Lesson 320 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Ami nyeda uyo ekọm ñwa uwa nnọ fi; nyesio se ñkakañade. Erinyaña enyene Jehovah” (Jonah 2:9).Notes
Ikot Anditiñ ntiñ-nnim ikọ
Ke ata edem ke mbuk eset, Anditiñ ntiñ-nnim ikọ kiet okodu emi ekekerede Jonah, emi Abasi ekeyetde aran onim man etiñ ọnọ Ndimek Ikọt Abasi, mme ñkpọ emi editibede ke ini iso ọnọ mmọ. Owo itim itiñke inọ nnyin ibaña utom esie ke Israel, mme se enye eketiñde abaña Nditọ Israel (2 Ndidem 14:25), edi isen-isen ñkpọ-ntibe ama ada itie ke uwem esie, emi ofuri ñwed kiet ke Ñwed Abasi etiñde abaña.
Abasi okokot Jonah ete aka ọkọkwọrọ ikọ Abasi ke idut ukpono-ndem. Enye ekedi akwa obio, ndien mbio obio oro ema ebak ibak eti eti. Abasi ama okut ibak mmọ, onyuñ ebiere ete ke ekem ini ndinọ ubiere-ikpe edieke mbio obio oro mikabakere esit. Abasi ke ima Esie, okoyom nditọñọ ntak nnọ mmọ ifet kiet efen.
Owo Eke Amade
Ekeme ndidi Jonah ama ekere ete ke edi ubiat ini ndika ke Nineveh. Mmọ ikedighe Ndimek Ikọt Abasi, ndien nso idi ntak emi enye akpafinade idem ndikwọrọ ikọ nnọ mmọ? Ndusuk, enye ikoyomke mmọ ekpekabare esit man ebọ erinyaña. Ekeme ndidi enye okoyom, mme edidiọñ Abasi etiene Israel ikpọñ.
Mme owo edu mfin emi ekerede ete ke edi ekpri ibat owo emi emekde ke edinyaña, ndien ke owo efen iduhe aba eke ọfọnde ekem. Edi nnyin imenem esit ke mme ikọ Jesus “koro Abasi akamama ererimbot ntem, tutu Enye osio ikpọñ-ikpọñ Eyen emi Enye obonde ọnọ, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okutak, edi enyene nsinsi uwem” (John 3:16). “Ñko Isaiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ke Akani Ediomi, ama ofiori: “Ho Mbufo kpukpru emi itọn asatde, edi ke mmọñ! Ye owo eke minyeneke okuk! Mbufo edi edep enyuñ edia” (Isaiah 55:1). Mme ikọ oro esiak usuñ erinyaña ọnọ kpukpru owo. Owo eke amade ekeme ndidi man enyaña enye.
Ọkwọrọ-ikọ Abasi ke Esen Idut
Mi, ifet ama odu ọnọ Jonah ndika ñkedi ọkwọrọ ikọ Abasi ke esen idut, edi enye ama esin. Enye ama ọwọñọre onyuñ efehe ọkpọñ ikot Abasi. Enye ama okut ubom-mbakara ke Joppa emi akawatde aka Tarshish, ntre ke enye okoduk ubom oro man otodo enye akpadaha ọkpọñ Nineveh anyan usuñ nte enye ekekeme, nnyuñ idibe mkpọñ iso Abasi. Edi enye ikekemeke ndifehe mkpọñ iso Abasi. Abasi odu ke kpukpru ebiet, ndien Enye ama okut Jonah odukde ke ubom onyuñ ọtọñọde ndiwat mbe ke inyañ. Yak nnyin ikufre ete, ñkpọ ekededi eke nnyin inamde idibeke ke enyin Abasi.
Abasi ama ọnọ Jonah utom ndinam, ndien ikot oro ama ọsọñọ ada. Mme ñkpọ ekenyene nditibe nnọ Jonah emi edinamde enye onyime ndika ke Nineveh.
