2 Chronicles 14:1-15; 15:1-19; 16:1-14

Lesson 295 - Senior

Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Jehovah ada ye mbufo ke ini mbufo edade ye Enye; ndien edieke mbufo ediyomde Enye, mbufo eyekut Enye; edi edieke mbufo edikpọñde Enye, Enye eyekpọñ mbufo” (2 Chronicles 15:2).
Cross References

I Asa Ama Ọtọñọ Nte Ọfọnde

1. Enye ama abiat ukpono-ndem, 2 Chronicles 14:1-3; 15:8, 16, 17

2. Enye ama ekpep mbon Judah ndiyom ata Abasi, 2 Chronicles 14:4

3. Enye ama ọnọ Abasi silver ye gold, 2 Chronicles 15:18; Malachi 3:8-12

4. Enye ama okop uyo ọnọ Anditiñ ntiñ-nnim ikọ, 2 Chronicles 15:1-8

5. Enye ama anam ediomi ye Abasi, 2 Chronicles 15:9-15

6. Enye ama esibọñ akam, 2 Chronicles 14:11

II Mme Ufọn Nti Edinam Asa

1. Isọñ ama odu ke ifure, 2 Chronicles 14:5, 6; 15:19; Deuteronomy 28: 1-14

2. Mmọ ema ebọp mme ufọk enyuñ eforo, 2 Chronicles 14:7, 8

3. Abasi ama ọbọrọ akam Asa, 2 Chronicles 14:9-15

III Unana Erikan Asa

1. Asa oduk ke ediomi ye idiọk-owo, 2 Chronicles 16:1-6; 2 Ñwed Corinth 6:14, 17, 18; Psalm 118:8, 9

2. Abasi ama abiat ediomi oro, 2 Chronicles 16:7-9; Psalm 33:16; 146:3; Isaiah 31:1

3. Asa ayat esit ke Ikọ Abasi, 2 Chronicles 16:10; 1 Peter 2:20

4. Asa etiene mbia-ibọk, 2 Chronicles 16:11, 12; Jeremiah17:5-8; Job 13:15

5. Asa Akpa, 2 Chronicles 16:13, 14; Ezekiel 33:13

IV Mbuọtidem Nnyin Ke Abasi Ke Abaña Erikọk-udọñọ

1. Inyene erikọk ito ke mkpa Christ, Isaiah 53:4, 5

2. Enyene ndikot mme mbiowo, James 5:13-15; Utom Mme Apostle 19:11, 12

3. Eñwọñọ erikọk enọ nnyin, Mark 16:18.

Notes
SE EKPEPDE EBAÑA

Edinam Asa Ndiwut Ete Ke Ukpono-ndem Ifọnke

Asa ọkọtọñọ ukara esie ke ndisaña nsua nnọ ido edikpono-ndem, “Onyuñ osioño mme itie-uwa isen abasi, ye mme edikoñ ebiet efep.” Edi nnyin ikot ite ke enye imenke “ñkokoño ebiet ifep” (1 Ndidem 15:14). Otim añwaña ete ke Asa ama esin ubahare ke ufọt edikoñ ebiet emi itie-ufọp-uwa mme isen abasi ekedude, ye edikoñ ebiet emi ekesifọpde mme uwa enọ Ata Abasi. (Se ke 1 Samuel 9:12; 10:5; 1 Ndidem 3:4). “Mmọ isioñoke mme edikoñ ebiet ifep: edi esit Asa ama enen ye Abasi ke mme eyo esie.” Emi owut ete ke Abasi akpama nte ekpewuride mme edikoñ ebiet emi kpukpru mbemiso ekpenam mme uwa ke ebiet ukpono Esie ikpọñ-ikpọñ ke Jerusalem (Se ke Deuteronomy 12:13, 14). Imonyuñ ifiọk ñko ite ke Asa ikawahake ibine ukpono-ndem. Ke ndidọhọ ete ke esit Asa ama enen ke eyo esie, edi ke abaña ukpono-ndem ikpọñ-ikpọñ, oro iwọrọke ite ke kpukpru edu-uwem esie, mme idaha esie nte owo Abasi ema efọn ema nte eke ata eyen Abasi eke eyo emi.

