1 Ndidem 21:1-29.

Lesson 300 - Senior

Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Adia idiọk udori ọtuhọ ufọk esie: edi owo eke asuade enọ enye eyedu uwem” (Mme Ñke 15:27).
Cross References

I Iñwañ Vine Emi Ekesinde Esit

1. Ahab oyom ndidep iñwañ vine Naboth, 1 Ndidem 21:1, 2

2. Edisin Naboth ekedi nte ibet etemede, 1 Ndidem 21:3; Leviticus 25:23; Numbers 36:7; Ezekiel 46:18

3. Ahab ama ayat esit, 1 Ndidem 21:4

II Uduak Ibak Jezebel

1. Enye esin ewuhọ ibet, 1 Ndidem 21:5-7

2. Enye aduak ndiwot, 1 Ndidem 21:8-10

3. Enam uduak ediwot oro, 1 Ndidem 21:11-14

4. Ahab ada enyene, 1 Ndidem 21:15, 16

III Elijah Asian Ahab Nsobo Esie

1. Uyo ama oto Jehovah edisim Elijah ke abaña Ahab, 1 Ndidem 21:17-19

2. Ahab enyene mfina ke esit ke emi emumde enye, 1 Ndidem 21:20

3. Ahab okop abaña nsobo ufọk esie, 1 Ndidem 21:21-24

4. Etiñ ebaña Jezebel nte enye emi akanamde Ahab anam idiọk onyuñ okpono ndem, 1 Ndidem 21:25, 26; 16:31; 18:13

5. Nsuhọreidem Ahab ama anam ini nsobo oro ebe ọkpọñ enye, 1 Ndidem 21:27-29; Psalm 86:5; Ñwed Eseme 3:22.

Notes
SE EKPEPDE EBAÑA

Mbet Emi Abañade Isọñ

Ke isede ke mbet nnyin emi abañade isọñ mfin, etie nte edinam emi Ahab akanamde ye Naboth ke abaña iñwañ vine esie ama ọfọn. Ahab ama onyime ndinọ Naboth iñwañ vine efen, me ndikpe ekọm-urua ke okuk. Edi mbet Nditọ Israel ama ọkpuhọre ye mbet nnyin sia edide Abasi ama ọdọhọ ete, “ekunyam isọñ tak-tak: koro isọñ edide okimmọ; koro mbufo edide isen owo ye mme oduduñ eke eduñde ye ami” (Leviticus 25:23). Nnyin imokut do ite Ahab okoyom ndinam se mikekemke ye mbet Abasi.

Mme mbet emi Abasi ọkọnọde Israel ke abaña isọñ ama otim ọfọn, okposuk edi oro mikedighe ñkpọ inemesit inọ owo isin-enyin. Edieke otode ke ntak unana owo anyam isọñ esie, akana nte efiak eyak isọñ oro enọ andinyene ke ọyọhọ isua Jubilee, emi ekedide kpukpru ọyọhọ isua aba ye duop. Mme owo ikekemeke ndidi mbọñ nnyene ata akamba ubak isọñ ndien enam mbon eken ekabare edi ubuene. Ema enyuñ enọ mme andikara uyo ebaña ñkpọ emi: “Kunyuñ uyak ọbọñ osio ke udeme mbio-obio, okunyuñ ọbọ mmọ udeme mmọ ke ñkanubọk: yak enye osio ke udeme esiemọ ọnọ nditọesie: man ekusuan ikọt mi efep ke udeme mmọ” (Ezekiel 46:18). Abasi ikoyomke mme ndidem Israel efik, enyuñ enam mbio-obio nte mmọ emade. Enye onyuñ ayak item emi ọnọ mme andikara ke ñkpọ spirit mfin: “Ekpeme udim-erọñ Abasi emi odude ke otu mbufo; ese ebaña mmọ ke ima esit nte Abasi oyomde, ekuyak etie nte enyenyik mbufo; ekunam emi ebaña mbukpo udori, edi enam ke erinyime esit; ekunyuñ ebre odudu ye mmọ emi ekeyakde esin mbufo ke ubọk, edi enim idem uwut-ñkpọ enọ mme erọñ” (1 Peter 5:2, 3).

Erifak Ye Jubilee

Ke ini owo anyamde isọñ esie akana nte enyam enye etiene ibat isua emi ọsuhọde mbemiso osim Isua Jubilee; ntre edieke ọkọsuhọde isua efureta mbemiso osim Isua Jubilee ekọm-urua ekedi S1,800, (ñkpọ nte N1,170) ndien akana nte esuhọre urua isọñ oro ke S100 (ñkpọ nte N65) kpukpru isua tutu osim Isua Jubilee emi edifiakde iyak isọñ oro inọ andinyene ke ikpikpu. Ini ekededi emi andikanyam isọñ oro me owo ufọk esie okoyomde ndifak isọñ oro nda, akana nte enye ekpe ekọm-urua isọñ oro etiene nte urua esie ọsuhọrede mbemiso osim Isua Jubilee.

