke Christ Jesus enyene ndibiom isin-enyin” (2 Timothy 3:12).

Cross References

I Ikot Ye Edimek

1. Stephen, emi ọkọyọhọde ye mbuọtidem ye Edisana Spirit, ama anam uwak utibe-ñkpọ ọkọrọ ye mme idiọñọ, Utom Mme Apostle 6:8; 2:17, 18; 4:29-31; 8:5-8

II Mme Ukọbọ

1. Utom ukwọrọ-ikọ Stephen ama edemere akamba isin-enyin, Utom Mme Apostle 6:9-15; 24:5-9; 25:7; Mark 14:55-59

III Ñkañidem Stephen

1. Stephen ama ada Ikọ Abasi anam mme asua esie ediọñọ ete ke se mmọ etiñde edian imọ edi nsu, Utom Mme Apostle 7:1-53; 2:14-36; 17:22-32; 24:25; 26:28; Luke 21:12-15

2. Stephen, ke ini idomo esie, ama enyene ndọñesit ye nsọñọ-idem oto edikut emi enye okokutde Jesus Christ ke ñkukut, Utom Mme Apostle 7:55, 56; Eriyarare 1:10-16; 2 Ñwed Corinth 12:1

IV Mkpa Ke Ntak Ikọ Abasi

1. Satan ekesin ọkpọsọñ iyaresit ke esit mme asua Abasi, esin mmọ ewot Stephen, Utom Mme Apostle 7:54-60; 12:2; Eriyarare 6:9; 20:4; 11:9, 10

2. Stephen eketiene uwut-ñkpọ Ete-Ufọk esie ke edibọñ akam edidahado nnọ mme asua esie, Utom Mme Apostle 7:59, 60; Luke 23:34; Isaiah 53:7.

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Ikọ-Ntiense Emi Enende

Mbuk eset ye se Ñwed Abasi ekpepde etiñ enọ nnyin ebaña mme isin-enyin ye uduọk iyip emi eketienede ufọk-Abasi tọñọ nte Christ akakpa onyuñ eset ke mkpa. Edisọñọ ñkwọrọ mbaña Jesus nte Christ emi Abasi ọkọdọñde emi mbet ekekwọrọde ama edemerede ufiop-ufiop ukọbọ ọnọ mmọ. Stephen, emi ekedide kiet ke otu mme akpa deacon emi ekemekde enọ Ufọk-Abasi, ekedi akpa owo emi ekewotde ke otu nditọ Abasi emi ekesọñọde eda nte Ata Mme Andikan. Stephen ama anam ikpọ mme utibe ñkpọ ye mme idiọñọ ke otu mme owo, edi eti utom esie emi okokutde unen ntem akanam ubak nditọ Jew eyom enye man mmọ ewut usua emi mmọ ekenyenede enọ Abasi ke idem mmọ oro eketienede Christ.

Ke ini mmọ mikenyeneke se edade ebiom Stephen ikpe, mme asua Abasi emi ema etiene akani nde ikpat mme Pharisee, oro edi ndida mme ntiense nsu man edori enye ikọ. Edi akpanikọ ete ke mmọ kpukpru ekenyene esit kiet ye ebuana kiet kpa nte mmọ oro ekedude ke Jerusalem emi ekewotde Ọbọñ, koro mmọ miketreke nditiene ukem-ukem usuñ emi mmọ oro ekesañade.

Sia mmọ mikekemeke ndikan odudu spirit ye ifiọk emi Stephen okowutde ke editiñ ikọ esie, mmọ emi eketiñde ikọ edori Stephen ekenyene ndida enye ñwọrọ ke iso mbon esop. Stephen ekenyene ndikañ idemesie, inyuñ inyeneke uñwam ito mme ufan esie me mbon esop, edi ke editim ntiñ enye ikadaha ikpọñ. Jesus, mbemiso osim ini mkpa Esie, ama etiñ ọnọ mbet Esie abaña ukọbọ ekedidahade ada ọnọ mmọ onyuñ etiñ ọnọ mmọ se mmọ enyenede ndinam. Ubak item emi ekedi ntem: “Mmọ eyemum mbufo, enyuñ ebine ndinam mbufo idiọk, enyuñ eyak mbufo esin ke ubọk mme Synagogue, enyuñ esin mbufo ke ufọk ñkpọkọbi, enyuñ eda mbufo eka ke iso ndidem ye mme andikara kabaña enyiñ Mi... Mmọdo ebiere ke esit mbufo ete mme imọ idibemke iso ikere nte mme imọ idibọrọde: Koro Ami nyenọ mbufo inua ikọ ye eti ibuot, eke kpukpru mme asua mbufo midikemeke ndikañ mme ndineni” (Luke 21:12-15). Se utibe usuñ eke Jesus akanamde eñwọñọ Esie osu ọnọ Stephen ke ini enye ọkọnọde ikọ ñkañidem esie ke iso mbon ibak ye mme asua Abasi emi!

