Lesson 316 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Ñkedi eyenọwọñ, ndien ndi ebiowo ñko; Akanam ñkwe nte ekpọñde eti owo, nte ubon esie enyuñ esañade inọk” (Psalm 37:25).Notes
Samaria
Jehoram, edidem Israel okoduñ ke obio Samaria. Enye ekedi edidem ke ñkañ edere-edere, obio ukara emi ekedide esien Israel duop. Ekebọp Samaria, akwa itie ukara, ke enyọñ obot (I Ñdidem 16:23, 24). Utọ itie oro ama ọfọn koro ama anam edi mmem-mmem mme ekpeme obio ndisọp ñkut mme asua mmọ ke anyan usuñ.
Ke eyo ukara Ahab, Ben-hadad edidem Syria ama otim mbon-ekọñ esie man añwana ekọñ ye Samaria (I Ndidem 20:1). Ndidem 32 ekenyene ndiñwam Ben-hadad. Edi Abasi akañwam nditọ Israel ke ini mmọ ekekade ekọñ ye mme asua. Ema ewot ediwak mbon Syria, edi edidem Ben-hadad ama efehe ọbọhọ.
Ahab ama enyene ifet ndikpowot Ben-hadad emi ekedide usua ye Abasi ye nditọ Esie nde. Utu ke oro, Ahab ama anam ediomi ye Ben-hadad onyuñ ayak enye ọnyọñ ufọk esie. Abasi ikenemke esit nte Ahab akayakde owo usua oro ọbọhọ. Ema etiñ enọ Ahab ete ke enye ye ofuri ufọk esie eyebọ ufen koro enye eketrede ndinam se ekedọhọde enye anam (Se ke Ọyọhọ Ukpep-Ñkpọ 299).
Akañ
Edidem Syria ama afiak edi ekọñ ye nditọ Israel. Ke ukpep-ñkpọ edem, ima ikpep ibaña nte Abasi ekekpemede onyuñ afakde anditiñ ntiñ-nnim ikọ Esie ke ini udim ekọñ mbon Syria ekekande obio emi enye okodude ekuk. Mmọ ikekemeke ndimum Elisha koro Abasi okodude ye enye.
Ben-hadad edidem Syria ama ebiere ndibọ obio Samaria nnyene. Ekikere esie ekedi ndikanare obot ñkuk nnyuñ mbiọñọ edida udia nduk obio, man akañ odu ke obio. Ke ini oro, mme owo ekeduñ ke esit Obio, enyuñ eda udia eto iñwañ mmọ eduk edi. Ke ini owo baba kiet mikekemeke ndiwọrọ me ndibe nduk Obio ke ntak mme usua, udia ama ọtọñọ ndisuhọre ke akpatre akañ ama odu ke Samaria. Eti udia ikeduhe, ndien se ikenyuñ idude, urua mmọ ama ọsọñ akan se ediwak owo ekemede ndidep. Nditọ Israel ekeyom se ediade, ndien eketie nte mmọ eyekpaña oto unana udia.
Eñwọñọ
Jehoram, edidem Israel ama okut ete ke Abasi edi ntak mfina emi. Nnyin ikotke ite Jehoram ama ọdọhọ anditiñ ntiñ-nnim ikọ ọbọñ akam abaña ñkpọ- ntibe emi; mme enye ndidọhọ yak kpukpru owo ebọñ akam ebaña. Abasi ikpetreke ndiñwam mmọ edieke mmọ ekpeyomde uñwam Esie. Jehoram ama ebiere ndinam ekikere esit esie utu ke ndibet uñwam Abasi man añyaña mmọ osio. Enye ama aduak ndiwot anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi, edi emi ikenamke Elisha okop ndik. Enye etiñ ntiñ-nnim ikọ ete “Ke adaña ini ntem ñkpọñ, udomo eti ndom-uyo eyekpa shekel kiet, udomo barley iba eyenyuñ akpa shekel kiet ke inua-otop Samaria.” Ke usen kiet ke akwa ukpuhọre oro edida itie, ndibe ke akañ nduk ke eduek! Nditre ndikpe ediwak okuk ke udia eke mifọnke se ediade, ndien ekpe ata ekpri okuk ke ata nti udia! Didie ke ñkpọ emi ediwọrọ osu?
