Lesson 330 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “O owo, enye omowut fi se ifọnde; ndien nso ke Jehovah oyom ye afo, ke mibọhọke ndinam se inende, nnyuñ mma ima Abasi, nnyuñ nsuk idem nsaña ye Abasi fo?” (Micah 6:8).

Cross References

I Utọk Abasi Ye Israel

1. Asian mme ubierikpe Esie, Micah 1:1-6

2. Ebat mme idiọk-ñkpọ mmọ, Micah 2:1,2,8-11

3. Ewut anditiñ ntiñ-nnim ikọ, oku ye ọbọñ ndudue mmọ, Micah 3:9-12; Jeremiah 6:13,14; Isaiah 1:23; Titus 1:10

II Eriyarare Uduak Abasi

1. Enọ eñwọñọ edikara Christ ke tọsin isua, Micah 4:1-8; Isaiah 11:1-10; 35:1-10; Eriyarare 20:1-4

2. Ebemiso etiñ ntañ-mfep Judah ye nsobo mme asua Zion, Micah 4:9-13

3. Andikara eyemana ke Bethlehem, Micah 5:2; Matthew 2:5,6

III Ikot Edikabare Esit

1. Abasi ekpe ye Israel, Micah 6:1-8; Isaiah 1:18

2. Enye adat esit ke mbọm, Micah 7:18-20; Psalm 103:8-18

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Edikabare-Esit

Ke ini mme oku ye mme nsu-nsu anditiñ ntiñ-nnim ikọ ekeyomde ndiwot Jeremiah ke emi enye eketiñde ntiñ-nnim ikọ abaña nsobo Jerusalem, ndusuk ikpọ owo ema eñwam Jeremiah ke nditiñ mbaña ukem ntiñ-nnim ikọ emi Micah eketiñde. “Ntem ke Jehovah mme udim ọdọhọ, ete, ke eyefuñ Zion nte iñwañ, Jerusalem eyenyuñ akabare edi ndon, obot ufọk eyenyuñ akabare edi ibombom akai.” Mme ikpọ owo ekebup ndien ete: “Nte Hezekiah edidem Judah, ye ofuri Judah ema eyom ndiwot enye? Nte enye ikabakke Jehovah, inyuñ ikpe Jehovah ubọk, ndien Jehovah adahado ke idiọk-ñkpọ oro enye ọkọdọhọde abaña mmọ?” (Jeremiah 26:18,19).

Adaña didie ke nnyin isikut nte emende ubierikpe Abasi efep ke ini mme owo etuade mkpọfiọk ebaña idiọk-ñkpọ mmọ enyuñ ekotde Enye! Ke ini idiọk Nineveh eketuade mkpọfiọk, Abasi ama anyaña obio mmọ. Idiọk-ñkpọ owo okpokpon nte okpokpon, Abasi atatua mbọm onyuñ anyaña enye edieke enye edikam atuade mkpọfiọk. Israel ekesiyat Abasi esit kpukpru ini; edi ke ini mmọ ekesikotde Enye ke ini nnanenyin mmọ Enye ekesinyene mbọm abaña mmọ. Mme ubierikpe Abasi ke ebet anam-idiọk mfin emi, edi mbọm Abasi ana ọnọ kpukpru mmọ emi edituade mkpọfiọk ke eti ini.

Esian Ubierikpe

Micah ọwọrọ edi ye ọkpọsọñ uyo ndisian ubierikpe Abasi ke abaña idiọk-ñkpọ, ọdọhọ ete: “Jehovah ke oto ke ebiet Esie, eyenyuñ ọsuhọre, onyuñ edigi edikoñ ebiet isọñ.” (Micah 1:3). Ke ata iñwañ-iñwañ ikọ enye owut ete: “Ofuri ñkpọ emi oto ke idiọk ido Jacob, ye ke ndudue ufọk Israel. Nso idi ndudue Jacob? Nte idighe Samaria? Nso edi ñkokoño ebiet Judah? Nte idighe Jerusalem?” Mme ikpọ itie emi ke idut emi ekedi akpan itie ọnọ idiọk-ñkpọ ye ukpono-ndem. Mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi emi mikabakke owo iketreke ndisua idiọk-ñkpọ me ndiwut ebiet emi ndudue otode. Samuel ama asua ọnọ Saul; Elijah ama owut Ahab nte edi andituhọre Israel; ndien ke ini David akanamde idiọk-ñkpọ, Nathan okodu do ndidọhọ enye nte, “Afo edi owo oro.” Idiọk-ñkpọ ke mme ikpọ obio me ke otu mme ada-idaha idibeke ke enyin Abasi, kpasuk ntre mme idiọk-ñkpọ eyenọwọñ iditreke ndibọ ufen. Ọbọ-isọñ nnyene ke ñkan-ubọk, emi ebinde iban ye ubuene osio ke ufọk emi mme ete esie ekeduñde onyuñ ebinde iban ye nditọ efep ke ufọk mmọ; owo-ekọñ emi ọbọde ọfọñ mmọ emi mikeduehe; mme oku emi ekpepde ñkpọ ke utip; mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi ekenyuñ etemede owo ke okuk— anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi ama okut mmọ kpukpru, Abasi ama onyuñ obiom mmọ ikpe. Mme mbọñ emi ekesuade nnen-nnen ubierikpe enyuñ ekwañade se inende ikonyuñ ibọhọke.

