2 Ndidem 13:1-25; 14:9-16

Lesson 328 - Senior

Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Da odudu fo nam kpukpru se ubọk fo okutde ndinam”(Ecclesiastes 9:10).
Cross References

1 Jehoahaz, Edidem Israel

1. Jehoahaz ama akara Israel ke isua efureba, onyuñ anam idiọk ke iso Jehovah, 2 Ndidem 13:1-3

2. Abasi akanyaña nditọ Israel osio ke ubọk mbon Syria koro Jehoahaz okoyomde uñwam oto Abasi, 2 Ndidem 13:4-9

II Ukara Jehoash

1. Ukara Jehoash ke Israel ekedi ukem nte eke ete esie koro enye ñko ama anam idiọk ke iso Abasi, 2 Ndidem 13:10-13

2. Elisha ama ọdọhọ Jehoash ete ke Abasi eyefak Israel osio ke ubọk mbon Syria, 2 Ndidem 13:14-21

3. Abasi akafak Israel oto ke ntak ediomi Esie ye mme ete mmọ, 2 Ndidem 13:22-25

4. Ekọñ ama odu ke ufọt Judah ye Israel, ndien Israel ema ekan, 2 Ndidem 41:9-16

Notes
SE EKPEPDE EBAÑA

Ufọk Emi Abaharede

Nte mme ukpep-ñkpọ nnyin ke Ñwed Abasi edade nnyin eduk ndikpep ke Ñwed Ndidem ye Chronicles, inyene ndifiọk nte ke ñkpọ ndomo kiet ke Ikọ Abasi idighe ke ikpikpu. Uduak Abasi ana nte aka iso ke kpukpru emana okposuk edi edinam mme owo eñwanade ndinam enye okpu. Uduak Abasi enyene ndisọñọ nda, edide mme owo enyime, me inyimeke ndinam uduak Esie. Ediwak ukpep-ñkpọ ke Ñwed Ndidem ye Chronicles ebaña mme owo emi mikamaha ndinam ñkpọ nnọ Abasi, emi uwem mmọ ọkọdiọkde, edi kpa ye oro esuk enyene mbubehe ke usuñ kiet me eken ye uduak Abasi ke abaña erifak owo.

Ke mme itie ñwed emi ke Ñwed Abasi, nnyin imekpep nte ke Israel nte idut, ke ediwak ini ema esiduọ eduk ke uwem idiọk-ñkpọ ndien ekedi ibat-ibat owo emi ekenamde akpanikọ ekemum nnen-nnen ido erikpono Abasi ekama. Abasi ama awai ebekpo ukara Israel emi ke eritọñọ ekedide kiet esin ke mbak iba koro mmọ ekekpọñde Enye. (Se 1 Ndidem 11:30-40). Esien duop ke otu mme esien Israel ema esọñ ibuot ye ukara Rehoboam, eyen Solomon. Ñkukure esien emi ọkọsuhọde ọnọ enye ndikara ekedi esien Judah ye Benjamin. Tọñọ ke ini oro ka iso, Israel ekedi ufọk emi akabaharede ada añwana ye idemesie. Ke ata ediwak isua ema ekebe, ke ini Jesus okodude ke isọñ, Enye ama asua ọnọ Israel ke abaña idiọk-ñkpọ mmọ ye utip eke etienede unana edidiana kiet ye usua ye ufup. Enye ọkọdọhọ ete: “Kpukpru obio edidem eke abaharede ada añwana ye idem esie oduk nditaha; kpukpru obio mme ufọk eke onyuñ abaharede añwana ye idem esie idisọñọke ida. Ndien edieke satan ebinde satan ọduọk, enye abahare ada añwana ye idemesie; didie ndien ke obio ubọñ esie edisọñọ ida?” (Matthew 12:25,26).

Ekedi uduak Abasi tọñọ Israel ekewọrọ eda nte idut,mmọ ndidi uñwana nnọ Mmọ-oko (mme Gentile). Nte ikotde ke edisana ñwed ibaña Israel, nnyin ikut ite ke esito ke mbọm Abasi, nsuhọ esidu ke ini ufen osimde mmọ. Abasi ọdọhọ ke Jeremiah 30:11, “Koro nyenam kpukpru mme idut eke ñkasuande fi do etak, edi ndinamke fi atak: edi nyetunọ fi nte enende, ndien ndiyakke fi ọbọhọ ikpikpu.” Okposuk edi Abasi ọñwọñọde ndisuhọ Israel nte idut, oro iwutke ite ke ukpọñ nditọ Israel kiet-kiet eyebọhọ. Owo kiet-kiet enyene ndikabare esit man ọbọ erinyaña. Israel ema enyene akamba idaha ke esit uduak Abasi ke abaña erifak owo. Abasi ama oyom Israel eda ye Enye ke utom erifak ke mmọ ndikwọrọ Eti-mbuk nnọ ererimbot emi eyomde uñwam. Mi ke ikut ntak emi Abasi akañwañade edidiọñ ọnọ Israel ke mme isua ye ke mme emana, okposuk edi ke ediwak ini, nte idut, mmọ ema esifiak edem ekpọñ nnen-nnen usuñ edikpono Abasi

