Lesson 299 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Ekuyak ebiaña mbufo; owo ikemeke ndibiaña Abasi: se ededi owo ọtọde, oro ke enye edinyuñ ọdọk” (Ñwed Mbon Galatia 6:7).

Cross References

I Mbon-ekọñ Ekan Samaria Ekuk

1. Ben-hadad ye ndidem 32 ekan Samaria ekuk enyuñ eñwana ye enye, 1 Ndidem 20:1

2. Ema edọñ etop esọk Ahab eyom ata akpan inyene esie, 1 Ndidem 20:2, 3

3. Edidem Israel ama onyime ndinọ se ekeyomde, 1 Ndidem 20:4

4. Ọyọhọ etop iba edisim onyuñ esine mme ñkpọ eke ọsọñde akan eke akpa, 1 Ndidem 20:5, 6

5. Ahab ye mbio owo Israel ema esin ndinam nte etop ọyọhọ iba okoyomde, 1 Ndidem 20:7-9

II Ekọñ

1. Ben-hadad anam inua abaña uko ye odudu esie, edi Ahab ọsọsọp ada ñke ọkpọnọde nnam-inua esie efep, 1 Ndidem 20:10, 11

2. Ebon mbon-ekọñ Syria ke nde ke nde, 1 Ndidem 20:12

3. Mme mkparawa nditọ mbọñ ke mme obio ekebe iso ekọñ edi, Ahab akada mmọ usuñ, 1 Ndidem 20:13-19

4. Nditọ Israel ewot mmọ owo kiet-kiet enyuñ esuan mmọ ke usuñ, 1 Ndidem 20:20, 21

5. Anditiñ ntiñ-nnim ikọ ọnọ Ahab item ete mbon Syria eyefiak edi, 1 Ndidem 20:22

6. Ndiwut akwa odudu Esie, Abasi ada udim-ekọñ Syria ọyọhọ iba esin Israel ke ubọk, 1 Ndidem 20:23-30.

III Unana Iwuk Ahab

1. Ben-hadad emi ekekande ọdọñ utom ọnọ Ahab oyom emem, 1 Ndidem 20:31, 32

2. Ahab ama ọdọñ ekekot Ben-hadad onyuñ anam ediomi ye enye, 1 Ndidem 20:33, 34; 1 Samuel 15:3, 8, 9

3. Anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama okpuhọre idemesie onyuñ ada ikọ Abasi esin ke ñke ọnọ Ahab, 1 Ndidem 20:35-40

4. Ahab ọnọ ubiere-ikpe idemesie, 1 Ndidem 20:40-43.

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Ndise Uwem

Edieke inamde ibat ke abaña edinam ye ekọñ ke ufọt Ahab edidem Israel ye Ben-hadad edidem Syria, iyekeme ndikut akpanikọ ke abaña ndise uwem. Ahab okodu isua 900 mbemiso Christ, edi edu-uwem esie ye Abasi ikekpuhọkede ye se ikutde ke uwem ikpikpu owo ke ererimbot mfin emi. Ahab ekedi edidem Israel ke ñkpọ nte isua 18 mbemiso Ben-hadad ediduk obio Samaria, ndien enye ekebiat ofuri isua oro ke edinam idiọk-ñkpọ ye ukpono-ndem. Edidem ikanamke mme idiọk-ñkpọ oro ke unana edifiọk, koro enye akakara Nditọ Israel, mme ndimek ikọt Abasi, ndien Abasi ama otim ọnọ edidem item ke ediwak usuñ abaña enyene-ndik ufen emi odotde ye ubiere-ikpe emi editienede nte utip idiọk-ñkpọ. Edi edidem okosuk akaka iso ke idiọk usuñ esie. Ndusuk enye ekekere ete ke ekọm-urua idiọk-ñkpọ idikponke nte anditiñ ntiñ-nnim ikọ eketiñde.