Jonah ama onim ke akpanikọ ete ke owo ndomo kiet ifiọkke ebiet eke imọ idude, ndien enye ọkọsuhọre aka ke esit ubom oro ndide onyuñ ana ede. Ekefere didie enye ke idem sia enye mikakaha Nineveh! Edi nduọk-odudu esie akana edi ke esisit ini. Ke ndo ndo oro, ọkpọsọñ ofum ọkọtọñọ, ata akwa ndutime ama odu ke ubom. Mme awat-ubom ema esọsọp esioño mme ñkpọ eke edude ke ubom etop eduọñọ man anam ubom efere man ubom okusiaha mbai mbai. Nte mmọ esuk enanam utom, mmọ ke efiori ekot mme isen abasi mmọ ete anyaña mme imọ osio ke mkpa. Edi Jonah ke edede!
Edikpa Mba Ke Spirit
Se ñte Jonah ebietde mmọ emi ema ekefiak edem ekpọñ Abasi! Mmọ eka iso ke mme idiọk-ñkpọ mmọ, ke ekere ete ke imenyene inemesit. Satan omonuk mmọ esin ke edide idap ke ñkañ spirit, idiọk-ñkpọ ye enyene-ndik ubiere-ikpe emi ekande mmọ ekuk inyuñ inamke mmọ ndik. Edieke mmọ midemekere ke eti ini, ubiere-ikpe eyemen mmọ, ndien mmọ eyetak ke nsinsi.
Etubom-nsuñikañ, emi ekedide anam-idiọk ekenyene ndikanam Jonah edemere, man anyaña enye osio ke mkpa. Enye ọkọdọhọ enye ọbọñ akam ọnọ Abasi esie, Abasi Israel, onyuñ ebeñe abaña mbom Esie, man otodo mmọ ekuden ke mmọñ.
Edidu Uwem Nnọ Mbio Efen
Abasi ọkọdọñ oyobio emi ndida mmia Jonah ufen, ndien kpukpru owo emi ekedude ke ubom-mbakara oro ekenyene ndibọ ufen ye enye. Owo ndomo kiet iduhe uwem inọ idem esie ikpọñ. Owo emi odude uwem owo Abasi ada mme edidiọñ ọnọ mmọ efen oto koro enye ọfọnde. Ntre ñko, owo ibak anam mmọ efen enyene idiọk esit. Oto ke utọ oruk owo eke enye edide. Kere baña kpukpru afanikọñ emi Jonah akadade ọnọ mme awat ubom oro ke usuñ Tarshish oto ke ntut-utọñ esie.
Oyobio emi ama ọsọñ akan nte esidide, ntre mme awat-ubom ekekere ete ke odu owo emi mfina otode. Mmọ ema esin afia ndifiọk mme anie ke oto. Abasi akanam afia otib Jonah. Ke ema ekekut Jonah, enye eketiñ; ọnọ mmọ abana ikot Abasi emi okosimde enye ete aka Nineveh, ye nte enye ekefehede ọkpọñ ikot oro.
Nti ñkpọ okosuk ododu ke uwem Jonah. Enye ọkọdọhọ mme enyene ubom etọp imọ eduọk ke mmọñ man oyobio ekpetre, mme owo eken ekpebọhọ nko. Mmọ ikoyomke enye edeñ ke mmọñ, ntre ke mmọ ekewat ọkpọsọñ edomo ndibọhọ oyobio, edi ke akpatre akana nte mmọ etre, enyuñ eduọk Jonah ke mmọñ. Ke ndo ndo oro oyobio ama etre.
Oro ikedighe utit mbuk emi. Jonah ikakpaha ke mmọñ, nte ekpekerede. Ibat owo emi ewakde ekan 120,000 ekesuk edodu ke Nineveh emi ekeyomde ndikop Ikọ Abasi, ndien Abasi okosuk oyom Jonah aka ọkọkwọrọ Ikọ Abasi ọnọ mmọ.
Iyak Emi Ekebeñede Enim
Abasi ama onim iyak ete emen Jonah man otodo enye okukpa ke mmọñ. Ediwak owo imaha ndinim ke akpanikọ ete ke akamba iyak ekeme ndimen owo, ñko ke owo ekeme ndisuk ndu uwem ke esit idibi esie. Jesus ọkọsọñọ ete ke ama otibe ntre (Matthew 12:40). Ke esiode oro efep, mme ñwed emi ewetde ebaña nte akamba iyak emende owo ke eyo emi edu, ndien enyuñ emum akaba iyak oro, esio owo ye uwem. Edi mmem-mmem ñkpọ akamba iyak ndimen owo, ndien owo oro ke ododu uwem. Edi ke mbuk Jonah emi, ekedi iyak emi Abasi ekebeñede saña-saña man ekpemen Jonah ke ema esio enye ke ubom eduọk. Ke idibi iyak oro ke Jonah ọkọbọñ akam.