Jehoahaz Ye Jehoash

Obufa Ediomi oyom ete mme ada idaha ufọk-Abasi ye mbiowo eken enyene nti etop. Se (Ñwed Mbon Philippi 4:8; I Timothy 3:7). Ke eyo Jehoahaz ye Jehoash, ufọk Abasi ye obio ekedi kiet, Abasi ñko okoyom ndidem Israel edi nti uwut-ñkpọ enọ mbio obio ke ndinim Ibet Moses. Ke ndineñere ntiñ, owo iba emi ikanamke mme ñkpọ emi. Iko emi edọhọde ete: “Ete nte eyen, eyen nte ete” ekedi ata ofuri akpanikọ ke abaña Jehoahaz ye Jehoash. Edisana ñwed ọnọ mbuk mmọ ukem. “Enye ñko onyuñ anam idiọk ke iso Jehovah, onyuñ etiene idiọk ido Jeroboam, eyen Nebat, emi akanamde Israel ediọk; ikabakede ikpọñ enye.” (2 Ndidem 13:2,11). Ikọ Abasi edi akpanikọ; ndien ekedi akpanikọ ke ini Spirit Abasi ekewetde mme ikọ emi: “Ndidem ndinam idiọk edi ñkpọ mbubiam: koro edi edinen ido ọsọñọ ebekpo” (Mme Ñke 16:12).

Edieke Abasi akpakayakde Israel etiene mme usuñ idem mmọ ye mme usuñ ndidem mmọ, Israel ekpekedi ñkpọ mbume enọ mbon Syria. Nnyin imokut ite emi edi akpanikọ oto ke itie edikot ukpep-ñkpọ nnyin, emi ọdọhọde ete, Edi Hazael edidem Syria efik Israel ke eyo Jehoahaz.”

Ediomi Ye Abasi

Imokut ñwọrọ-nda ñkpọ kiet ke ufañ kiet emi odude ke ukpep-ñkpọ emi, emi anamde edinam Abasi ye Israel añwaña, okposuk edi mmọ enamde idiọk. Nnyin imokot: “Jehovah ọfọn mfọn ye mmọ, onyuñ atua mmọ mbọm, onyuñ akabare ese mmọ, abaña ediomi esie ye Abraham ye Isaac, ye Jacob, inyuñ inyimeke ndisobo mmọ, inyuñ imenke mmọ kaña ke iso Esie iduọk.”

Okoto ke akwa ediomi emi Abasi akanamde ye mme ete mmọ ekesin Abasi ekesinim Israel ke uwem ke ubọk mme asua mmọ Ikedighe ke ntak ndidem mmọ, koro uwem mmọ ekediọkde. Ikedighe ke ntak uwak owo ke idut oro, koro kpukpru mmọ eketienede ndidem mmọ. Okoto ke ntak ukpọñ ifañ emi ekenamde akpanikọ ye ekpri nsuhọ emi ekenamde item Abasi, ñko ke ntak ediomi Esie, ekesin Abasi añwam Israel osio mme asua ke ubọk.

Ata nditọ Abasi ikedighe ọkọi ke mme ñkpọ emi. Isaiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama etiñ ini kiet, ke ini enye akatuade abaña idiọk-ñkpọ Israel ete: “Ke mikpedighe Jehovah mme udim ọsuhọ ata ekpri nsuhọ ọnọ nnyin, nnyin ikpekabare itie nte Sodom, ibiet Gomorrah” (Isaiah 1:9). Ini kiet efen, Isaiah, ke etiñde abaña ekikere Abasi, ọdọhọ ete: “Kpa nte ekutde obufa wine ke etuek vine, owo onyuñ ọdọhọ ete, kusobo enye: koro eti ñkpọ odude enye ke esit: kpa ntre ke ndinam mbaña ikọt mi, man ñkusobo kpukpru” (Isaiah 65:8).

