Lesson 321 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Koro edieke owo abatde idem ke ñkpọ ke ini enye midige ñkpọ, enye ababiaña idem” (Ñwed Mbon Galatia 6:3).

Cross References

I Uteñe Abasi Uzziah ye Uforo Esie

1 Emenerede enim ke ebekpo ke ini akparawa, Uzziah emi enyiñ esie efen edide Azariah asaña ke nda-usuñ owo Abasi, 2 Chronicles 26:1-5; 2 Ndidem 15:1-4; I Ndidem 2:4

2 Abasi ofori Uzziah ye Judah adaña ini nte Uzziah eketienede Abasi okonyuñ onimde mbet Esie, 2 Chronicles 26:5-15; 31:21; I Samuel 12:13-15; Deuteronomy 29:9; I Chronicles 22:11-13; Psalm 1:3

II Mmenere-idem Uzziah ye Ufen

1 Ke ini Uzziah ama akakabarede ọsọñ ke odudu, enye efre mme mbet Abasi, 2 Chronicles 26:15, 16; Deuteronomy 6:10-12; 8:10-20; Psalm 62:10; Mme Ñke 1:32; 30:7-9

2 Nkohore-idem ye edibere ke ifiọk idem nnyin edi se idiọkde eti-eti, 2 Chronicles 26:16; Daniel 4:30-32; 5:17-24; Hosea 13:1-8; Luke 12:16-21; Mme Ñke 16:18; I John 2:16

3 `Ke ndikere nte ke imenyene odudu ye ukeme ndinam kpukpru ñkpọ. Uzziah ada utom mme oku anam, 2 Chronicles 26:16-18; Mme Ñke 25:14; Numbers 16:1-35; Leviticus 10:1-11; Numbers 3:5-10; 18:1-7

4 Uzziah ayat esit ke Ini owo Abasi asuade ọnọ enye emi ayararede owut ñkohore-idem esie, ndien, Abasi onyuñ ọnọ enye ufen, 2 Chronicles 26:19; 2 Ndidem 15:5; Psalm 141:5; Mme Hebrew 12:5; I Ñwed Peter 2:20; Ñwed Mbon Ephesus 5:21; I Ñwed Peter 5:5, 6

5 Ema enuk Uzziah esio ke temple, 2 Chronicles 26:20

6 Uzziah obiom idiọñọ unana inemesit Abasi ye ubierikpe ke idem esie tutu ọsuñọ ke udi; owo itiñke ibaña edikabare esit esie, 2 Chronicles 26:21-13; 2 Ndidem 15:5-7.

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Uzziah, edidem Judah, ama enyene eti editọñọ; ndien enye ekpekenyene eti utit edieke enye okpokosuk akade iso ndisaña ke eti usuñ emi enye akasañade ke editọñọ ukara esie emi akadade edidiọñ Abasi ọsọk enye. Edi Uzziah ama ọduọ ọkpọñ mfọn Abasi onyuñ akabare ọkpọñ edinen ido ye edisana uwem, ebine ntañ-idem ye edibere ke ifiọk idem esie. Enye ama ọbọ enyene ndik ufen onyuñ akpa ke idak ubierikpe Abasi ke ntak idiọk-ñkpọ esie. Owo itiñke inọ nnyin ibaña udomo edikabare esit esie, mme nte ema ekut edikabare esit baba kiet ke esit esie, edi, edi ke ntak udọñọ akpa-mfia esie, enye ikekemeke nditọñọ ntak aba nduk ke ufọk Abasi, ndien enye akpa inyeneke ndọñesit me uñwam.