Eyikhe
Mme owo ke ndusuk idaha mfin enana ime utu ke ndibọñ akam nnyuñ ñka iso mbuọtidem ye Abasi. Mmọ etre ndibọ edidiọñ koro mmọ esọpde ndiduọk idorenyin. David, andiwet Psalm eketiñ ete, “kpat usuñ fo nọ Jehovah, nyuñ buọt idem fo ye Enye, ndien Enye eyenam” (Psalm 37:5). Ediwak mmọ efen edu emi mibọhọ edidioñ Abasi koro mmọ eyikde kpa nte andiñwam edidem emi. Enye ikonimke ikọ Elisha ke akpanikọ ke ini enye ọkọdọhọde ete Ọbọñ ama ọñwọñọ ndinọ ediwak udia ke edem usen. Andiñwam edidem okobup ete, “Sese Jehovah ọmọñ anam window ke ikpa-enyọñ! Nte ñkpọ emi eyesu?” Ema ebọrọ enye ete ke enye eyekut ñkpọ emi ke enyin esie, edi enye ididiaha udia oro oto ke unana mbuọtidem esie. Abasi ama ekeme ndinam usuñ-ofum (window) ke heaven emi ekpekemede ndinọ udia edi. Edi emi ikedighe usuñ emi Abasi ekesinọde ikọt Esie uñwam ke ini emi.
Ke Unana
Mbon akpa mfia inañ ema edu ke edem obio etiene nte ibet eketemede (Leviticus 13:46). Mmọ ekesinyene se ediade eto mme owo emi esidade udia eduk obio. Sia ekeberide mme itim obio, ndien owo inyuñ ibehe iduk, mme ndiwọrọ ke esit obio, mbon akpa-mfia emi ikenyeneke se ediade. Mmọ ema ekere se edinamde. Ndisuhọ ke ebiet emi mmọ edude ọwọrọ mkpa. Ndinyuñ nduk esit Obio emi akañ ọkọsọñde eti-eti okonyuñ ọwọrọ mkpa ñko. Edieke mmọ ekpekade nna mbon-ekọñ Syria, ekeme ndiwot mmọ, edi idorenyin kiet ke mmọ ekenyene, mbon Syria ekeme ndinim mmọ uwem. Mmọ ema ebiere ndika nna mbon-ekọñ Syria.
Idorenyin Kiet
Ke mfuñ-mfuñ mbubreyo nte mbon akpa-mfia esañade ekpere nna mme usua, mmọ ikekwe baba owo kiet mme ekpeme itim. Mmọ ebe eduk ufọk-ọfọñ kiet. Edi mmọ ikwe owo, ke ntre mmọ ema edia udia emi ekedude koro biọñ ọkọdọñde mmọ. Mmọ ebe ke ufọk-ọfọñ kiet eduk eken, ndien kpukpru ekedi ukpọk, ke mibọhọke udia ye nti ñkpọ uto.
Usuñ Abasi
Emi ekedi usuñ emi Abasi akadade udia ọnọ mbon obio Samaria. Ekedi Abasi akanam mbon-ekọñ Syria ekop ọkpọsọñ uyom nte uyom akwa udim ekọñ. Mmọ ekekere ete ke ikop uyom ediwak ukpat-ñkpọ mme enañ-mbakara, ye akwa udim ekọñ. Mbon Syria ekekere ete ke edidem Israel ekekpe ediwak mbon-ekọñ ete ediñwana ye mmimọ. Ndik ama anam mmọ, ndien mmọ efehe man enyaña uwem mmọ. Sia ñkut-eyo ekekperede mmọ ikedehede ibiat ini ndida ntañ ñkpọ mmọ. Kpukpru mmọ efehe ekpọñ nna ye mme ufọk-ọfọñ ye mme enañ mmọ ye nti ñkpọ-ekọñ. Mmọ efehe usọp-usọp ekpọñ nna ntre. Mbon akpa-mfia inañ ema edikut nte ema ekefeñe ekpọñ nna.
Eduek
Ke ini mmọ ema ekedia eyuhọ, mmọ ñko ema ebume okuk ye mme ọfọñidem edip enọ idem mmọ, ndien mmọ editi mbon ọbiọñ ke esit obio. Mbon akpa-mfia ema edọhọ ete. “Nnyin inamke se inende: mfin emi edi usen ikọ idaresit, ndien nnyin idop uyo.” Mmọ eka ke inua otop obio man mmọ etiñ se mmọ ekekutde enọ mbio obio.