Uforo Ye Mme Idomo

“Nti ido efori obio: edi idiọk ido esin obio enyene but” (Mme Ñke 14:34). Abasi ama ọñwọñọ akwa ye uwak edidiọñ ọnọ mmọ emi ekopde uyo Esie: “Eyefọfọn ọnọ fi ke obio, onyuñ ọfọfọn ọnọ fi ke iñwañ... Eyefọfọn ọnọ akpasa fo ye ñkpọ unuak ndom-uyo fo” (Deuteronomy 28:3, 5). Mbon obio Judah ema edia mme edidiọñ emi ke ini ukara Asa, ñko ke eritọñọ ukara esie, Abasi ama ọnọ mmọ emem ke isua duop. “Ntre ke mmọ ebọp, enyuñ ekut unen” (2 Chronicles 14:7).

Ke ini owo adarade mme edidiọñ Abasi ndien kpukpru ñkpọ enyuñ efọn ye enye, ndien enye ọtọñọ ndimenerede idemesie nte ñkpọ eke enye odude ke enyọñ inyañ, ubak ini enye ekere ete ke ñkpọ eyesuk aka iso ọfọn kpukpru ini, emi miwakke ndidi ntre. Ndusuk ini mme idomo edi ke ini eke mbeñe-idem ye idorienyin miduhe. Mkpọsọñ mbon-ekọñ million kiet ema ebiọñọre Asa ke iso. Ke ini eketiede nte mbon Judah edu ke ufọt emem ye eduek, mme ikpọ mbon-ekọñ Ethiopia ema edi ebine mmọ. Edi Asa ikefreke Abasi; enye ama otim idemesie ke ini ñkpọ ọkọfọnde. Ediwak ini mme owo efre Abasi ke ini ñkpọ ọfọnde, edi ọfọn ndibọp idaha Spirit ọsọñ man otodo ke ini idomo edide okumen owo ọduọk. (Se ke Jude 20, 21). Edi akpanikọ nte ke ini idomo ekpedi ini owo ndiduñọre esit esie nnyuñ ndemere mme akaña, edi edieke uko owo ke Abasi osuk ọsọñọde ada, enye ekeme ndidọhọ ete “O Jehovah baba kiet ke mibọhọke afo ikemeke ndinyaña ke ufọt mkpọsọñ owo ye mmeme: nyaña nnyin, O Jehovah Abasi nnyin, koro nnyin ibọbuọt idem nnyin ye afo” (2 Chronicles 14:11).

“Ndien Jehovah asuan mbon Ethiopia ke iso Asa” (2 Chronicles 14:12). Edi ata akpan ñkpọ ndibọñ akam nnyuñ ndu ke eti idaha man ke ini ubuat-ubuat ñkpọ otibede usuñ mbuọtidem nnyin akpana iñwañ. Ọfọn nditim mfiọk nte ke ñkpọ iduhe ke ufọt nnyin ye Abasi ke ini udọñọ me afanikọñ edide ye ndinyuñ mfiọk nte nnyin idu ke ubọk Esie. Abasi ama ọnọ Asa akwa erikan ke ekọñ emi. Mmọ emi ekedude ye enye etañ ata ediwak mbume ñkpọ ekọñ, ye erọñ ye mme enañ ekese. Kpa ntre, mme idomo nnyin eyekabare edi mme erikan ke isuk iyakde idem nnyin isin ke ubọk ukpeme Abasi. “Enim ete edi ñkpọ ọyọhọ idaresit nditọ-ete mi, ke ini nsio-nsio idomo esimde mbufo” (James 1:2). “Man mbuọtidem mbufo emi ema edomo ewut, emi ọsọñde urua akan mbiara gold eke edade ikañ edomo, ọkpọwọrọ edi ñkpọ itoro ye ubọñ ye ukpono” (1 Peter 1:7).