Enyene mbọm adaña didie ye owo emi ama ekenyene mfọn ke ñkpọ spirit, ndien enye akabare ọkpọñ eti usuñ emi onyuñ emek usuñ idiọk! “Eti ido eti owo idinyañake enye ke usen eke enye eduede:... ndien eti owo idikemeke ndidu uwem ke eti ido esie ke usen eke enye eduede” (Ezekiel 33:12). Esọhi mme idiọk-ñkpọ anam-idiọk efep ke ini efende enọ enye oto ke mfọn Abasi ntre ñko, mme nti edinam eti owo ikemeke ndinyaña enye ke ini enye ọkpọñde usuñ edinen ido oduk ke usuñ idiọk. Edieke edinen owo “ọbuọtde idem ke edinen ido esie, onyuñ anam se ikwañade, iditihi edinen ido esie baba; enye eyekpa ke ukwañ-ñkpọ esie eke enye akanamde” (Ezekiel 33:13). Emi edi se ekpetimde ekere. Emi otim owut ata akpan ñkpọ emi eyomde enam man inyene eti editọñọ ye eti utit.

Uzziah, Edidem Judah Emi Ekenyenede Mfọn-iso

Uzziah ama enyene ata eti ifet emi ediwak owo minyeneke. Enye ekedi edidem onyuñ enyene ifet ndinam mme nsio-nsio ñkpọ edide eti mme edide idiọk; ndien ke akpa ntọñọ uwem esie, enye ama asaña nte ọkọfọnde onyuñ etiene item ye nda-usuñ owo Abasi. “Ndien enye anam se inende ke iso Jehovah.... Ndien enye oyom Abasi ke eyo Zechariah, emi ekenyenede ifiọk nkukut Abasi: ndien adaña ini nte enye okoyomde Jehovah Abasi ofori enye.” Se etiñde ebaña mme utom esie ọniọñ. Abasi ama ọdiọñ Judah ke akpa ntọñọ ukara Uzziah. Edọhọ ete ke Uzziah ekedi akpa owo emi okodomde mme ñkpọ ekọñ emi ekemede ndida mbin mme asua mfep ke adaña emi mmọ edide ndiñwana ye mme obio ibibene. Nte owo emi akamade utom iñwañ, idut esie ema eforo eto ke nda-usuñ esie.

Uzziah ama enyene ifet ndidiọñọ mme ikpọ ọwọriso nditọ Abasi eken, ke esiode Zachariah efep, emi nnyin ifiọkde ibaña enye esisit. Isaiah ekedi asiak anditiñ ntiñ-nnim ol, ke ini ukara Uzziah, ndien ekedi ke isua oro Uzziah akpade ke Isaiah okokut ñkukut mbuot Abasi Ita ke kiet emi okonukde enye ndiyom enọ Edinam Asana nnọ ukpọñ esie. Amos ye Hosea ekedi mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi ke eyo ukara Uzziah. Eyighe iduhe nte ke mme owo ema edu emi ekemade enyuñ ebakde Abasi ke Judah oto ke nda-usuñ mme anam utom edinem ido ita emi, ke mmọ ndidiana kiet ke mbuọtidem ye mfọn spirit ema eda akamba edidiọñ enọ obio ukara edidem ye edidem ke idem esie.

Edi idut emi Uzziah akakarade ikotimke itiene uwut-ñkpọ edidem mmọ mme ikọ oro mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi eketiñde, ndien mmọ esuk eka iso efọp incense enyuñ ewa uwa ke mme edikoñ ebiet emi Uzziah mikabiatke ifep. Obio ama abahare ke abaña ido edikpono Abasi mmọ, ekabade ekpọñ mme mbet ye item Abasi emi okoyomde mmọ eda ekara idem mmọ ebine ikpikpu ye ukpọk ñkpọ. Ndusuk mmọ ema esika ufọk Abasi, ke ini mbio eken ekabarede ebine mmemem usuñ mme itie ukpono Abasi oro ekedude ekpere mmọ, emi mikoyomke mmọ ewa idem esaña anyan isañ eka ke Jerusalem ikata ke isua nte Abasi okoyomde. Ndusuk mmọ ekesika Ufọk Abasi ye mme edikoñ ebiet emi ñko, ekere ete edieke kiet ke otu oro ọfọnde, ke mbiba eyefọn. Ndusuk ekenyuñ eka ufọk Abasi sia mmọ ekefiọkde ete ọfọn ndinam ntre, idighe koro mmọ ekenyenede eti spirit edituak ibuot nnọ Abasi ke esit mmọ. Edi kpukpru ini nsuhọ mme anam akpanikọ ema edu emi ekekponode ata Abasi, enyuñ ekpono Enye ikpọñ-ikpọñ, koro mmọ ekemade Enye, ñko koro mmọ ekeyomde usuñ Esie ekan ñkpọ efen.

