Lesson 298 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “JEHOVAH Abasi mi¸ mmọbuọt idem ye afo; nyaña mi sio kpukpru mme andikọbọ mi ke ubọk, nyuñ babare mi mbaba” (Psalm 7:1).Notes
Etop
Ahab ama etiñ ọnọ Jezebel se ikotibede ke Obot Carmel. Nnyin ikotke ite ke Ahab ama etiñ se Abasi akanamde edi eketiñ ọnọ enye se Elijah akanamde. Ahab ọkọnọ etop nte Elijah okonyuñ “owotde kpukpru mme prophet ñko ke ofut.” Ahab eketiñ abaña mmọ nte “kpukpru mme prophet” nte ñkpọ eke mmọ ekedide ñkukure anditiñ-ntiñ-nnim-ikọ ye nte ñkpọ eke mmọ ekedotde ndibọ ukpono oro anade ọnọ mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ akpanikọ. Mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Baal 450 oro ekedi eke nsu. Mmọ ema eda mme owo ewaha ekpọñ eti usuñ ukpono Abasi. Akana nte ewot mmọ nte Mbet eketemede: “Ndien prophet oro,... enyene ndikpa: koro enye ọdọhọde, ete mbufo ekabare ekpọñ Jehovah Abasi mbufo... ete inuk fi ifep ke usuñ emi Jehovah Abasi fo etemede fi ete asaña ke esit” (Deuteronomy 13:5).
Ahab ikanamke Elijah ñkpọ edi eketiñ ọnọ idiọk Jezebel emi enye ọkọfiọkde ete ke eyedomo ndinọ Elijah ufen. Nte idighe enye ekedi ntak emi iyaresit Jezebel ekedemerede ndikọbọ Elijah? Ndusuk nditọwọñ iyipke inọ edi mmọ eñwam mmọ efen ndinam ntre; ekeme ndidi ndusuk nditọwọñ isuhọ nsu edi mmọ etiñ enọ nditọ eken ete enam oro; ke ntre mmọ enyene nditiene mbuana ke ndudue oro. Etop eke Ahab ọkọnọde ama edemere usua ke esit idiọk añwan emi abaña Abasi ye anditiñ ntiñ-nnim ikọ Esie ukem nte ndusuk etop mfin emi ekemede ndinam mme owo eñwana ye Abasi enyuñ enam idiọk-ñkpọ. Yak nnyin ifiọk ite ke etop eke nnyin inọde mmọ efen ke abaña Abasi ekeme ndidemere mmọ ndiyom Abasi mme ndiyik Enye! David ọkọbọñ akam ete yak ikọ inua imọ enem Jehovah esit (Psalm 19:14).
Ikọ-Ndik
Jezebel ama okop mfina onyuñ ọñwọñọ ndisio usiene. Enye ama otim ọfiọk ete ke ema ekan Baal, abasi esie. Kpa ye oro enye inyimeke ite ke imọ imedue ke edu-ukpono Abasi inyuñ itreke ndikọbọ mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi. Jezebel ama ọdọñ isuñ utom ọnọ Elijah onyuñ ọñwọñọ ndiwot enye ke awa 24 nte enye Elijah okowotde mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ nsu esie. Ikọ-ndik emi Jezebel eketiñde ekedi idomo ọnọ Elijah. Enye ama enyene akwa erikan oto uñwam Abasi ke Obot Carmel. Ekese ini ke ema ekenyene oruk erikan oro, ikpọ idomo esiwak nditiene ke edem.
Owo ekeme ndikere ete ke Elijah akpakana enyene mbuọtidem koro Abasi ama ọbọrọ akam esie ke ndidọñ ikañ nnyuñ ntọñọ ntak nnọ edim. Owo ekeme ndikere ete ke akpakana Elijah eti ete ke Abasi ama esidu ye mbon efen ke ini ekeyomde uwem mmọ. Asua Moses ye Nditọ Israel ọkọdọhọ ete ke iyesobo mmọ (Exodus 15:9), edi Abasi ama aka akanyaña mmọ onyuñ asiak usuñ ubọhọ. Saul ama ofube ufup tutu enye odomo ndiwot David (1 Samuel 18:10, 11). Abasi ama añwam David ndifehe Saul, nnyuñ mbọhọ enye.
Akam
Ndusuk Elijah ama eti ete ke Abasi ama ọdọhọ imọ ifehe ke ini Ahab okoyomde enye (1 Ndidem 17:3). Ikọ-ndik idiọk Jezebel ama esin ndik ke esit Elijah ndien enye “efehe ke uwem esie.” Ke mmikam ibọñke akam, Elijah ama efehe ekedibe.