Usen ama edikem emi mme idiọk-ñkpọ Ahab okoyomde enye okut. Abasi akada Ben-hadad nte ñkpọ-utom anam Ahab edinam ibat. Ata ediwak mbon-ekọñ ye enañ mmọ ye mme ukpat-ñkpọ ema ekanare Samaria ekuk, ọkọrọ ye ndidem 32 emi ekedianade ye Ben-hadad ke ekọñ emi ye kpukpru ñkpọ-ekọñ mmọ ñko. Ben-hadad ama ọdọñ utom ke Samaria asiak ekọm-urua esie mbemiso enye onyime emem; ndien okposuk edi ekọm-urua okokponde, Ahab ama onyime ndikpe. Ñkpọ efen ikoduhe emi Ahab ekekemede ndinam, koro ekpri otu ekọñ emi ekedude ke Samaria ikekemeke ndisuan udim-ekọñ emi ekekande mmọ ekuk edieke mmọ minyeneke uñwam ito ebiet efen. Ahab ñko ikadaha ọfọn ke ñkañ Spirit nte enye ekpekemede ndikot Abasi nyom uñwam, abasi Baal ñko ikekemeke ndiñwam. Ahab okoduk ufin ọnọ idiọk-ñkpọ ndien akana enye ekpe utip idiọk-ñkpọ oro.

Idọk Idiọk-ñkpọ

Abasi ananam akpanikọ ye kpukpru ukpọñ. Mbon emi ekade iso enam idiọk-ñkpọ ekokoi esọñ utọñ ye Spirit Abasi emi akpadade mmọ usuñ osim edinen-ido. Odu nda-mmana uduot ke esit owo emi enyikde enye ke abaña usen ubiere-ikpe emi edidide. Ekpere ndidi kpukpru owo enyime ete ke mbon emi ekade iso eti-eti ke usuñ idiọk enyene ndibeñe idem mbet enyene-ndik idọk emi edidide ke iso, akpan-akpan ke adañaemi owo oro miwọñọkede ikpọñ mme usuñ idiọk-ñkpọ esie. Satan esibiaña mme anam idiọk-ñkpọ ke ndisinam mmọ ekere ete ke imekeme ndika iso ke inemesit idiọk-ñkpọ ke ndusuk ini, idiọk oro ekpediọk nte ọdọdiọk, ndien ama ekem mmimọ ifiak edem ikpọñ ata ikpọ idiọk-ñkpọ eken inyuñ ibọhọ ufen. Idiọk-ñkpọ eyeyom utip oto enye onyuñ akpa enye ekọm-urua, anam-idiọk ọfiọk emi edi ekere ete, nte imọ inamde idiọk-ñkpọ ika iso, ke imọ ñko ikpekpe ekọm-urua oro. Enye ebeñe idem ndikpe ñkpri ekọm-urua, edi enyene ọyọhọ idorienyin ete mme akpan idiọk-ñkpọ emi imọ ikọde ibon idiwọrọke ika ibat. Ntem, idighe ñkpọ mkpa-idem ke Abasi ọdọhọde ete “Ekuyak ebiaña mbufo; owo ikemeke ndibiaña Abasi, se ededi owo ọtọde, oro ke enye edinyuñ ọdọk (Ñwed Mbon Galatia 6:7).

Unana Uyuhọ

Ben-hadad ikeyuhọke ke idem ini emi Ahab okonyimede ndinam akpa ebeñe esie. Ahab ama ọñwọñọ ete “Ami ye kpukpru okim inyene fi” mme iban, nditọ, ye silver. Ọyọhọ etop iba okoyom eyak obio Samaria enim iñwañ enọ nditọ-ufọk Ben-hadad man mmọ ekeme ndiduk ntañ se ededi emi eyede mmọ ke enyin. Se Ben-hadad okoyomde ama okpon akaha ọnọ Ahab ye mbio-owo Israel, ntre mmọ ema enyime ndikpa utu ke esuk ibuot enọ utọ esuene oro. Ekedi ñkpọ mkpa-idem ndikut Ahab ọsọñọde ada ke eñwọñọ emi okposuk edi enye ama ekebiere ndinọ kpukpru se enye enyenede. Ndusuk Ahab ekere nte mme owo enamde mfin emi edieke iwetde ñwed inam eñwọñọ ke oro ekem, do enye ekenyene ndikpe-mbiere ke ini Ben-hadad anamde añwaña enye ete ke imọ iyebọ se Ahab akakañade.