Mme Ukem Idaha

Ke ntak idiọk-ñkpọ emi, Samaria ekenyene ndikabare ndi “ibombom” enyuñ “efuñ Zion nte iñwañ.” “Mbufo edaha ke enyọñ eka: koro midighe ebiet nduọk-odudu (mbufo)… koro afo eyeto ke obio ọwọrọ ke idahemi, eyenyuñ oduñ ke iñwañ, onyuñ osim Babylon” (Micah 2:10; 4:10). Okposuk edi nte Babylon mikekarake kaña inyuñ ifinake Judah, Abasi ama ebem iso etiñ oto Micah abaña ntañ-mfep mbon Babylon ye Assyria. Idiọk itọñ, idiọk ido ye afai emi ekedade ubierikpe esọk Israel esaña ukem ye ido ukara ye edu-uwem nnyin mfin emi. Nnyin idisaña didie ibọhọ edieke nnyin isinde ubọhọ idiọk-ñkpọ emi Abasi ọnọde? Ata ukem nte mbon Assyria ekebiatde Samaria ye nte mbon Babylon ekewuride Jerusalem, Abasi iyaresit eyebiat ererimbot nnyin emi ye ikañ iyaresit Esie ibọhọke nnyin nte idut ikabare esit ikpọñ idiọk ido nnyin.

Ukut Ye Erifiak Nda

Okposuk edi nte Micah etiñde abaña idiọk-ñkpọ ye ubierikpe, se enye ewetde eneñere ọyọhọ ye ọkpọsọñ mkpe-ubọk ke abaña edikabare-esit ye eñwọñọ edifiak nda. Enye eketiñ abaña ini emi edifakde “adiaha Zion” esio ke Babylon, onyuñ ọdọhọ ete, “Do ke Jehovah edifak fi osio mme asua fo ke ubọk. (Micah 4:10). Mme ntiñ-nnim ikọ esie eka anyan ebe ini unyọñ ntañ-mfep isua ata ye duop mmọ tutu osim idem ini emi edidide emi ediwak idut edibohode ndiñwana ye Zion man ebume enye. “Ndien mmọ ifiọkke uduak Jehovah, ekikere esie inyuñ iñwañake mmọ: Koro Enye eyetañ mmọ obon nte ebek ke ọtọ ubek-ibokpot” (Micah 4:12). Ndien Abasi, ke etiñde ye Zion, ọsọñọ mmọ idem ke ndidọhọ ete “O adiaha Zion, daha ke enyọñ, nyuñ bek: koro nyenam nduk fo edi ukwak, nyenyuñ nnam ikpat ukot fo edi okpoho: ndien afo eyenuak ediwak mme idut: ndien ami nyenim udori mmọ nnọ Jehovah, nyenim inyene mmọ nnọ Ọbọñ ofuri ererimbot” (Micah 4:13).

Eyihe iduhe ete ke ediye ndise ediduọk mme ebek ibokpot emi ke akani ebiet ubek ibokpot ndien mme ikpat unam edigi mme mkpasip esioño ewut ukperedem usen ke ini Akwa Ukut emi Abasi ọdọhọde ete, “nyebon kpukpru mme idut, nda mmọ nsuhọre ke itihere Jehoshaphat, nnyuñ mkpe ye mmọ do, mbaña ikọt mi ye Israel udeme mi, emi mmọ ekesuande ke otu mme idut, ndien ebahare isọñ mi” (Joel 3:2). Akamba Edidem mme ndidem ye Ọbọñ mme mbọñ, ke ọfọñidem emi ekedebide ke iyip, eyewat ke enañ ye mme udim ekọñ Heaven enyuñ esobo mme asua Zion. (Se Eriyarare 19:14-21). Ke odude uwem erikan eke owo Abasi idaha emi, afo emekeme ndidu ke otu mbon mbuọtidem emi ewatde ye Enye esine mfia ọfọñ ekọñ.