Akpakana Elijah ọbọñ akam onyuñ obup Abasi se akpanamde. Nte nnyin ikpepde ukpep-ñkpọ emi, nnyin iyekut ite ke ikedighe uduak Abasi Elijah ndifehe. Ọbọñ ama enyene utom ọnọ Elijah, ndien utom oro ikedighe ke aba-itiat ke enyọñ obot. Edieke Elijah ọkpọkọbọñde akam, Abasi okpokowut Elijah se akpanamde. Abasi ekeme ndimen unana-esit uko mfep edieke nnyin ibuọtde idem ye Enye. Yak nnyin ida ukpep-ñkpọ ke uwem Elijah, oro edi ndibọñ akam kpukpru ini. Ndusuk ini, Abasi oyom ikọt Esie etiñ ikọ. Ke mme ini efen Enye oyom mmọ edop uyo. Yak nnyin iti ndibọñ akam, man oto do ifiọk se idide uduak Abasi. Ke ini odude ke eyighe, bọñ akam nyuñ beñe Abasi ndida usuñ. Andiwet Psalm ọkọdọhọ ete, “Abasi emi edide Abasi nnyin ke nsinsi: enye eyeda nnyin usuñ tutu osim ke mkpa” (Psalm 48:14).
Ke Akai-Ikọt
Elijah ama aka anyan ọkpọñ Jezreel ebiet emi Jezebel okoduñde. Enye ekefehe aka Beer-sheba, emi oyomde usuñ ediwak itiat ke ñkañ usuk-usuk isọñ Judah. Enye okoto do anam isañ usen kiet oduk ke akai-ikọt. Nte Elijah eketiede ke idak eto juniper, esit esie ikotimke inem, koro enye mikoduhe ke ebiet emi Abasi okoyomde enye odu. Enye ama ebiere ke esit esie ete ke ọkpọfọn imọ ndikpa. Enye ekefehe man Jezebel okuwot enye, ndien idahaemi enye okoyom ndikpa.
Mme Angel Emi Esañade Utom
Ọbọñ ama ọfiọk ebiet emi Elijah okodude, ñko ke enye ama oyom uñwam. Abasi ama ọdọñ angel ada udia ọsọk Elijah. Enye ama ata obukpa uyo emi ekesañde ke ebok-ikañ. Enye ama ọñwọñ mmọñ emi ọkọdọñọde ke ekpeme. Elijah ama ada odudu emi okotode udia emi asaña ke akai-ikọt oro usen aba. Nte afo emekeme ndisiak usuñ iba efen emi Abasi ọkọnọde udia esọk Elijah? (Se 1 Ndidem 17:6, 13-16).
Abasi esiwak ndidọñ mme angel Esie ndiñwam ikọt Esie. Abasi ama ọdọñ angel ndiñwam Moses ye Nditọ Israel ke ini mmọ ekefeñede ke isọñ Egypt (Exodus 14:19; 23:20). Abasi ama ọdọñ angel okokubi mme ekpe inua ke ini ekesinde Daniel ke obube mme ekpe (Daniel 6:22). Angel ama osio Peter ye mme mbet eken ke ufọk-ñkpọkọbi (Utom Mme Apostle 12:7; 5:19). Mme angel ema enam ñkpọ enọ Jesus ke ini enye okodude ke akai-ikọt (Mark 1:13). Ke ini Lazarus, ebeñe-ebeñe oro akakpade, mme angel ekemen enye ekenim ke ikpanesit Abraham (Luke 16:22). Ekeme ndidi ke nnyin idikwe mme angel, edi Abasi ọnọ mmọ ndiñwam ikọt Esie (Mme Hebrew 1:14). Ke mme Psalm nnyin ikot ite “Enye eyewuk mme angel esie abaña fi, ete ekpeme fi ke kpukpru usuñ fo. Mmọ eyekama fi ke ubọk mmọ, mbak afo udutuak ukot fo ke itiat” (Psalm 91:11, 12).
Ke Aba-Itiat
Elijah ama efehe aka ke Horeb, me Obot Sinai, “Obot Abasi.” Do enye ama ọbọ nduọk-odudu ke aba-itiat. Elijah okodu do ikpọñ; enye ikenyeneke se anamde, ndien enye ikpekemeke nditim ñkop inemesit. Jezebel ama anam idem emem enye. Etop esie ama anam enye ndik, ndien enye efehe. Ema ebiọñọ enye ndinam utom nnọ Abasi, enye onyuñ okop mbọm abaña idemesie. Nte Elijah okodibede ke aba-itiat oro, oyobio ama edi. Akwa ofum ama ọsọñ eti-eti nte okpobomde itiat mbai-mbai. Ndien unyek-isọñ ama ada itie ke ebiet emi Elijah okodibede. Ñkpọ efen ekedi ikañ ndibubede nsak. Ndien suñ-suñ ekpri Uyo ama edi, ndien Elijah ọfiọk ete ke Abasi eketiñ ikọ.