Ke ukem usuñ emi, mme idiọk owo ekut ete Satan iyuhọke ke ndiyak mmọ eduk esisit ke usuñ idiọk, osuk oyom mmọ eka anyan usuñ. Satan edi idiọk ete-ufọk emi minọhọ owo nduọk-odudu, edi enyene ndidọdiọñ nduri mbon-utom esie nsin ke usuñ idiọk-ñkpọ. Idiọk-ñkpọ ada akwa ntak-urua ọsọk owo, ndien okposuk edi oro anam-idiọk ekerede ete iyekpe ekọm-urua idiọk uwem imọ, ini edu, emi ndusuk owo enimde adaña onyuñ ebierede ete imọ idikaha iso aba. Kpa nte Ahab okokutde, anam-idiọk okut ete odudu emi akarade imọ ọsọñ akan imọ ndibọhọ. Mmọdo owo ekeme ndikere ete idorienyin erinyaña iduhe, inọ imọ.

Uñwam Emi Otode Ebiet Efen

Ahab akpakanam inua ete ke imọ idinamke se Ben-hadad oyomde; ndien nnam-inua esie ekpekedi ke ekpri esisit ini tutu mbon-ekọñ Syria ewuri ibibene Samaria enim ke isọñ, me ke adañaemi mme Syria edikanare Samaria ekuk adaña oro ndien akañ enyik mme andiduñ esit obio nditre ndinyaña idem mmọ. Edieke uñwam mikpotoho ebiet efen idi, Ahab ye mbon Samaria ekpetak, edi uñwam ama oto ebiet efen osim Ahab! Uñwam oro okoto ata isio-isio ebiet emi enye mikekereke – uñwam oro okoto Abasi. Ahab ikọbọñke akam, edi ndinen owo ifañ ema edu emi ekebọñde akam. Abraham ama ọbọñ akam mkpe-ubọk ke abaña Sodom ndien emi ama anam Abasi onyime ndifak obio oro edieke enye okpokokutde ndinen owo duop ke esit. Idem ama akpa Ahab eti-eti, akpan-akpan ke adañaemi mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ edade etop edi ete ke Abasi eyefak obio oro. Abasi inamke eñwọñọ ndinyaña anam-idiọk akpan-akpan ke enye ama ọkọwọñọre nte Ahab ọkpọñ usuñ edinam eti ye uñwana. Mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ ema eteme Ahab usuñ nte enye edidade iñwana ekọñ ndien Abasi ama ọnọ erikan nte Enye ọkọñwọñọde. O, se nte Abasi, enyenede mbọm ke ndinọ utọ idiọk edidem nte Ahab akwa erikan oro!

Uñwam emi otode ebiet efen odu ọnọ anam-idiọk ñko! Okposuk edi nte enye ọdiọkde ntre, okposuk edi nte idorienyin miduhe aba, okposuk edi nte enye minyeneke odudu ndikibi ñkpọkọbi idiọk-ñkpọ, Abasi onim usuñ ndiwọrọ ke idiọk-ñkpọ. “Mbọm mi owo nditaha! anie edinyaña mi osio ke ikpọhidem mkpa emi? Mmọkọm Abasi ke Jesus Christ Ọbọñ nnyin” (Ñwed Mbon Rome 7:24, 25). “Koro Eyen owo ekedi ndiyom ndinyuñ nnyaña se isopde:” (Luke 19:10). “Ke akpanikọ mmokut nte Abasi iteñeke owo enyin... owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye eyebọ erifen mme idiọk-ñkpọ” (Utom Mme Apostle 10:24, 43). “Koro Eyen owo ekedi ndiyom ndinyuñ nyaña se isopde: ” (Luke 19:10). “Ke akpanikọ mmokut nte Abasi iteñeke owo enyin... owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye eyebọ erifen mme idiọk-ñkpọ” (Utom Mme Apostle 10:34, 43). Christ Ọbọñ nnyin ama edi ke ererimbot emi, oduñ, akpa onyuñ eset ọwọrọ ke udi, man anyaña anam-idiọk osio ke ufọk-ñkpọkọbi idiọk-ñkpọ ada esin ke Obio-Ubọñ Heaven. Ahab ama ọbọ erikan oto ke akam mmọ efen, edi ana nte anam-idiọk ọbọñ udeme akam esie edieke enye oyomde ndibọ erinyaña. Kpukpru owo ekeme nditiene Ọbọñ – ubiọñọ iduhe inọ owo ndomo kiet, edi kpukpru owo enyene ndisaña ke ukem-ukem usuñ, ke mbuọtidem ke Jesus Christ, ke edikabare-esit ñkpọñ idiọk-ñkpọ emi enye akanamde, ọkọrọ ye ñkop-uyo ke ikọ Abasi nte uñwana Abasi asiahade onyuñ ayarade ñkpọ ọnọ anam-idiọk. Sese mfọnido Abasi! Ata akpatre idiọk owo enyene ukem unen ke ndibọ erinyaña kpa nte edinen owo. Owo emi ọfiọkde ete imọ inyeneke idorienyin, ke imọ imatak nte owo ekpekerede, eyebọ erifak ke enye ebinede Abasi.