Ikọ Abasi etiñ nte Jesus Christ “eketiñde eti ikọ mbuọtidem ke iso Pontius Pilate” (1 Ñwed Timothy 6:13), Abasi ama ọnọ Stephen ukeme nditiñ eti ikọ-ntiense ñko. Kpukpru mme anditie ke esop oro ema ewuk enyin ese enye, enyuñ ekut nte iso esie ebietde eke angel.

Ñkañidem Stephen

Ikọ ñkañidem Stephen ke iso esop edi ukwọrọ-ikọ Abasi emi ọkpọfọnde kpukpru mme anditiene-Christ ekot kpukpru ini. Stephen ama eneñere enyene ifiọk abaña uduak Abasi ye Israel, onyuñ etie nte enye ama eneñere ọbọ eti ukpep-ñkpọ ke ikọ Abasi. Okposuk edi nte mmọ oro ekedoride enye ikọ eketañde idem ke abaña idaha mmọ nte mme andinim ibet Abasi, Stephen ama eneñere atat ikọ Abasi onyuñ anam añwaña mmọ tutu mmọ ekut idem mmọ ete ke mmimọ idi mme abiat-ibet Abasi inyuñ itre ndinam se Abasi ọkọdọñde mmimọ. Stephen ama anam ikpe obiom kpukpru Nditọ Israel oto ke mme idiọk-ñkpọ eke mmọ ekenamde ke nsio-nsio emana mmọ, onyuñ owut nte idiọk-ñkpọ mmọ okokponde tutu ọkọsuñọ ke edikọñ Christ ke Krọs emi ekedide ata enyene-ndik idiọk-ñkpọ emi uduot-owo akanam enamde. Oto ke ifiọk ye nda-usuñ Edisana Spirit, Stephen ama eneñere etiñ eyire ndiwut mmọ kiet-kiet ubiom-ikpe eke anade ọnọ mmọ oto ke mme idiọk-ñkpọ mmọ. Mmọ emi ekeyomde ndibiom Stephen ikpe ema ekabare ekut nte ikpe obiomde mmọ ke iso Abasi.

Sia ubiom-ikpe emi okokponde akan mmọ oro ekedoride enye ikọ ndiyọ, mmọ ema ebumere etiene Stephen enyuñ etọñọ enye ke itiat ewot, mi ke Abasi akayak edisana owo Esie enyene ñkukut Heaven emi akananam uduot owo mikwe, emi ñko minyuñ iwutke owo efen tọñọ ke ini oro tutu osim emi. Nte enye osuk owukde enyin ese Heaven, Stephen ama okut ubọñ Abasi ye Jesus nte adade ke Ubọk nnasia Abasi, saña-saña utibe ñkukut! Iwetke ke ebiet efen ke Ikọ Abasi nte ekutde Jesus adade ke ubọk nnasia Abasi.

Nte Enye emi akarade ye Abasi Ete, Jesus enyene nditie ke ubọk nnasia Abasi kpa nte Enye eketiñde ọnọ Akwa Oku (Se se ewetde ke Matthew 26:64). Andikara etetie ke ebekpo Ubọñ Esie ke ini mbon efen edade Enye ke iso enyuñ enọde Enye ubọñ ye ukpono. Se itie-ñwed emi ọwọrọde edi ndiwut nte Jesus akadahade ada ndinọ edisana owo emi ubọñ ye ukpono ke adañaemi enye ọsọñọde ada ke iso mme asua Abasi ndiñwana ke abaña akpanikọ emi, ñko okonyuñ odude ke idaha ndiduọk uwem esie ke abaña ikọ-ntiense esie emi enye etiñde abaña Abasi.