Moses
Nditọ Israel ye Moses ema enyene ukem ifiọk emi ke ini Abasi ọkọnọde mmọ Mbet Duop. Mme owo ema ewọñọ ke nna mmọ eka ndisobo ye Abasi. Nsuñ-ikañ ama ofuk ofuri obot oro “koro Jehovah etiede ke ikañ ọsuhọre ke esit” (Exodus 19:18). Unyek-isọñ ama odu emi ọkọsọñde tutu ofuri obot oro enyek. Ndien ukorowo ama osioro ọkpọsọñ uyo onyuñ ebighi. Moses ama etiñ ikọ ọnọ Abasi, ndien Uyo Abasi okot Moses ete ọdọk edi ke obot man edisobo ye Enye. Ke ini Nditọ Israel ekekutde emireñ-mireñ ye nsuñ-ikañ nte ofukde obot oro, ke ini mmọ ekekopde obuma ye ukorowo, mmọ ema ekop ndik enyuñ esik efiak edem. Edi “Moses asaña ekpere ñkim-ñkim ebiet oro Abasi odude do” (Exodus 20:21). Ke adañaemi Abasi eketiñde ikọ ọnọ Moses onyuñ ọnọde enye Mbet Duop oro, “ubọñ Jehovah oduñ ke Obot Sinai” (Exodus 24:16). Nditọ Israel eda nsan-nsan ese, edi Moses okodu do ye Abasi.
Suñ-Suñ Ekpri Uyo
Okposuk edi Elijah okodibede Jezebel ke enyin, enye ikodibeke ke enyin Abasi. Abasi ama ọfiọk ebiet emi Elijah okodude ukem nte Enye ọfiọkde ebiet emi nditọ Esie kiet-kiet edude. Odu ini kiet efen emi Abasi ọkọdọhọde ete “Nte owo ekeme ndidibe ke ndibe ebiet eke ami mmendikwe enye?... Nte ami nyọhọke ke ofuri enyọñ ye isọñ?” (Jeremiah 23:24). David ọkọdọhọ ete ke ebiet ekededi eke imọ ikade ke Abasi odu do: “Nyemen mba usiere, nyeduñ ke ufọt mmọñ mbiba. Do ñko ke ubọk fo ada mi usuñ, nnasia fo omum mi akama” (Psalm 139:9, 10). Ebiet ekededi eke nnyin ikade, Abasi odu do nditiñ ikọ nnọ nnyin, man añwam onyuñ ọsọñọ nnyin idem.
Ke uyom oyobio, ye unyek-isọñ ye ñkprak ikañ ema ekebe, Elijah ama okop suñ-suñ ekpri Uyo Abasi. Elijah ama ọfiọk ete ke Uyo oro ekedi eke Abasi. Enye ama ada ke ido ukpono ke iso Abasi ndikpañ utọñ.
Mbon efen ema ekop suñ-suñ ekpri Uyo Abasi ñko, edi ndusuk mmọ ikọfiọkke ite ke Abasi eketiñ ikọ. Ke ini Abasi okokotde Samuel ke enyiñ, enye ikọfiọkke ite ke Abasi okokot imọ tutu Eli etiñ ọnọ enye ete ke Abasi okokot enyiñ esie. (Se Ọyọhọ Ukpep-ñkpọ 200). Abasi ama etiñ ikọ ọnọ Saul nte enye akanamde isañ aka Damascus. Saul ama okop nte Ọbọñ ọdọhọde ete, “Saul, Saul, nsinam afo ọkọbọde Mi?” (Utom Mme Apostle 9:4). Mme owo emi ekesañade ye Saul ekedu ke mkpaidem ke ini mmọ ekekopde Uyo, edi ikwe owo, edi Saul ama ọfiọk ete ke Abasi eketiñ ikọ ọnọ imọ. Florence L. Crawford, anditọñọ utom Apostolic Faith ama okop suñ-suñ ekpri Uyo Abasi nte ọdọhọde ete, “Eyen añwan, nọ Mi esit fo” nte enye okosuk enekde unek ke ufọk-unek. Abasi esitiñ ikọ ọnọ mbon efen ke ndisiak mme itie ke Ñwed Abasi nnọ mmọ. Uyo Abasi ama oduri mbon efen utọñ ebe ke isọñ esit mmọ. Ndusuk Abasi ama etiñ ikọ ọnọ fi ke suñ-suñ ekpri Uyo. Ekeme ndidi mbubehe fo ama efik fi tutu afo ukukpañke utọñ me ukunyuñ ufiọkke nte ke Abasi etiñ ikọ ọnọ fi.
