Lesson 295 - Junior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Osuk ọdọdiọk ọnọ owo eke edibuọtde idem ye owo, onyuñ onimde obukidem ke ubọk esie, esit esie onyuñ ọwọñọrede ọkpọñ Jehovah” (Jeremiah 17:5).

Notes

Edibiat Mme Ndem

Ke ini Asa ekedide ọyọhọ edidem ita ke Judah, emem ama odu ke isua duop. “Asa anam se ifọnde inyuñ inende ke iso Jehovah.” Asa ama ọsọñọ mbio-obio idem ndiyom Abasi nnyuñ nnim mme mbet Esie. Enye ama osio mme itie-uwa isen abasi onyuñ abiat mme edikoñ ebiet ye mme mbiet abasi emi ekekponode.

Ete ye eka Asa ikedighe mme okpono ata Abasi. Ini ukara ete esie ke Judah ikọfọnke. Eka Asa ama anam ndem ke eto mkpe (1 Ndidem 15:13). Okposuk edi nte ete ye eka Asa mikokponoke Abasi, Asa ama anam se ikenende ke iso Jehovah. Idiọk-ñkpọ, ukpono-ndem, ye idiọk uwut-ñkpọ, ema ekan enye ekuk edi Asa ama anam se enye ọkọfiọkde ete ke enen. Nnyin imekeme ndiyom Abasi odu ye nnyin ñko, onyuñ añwam nnyin ke ini nnyin inamde se ifọnde okposuk edi nte mbon efen emi ekande nnyin ekuk mikopke uyo Abasi.

Ke Ini Emem

Asa ama etiñ ọnọ otu owo ete ke Jehovah ama ọnọ mmọ emem koro mmọ ekeyomde Abasi. Ke ini emem, mmọ esin ifik enam utom. Ema eda ikpọ ibibene ye edikoñ-ufọk ye inua-otop ye mme itim enam obio esọñ. Mbio-obio ema ebọp mme ufọk enyuñ eforo. Ema enam mbon-ekọñ Asa ewak, enyuñ esọñ ke odudu ñko. Ke ini emem oro, Asa ama esin ifik anam mbeñeidem abaña ini emi mme asua ediwọrọde ibine enye. Edi ñkpọ eke ọfọnde ñko ọnọ anditiene-Christ nditim idemesie kpukpru ini. Utu ke nditie ifu, anditiene-Christ enyene ndisin idem ñkpep Ikọ Abasi, koro oro eyenọ enye odudu, mbuọtidem ye uko. Etiñ enọ nnyin ete ke Ikọ Abasi edi “ofut Spirit” (Ñwed Mbon Ephesus 6:17). Anditiene-Christ ọsọñọ idem ke akam ñko onyuñ esine ofuri ñkpọ-ekọñ Abasi, emi edide ndun erinyaña, ukwak ikpanesit edinen-ido, ye mbuọtidem nte out-ekọñ.

Akam Ye Erikan

Edikem, Zerah owo Ethiopia aka ndiñwana ekọñ ye Asa. Udim-ekọñ mme asua ema ewak utim ikaba ekan udim-ekọñ Asa, ke esiode owo ikie ita emi esañade ke ukpat-ñkpọ efep. Edi Asa ikefeheke ndik, koro enye ekenyenede uko ke Abasi. Asa ama ọbọñ akam ebeñe Abasi añwam imọ. Asa ọkọdọhọ ete: “Ñyaña nnyin; O Jehovah Abasi nnyin koro nnyin ibọbuọt idem nnyin ye afo, inyuñ ida enyiñ fo ika ndiñwana ye akwa otu emi.” Asa ama anam udim-ekọñ esie okpon onyuñ anam obio esie ọsọñ ke odudu. Okposukedi ekedide ntre, enye ọkọbuọt idem ke Abasi ikpọñ ndiñwam enye. Asa ikodorike enyin ke Abasi ikpọñ ndiñwana kpukpru ekọñ nnọ mmọ me ndibuọt idem ke mbio-obio ye ñkpọ-ekọñ mmọ.