Ata anam-idiọk ke ndusuk ini itreke ndiseme ñkot Abasi. Okposuk edi Jehoahaz okodude nditaha uwem, ama enyene ini emi enye ekesemede okot Abasi ndien Abasi ọbọrọ akam esie.(Se 2 Ndidem 13:4). Ido editeñe Abasi ke ini ke ini oto ke nnan-enyin, emi ata anam-idiọk nte Jehoahaz ekedide, isibighike. Ñwed ndomo kiet iwutke ite ke eyen esie Jehoash ama eseme okot Abasi ndomo usen kiet. Nte ededi osuk etie nte Jehoash ama okut utibe odudu Abasi ke idem Elisha, ñko udọñọ Elisha ye mkpa esie ama eneñere otuk enye ke esit.

Nte uwem Elisha akañwamde Jehoash edi se owo mifiọkke. Ndusuk emi ikotimke iñwam, koro Jehoash ekedide anam-idiọk ke ofuri eyo uwem esie. Enye ama emehe ye Elisha onyuñ ekeme ndidi ama enyene ukpono ye ima ọnọ anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi emi. Imonim ite Elisha ama esibọñ akam ediwak ini oyom erinyaña ọnọ Jehoash, edi ufọn ikoduhe. Ndusuk Jehoash ama esinyene ndik abaña ini iso esie edieke Elisha miduhe aba ndibọñ akam nnọ enye. Idighe esen ñkpọ mme idiọk owo ndidori enyin ke akam nditọ Abasi, ke ini mmọ ke idem mmọ mimaha ndikpono Abasi.

Ke Elisha ama eketiñ ọnọ Jehoash ete ke Abasi eyesuan mbon Syria, ama ọdọhọ enye ete otop idañ, emi enye ñko akanamde. Elisha ama ọdọhọ enye ete ke emi edi idañ erinyaña nsio ke ubọk mbon Syria. Edi ke ema ekedọhọ enye atigha isọñ ye mme idañ esie, enye atigha utim ikata kpọt. Elisha ama ayat esit ye enye koro enye akatighade utim ikata ikpọt, emi okowutde ete ke enye edisuan Syria utim ikata ñko, idighe ediwak ini.

Unana nsin-ifik Jehoash nditigha isọñ ye idañ erinyaña Abasi, ekedi ñkpọ ndik. Owo akpana ekere ete ke enye ekpenyene ndineñere nsua mme asua esie oto ke ido ye edu nte enye anamde ye mmọ. Ekeme ndidomo unana nsin-ifik esie ye mme owo emi minyeneke mbuọtidem, edi eyom ndibọ. Ediwak ini mmọ ebọñ akam, edi ke ekpri ini esio esit ye nsin-ifik efep. Abasi oyom mmọ emi edide ebine Enye edi ye ofuri esit. Edi mmọ emi eyomde Enye ke ofuri esit edibọ Abasi ñkpọ. Ñkukure se nnyin idibọde edidi ubak erikan, nte Jehoash ọkọbọde, edieke nnyin misinke ofuri esit ye odudu ke ebeñe nnyin.

Unana edisin ofuri esit ke utom idinyuñ inọhọ Abasi udori ñko. Utom ke ofuri ini uwem nnyin edi ndikpeme esit nnyin “nkan se ikpekpemede,” ndinyuñ ññwam nditọ ete nnyin. Edide ke utom ikwọ, me akam mkpe-ubọk ke ufọn mbon efen, me ke utom ukwọrọ-ikọ me ndiñwam mbon udọñọ ye mbon unana, me ke se ededi eke afo anamde, “enam ke ofuri esit, nte ñkpọ eke enamde enọ Ọbọñ” (Ñwed Mbon Colossae 3:23). Abasi etiñ ikọ ebe ke Jeremiah ete: “Osuk ọdọdiọk ọnọ owo eke edinamde utom Jehovah enyọñ-enyọñ!”

Questions
MME MBUME
  1. Nso oruk ndidem ke Jehoahaz ye Jehoash ekedi?
  2. Nso idi ntak emi Israel ekebaharede ke itie eba?
  3. Nso ikanam Abasi añwam Israel ndikan Syria?
  4. Inam didie ifiọk ite ke Jehoahaz akanam ama ọbọñ akam ọnọ Abasi?
  5. Nte Jehoash ama onim Abasi ke akpanikọ?
  6. Nso ikanam Jehoahaz minemke esit ke ini Elisha ọkọdọñọde ekpere mkpa?
  7. Nte afo emekere ete ke mkpa Elisha ama ada mfuhọ ọnọ Jehoash? Nọ ntak.
  8. Emekere ete Jehoahaz me Jehoash ama enyene nsinsi uwem? Nọ ntak.