Ndime Ime Nsim Akpatre

Ke ini Asa afiakde ọnyọñ Jerusalem ye mbume ñkpọ ekọñ, Azariah, Anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama osobo ye enye ye etop Abasi emi ete: “Jehovah ada ye mbufo ke ini mbufo edade ye Enye; ndien edieke mbufo ediyomde Enye, mbufo eyekut Enye; edi edieke mbufo edikpọñde Enye, Enye eyekpọñ mbufo” (2 Chronicles 15:2). Etop emi edi ntọt ọnọ adaña owo nte eyomde ndida obio Abasi nnyene: nte ke edi ata akpan ñkpọ “ndime ime tutu osim akpatre” (Matthew 24:13). Ikọ emi Abasi ekebede ke inua Ezekiel, anditiñ ntiñ-nnim ikọ etiñ, edi akpan ñkpọ ke abaña ibuot ikọ emi: “Ke ini ndọhọde eti owo, nte, “Enye eyedu uwem”; ndien enye ọbuọtidem ke edinen ido esie, onyuñ anam se ikwañade, iditihi edinen ido esie baba; enye eyekpa ke ukwañ-ñkpọ esie eke enye akanamde” (Ezekiel 33:13). Nsinsi uwem ọkọñọ ke owo ndika iso tutu osim akpatre.

Tọñọ ke mme ñwed mbuk-eset, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama anam mbon Judah efiọk ebaña mme ini emi Israel mikenyeneke ata Abasi ye mme oku emi ekpepde, inyuñ inyeneke ibet. Ekedi ata ini ekim oro edi ini emi emem mikoduhe. Enam ifiọk ete ke “mme ọkpọ-usuñ ena ikpikpu: ndien mbon-isan esaña ke ñkwaña-ñkwaña usuñ, mme obio iñwañ etre” (Judges 5:6, 7), Koro Israel ekeduñọ ke mme aba itiat. Kpukpru emi okosim mmọ koro mmọ ekekpọñde Abasi: “Jehovah ada ye mbufo ke ini mbufo edade ye Enye;... edi edieke mbufo edikpọñde Enye, Enye eyekpọñ mbufo” (2 Chronicles 15:2).

Utom Ofuri Esit

Edidem Asa ye mbon obio ema enyime se anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi eketiñde enyuñ eduk ke ediomi ndikpono Abasi. Enañ ikie itiaba ye tọsin erọñ itiaba emi Abasi ọkọnọde mmọ ke ekọñ, mmọ ema eda enam uwa enọ Abasi, ndien esọñọ ediomi ete, “kpukpru owo eke midiyomke Jehovah Abasi Israel eyekpa” (2 Chronicles 15:13). Ekedi ata ọkpọsọñ uñwọñọ edi Abasi ama okpono: “Ndien ofuri Judah edat esit ebaña uñwọñọ oro: koro mmọ ekeñwọñọde ke ofuri esit mmọ, enyuñ eyomde Enye ke ofuri itọñ mmọ; ndien mmọ ekut Enye” (2 Chronicles 15:15). Ke ini afo ediyomde Enye ke ofuri esit, eñwọñọ Abasi edi emi ete, “Mbufo eyenyuñ ekut mi” (Jeremiah 29:13, 14). Utom ekededi eke midighe ke ofuri esit inemke Abasi esit. Abasi ndikpọhi owo nsio ke inua Esie edi koro enye etiede mmeme-mmeme.

Edikpu

Ekedi ke ọyọhọ isua ukara edip ye efurekiet ke Asa ọkọtọñọ ndifiọnọde. Kere baña emi! Isua edip ye efut emi ọkọyọhọde ye nti utom, isua edip ye efut emi ekefehede nte ọfọnde, isua edip ye efut emi ọkọyọhọde ye nti edinam ndien enye okpu! Emi otim ọsọñọ etiñ abaña ufọn ediyak idem nnọ Abasi ke usen ke usen, ke ndikpeme ye edibọñ akam. “Mbufo ekefefehe mbuba nte eyede ndise: anie ọkọwọrọ ọkọbiọñọ mbufo ke usuñ?” (Ñwed Mbon Galatia 5:7). Nso itibe ntem Asa? Nte afo ama efre ndibọñ akam? Nte afo omokpon akaha, onyuñ ekere ete ke imọ imekeme ndinam ñkpọ ekededi ke idem imọ ke esiode uñwam Abasi efep? Nte afo omoforo akaha tutu ekeme ndiñwam idem fo unyuñ uyomke aba uñwam Abasi? Nte amaka anyan ọkpọñ Abasi tutu edi se item mme Anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi edide se iyatde fi esit? Asa, suhọre idem fo, ndien Abasi eyekop uyo fo. Edi Asa ikọsuhọkede idem esie. Enye ọsọñ esit, onyuñ esin Anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi ke ufọk-ñkpọkọbi, onyuñ efik ndusuk owo ñko.