Abasi ama ọbọrọ akam Asa. Abasi ama asuan mbon Ethiopia ke iso Asa. Ke ini mmọ ema ekefeñe, Asa ye mbio-obio ebine enyuñ ekan mmọ. Abasi ama ọnọ mbon Judah ukeme ndikan mme asua mmọ. Asa ye mbon-ekọñ esie ema esuan mme ikpọ obio eke ekande enye ekuk enyuñ etañ ediwak enañ, erọñ ye enañ-mbiomo (camel), ke ntre mmọ ema enyene ediwak inyene ekan nte ekedide mbemiso ekọñ ọtọñọ. Abasi ama ọnọ enye nduọk-odudu, uforo ye erikan, onyuñ ọbọrọ akam esie koro Asa akanamde se ifọnde. Nte afo emekere ete ke ama ọfọn ye Asa ndinam se ikenemde Abasi esit? Nte ọfọn ndikpono Abasi nnyuñ nnam se ifọnde mfin emi?

Ntọt

Azariah eyen Oded ama enyene etop ọnọ Asa ye mbio obio. Enye ọkọdọhọ ete “Jehovah ada ye mbufo ke ini mbufo edade ye enye; ndien edieke mbufo ediyomde enye, mbufo eyekut enye; edi edieke mbufo edikpọñde enye, enye eyekpọñ mbufo.” Mmọ ema edomo efiọk akpa ikpehe etop emi Azariah ọkọnọde mmọ. Nte Asa ikoyomke uñwam Abasi ndien mmọ enyene edikan ke ekọñ? Mmọ ikoyomke Abasi ọkpọñ mmọ, ke ntre mmọ ema ekpeme ntọt emi Prophet Abasi ọkọnọde. Enye ọkọdọhọ ete, “Mbufo ndien esọñ idem, ubọk okunyuñ emem mbufo: Koro se mbufo enamde edinyenede utip.”

Nnen-Nnen Edu-Ukpono

Asa ama ọtọñọ ntak ọbọp itie-uwa Jehovah onyuñ okot mbio-obio edi, mmọ enyuñ enyime ete mmimọ iyekpono Abasi “ke ofuri esit mmimọ, ye ke ofuri ukpọñ mmimọ.” Mmọ ema enam ediomi ye Jehovah enyuñ eda edifọp uwa esọk Enye. Mmọ enam akaña enọ Abasi ete owo ekededi eke midibọñke akam inyuñ iyom Abasi eyekpa. Ema esio eka Asa, edidem añwan emi akanamde ibọk ke edikoñ ebiet efep. Asa ama owuri ibọk esie, onyuñ ọfọp enye ke ebedeñ Kidron.

Mbio-obio ema ewa uwa enọ Jehovah nte emi nditọ Abasi enamde ediyak idem nnọ Abasi mfin emi. Ke ini mbio obio Judah ekeyomde Abasi ke ofuri esit mmọ “ye ofuri udọñ mmọ,” mmọ ema ekut Enye. Akwa idara ama odu ye mkpo, ukorowo ye obukpoñ. Abasi ama ọnọ mmọ emem ye nduọk-odudu, ekọñ inyuñ iduhe ke ediwak isua.

Mme owo mfin emi ekeme ndinyene emem nnọ ukpọñ mmọ ke ndiyom Abasi ke ofuri esit, ke ndinam akaña nnọ Abasi nnyuñ nnam ọyọhọ ediyak-idem nnọ Enye. Akpana nnyin iti mme ikọ Azariah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ. Jehovah eyedu ye nnyin ke ini idade ye Enye, edi Jehovah eyekpọñ nnyin edieke nnyin ikpọñde Enye.

Ekọñ Efen

Esit Asa ama enen ke ofuri mme usen emi enye akasañade ye Abasi. Ini ama edi emi ndutime ọkọtọñọde ntak abiat emem ke isọñ oro. Owo ekpekere ete ke akpana nte Asa ọbọñ akam oyom uñwam Abasi, onyuñ ọbuọt idem ye Abasi. Abasi ama anyaña Asa osio mbon Ethiopia ke ubọk. Azariah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama ọnọ mmọ item ete ke Abasi eyekpọñ mmọ edieke mmọ edikpọñde Enye. Mmọ ema enam ediomi ye Jehovah ndiyom Enye ke ofuri esit mmọ. Nso ke mmọ ekenam ke ini afanikọñ? Nte mmọ ema enim akaña ye ediyak-idem emi mmọ ekediomide ye Abasi?