Akpa-mfia Ye Idiọk ñkpọ
Ke ini ikekpepde ibaña udọñọ akpa-mfia ke usen edem, ekeda enye nte mbiet idiọk-ñkpọ. Ikpeda didie mbon akpa-mfia inañ ke ukpep-ñkpọ emi idomo ye mme anam-idiọk? Mbon akpa-mfia emi ema efiọk ete ke mmimọ idu ke unana ndien ke mmimọ iyekpa edieke minamke ñkpọ. Mmọ ekedọhọ ete, “Nnyin inam didie itie mi tutu ikpa” Mmọ ema enyene idorenyin kiet-oro edi ke mbon Syria ekeme ndinim mme imọ uwem. Mmọ iketiñke-tiñ ikpọñ-ikpọñ, ema ewut ke edinam. Anam-idiọk enyene ndikut nte imọ itakde inyuñ inanade uñwam ke iso Abasi. Enye enyene ndifiọk ete imọ imoyom uñwam ndien ndisuhọ ke utọ itie oro ediwọrọ mkpa. Idorenyin kiet odu ọnọ idiọk owo, oro edi iyip Jesus emi ekemede ndiyet idiọk-ñkpọ esie mfep. Ndifiọk emi ikpọñ-ikpọñ ikemke. Owo enyene ndinam ñkpọ. Enye enyene ndisaña mkpere Abasi nnyuñ nyom iso Esie. Ediwak owo edu ke ererimbot emi efiọkde ete ke mmimọ idaha nte ọfọnde ke iso Abasi, enyuñ enyene ifiọk ete ke erinyaña ukpọñ odu. Edieke mmọ esuk ekade iso ke utọ idaha emi, idinyañake mmọ.
Nso oruk owo ke afo edi? Nte afo emenyene erinyaña ukpọñ? Nko nte afo omoyom mfọn erinyaña Abasi? Edieke afo etiede nte mbon akpa-mfia inañ ke ukpep-ñkpọ emi, nsinam afo mutiñke nte mmọ, “Nnyin inam didie itie mi tutu ikpa?” Nsinam afo musikke ukpere ñkukure idorenyin fo, emi edide Jesus?
Edisuan Eti Mbuk
Owo eke ema ekenyaña onyuñ atabide udia eke Spirit, enyene udọñ ke esit esie nditiñ nnọ mbon efen. Ediwak edidiọn odu emi enye oyomde ndinọ mmọ oro eyomde uñwam eke spirit. Ediwak usuñ edu emi owo ekemede ndisuan Eti-mbuk. Enye eyetiñ ikọ-ntiense man asian mmọ eñwen se Abasi anamde ọnọ enye. Enye ekeme ñko ndikot mmọ eñwen edi ufọk Abasi ye Sunday School. Enye emekeme ndisuan eti mbuk erinyaña ebe ke mme ñwed usuan etop Eti-mbuk. Edi akpanikọ nte ke afo emekeme ndisiak ndusuk usuñ emi owo ekemede nditiñ nnọ mmọ efen mbaña Jesus. Nte afo amanam kiet ke otu mme ñkpọ emi ndiñwam mmọ efen ndikut Ọbọñ? But enyene mmọ oro edinyimede kpa nte mbon akpa-mfia: “Nnyin inamke se inende: mfin emi edi usen ikọ idaresit, ndien nnyin idop uyo”!
Se Eyikde
Ema eda mbuk mbon akpa-mfia esọk edidem. Enye ama adaha ke enyọñ ke okoneyo onyuñ eneme nneme ye ikọt esie. Enye ekekere ete emi ekedi ñkari mbon usua, ke mmọ ededibe ebet mmimọ. Ndusuk ini ema enam utọ uduak oro. Edi nte edidem ama efre mme ikọ Elisha? Nte isede, enye ikenyeneke mbuọtidem ite ke ediwak udia eyedu. Kiet ke otu mme isuñ-utom ama anam ekikere ete yak edọñ mbon-ekọñ eka nna mme usua man efiọk se iditibede, Ke ntre edidem ama ọdọñ ndusuk iren owo ete
“Eka ekese.”
Ndusuk ini ke ini mme owo ekopde ñkpọ ebaña Eti-mbuk emi, etie mmọ nte se etiñde ebaña ọfọn akan ndidi akpanikọ. Mmọ enyene esisit eyihe, okposuk edi nte Abasi ọnọde mme enwọñọ ke Ñwed Abasi. Ke ini mmọ ema edomo Abasi efiọk ke idem, mmọ eyekut mme ata ediwak nti ñkpọ, ọkọrọ ye erikan asua ukpọñ mmọ.