Mme oruk owo eke etiede ntem ekeme ndikut mmọ ke otu ikọt Christ mfin, mme ke ini kiet ekededi ke mbuk ufọk Abasi. Edi usuñ kiet kpọt odu. Abasi kiet kpọt onyuñ odu. Erinyaña kiet kpọt odu. Usuñ edikpono Abasi kiet kpọt odu, ndien oro edi edikpono Abasi akpanikọ emi edide ke spirit ye ke akpanikọ. Otu kiet kpọt onyuñ odu emi Ọbọñ editañde ke ini Enye edidide, ndien otu oro edi mmọ emi ema ekenam ediomi ye Enye oto ke uwa.

Ema eñwam Uzziah “Ndyọ-ndyọ, tutu enye ọsọñọ” Mbet ama ewet ete: “Ntre ke adat mi esit eti-eti ndinam mbure ke mmem-idem mi, man odudu Christ odoro ofuk mi. Mmọdo mmadara ke mmem-idem, ye esuene, ye afanikọñ, ye isin-enyin, ye mbaba, kabaña Christ; koro ke adaña emi idem ememde mi, adaña oro ke ntim nyene nsọñ-idem” (2 Ñwed Corinth 12:9, 10). Adaña ini nte Uzziah ekeberede ke Abasi, Abasi ama añwam enye. Ndien adaña ini nte Abasi akañwamde enye, Uzziah ama ọsọñ ke odudu.

Edi ke ediwak idaha mme owo esinam nte Uzziah akanamde. Edi mmem-mmem ñkpọ ke Abasi ama akañwam nnyin onyuñ ọnọ nnyin ukeme ye odudu ke usuñ kiet mme eken ndiwọñọre enyin nnyin mfep ntre ndise Andinọ, ikabade ise ukeme nnyin mme se inamde ye mme edidiọñ eke ibọde. Nnyin inyeneke ndinam oruk ñkpọ emi edieke nnyin iyomde mfọn ye edidiọñ Abasi esuk edu ke uwem nnyin. Kpukpru ini nnyin inyene ndisuk nse Andinọ. Nnyin inyeneke ndiwọñọre enyin nse mbufiọk nnyin, se ikemede ndinam, mme ukeme nnyin, mme enọ nnyin. Ndusuk owo, ikureke ke ndise mme ñkpọ emi ikpọñ-ikpọñ, edi enam inua ñko, emi otimde ọdiọk akan edisese mmọ. Ata owo Abasi idiyakke enyin esie ese mme ñkpọ emi ibọhọke enye ọwọñọre enyin esie ese mmọ ye akpan ntak emi edide ndiyak Abasi enyene ubọñ oto ke mmọ.

Jesus ọkọdọhọ ete: “Ke adañemi mbufo enamde kpukpru se ekedọhọde mbufo, edọhọ ete, nnyin idi ifin eke minamke utom ibe adaña; inam kpa se nnyin ikpanamde” (Luke 17:10). Paul Apostle ekewet ete, “Ukeme nnyin oto Abasi” (2 Ñwed Corinth 3:5). Etọñọ ntak ewet ete: “Edi owo ekededi eke edimenerede idem, eyesuhọre enye enim; edi owo ekededi eke edisuhọrede idem, eyemenere enye” (Matthew 23:12), imekeme ndinyuñ nda mbume nto Ikọ Abasi ndian ite: “Koro anie anam fi ọkpuhọre ye owo eñwen? Nso ñkpọ ke onyuñ enyene eke mukọbọhọ-bọ? Ndien edieke ọkọbọde-bọ, nsinam oburede mbure nte ñkpọ eke mukọbọhọ?” (I Ñwed Corinth 4:7).