Asa ama oyom uñwam oto Ben-hadad, Edidem Syria, emi akananam midighe ufan Nditọ Israel mikonyuñ inamke eti ñkpọ ndomo kiet inọ mmọ. Asa ama osioño mme ñkpọ-uto ke ufọk Jehovah efep. Ke mme isua emi ekebede enye ama ada gold ye silver ọsọk Jehovah edi idahaemi osioño mmọ ọnyọñ. Man enyene uñwam oto Ben-hadad, Asa ama osio mme enọ ke itie unim-ñkpọ Jehovah ọnọ enye, emi mikanaha nte Asa ada enye anam ñkpọ ke utọ usuñ ntre. Asa ama oduk ke ediomi ye Ben-hadad, ke edinam emi enye ama abiat ediomi esie ye Abasi. Asa ikenyeneke aba iberedem ke Abasi ndiñwana ekọñ nnọ enye. Idahaemi Asa ekenyene mbuọtidem ke owo.

Ediomi

Nte ekedi idiọk edinam Asa ndinam ediomi ye Ben-hadad? Ediomi emi okowut ete ke Asa ekebere edem ke Ben-hadad ikonyuñ ibereke ke Abasi ndiñwam Enye. Nnyin ikot ke Ñwed Abasi ite: “Idighe akwa odudu anyaña edidem; owo uko ibọhọke ke akwa nsọñidem” (Psalm 33:16). Ufen odu ọnọ mmọ eke ebuọtde idem ye owo ye ke ñkpọ-ekọñ ekan ndibere ke Abasi nnyuñ nyom iso Esie (Isaiah 31:1). Isuñi ana ọnọ owo eke ọbuọtde idem ke owo onyuñ ọwọñọrede ọkpọñ ndibuọt idem ye Jehovah (Jeremiah 17:5).

Ben-hadad ikamaha Abasi me nditọ Abasi. Toto ke eritọñọ enye ekedi asua nditọ Israel. Ikọt Ben-hadad ema enyene ntuaha ye nditọ Israel ema enyuñ eñwana ediwak ekọñ ye mmọ. Ke akpanikọ, Ben-hadad okoduk ediomi emi ye Asa man ọbọ enye silver ye gold. Enye ikekereke akpan-akpan ibaña ufọn Asa ye ikọt esie.

Ben-hadad ada ọnọ ererimbot emi midighe ufan ye nditọ Abasi. Mfin emi Abasi iyomke nnyin ibuana ñkpọ ye Satan (asua nnyin) me ye mme anditiene enye. Ben-hadad ama owut idem nte ñkpọ eke oyomde ndiñwam Asa edi enye ikekereke ibaña uforo Asa me enye ndinyene ebuana ye Abasi.

Nso ikedi utit ediomi emi ye Ben-hadad? Mbon Syria ema edọñ mbon-ekọñ mmọ ekebiọñọ mme asua Judah, enyuñ eda ediwak ikpọ obio enyene, edi Asa ikenyeneke emem. Ke mme isua emi ekebede, Asa ama ọdọhọ ete ke Jehovah ama ọnọ mmọ nduọk-odudu koro mmọ ekeyomde Abasi. Ke ini mmọ mikoyomke Abasi aba nduọk-odudu me emem ikoduhe.

Ndibuọtidem Ye Abasi

Yak nnyin ikpep ñkpọ ito se ikotibede inọ Asa. Yak nnyin iyom uñwam ito Jehovah ndien iyenyene emem ye nduọk-odudu. Yak nnyin ikuduk ediomi ye ererimbot ye mme owo, nte emi Asa okodukde ediomi ye mbon Syria emi ekedide asua mmọ toto ke eritọñọ edinyuñ edide ke ini iso ñko. Abasi emi okodude ye nnyin ke ini edem eyesuk odu ye nnyin ke ini iso edieke nnyin mikpọñke Enye.