Enọ Utom Ndinam
Elijah ama ọfiọk ete ke Abasi eketiñ ikọ. Enye ama ada ke iso Abasi ndikop etop Esie kpa nte Moses akadade ke iso Abasi ke ini emi ekekotde enye ndikosioño Nditọ Israel ke ufọk ufin ke isọñ Egypt mfep. Moses ama ededi ke ukem ebiet emi, “osim ke Horeb obot Abasi,” ke ini enye ọkọwọñọrede aka ndise ikañ emi akasakde ke ikọt ndien okokop Uyo Abasi (Exodus 3:1-4).
Elijah ama okop nte Abasi ọdọhọde ete, “Afo anam nso mi, Elijah?” Ke ibọrọ Elijah ama ọtọñọ mfaña onyuñ odomo ndinọ ntak emi enye okodibede ke aba-itiat. Enye ama ọdọhọ ete ke Nditọ Israel ema eyak ewot mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ akpanikọ Jehovah eken ndien ke Jezebel ke oyom ndiwot imọ, oro akanam imọ ifehe. Jehovah ama ọdọhọ Elijah ete ke owo 7,000 ekesuk ededu ke Israel emi ekenamde akpanikọ enọ Abasi, ikonyuñ ituakke ibuot inọ Baal.
Jehovah ama enyene utom ọnọ Elijah ndinam. Ema enọ Elijah item ndikanam utom utu ke ndidedibe. Ñkpọ ita ke Abasi ọkọdọhọ Elijah ete anam: ndiyet Hazael aran nnim ke edidem Syria, ndiyet Jehu aran nnim ke edidem Israel, ndinyuñ nyet Elisha aran ndidi Anditiñ ntiñ-nnim ikọ ndida itie Elijah. Elijah ikpekemeke ndinam emi ke ini emi enye okodude ke aba-itiat. Ke ini Elijah ama ekeneme nneme ye Abasi okure, enye ikokopke mmem-idem aba. Ke ini Elijah akanamde utom kpa ke itie emi enye akpanamde utom ọnọ Abasi, mmem-idem ikoduhe aba.
Abasi emenyene utom ọnọ ikọt Esie mfin emi. Enye ikopke inemesit ndikut nte mmọ edibede mme esuhọrede etie inyeneke se enamde. Enye ikopke inemesit ndikut nte mmọ edude ke mmem-idem. Ti ete ke ini usuñ okodorode Nditọ Israel ifem ke mmọ ema esuk uyo enyuñ enam idiọk-ñkpọ ke nditiñ ikọ ndian Abasi ye Moses (Numbers 21:4-7). Ema edọñ idiọk urukikọt enọ mmọ nte ufen ndien ediwak Nditọ Israel ema ekpaña. (Kot ukpep-ñkpọ 108).
Abasi esikop inemesit ke ini ikọt Esie enamde utom enọ Enye. Enye enem esit ndikut nte ikọt Esie ebọñde akam eyom nda-usuñ ke kpukpru ñkpọ ye ke kpukpru ini. Jesus edi uwut-ñkpọ nnyin. Ke ini Jesus ekedide eyenọwọñ, Enye ama ọdọhọ ete, “Nnyene ndidu ke ufọk Ete Mi” (Luke 2:49). Ke ini emi Jesus ekedide akparawa, Enye ama ọdọhọ ete, “Nnyin inyene ndinam utom Andidọñ Mi ke ini edide uwemeyo: ñkut-eyo ke edi, eke baba owo kiet mikemeke ndinam utom ke esit” (John 9:4). Ikọt Abasi enyene ifet idahaemi ndinam utom nnọ Enye, ndinyuñ ndi ata mme anditiene Ọbọñ. Enye ama ọdọhọ ete, “Da odudu fo nam kpukpru se ubọk fo okutde ndinam” (Ecclesiastes 9:10).
Questions
MME MBUME- Nso mbuk ke Ahab okobuk ọnọ Jezebel?
- Nso ñkpọ-ndik ke Jezebel okoyom ndinam Elijah?
- Nso ikanam Elijah efehe aka ke akai-ikọt?
- Didie ke angel Abasi akañwam Elijah?
- Ke mmọñ ke Elijah okokut ebiet-udibe?
- Didie ke Abasi eketiñ ikọ ọnọ Elijah?
- Anie owo efen okokop Uyo Abasi ke utọ usuñ oro?
- Abasi eketiñ nso ọnọ Elijah?
- Nso idi ntak emi Elijah okokopde mmem-idem?
- Nso utom ke Abasi ekenyene ọnọ Elijah ndinam?