Ukara Ke Tọsin Isua

Afo emekeme ndinyene udeme ke obio-ubọñ oro, ke ini Zion edidide akamba itie inọ ererimbot ke tọsin isua, ke afo nditim nnam ñkpọ Esie ke uwem emi. Udori odu ke owo ndiñwana idaha emi man odu uwem ke usen oro ke ini Ọbọñ “eyekpe ikpe ke otu ediwak mme idut, onyuñ asua ọnọ mkpọsọñ mme idut tutu osim anyan ebiet; ndien mmọ eyeda ofut mmọ edom ñkpọ ufuñ-isọñ, enyuñ eda eduat mmọ edom ikwa udiọñ-eto: ndien idut idimenke ofut itiene idut, idinyuñ ikpepke aba ekọñ” (Micah 4:3). Emi edi ini emi “ofuri ekondo ke omum mmum” (Ñwed Mbon Rome 8:22); ini emi “enyin eyeñwaña mme nnan, utọñ eyenyuñ esirere mbon inan” (Isaiah 35:5); ndien “desert eyenyuñ ebre, onyuñ asiaha ikọñ nte rose” (Isaiah 35:1). Nte afo emebeñe idem ndinyene udeme ke obio-ubọñ oro?

Bethlehem

Micah etiñ abaña ebiet emana akwa Andikara emi: “Ndien afo Bethlehem Ephrathah, emekpri ke otu mme tọsin Judah, edi owo eyeto fi ke esit ọnọ mi, eke edidide andikara ke Israel; enye emi eriwọrọ esie okodude tutuko, kpa ke eyo eset.” Micah inọhọ enyiñ obio emi Jesus akamanade ikpọñ, edi enye afiak etiñ abaña enye ndidu uwem ke nsinsi. Ke ini mme ọfiọk-ñkpọ owo ekebupde mmọ “Enye emi akamanade nte Edidem mme Jew?”, mme akwa oku ye mme scribe ebọrọ, “Ke Bethlehem obio Judaea: koro ntem ke prophet ewet ete” (Matthew 2:2,5). Ema etim enim mme ntiñ-nnim ikọ emi ke ediwak isua emi ebede enyuñ eyak enọ nnyin nte ekekabarede enye ediye-ediye ye nnen-nnen esin ke Ñwed Abasi nte Edidem James ọkọnọde uyo.

Mbọm

Abasi emi akamade Israel, okonyuñ oyomde mmọ ebuana ke utibe ifet emi asañade osim mmọ, ekekpe ye mmọ ndikabare esit, ñkpọñ mfiak-edem mmọ. “O ikọt mi, nnam mbufo nso ñkpọ? Nnyuñ nda nso mfek mbufo?” (Micah 6:3). Ntem ke Abasi ima anam ye kpukpru mmọ emi ema ekewọñọre ekpọñ akpanikọ. Ikedighe edifọp uwa mmọ, inyene mmọ mme ndinọ akpa nditọ mmọ ke Abasi okoyom, ibọhọke “ndinam se inende, nnyuñ mma ima Abasi, nnyuñ nsuk idem nsaña” ye Enye. Idiọk-ñkpọ ada edidianare ye Abasi edi, osio enyiñ owo ke Ñwed Uwem efep, onyuñ emen itie esie ke nsinsi obio-ubọñ Abasi efep; edi erikabare esit ke eti ini eyefiak ada se ikosopde edi. “Anie Abasi ebiet fi, ke efen mme ukwañ-ñkpọ, ke adahado ke idiọk ido owo udeme esie emi esuhọde? Ikọhọkede iyaresit esie ke nsinsi: koro enye adatde esit ndifọn ido” (Micah 7:18).

Questions

MME NBUME

1. Mbume emi ọwọrọ didie, “Nso idi ndudue Jacob? Nte idighe Samaria?” (Micah 1:5).

2. Siak ndusuk mme idiọk-ñkpọ emi Micah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ akasuade.

3. Domo mme idaha ererimbot mfin ye mmọ oro Micah eketiñde abaña.

4. Ini ewe ke anditiñ ntiñ-nnim ikọ oro eketiñ abaña ke Micah 4:2?

5. Mme ikọ emi ewọrọ didie, “Daha ke enyọñ nyuñ bek, O adiaha Zion”?

6. Mme scribe ke eyo Jesus ekesaña edidie efiọk ebiet emi Enye ekenyenede ndimana?

7. Nso ke Abasi okoyom oto Israel? (Se ibuot 6).

8. Tiñ baña ndusuk idaha ke ini Tọsin isua ukara Christ.

9. Nso itie ke Israel edikama ke ini ukara Tọsin Isua?