Mme edidiọñ ye eñwọñọ edu enọ mmọ eke ekopde uyo Abasi (Deuteronomy 28:1-14). Etiñ enọ nnyin ndibuọt idem ye Abasi ke ediwak itie ke Ñwed Abasi. “Ọfọn ndibuọt Jehovah, ñkan ndibuọt owo” (Psalm 118:8). “Owo eke ọbuọtde idem esie ye Jehovah emenere enye enim ke enyọñ” (Mme Ñke 29:25).

Ima ikpep ñkpọ ibaña David emi ekedide edidem ọnọ Nditọ Israel. David ama ọbuọtidem ye Abasi enyuñ enyaña enye esio ke ubọk mme asua esie. Enye ama ọnọ Abasi ekọm ke uñwam Esie. (Se ke Ọyọhọ Ukpep-Ñkpọ 244). Kot ke Mme Psalm 18:31; 32:1, 2; 34:20; 37:3). Job ekedi owo efen emi ọkọbuọtde idemesie ye Abasi. Okposuk edi nte Job okokutde ukut oto mkpaña nditọ esie, ye mme ufene esie, ye kpukpru ñkpọ emi enye ekenyenede, enye okosuk enyene mbuọtidem ke Abasi. Satan, owo usua Job ye eke nnyin nde akada idiọk oyo ọtuhọre Job ọtọñọde ke ikpat-ukot esie, tutu osim ke etiñ-ibuot esie” (Job 2:7), edi Job osuk ọbuọt idem ye Abasi. Ke ini mme ufan esie ekedide ndidọñ enye esit, Job ama anam mmọ efiọk ete ke mbuọtidem esie edi ke Abasi. Job ọkọdọhọ ete, “Mme enye eyewot mi: nnyeneke idori-enyin” (Job 13:15). Ke ntak mbuọtidem Job, “Jehovah onyuñ ọtọñọ ntak ọnọ Job kpukpru se enye ekenyenede utim ikaba” “Ndien Jehovah ọdiọñ Job ke ukperedem akan eke mbemiso” (Job 42:10-12).

Emem Iduhe

Ama ọfọn ye Job ndibuọtidem ye Abasi. Nte Asa ama enyene udori ke ndibere ye Ben-hadad? Mme akpatre usen Asa ama ọkpuhọre ye uwem mmọ oro ebuọtde idem ye Abasi. “Afo eyekpeme enye ke emem emem: koro enye ọbuọtde idem esie ye afo” (Isaiah 26:3). Okposuk edi nte ekebinede mme asua, Asa efep ke ekpri ibio ini, enye onyuñ adade mme ñkpọ mbume ọbọp obio iba, Asa ama osio idemesie efep ke ukpeme ye ukama Abasi inyuñ inyeneke emem.

Hanani, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama enyene nneme ye Asa. Enye ama eti Asa ete ke Abasi amafak mbon-ekọñ esie osio ke ubọk akwa udim-ekọñ mme asua ke ini enye ọkọbuọtde idem ye Jehovah. Hanani ama ọdọhọ Asa ete ke enye ama anam ndisime, ndien ke enye idinyeneke emem ke mibọhọke ekọñ. Mme ikọ oro ema ewọrọ esu. Ekọñ ama odu ke ufọt Asa ye Basha, Edidem Israel, ke ofuri nsuhọ usen uwem mmọ. Ke oro ama ekebe, mbon Syria emi Asa okodukde ediomi ye mmọ ema ewọñọ eka ndiñwana ekọñ ye eyen Asa emi akakarade ke itie ubọñ ete esie.

Asa ikamaha ndikop mme ikọ Hanani, anditiñ ntiñ-nnim ikọ okposuk edi nte mme ikọ oro ekedide akpanikọ. Asa ikanamke ñkpọ nte owo emi amade Jehovah. Enye onyuñ esin anditiñ ntiñ-nnim ikọ oro ke ufọk-ñkpọkọbi, oto ke ntak mme ikọ esie “koro enye akpahade esit ye enye abaña ñkpọ emi.” Ikedighe Hanani ikpọñ ke Asa ọkọnọ ufen. Enye ama onyuñ ọtuhọre ndusuk mbio-obio ke ukem ini oro.