Erifak

“Ka kọsọñ idem fo, nyuñ fiọk, nyuñ kere se afo edinamde: Koro edidem Syria eyedọk edi ekọñ ye afo ke ukabare isua” (1 Ndidem 20:22). Anditiñ ntiñ-nnim ikọ edi ebine Ahab ọyọhọ ikaba ye ikọ nduri-utọñ emi. Abasi ama ada utibe erikan osio mbon oro ke ubọk mme asua mmọ, edi Enye ñko ama anam mmọ efiọk ete ke mme asua eyefiak ebine mmọ ke utọ ini oro isua efen. Ikọ Abasi edi akpanikọ. Edidem Syria ama otim udim-ekọñ efen, idighe aba eke akpa, enye ọkpọñ ndidem, akabare onim mme ebe-iso ekọñ nte mme etubom ekọñ. Mme Syria ema ediñwana ye Nditọ Israel ke una-isọñ añwa ekọñ, koro mmọ ekedọhọde ete Abasi Israel edi abasi mme obot inyuñ idighe abasi mme ebedeñ. Do ke mme Syrian ekesuhọre ye uko edi ekọñ ye Israel. Udim-ekọñ mmọ eyọhọ ofuri obio, edi mbon-ekọñ Nditọ Israel ekedi mkpata ifañ, etie nte “ñkpri otu erọñ iba ke iso mmọ,” edi udim ekọñ ye ibat owo iwọrọke baba ñkpọ ndomo kiet ke iso Abasi nnyin. Abasi ama ọnọ Israel erikan ndiwut idut Syria, mme okpono-ndem ete ke Abasi Israel osuk ododu onyuñ enyene odudu, ndien Enye ọyọhọ ke ofuri ekondo.

Uwem anditiene-Christ ke ata anyan ọwọrọ owut idem etiene nte ndise emi etiede. Abasi okot anam-idiọk osio ke enyene-ndik uwem idiọk-ñkpọ onyuñ ọnọ enye utibe erinyaña koro kpukpru uwem ye udọñ idiọk-ñkpọ ema ebe efep. Owo oro akabare obufa owo ke Christ Jesus, obufa uwem owut idem, edi Abasi oduri owo oro utọñ ete asaña ke uñwana ikọ Abasi, ọsọñọ idem ke Ọbọñ, onyuñ esine ofuri ñkpọ-ekọñ Abasi; koro ini edidomo eyedi. Asua ukpọñ, kpa Satan eyefiak edi man odomo onyuñ añwana ye mbuọtidem anditiene-Christ kpa ye itiat-idak-isọñ esie. Edieke anditiene-Christ anamde akpanikọ ye Abasi, ifet iduhe inọ asua ndinyene erikan koro; “Enye emi odude mbufo ke idem, okpon akan enye emi odude ke ererimbot” (1 John 4:4). Ñko, “Idomo ikosimke mbufo ibọhọke se inade owo ndibiom; edi Abasi edi akpanikọ, idinyuñ iyakke edomo mbufo ebe se ukeme mbufo edide; edi Enye eyesiak usuñ ubọhọ ọnọ mbufo ke ufọt idomo, man mbufo ekeme ndibiom enye” (1 Corinth 10:13).