Mbuk Ruth ọnọ nnyin ata ediye uwut-ñkpọ nte Boaz, owo ubon Naomi, ọkọbọde inyene Naomi onyuñ onyime ndida Ruth nte ñwan esie. Ntre ke Ruth akabare esit, mbiet Añwan Ndọ Christ eke mme Gentile. Idiọk-ñkpọ ama edep nnyin enyene, tutu Christ Andifak ada nsọñ-urua Iyip Esie ọnọ nnyin “udeme eke mikemeke ndibiara, eke ñkpọ misabakede, eke minyuñ ikemeke ndibe mfep, iyene. Abasi okonyuñ onim udeme oro ke heaven” (1 Peter 1:4). Nte afo omokpono udeme fo nte Naboth okokponode esie? Enye ọkọdọhọ Ahab ete “Jehovah akpan mi ndida udeme mme ete mi nnọ fi” (1 Ndidem 21:3).

Isin-Enyin

Sia enye mikemeke ndinyene se enye ekesinde esit, Ahab, nte eyen-ọwọñ emi ọbọpde iso ọsuhọre “Ana ke bed esie, onyuñ ọwọñọre iso esie, inyimeke ndidia ñkpọ”, emi owut utọ isinenyin emi okodude enye ke esit. Ọyọhọ mbet duop emi Abasi ọkọnọde Nditọ Israel ekedi “Kuyom... ñkpọ ekededi eke enyenede mbọhiduñ fo” (Exodus 20:17). Ahab ama ese ke edem ibibene ebekpo esie onyuñ ada okut ediye iñwañ vine emi, onyuñ ebiere ndida ebiet oro nnam iñwañ ikọñ. Ekeme nditie nte ọfọn ndiyom isọñ emi akadade adiana isọñ esie, edi Abasi ọdọhọ ih ih. Edieke ñkpọ mbọhiduñ nnyin ọfọnde, enye onyuñ adiade ufọn ñkpọ oro, edi mfọniso esie. Edieke enye enyenede ñkpọ akan nnyin oro inamke ñkpọ; osuk edi esie, ana nnyin itim ikpeme mbak enyin nnyin edinam udọñ-esit nnyin ọwuhọ ke ñkpọ ekededi emi enyenede owo efen.

Mbuk-eset anam nnyin ifiọk ite ke isin-enyin edi idiọk-ñkpọ emi ekebemde iso odu, osuk edide ntak iduọ ediwak owo tutu osim mfin. Ekeme ndidi Satan ama anam Eve asaña akanare eto oro onyuñ ese mfri esie tutu enye ikemeke aba ndisin. Enye adia mfri oro onyuñ esin ofuri ubon owo ke idiọk-ñkpọ. Lot ama onyuñ ese ofuri una-isọñ Jordan emi mmọñ akawakde onyuñ owuk ufọk-ọfọñ esie ekpere Sodom, ndien ke akpatre ọbọhọ suk ye uwem esie ikpọñ. Achan okokut ke otu ñkpọ mbume Jericho eti ekura shinar kiet, ye shekel silver ikie iba, ye edeme o gold kiet; enye ada mmọ, edi ke ntak oro ke eketọñọ ofuri ufọk esie ke itiat. Gehazi ama okut mme enọ emi Naaman akakamade onyuñ efehe ebine mmọ, edi ke akpatre akabare edi owo akpamfia nte Naaman. Judas owuk enyin esie ese okuk onyuñ anyam Ọbọñ esie ke mbak silver edip ye duop, ke akpatre eyiri idem esie owot. Nte emi ekpedi ñkpọ mkpaidem ke enọde nnyin item ete: “Ekuma ererimbot, ye se idude ke ererimbot. Edieke owo ekededi amade ererimbot, ima Ete iduhe enye ke esit. Koro ofuri ofuri se idude ke ererimbot; mbumek obukidem, ye mbumek enyin, ye ikpikpu ubọñ uwem emi, itoho Ete, edi oto ke ererimbot” (1 John 2:15, 16).

Inyene Ke Heaven

Owo inọhọ nnyin item ibaña edisin esit ke mme ñkpọ ererimbot emi ikpọñ, edi eteme nnyin ebiet eke ima ye ñkpọ-uto nnyin ekpedude: “Ebon ñkpọ-uto enim enọ idem ke heavẹn, ke ọtọ nte uta-ñkpọ ye ñkarafañ mibiatke ñkpọ, inọ minyuñ ibuñke, iduk, iyip: koro ọtọ nte ñkpọ-uto fo odude, do ke esit fo edinyuñ odu” (Matthew 6:20, 21). “Esin esit ke ñkpọ enyọñ, ekusin ke ñkpọ isọñ” (Ñwed Mbon Colossae 3:2). Jesus ọkọdọhọ akparawa owo inyene oro ete: “Edieke oyomde ndifọn mma, ka kanyam se enyenede, da nọ mme ubuene, ndien eyenyene inyene ke heaven: nyuñ di disaña ye Ami” (Matthew 19:21).