Akam Jonah
Yak nnyin ise akam Jonah. Enye ọkọbọñ akam nte anam-idiọk emi odude ke afanikọñ, ndien Abasi okop akam esie. Akam esie eketie ukem-ukem nte eke David, emi Jonah, ke ndusuk ini, okokotde: “Eyen ukut emi ekeseme ndien Jehovah okop, onyuñ anyaña enye osio ke kpukpru nnanenyin esie” (Psalm 34:6). Kere baña mbọm Abasi! Kpa ke idem ini emi nnyin, idade afanikọñ inọ idem nnyin, edieke nnyin ikabarede esit, inyuñ iseme ikot Abasi, Enye eyekop onyuñ anyaña nnyin osio ke mmọ kpukpru.
Idahemi Jonah onyime ndinam nkpọ ekededi emi Abasi oyomde enye anam. Ini ikonyuñ ibiarake kaña. Ke idibi iyak ke enye ọkọbọñ akam, ndien ke ata anyan usuñ ke Heaven Abasi okokop. Ebiet eke nnyin ikpododu nnyin iyomke usuñ ikpọñ Abasi ke Enye ndikop eseme nnyin. Edi nnyin inyene ndinam akpanikọ. Nnyin inyene ndisọñọ nda ke se nnyin itiñde ke ini iñwọñọde nditiene Enye ñka ebiet ekededi eke Enye adade nnyin aka.
Nte afo omokut ete ke Jonah ama ọnọ ekọm ke akam esie? Apostle ekewet ete “Esaña ye akam ye mkpe-ubọk ye ekọm, esian Abasi se mbufo eyomde” (Ñwed Mbon Philippi 4:6). Jonah ama eneñede oyom, ndien akana ọbọ ibọrọ ke akam esie; ntre enye ama ọkọm Abasi ke mbọm Esie, ñko ama onyime ndikpe mme akaña esie. Ñko nnyin mokut nte akam esie ebietde eke Andiwet Psalm, emi ọkọbọñde ete: “Wa ekọm nọ Abasi; nyuñ sio mme akaña fo nọ Ata Edikoñ. Ndien seme nọ mi ke usen ukut: nyebabare fi mbaba, ndien afo eyekpono mi” (Psalm 50:14, 15). Ke akpa ifet, nnyin ikọm Abasi ke mbọm ye mme edidiọñ Esie emi ekebede, ndien nnyin ikpe mme ñkpọ emi nnyin ikọñwọñde inọ Abasi, ndien nnyin ibọ edidiọñ oro.
Edika Utom
Jonah ama ọbọñ akam, ndien Abasi ama okop onyuñ anam iyak ọkpọhi enye onim ke obot. Nte afo emekere nte eketiede Jonah ke idem ke enye ndikut isọñ ye ikpa enyọñ mme eto ye mbiet? Ke uwemeyo ita ye okoneyo ita enye okodu ke ata ekim ke idibi iyak, ye mme mbiet inyañ emi ekefukde ibuot esie, ndien idahami enye ekeme ndifiak ñkut ñkpọ. Enye ikenyeneke ifet ndiduọk ododu mme ndikere mbaña se ikotibede emi, ke ndo ndo oro ikot ama afiak edi “Daha ke enyọñ, ka ke Nineveh akamba obio oro, nyuñ kwọrọ uyo oro ami ñkọdọhọde fi mbaña enye.” Etop Abasi ikpuhọkere. Jonah ama enyene ndusuk mkpọsọñ ntunọ emi ekekemde ye enye ke utom oro, edi utom Abasi okosuk edi ukem ukem.
Idaha enye emi Jonah ama adaha ke enyọñ ndika Nineveh. Enye ama ọkwọrọ ukem ukem se Abasi ọkọdọhọde enye ọkwọrọ: “Osuk kaña usen aba, ndien Ninevh eyebiara.”