Unana Edinam Akpanikọ

Okpon mbọm didie ndikot mbaña Asa emi ọkọtọñọde ke usuñ eke eyede ndikpono nnyuñ nnam ñkpọ nnọ Jehovah! Jesus ọkọdọhọ ete, “Eyenyaña owo eke edimede ime tutu osim akpatre” (Matthew 10:22). Ñwed Abasi ekpep ete ke utip ana ọnọ mmọ oro enamde akpanikọ tutu osim utit uwem mmọ. Idighe nnyin nditọñọ nditiene Christ ikpọñ, edi inyene ndika iso mbuọtidem ye Jehovah tutu osim akpatre. Ke utit uwem Paul, enye ama ọdọhọ ete: “Mma ññwana eti eñwan, mma mfehe mbuba mi mma, mma nsọñọ mmum mbuọtidem ñkama. Ema enim anyanya eti ido ebeñe mi” (2 Timothy 4:7, 8).

Mfuhọ Ye Udọñọ

Mme akpatre isua uwem Asa ọkọyọhọ ye mfuhọ ye unana inemesit. Enye ikokopke inemesit ke ndisin Anditiñ ntiñ-nnim ikọ Jehovah ke ufọk-ñkpọkobi. Ekeme ndidi enye ama enyene ubiom-ikpe ke ntak emi okosuñide mbio-obio. Ntak iduhe owo ndinim ke akpanikọ nte ke enye ama atua mkpọfiọk onyuñ ebeñe Abasi ndifen nnọ enye. Ke utọ idaha oro, Asa ikenyeneke inemesit. Ke oro ebede, enye ama ọdọñọ. Enye ọkọdọñọ udọñọ ke ukot esie “tutu udọñọ esie ọsọñ eti.” Kpa ye oro Asa ikoyomke Abasi.

Ama odu mme owo ke Ñwed Abasi emi ekebuọtde idem ye Abasi ke ndikọk udọñọ mmọ. Nnyin imọfiọk ite Abasi ke ọkọkọk udọñọ mme owo mfin emi. Ñwed Abasi etiñ ọnọ nnyin se akpanade nte inam ke ini nnyin idọñọde: “Ñte owo okut okut ke otu mbufo? Yak enye ọbọñ akam... Nte owo ọdọñọ ke otu mbufo? Yak enye okot mbiowo Ufọk Abasi; mmọ enyuñ enuhọ efuk enye ebọñ akam, eda aran eyet enye ke enyiñ Ọbọñ: ndien akam mbuọtidem eyenyaña enye emi ọdọñọde, Ọbọñ eyenyuñ anam enye adaha ada (James 5:13-15).

Edi Asa ama ebine mbia ibọk, ndien enye akpa. Okposuk edi nte ekebukde okpo esie nte ọfọnde ye nti ndinem utebe aran eke edade efiọñọ enye, ye edifọp uwak incense eke enemde utebe, ọkpọfọn didie edieke ekpeketiñde ete ke enye ama ọbuọtidem ye Jehovah tutu osim akpatre ini uwem esie, ndien ñko ke enye ama ọbọ utip eke Abasi enyenede ọnọ mme anam-akpanikọ. “Ufọn fo okpon didie emi afo onimde ọnọ mmọ eke ebakde fi, onyuñ anamde ọnọ mmọ eke ebuọtde idem mmọ ye afo ke iso nditọ owo!” (Psalm 31:19).

Questions

MME MBUME

1. Didie ke Asa ọkọtọñọ ukara esie?
2. Ke nso utọ usuñ ke enye ọkọbuọt idem ye Jehovah?
3. Nso ke enye akanam nditọñọ eti usuñ ukpono Abasi?
4. Nso ñkpọ ikotibe ye ibọk eka esie?
5. Anie akañwam Asa ndiñwana ekọñ ye mbio Ethiopia?
6. Nso idi ntak emi Asa ekenyenede nduọk-odudu ke ekọñ?
7. Nso ñkpọ ikedi ndudue Asa?
8. Mme anie ekeka ndiñwana ekọñ ye eyen Asa?
9. Nso ukpep-ñkpọ ke ikeme ndikpep nto uwem Asa?
10. Nso idi ndusuk eñwọñọ eke enọde mmọ eke ebuọtde idem ye Abasi?