Mkpa Stephen ke ntak ikọ Abasi ama ada akamba ndutime oduk ke ntọñọ ufọk-Abasi. Iwuk ye nsọñọ-nda Stephen, ọkọrọ ye ọkpọsọñ mbuọtidem esie ke Christ, ama otuk esit owo Tarsus kiet emi ekekerede Saul. Saul ama odu onyuñ ọnọ edinyime esie ke mkpa Stephen, onyuñ osuk etie nte enye ekedi kiet ke otu mme ada iso ke otu mmọ oro ekesinde nsọk ete etọñọ Stephen ke itiat ewot. Ukeme emi Stephen ekenyenede ndibọñ akam mkpe ubọk nnọ mme andiwot enye ama etie nte ọdọdiọñ obubere esit usua emi Saul ekenyenede ọnọ mme anditiene Jesus. Enye okosuk akaka iso ndisin nsọk man etetim ekọbọ mme anditiene-Christ, edi ke akpatre enye ama akabare esit onyuñ ọbuọt idem ye Christ.

Nte isuk ikerede ñkpọ ibaña Stephen ke ini idomo esie emi, nnyin iti akam emi andiwet Psalm ọkọbọñde: “Ke ini nsañade ke ufọt nnanenyin, afo eyenim mi ke uwem: enyenyan ubọk fo odori ke iyaresit mme asua mi; Ubọk nnasia fo eyenyuñ anyaña mi. Jehovah eyenam ñkpọ ọnọ mi: O Jehovah, ima fo odu ke nsinsi: kukpọñ se ubọk fo anamde” (Psalm 138:7, 8). Nnyin imọdiọñọ ite ke Abasi ikọkpọñke edisana owo Abasi emi.

Iyip Ndisana Ikọt Abasi

Stephen ekedi akpa owo emi ọkọduọkde uwem esie ke ntak Ikọ Abasi ke otu mme anditiene-Christ. Enye oduk ke otu mme mbon uko ke mbuọtidem eke ofuri emana, emi ekesọñọde eda enọ ikọ-ntiense mmọ ke iso mme asua Abasi kpa ye ke iso mmọ oro ekesinde Christ ke ererimbot emi, emi ñko ekenyuñ eduọkde uwem mmọ mi ke isọñ ke ntak oro. Mmọ oro ekedahade eda ke odudu Satan ke iyaresit mmọ enyuñ ewotde Stephen ikedighe akpa ibon emi ekenamde ntre. Toto ke eritọñọ, Satan osuk edi owot-owo, ndien ibiatke ini ke ndidomo ndiwot mmọ oro eñwanade ye enye mfin emi.

Ke akpa ubon emi ekedude mi ke ererimbot, Cain, emi ọkọyọhọde ye idiọk ufup emi ñko okonyuñ asuade Abel, eyen-eka esie, ama adaha ada onyuñ owot eyen-eka esie koro Abasi ekenende iso ye Abel minyuñ inenke ye enye. Cain ama onyuñ ekere ete ke imọ iyenam uyo Abasi emi eketiñde ye enye abaña idiọk-ido esie odop ke enye ndikiwot eyen-eka esie Abel. Abel ekedi uwut-ñkpọ edinen-ido Abasi ke ufọt esie ye Cain; ndien Cain ekekere ete ke ndiwot Abel, imọ iyetre ndinyene ubiom-ikpe ke esit.