Mme Utip Idiọk-ñkpọ

Ñwed efen emi Uzziah akanamde ikedighe se enye akpakanamde ke akpa ini oro enye ọkọsuhọrede idem esie ọnọ Abasi. Owo isidukke ntọtuñọ-ntọtuñọ ke edinam idiọk-ñkpọ ke akpa ifet emi enye ọtọñọde ndinam idiọk. Ntọñọ esidu, ndien editọñọ oro ekeme nditie nte ñkpọ eke ndudue miduhe. Ke ñkañ Uzziah, ekeme ndidi owo ikọfiọkke ibaña. Ñwed Abasi ọdọhọ ete: “Esit esie akabare okpon.” Ekeme ndidi enye okosuk aka iso ke usuñ esie, ye mme ido edu uwem esie, ke ukem edu ukpono Abasi ye mme ufan ye nsaña esie nte ekedide ke eritọñọ. Edi ukpuhore ama odu: “Esit esie akabare okpon.”

Mme edinam Satan esọñ adaña didie emi enye akamade ndibiat nditọ Abasi. Nte emi idiọk urukikọt odomde owo, ekeme ndisọñ owo idem ndikut mme ifọt esie ke enyọñ-idem, edi enye amayak ifọt oro esin ke idem owo, ndien ubiak mkpa onyuñ ada itie ke esit-esit idem. Esisit nnam inua, ekpri editoro idem emi eyakde ọnyọni suñ-suñ oduk esit owo, ndikere nte ke imọ imenyene ukeme ikan ndinam ñkpọ ekededi, unana ndikere mbaña ukeme mme se mmọ efen ekemede ndinam, kiet ke otu mme ñkpọ emi ekeme nditie nte akamba itiat, emi edieke etopde ekeme ndida mbiara ọsọk spirit owo emi ini kiet ekenyenede emem ye ñkọri ke Abasi. Ọkpọfọn owo Abasi ndiduñọre esit esie kpukpru ini mbak mme idiọñọ udọñ ñkpọ emi kiet edidu ke esit esie. Akakan edi, inaha esit owo Abasi akabare okpon. Enye eyene ndinyene nsuhọre-idem ke kpukpru usuñ; akpan-akpan enye enyene ndinyene nsuhọridem ke esit. Nsuhọridem ke enyọñ idem inyeneke ufọn edieke esit owo akabare okpon. Edu uwem owo enyene ndifọn edieke enye enyenede ata ñsuhọre-idem ke esit esie.

Nkoi-nam Idiọk-ñkpọ oto Ntañdem

Uzziah ama oduk ke ufọk Abasi, onuk mme item Abasi onim ñkañ-ñkañ ye mmọ emi Abasi ekeyetde aran onim, man efọp incense ke itie ufọp uwa Abasi. Emi ekedi enyene ndik idiọk-ñkpọ. Mbet Moses ama onyime ewot owo eke anamde oruk ñkpọ emi, edi sia Uzziah ekedide ata akamba ada ibuot ukara ke Judah, ikeduhe owo eke ekpebierede ikpe mkpa ọnọ enye.