Edidemere
Ibọrọ ukwọrọ-ikọ oro ekedi ukem se kpukpru mme ọkwọrọ-ikọ edoride enyin ebaña. Ofuri obio ema ekabare esit. Ke ini edidem okokopde ukwọrọ-ikọ Jonah, enye ama osio ọfọñ ubọñ esie onyuñ esine ọfọñ-ikpo. Enye ọkọnọ uyo osim ofuri obio esie, ete owo kiet kiet ọsuhọre idem esie, ọbọñ akam onyuñ etre udia. Baba owo kiet, mme ufene ikenyeneke ndidia udia mme ndiñwọñ mmọñ ke ini emi mmọ esemede ekot Abasi ete efen ọnọ mmimọ. Enye ọkọdọhọ mmọ ete eseme ọkpọsọñ-ọkpọsọñ ekot Abasi. Mmọ ekenyene ndibọñ akam tutu ebọ ibọrọ. Ekenyene ndibọñ akam ke usuñ eke owutde Abasi ete ke mmọ enam akpanikọ. Oro ekedi ọyọhọ ñkabaresit, emi adade erinyaña edi.
Mmọ ikenyeneke ndikabare esit ke mme idiọk-ñkpọ ini edem ikpọñ, edi mmọ ikenyeneke ndifiak nnam idiọk aba. “Yak idiọk owo ọkpọñ usuñ esie, yak oburobut owo ọkpọñ ekikere esie: onyuñ afiak etiene Jehovah: ndien enye eyetua enye mbọm; etiene Abasi nnyin, koro Enye eyewak ndidahado” (Isaiah 55:7). Edidem Nineveh emi mikọfiọkke Abasi mi ama ọfiọk ete ke edi akpan ñkpọ owo ndikpọñ idiọk ñkpọ man otodo enyaña enye.
Ekpekenem didie Jonah esit edieke kpukpru mme andiduñ ke akwa obio oro ekpekekabarede esit etiene Abasi! Kere nte nnyin idude ke inemesit ke ini ukpọñ kiet ọbọñde akam enyene erikan. Idara okpokpon adaña didie ke ini owo 120,000 ema ekeyak esit mmọ enọ Abasi! Nso utibe-ñkpọ, akakan utibe-ñkpọ ndikut nte ediwak owo ekabarede esit ini kiet, akan ndikut nte Jonah owọrọde ke idibi iyak ke usen ita ema ekebe!
Edi Jonah ikenemke esit. Enye ọkọkwọrọ ete ke eyebiat obio ke usen 40 ema ebe, edi idahaemi idiwọrọke isu ntre aba. Jonah akayat esit. Enye ọkọwọrọ ọkpọñ obio akanam ekpri ufọk-ndak ọnọ idem esie onyuñ etie do oyom ndikpa. Do ke Abasi akada ukpep-ñkpọ owut Jonah. Enye akanam eto ọkọri ke okoneyo onyuñ ọnọ Jonah mfut nte enye etiede ke ekpri ufọk-ndak esie. Emi ama enem Jonah esit. Edi ke okoneyo efen, utuñ akata eto oro ndien enye akpa Jonah akafiak etie ke ufiop utin, emi ama anam enye ayat esit.
Abasi ọkọdọhọ Jonah ete etim ekere abaña emi. Jonah ikenyeneke se anamde man eto ọkpọkọri. Nso ibehe enye do ke ini eto akpade? Ekeda didie eto emi edomo ye mme owo ke Nineveh? Nte Abasi ikpowutke mbọm ke otu ediwak owo oro, emi okotode ke unana-ifiọk mmọ edi mme anam-idiok?
Questions
MME MBUME1 Nso oruk ibon ke mbio obio Nineveh ekedi?
2 Nso ikedi etop emi Jonah ekenyenede ndikwọrọ nnọ mmọ?
3 Utu ke Jonah ndika Nineveh, nso ke enye akanam? Ntak?
4 Nso idiọk-ñkpọ ke Absasi akada odori Jonah ke idem, ye mme owo emi ekedude ye enye?
5 Afanikọñ oro akasaña didie etre?
6 Jonah akanam nso ke idibi iyak?
7 Mmọñ ke Jonah akaka, ke ndo ndo oro enye ọkọwọrọde ke idibi iyak?
8 Nso ke mme owo ekenam ke ema ekekop ukworo-ikọ Jonah?
9 Eketie didie Jonah ke idem ke ibọrọ ukwọrọ-ikọ esie?
10 Nso idi ata akpan utibe ñkpọ ke ukpep-ñkpọ emi?