“Nditre ndikut, edi nditre nditi” emi edi akani ufiet emi ubon owo enyenede, edi Abasi idighe se owo ekemede ndisọp mfre ntre. Ke ndo-ndo oro Cain ama okowot eyen-eka esie, uyo Abasi emi okobupde enye mbume ke ọkpọsọñ uyo ama adaha ada ndibup enye ete: “Enye Abel eyen-uka?” Mi ke Cain ọkọdiọñọ ete ke owo ikemeke ndifehe mbọhọ esit ubiom-ikpe; me ndidibe ke enyin Abasi emi okutde kpukpru ñkpọ. Andiwet Psalm ama otim anam ñkpọ emi añwaña ediwak emana ema ekebe: “Ami ñkeme ndika mmọñ ñkpọñ Spirit fo? Ndifehe ñka mmọñ mbọhọ iso fo? Mma ndọk ke enyọñ, afo odu do:... Nyemen mba usiere, nyeduñ ke ufọt mmọñ mbiba. Do ñko ke ubọk fo ada mi usuñ, nnasia fo omum mi akama. Ndien ndọhọ, nte, “Ñkọm ekim ofuk mi,” Kpa okoneyo akabare edi uñwana akan mi okuk. Kpasuk ekim inamke okim ọnọ fi; edi okoneyo ayama nte uwemeyo; ekim ebiet uñwana” (Psalm 139:7-12).

Mme idiọk-ñkpọ eke mme isua ke edem eke owo miyarakere ye mme ubọk eke eduọkde iyip ke mme emana eke ebede, ididibeke ke udi nti ikọt Abasi, iban ye iren emi miketreke ndikwọrọ akpanikọ Abasi emi ñko ekenyuñ eduọkde uwem mmọ ke ntak ikọ Abasi. Ke mme owo edahade eda ke ifuresit eke hell ebine ndisana nditọ Abasi, yak mmọ eti ete ke mmimọ iñwana ye Eyen Abasi ñko. Jesus ama ọdọhọ ete: “Edieke ererimbot asuade mbufo, mbufo emọfiọk ete, enye ama ebem iso asua Mi, ndien edisua mbufo... Edieke mmeñkpedighe nditiñ ñkpọ nnọ mmọ, mmọ ikpenyeneke idiọk-ñkpọ: edi ke emi mmọ inyeneke se etiñde enyaña idem ke idiọk-ñkpọ mmọ. Owo eke asuade Mi asua Ete Mi nde” (John 15:18, 22, 23).

Ñwed Abasi etiñ ọnọ nnyin ete ke edisana owo Abasi enyene mbiet Christ. (Kot ke Ñwed Mbon Ephesus 4:24; Ñwed Mbon Colossae 3:10). Ke mmọ enyenede idorienyin ndisọhi se ekutde enyuñ edade eti mbiet edinen Christ emi mmọ esuade, ke mmọ ekutde mbiet emi ke idem ndisana ikọt Abasi, mme idiọk owo eyom usuñ ndisọhi ndisana ikọt Abasi, edi ke edinam mmọ emi, mmọ ekut ke akpatre ete ke ikpe ototim obiom mmimọ akan nte okobiomde ke akpa.

Kọp Ukwañ-Ñkpọ

Ke edikem ini, Abasi eyewut mmọ oro eke esinde Christ mi ke ererimbot emi ọyọhọ ye akpatre idiọñọ ke abaña mme idiọk-ñkpọ ye ido uwot-owo mmọ. Edi idiọñọ emi editim owut owo, akpatre ndot-ndot ye idiọk itie esie ke enye etrede ndinyene Christ ke uwem esie. Ekeme ndidi emi edi ntak eke Abasi ayakde ewot mme ndisana ikọt Esie ke ntak mbuọtidem mmọ ke Abasi. Jesus ama ọdọhọ mmọ oro ekesuade Enye ke eyo oro ete: “Mbufo mme urukikọt, mbufo nditọ ibọm, edisaña didie ebọhọ ikpe hell? Mmọdo sese Ami mmosio mme prophet ye mme ọfiọk-ñkpọ owo ye mme scribe, ndọñ ke ọtọ mbufo; mbufo eyewot, enyuñ ekọñ mmọ ke Krọs; mbufo eyenyuñ emia ndusuk mmọ ke synagogue mbufo, enyuñ ekọbọ ebine mmọ ke obio ke obio: man ofuri edinen iyip emi eduọkde ke isọñ ọkpọkọbọ mbufo, ọtọñọde ke iyip edinen Abel, tutu osim iyip Zachariah, eyen Barachiah, emi mbufo ekewotde ke ufañ emi odude ke ufọt temple ye itie-uwa” (Matthew 23:33-35).