Mme Eñwọñọ Satan

Ahab ye Nditọ Israel ema ekan mbon Syria ikaba utibe-utibe, ke adiana ke adiana. Ahab akpakana ọfiọk ke ini oro ete ke Abasi ikamaha mbon Syria, okposuk edi nte Ben-hadad ọkọbọhọde mkpa afiak odu uwem. Ben-hadad ama ọdọñ utom ọnọ Ahab oyom mbọm esie, edi ikam ifiọkke nte Ahab edibọde etop esie, ndien Ahab ama adara ndikop ete ke Ben-hadad ama ọbọhọ onyuñ okot enye “eyen-ete.” Mbọñ mbiba oro ema edori ini eke mmọ edisobode, emi akadade edinam ediomi edi ke ufọt mmọ, ndien Ben-hadad ama ọnyọñ Syria ke emem. Enye ama ọñwọñọ ọnọ Ahab ete “Nyeyak obio oro ete mi ọkọbọde usọ; nyeyak nnọ fi afo eyenyuñ anam efak ọnọ idem fo ke Damascus, kpa nte ete mi akanamde ke Samaria.” Se nte Satan akaride ñkari! Ahab ama enyene unen ndisaña nduk Syria ñkada ofuri isọñ nnyene, edi utu ke oro, enye anam ediomi oto ke ekpri eñwọñọ.

Satan odomo esit mme anditiene-Christ onyuñ ọnọ mmọ ikpọ eñwọñọ edieke owo oro ọwọñọrede ọkpọñ Abasi akanam ñkpọ ọnọ Satan; edi kpukpru eñwọñọ ke abaña inemesit ererimbot emi, me udori eke mibighike, me uwọrọ-etop eke andidiọk ọnọde edi ikpikpu ye ukpọk. Andidiọk eyeñwọñọ kpukpru ñkpọ edi inọhọ baba kiet ke mibọhọke mfuhọ, ke ini Abasi ọñwọñọde ata ekese ndien ọnọ akan nte esit ekemede ndikere. O, se nte mme owo esimede ke ndikpañ utọñ nnọ mme eñwọñọ andidiọk ndien ebiere ndida ye se miwọrọke ñkpọ, se ikpuhọrede uduot, se ibede ifep ye inyene eke mibighike! Abasi ọnọ anditiene-Christ ata erikan ye eñwọñọ nsinsi uwem ye nsinsi inyene emi edidide. Nte ñkpọ odu ndida ndomo eke ọfọnde ntre? Ñkpọ iduhe, baba ñkpọ kiet.

Se Ema Ekenim

Anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama edi ebine Ahab ọyọhọ ikata, edi etop ndọñesit me emem ikoduhe ini enye emi. Abasi ama emen ñke onim edidem ke iso ke utọ usuñ emi akanade nte enye ọnọ nnen-nnen ibọrọ. Edidem ama ọsọsọp ọnọ ibọrọ ete, “Ntem ke afo emekpe ikpe fo.” Ndien anditiñ ntiñ-nnim ikọ ayarade idem, ke ata mkpa-idem owut edidem, onyuñ ọdọhọ ete, “Ntem ke Jehovah ọdọhọ ete, koro afo akasanade owo nsobo mi ayak ọbọhọ ke ubọk fo, mmọdo ediyakde uwem fo ke ibuot uwem esie, ye ikọt fo ke ibuot ikọt esie.”

Abasi okobot owo ọnọ ifiọk ndimek. Owo eke emekde ndinam utom Abasi, edinimde ke akpanikọ, onyuñ okopde item Christ nte Andinyaña esie, eyeduk ke Heaven ke uwem edinam akpanikọ esie okurede; edi owo eke esinde ntua-eyet ukpọñ esie, onyuñ emekde usuñ ererimbot ye idiọk-ñkpọ, akabare anam utom ọnọ Satan, eyeduọk enye ke hell ke ukperedem ini. Mek nte ọfọnde! “Ntem ke afo emekpe ikpe fo.”

Questions

MME MBUME

1. Nso etop ke Ben-hadad ọkọdọñ ọnọ Ahab?
2. Nte Ben-hadad ama ọyuhọ ke ibọrọ emi Ahab ọkọnọde?
3. Nso ke Ahab ye mbio owo Israel ekebiere ke abaña ọyọhọ etop iba?
4. Anie ekedi andikan ke ekọñ oro? Nso ikedi ntak?
5. Nso idi ntak emi mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ ekebinede Ahab ọyọhọ ikaba?
6. Didie ke Ahab akanam ye Ben-hadad, emi ekedide mbuot-ekọñ?
7. Nso ikedi ntak emi edinam Ahab akayatde Abasi esit?
8. Ke didie ke Abasi akanam Ahab ọfiọk ete ke enye amanam ndudue?