Mbuk Akpanikọ
Mme isuñ utom edidem efiak enyọñọ enyuñ ebuk ete ke mmimọ imokut ke usun mme “edisine-ñkpọ ye mkpoduoho emi Syria ekeduọñọde ke itọk mmọ, eyọhọ ke ofuri ọkpọ-usuñ.” Ndien mme owo eka ke nna ekọñ Syria. Do ke mmọ ekekut udia, edisine ñkpọ, ye okuk kpa nte ekebukde. Idahemi ekese udia edu ke Samaria. Ekenyam enye ke ata mmem urua, “nte uyo Jehovah ekedide.”
Mbuọtidem Ye Eyikhe
Ema enim adidaha edidem nte ekpeme inua-otop Obio. Ndieñ nte mme owo efehede ebe ke inua-otop Obio, mmọ edighi enye ke inua-otop ewot. Owo emi, emi mikenimke eñwọñọ Abasi ama akpa. Mmọ eken ema ebọ mme edidiọñ Abasi, koro Enye ekerede abaña ikot Esie. Abasi iñwamke ikọt Esie kpukpru ini ke utọ usuñ emi. Ndusuk ini Enye ọnọ mmọ eka ebiet efen, kpa nte Enye ọkọnọde Elijah aka mkpọdiọhọ mmọñ ke ini unana edim. (Kot Ọyọhọ Ukpep-Ñkpọ 296). Ekenam eyen eren ñwan Shunem eset ke mkpa oto ke akam Elisha. (Kot Ọyọhọ Ukpep-Ñkpọ 310) Ekem, ke ini akañ isua itiaba, ema enam enye aka okodu ke isọñ mme Philistine. Ikedighe uñwam oro ikpọñ ke Abasi ọkọnọ enye, edi Abasi ama anam enye ọtọñọ ntak enyene kpukpru inyene emi enye ọkọkpọñde. Ke akande oro, ema efiak enam enye enyene kpukpru mfri iñwañ tọñọde ke usen oro enye ọkọkpọñde isọñ esie.
Mme Eñwọño Akpanikọ
Abasi otim ọnọ ikọt Esie kpukpru se enanade. David andiwet Psalm ama ọdọhọ ete, “O mbufo etabi, enyuñ ese nte Jehovah ọfọnde:... mmọ eke eyomde Jehovah idinanake baba eti ñkpọ kiet” (Psalm 34:8-10). Kpa nte eñwọñọ Abasi ndinọ edidiọñ edide akpanikọ kpasuk ntre ñko ke eñwọñọ Esie ke abaña ikpe edisu.
Nte akanam afo amada ini ndikere mbaña se iketibede inọ Ben-hadad edidem Syria, emi ekedide asua Abasi ye ikọt Esie? Owo emi okoyomde ebekpo esie okowot enye. Ufan emi enye ọkọbuọtde idem akatap enye. Ke Mme Ñke ewet ete. “Uteñe owo ọkọk afia onim: edi eda owo ekebuọtde idem esie ye Jehovah emenere enye enim ke enyọñ. Ediwak owo eyom iso enyene-obio: edi ikpe owo oto Jehovah” (Mme Ñke 29:25, 26).
Owo kiet-kiet enyene unen ndimek, ndibuọt idem ye Jehovah, mme ndibuọt ye owo. Afo ọbuọt idem fo ye anie?
Questions
MME MBUME1 Anie okoduñ ke obio Samaria?
2 Anie ekedi Ben-hadad?
3 Didie ke enye okodomo ndibọ Samaria nnyene?
4 Akañ ọkọsọñ adaña didie?
5 Ntak emi owo oro obupde mme Abasi eyeberede mme usuñ-ofum (window) Heaven?
6 Ntak emi mme akpa-mfia inañ oro ekekade nna-ekọñ mbon Syria?
7 Ke nso usuñ ke eda mbon akpa-mfia oro edomo ye mme anam-idiọk?
8 Didie ke Abasi ọkọbọk ikọt Esie?
9 Nso ikotibe ye owo oro ekeyikde ikọ Elisha?
10 Nso ikedi ntak emi ekewotde Ben-hadad?