Anditiene-Christ enyene nsinsi uwem ndien enyin esie ana nte ebe ọkpọñ mme ñkpọ eke edibede efep ese mme ñkpọ emi edisọñọde ada ke nsinsi. Ahab okokut iñwañ. Afo okut nso? Enyin fo odu ke mmọñ? Koro Abraham “Odoride enyin ke obio eke enyenede nsọñọ nda, eke Andibọp ye Andinam Enye edi Abasi” (Mme Hebrew 11:10). Enye okodu ke otu mmọ emi “Enyuñ enyime ete mme imọ idi isen owo ye oduduñ ke isọñ. Koro mmọ emi etiñde oruk ikọ emi eneñere owut ete, mme imọ iyom isọñ idem mme imọ” (Mme Hebrew 11:13, 14). Nso ke afo oyom? Ahab okoyom iñwañ vine; Jezebel ama ọbọ ọnọ enye.

Jezebel

“Edi oruk owo nte Ahab ikoduhe, emi akanyamde idem esie ndinam idiọk ke iso Jehovah, emi Jezebel ñwan esie esinde nsọk” (1 Ndidem 21:25). Uwut-ñkpọ kiet nte Jezebel ekenyikde Ahab ke ini enye ọdọhọde ete: “Nam naña nte edidem Israel: daha ke enyọñ, dia nkpọ yak esit onyuñ enem fi: ami nyenọ fi iñwañ-vine Naboth a Jezebel” (1 Ndidem 21:7). Ikọ emi akanam enye odiomi nte ediwotde Naboth. Enye ama okut nte ediomi oro ọwọrọde osu, onyuñ ọdọhọ Ahab aka akada iñwañ vine oro enyene. Utọ unana mbọm ñkari emi enye akadade owot owo ndisi ikedighe ñkpọ inọ okpono Baal emi ekesiyetde ndom ke iso. Enye ama owot mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi edi etiñ enyin ke mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ esie ikie itiaita ye aba ye duop. Enye okowot mme owo oto ke ntak edimenere enyiñ abasi esie, onyuñ ọdọhọ ete idi eti andikpono Baal. Mme edinam oro ekenamde ke enyiñ edikpono Abasi emi ekeyọhọde ye but ema ebiat esit ye mbuk ediwak emana emi ekebede.

Ikpe Ye Mbọm

Nte ededi, yak owo ndomo kiet okukere ete ke Abasi isehe mme ñkpọ emi koro Enye eyenọ ubierikpe edi, ebighide-bighi onyuñ awarade-wara. Abasi ama ọdọñ Elijah aka akasua ọnọ Ahab ke ini enye ọkọsuhọrede aka ndida iñwañ Naboth nnyene. Elijah akasian Ahab ubiereikpe emi edisimde enye ye ufọk esie. Mme ebua eyeta Jezebel ke mben ibibene Jezreel, ndien eyewara ndisibe ubon Ahab mfep. Ndusuk etop nsobo emi Abasi ọkọdọñde idiọk edidem emi ebe ke akwa anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi ama otuk enye ke esit. Enye ama esine ọfọñ ikpo onyuñ asaña suñ-suñ. O! akwa ima Abasi nnyin emi akatuade kpa Ahab mbọm ke ini enye ọkọsuhọrede idem ke iso Esie!

Questions
MME MBUME
  1. Nso idi ntak emi Naboth mikanyamke iñwañ esie inọ Ahab?
  2. Nso ikowut isin-enyin Ahab?
  3. Nso ke ibet etiñ abaña isin-enyin?
  4. Siak mmọ efen emi ekeduọde oto ke ntak isin-enyin.
  5. Jezebel akasaña didie ọbọ iñwañ Naboth ọnọ Ahab?
  6. Eda nso efiọk ndudue Ahab ke akamba idiọk-ñkpọ oro?
  7. Anie efen ekenyene ubọk ke ediomi idiọk-ñkpọ oro?
  8. Tiñ nam añwaña se ikedide ibet unyam isọñ ke Israel.
  9. Elijah okosobo Ahab ke mmọñ ye ke ini ewe?
  10. Nso ekedi mme ubiereikpe emi ekesiande Ahab?
  11. Ahab ọkọbọ ikọ Elijah didie?
  12. Abasi okowut Ahab mbọm didie?