Edi nte ededi oku Abasi ama asua ọnọ enye onyuñ owut ọyọhọ unen esie ke iso Abasi; ndien ke ini ubiere-ikpe Abasi ekedide emi okotimde owut nte Abasi akadade ye owo esie, kpukpru mme oku eken edian ubọk enuk Uzziah esio ke edisana itie mme oku. Ke akpanikọ, ke Uzziah okutde akpa-mfia emi Abasi ọtọde enye, ke ndo-ndo oro enye onyime ndiwọrọ ñkpọñ ufọk Abasi. Akpa-mfia oro ọkọtọde enye ikedighe nditọtọñọ ñwut idem nte idiọñọ akpa-mfia, edi ekedi ini kiet ke ọyọhọ idaha nte akpa-mfia. Uzziah ama ọfiọk ete ke baba ọdọñọ akpa-mfia kiet inyeneke unen ndiduk ke Itie-ukpno. Enye ñko ama ọdiọnọ ete ke owo eke Abasi mimekke inyeneke unen do, akpan-akpan ke edifọp incense. Enye ama abiat item ye mbet Abasi, onyuñ okut nte ufen Abasi osimde enye. Enye ikoyomke Abasi ọtọñọ ntak ọnọ enye ufen ke nditọnọ ntak nsin mbet Abasi efen ke ndek.

Ke mme ini efen edieke owo akabiatde mbet Abasi ke usuñ emi, usọp-usọp ubiere-ikpe ama oto Abasi osim enye. Ikanaha nte owo emenede ubọk esie akpan Abasi ñkpọ emi. Owo ekenyene ndikwọrọ mbet ye uduak Abasi. Korah, Dathan ye Abiram, isọñ ama emen mmọ ndisi ke ntak emi mmọ ekedomode ndikpọnọde mbet ye isuñ utom Abasi nnim ñkañ-ñkañ. Nditọ Aaron, owo iba emi ema ekeda itie oku, Abasi ama owot mmọ oto ke mmọ ndisin item Abasi ke ndek (Leviticus 10:1).

Nnyin imekeme ndikut nto ke mme ñkpọ-ntibe emi, ñkpọ ndik emi odude ke unana owo ndisaña ke kpukpru ewuhọ Abasi ye ndisime emi odude ke owo ndidomo ndisio uduak Abasi mfep ñkabare ntiene usuñ nnyin emi etiede nte ọfọn ye esit mmenede idem nnyin. Ubuat-ubuat ubiere-ikpe ekeme ndito Abasi osim owo kiet ekededi emi abiatde mbet Esie. Imonyuñ ikut mi ñko akwa utip emi etienede mme ñkpri-ñkpri idiọk-ñkpọ ye edinam emi ekemede ndida itie ke esit owo, emi, edieke eyakde osuk aka iso, eyeda owo osim mme ikpọ idiọk-ñkpọ ndien ke akpatre anam owo ọsọñ ibuot ofuri-ofuri ye Abasi.

Questions

MME MBUME

1. 1 Siak mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi ita, emi ekewetde mme itie ke Ñwed Abasi, emi ekenyuñ edude ke ini ukara Uzziah.

2. 2 Nso akpan ñkpọ okotibe ke isua oro Uzziah akakpade nte ewetde ke Ñwed Isaiah?

3. 3 Ukpep-ñkpọ nnyin etiñ ete ke Uzziah okodu ke idak nda-usuñ anie ke ntọñọ ukara esie?

4. 4 Nte Uzziah akanam eti mme idiọk ke eritọñọ ini uwem esie?

5. 5 Nso ikanam Uzziah ọkpuhọre onyuñ anam se mifọnke ke akpatre eyo uwem esie?

6. 6 Uzziah akabare owo akpa-mfia. Nso idiọk-ñkpọ ke enye akanam emi akadade udọñọ emi ọsọk enye?

7. 7 Nso ufen ye ubiere-ikpe efen ke Uzziah ọkọbọ ke esiode udọñọ akpa-mfia efep?

8. 8 Ntak emi iseri edide idiọk-ñkpọ?

9. 9 Nda-ke-idem ọwọrọ didie? Nso inam enye ọdiọkde eti eti?

10. 10 Udọñ eyo mfin edi ndinuk mme owo edianare ekpọñ Abasi eda ke idem. Siak mme ñkpọ emi enamde mme owo enam ntre, nyuñ wut nte mfaña eke mmọ enọde mikemke ye Ikọ Abasi.