Stephen ikodopke uyo ke ndikwọrọ Christ, edinen-ido, ye erinyaña nsio ke idiọk-ñkpọ. Mme andisua Christ ema eneñerede enyene ubiom-ikpe enyuñ eyọhọ ye ifuresit koro mmọ mikekemeke ndifaña se Stephen eketiñde adian mmọ ke abaña mme idiọk-ido mmọ, do ke mmọ ekewot enye man enye okusioro uyo aba. Usiene iyip Stephen ikanaha ebighi, koro mme Jew eyo oro ema ebọ ata enyene-ndik ubiere-ikpe Abasi emi ọkọsọñde ata eti-eti. Ediwuri Jerusalem emi mbon-ekọñ Rome ekewuride ekedi ntọñọ edisu ntiñ-nnim ikọ emi Jesus eketiñde ke abaña ubiere-ikpe emi ekenyenede ndidi. Ubiere-ikpe emi ama otim ọduọ odoro mme Jew ke idem ukem nte Abasi eketiñde tutu osim emi. Ubiere-ikpe emi isimke uyọhọ esie kaña, inyuñ idisimke kaña tutu osim ini Akwa Ukut Jacob, koro mme Jew ekesuk ekaka iso esin Jesus Christ nte Andinyaña ye nte Edidem eke editọñọde ntak edi.

Kpa ke eyo nnyin emi, nnyin imokut ata idiọk ukọbọ eke osimde mme anditiene-Christ ke mme nsio-nsio idut. Ekere ete ke ibat mme owo emi ekewotde ke mme isua ifañ eke ebede ke ntak mbuọtidem mmọ ke ukpep-ñkpọ Christ ewak ekan ibat emi ekewotde ke mme emana efen. Ibat mmọ emi ewotde ke China ye Korea ikpọñ edi ke mme million. Mme usen ndiduọk uwem ke ntak ikọ Abasi ibehe kaña, ndien ana ndisana ikọt Abasi edu ke mbeñe-idem ndida iyip mmọ nduọk nnyuñ nsọñọ ikọ-ntiense mmọ edieke anade edi ntre. Jesus ama ọdọhọ ete: “Asaña-utom ikponke ikan Ete Ufọk. Edieke mmọ ekesinde Mi enyin, eyesin mbufo ñko” (John 15:20). Enye ñko ama ọtọñọ ntak etiñ ete: “Wut idem nte anam akpanikọ tutu osim mkpa, ndien nyenọ fi anyanya uwem” (Eriyarare 2:10).

Jesus ama ọdọhọ ete owo ekededi eke ediduọkde uwem esie ke ntak Imọ ye ke ntak Eti Mbuk obio-ubọñ Abasi iditreke ndinyaña uwem esie. Stephen ama ọduọk uwem esie mi ke isọñ ke ntak ndisọñọ ñkwọrọ Eti Mbuk obio-ubọñ Heaven, edi enye akabare enyene nsinsi uwem. Ke ini emi enye okoyomde uñwam, enye okut se idude ke Heaven nnen-nnen, ndien do ke ekemen enye ekesim Ubọñ Abasi. Eñwọñọ emi Abasi ọnọde kpukpru owo edi, okposuk edi nte nnyin iduọkde uwem nnyin ke ntak Ikọ Abasi, nnyin iyetọñọ ntak inyene uwem eke ọfọnde akan. Eke nnyin edidi uwem eke minyeneke utit.

Questions

MME MBUME

1. Nso idi ntak emi mme owo ekesuade Stephen?
2. Anie akañwam Stephen ke ini idomo esie?
3. Didie ke mmọ oro ekedoride Stephen ikọ ekekabarede enyene ubiom-ikpe ke iso Abasi?
4. Nso idi ntak emi Abasi akayarare ñkukut Christ ke ubọñ Esie owut Stephen ke ini idomo emi?
5. Nso idi ntak emi mmọ oro ekekpañde utọñ enọ ikọ Stephen ekewotde enye?
6. Nso idi ntak emi mme idiọk owo esuk eyomde ndiwot mme anditiene-Christ?
7. Nso idi ntak emi mme owo ewotde nditọ Abasi ke emana emi?