Erikọk Eke Otode Abasi

Edisana Ñwed Abasi ikpọñ ekeme nditiñ mbaña mme edinam Asa: “Ekem ke ọyọhọ isua ubọñ esie edip ye efurenañ, udọñọ anam Asa ke ukot esie, tutu udọñọ esie ọsọñ eti: edi ke udọñọ esie, enye ibineke Jehovah, edi ebine mbia-ibọk” (2 Chronicles 16:12). Ini kiet efen, Asa owut unana mbuọtidem ke Abasi edi akabare ọbuọtidem ke ubọk owo. “Osuk ọdọdiọk ọnọ owo eke edibuọtde idem ye owo, onyuñ onimde obukidem ke ubọk esie, esit esie onyuñ ọwọñọrede ọkpọñ Jehovah” (Jeremiah 17:5). Ndusuk owo ekere ete ke Abasi ọkọk owo udọñọ ebe ke ubọk mbia-ibọk; ndusuk owo ekere ete ke erikọk eke otode Abasi edi nte owo amade, oro edi ke ọfọn owo ndiyom edieke enye eneyenede mbuọtidem me ndisin edieke enye okutde ete ọfọn ndinam ntre. Edi se iketienede owut ete Asa ama edue: ke akpa ifet, enye ikoyomke Jehovah; ọyọhọ iba, enye ọwọñọrede ebine mbia-ibọk.

Ñwed Abasi eneñerede ekpep abaña erikọk eke otode Abasi tọñọ ke ini Akani ye Obufa Ediomi. “Edi ami Jehovah nnam udọñọ okure fi” (Exodus 15:26). “O ukpọñ mi, kọm Jehovah, kunyuñ ufre kpukpru nti enọ esie: emi efende kpukpru mme ukwañ-ñkpọ fo, onyuñ ọkọkde kpukpru mme udọñọ fo” (Psalm 103: 2, 3). Nte owo okut ukut ke otu mbufo? Yak enye ọbọñ akam.... Nte owo ọdọñọ ke otu mbufo? Yak enye okot mbiowo ufọk Abasi; mmọ enyuñ enuhọ efuk enye ebọñ akam, eda aran eyet enye ke enyiñ Ọbọñ: ndien akam mbuọtidem eyenyaña enye emi ọdọñọde, Ọbọñ eyenyuñ anam enye adaha ada” (James 5:13-15). Abasi akpakam añwam ikọt Esie ndibuọtidem ye Enye ekunyuñ ebuọt idem ke owo. “Osuk ọdọdiọk ọnọ owo eke edibuọtde idem ye owo,... Osuk ọfọfọn ọnọ owo eke ọbuọtde idem ye Jehovah” (Jeremiah 17:5, 7). Nte afo eyebiet Asa emi okoyomde uñwam oto mbia-ibọk, me Job emi ọkọdọhọde ete “Sese, mme Enye eyewot mi: edi nyesuk mbuọtidem mi ye Enye” (Job 13:15).

Questions
MME MBUME
  1. Asa akakara ewe obio?
  2. Tiñ ñkpọ baña mme akpa isua ukara Asa.
  3. Asa akakara ebighi adaña didie mbemiso editiñ ebaña idiọk-ido esie?
  4. Otu mbon-ekọñ Ethiopia emi ekebinede Asa okokpon adaña didie?
  5. Siak mme idaha iba emi Asa eketrede ndibuọtidem ye Abasi?
  6. Owo emi ọbuọtde idem ye owo, eda enye edomo ye nso? Ndien ñko owo emi ọbọutde idem ye Jehovah, eda enye edomo ye nso?
  7. Da Ikọ Abasi sọñọ ete ke edi mmem-mmem ñkpọ owo ndifiak edem nnyuñ ntak.
  8. Nọ ikọ ndisọñọ ke Ñwed Abasi ete ke imekeme ndinyene udori ke mme idomo eke osimde nnyin kpa nte Asa ekenyenede ke ekọñ esie ye mbon Ethiopia.
  9. Wut usuñ inañ emi esọñọde ete ke mbon Judah ema eda ofuri esit mmọ eyom Abasi ke ini ñkpọ emi.
  10. Da ukut Job ye mbuọtidem esie ke Abasi domo ye eke Asa.