Lesson 331 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Anie owo enyene ibuot, man enye otim ese ñkpọ emi? Anie owo edi ọniọñ, man enye ọfiọk mmọ? Koro mme usuñ Jehovah enende; ndinen owo eyenyuñ esaña mmọ ke esit: ndien mmọ eke eduede eyeduọñọ ke esit” (Hosea 14:9).

Cross References

I Eriti Emi Abasi Etide Erifak Israel Nsio Ke Egypt

1. Ima Abasi ekeda nditọ Israel ọwọrọ ke itie ufin, Hosea 11:1

2. Israel ama afiak aka ndikpono Baal, Hosea 11:2; 1 Ndidem 18:18,21

3. Ema ebak ekpep mmọ ke mme isua uyen mmọ, Hosea 11:3,4; Deuteronomy 32;9-12; 1:31

II Eriti Emi Abasi Etide Abaña Ntañ-mfep Emi Oyomde Ndisim Israel

1. Owo Assyria eyedi edidem mmọ edieke mmọ mifiakke itiene Jehovah, Hosea 11:5; 2 Ndidem 17:22,23

2. Ofut eyetiene mmọ oto ke ntak mfiak-edem mmọ, Hosea 11:6,7

3. Abasi owut Israel emi ema ekefiak edem, mbom Esie, Hosea 11:8; Psalm 103:13,14

4. Okposuk edi Enye enyenede ikañ-ikañ iyaresit, Abasi osuk owowut Israel mbọm Esie, Hosea 11:9; Psalm 103:8,9

5. Enye ọtọñọ ntak ọñwọñọ nditañ mmọ mfiak ndi, Hosea 11:10,11; Deuteronomy 30:4,5

6. Ewut ukpuhọre eke odude ke ufọt Israel ye Judah ke ini oro, Hosea 11:12

III Ikot Abasi Man Ekabare Esit

1. Abasi ama eneñere ada suñ-suñ ido ekpe Israel ubọk, Hosea 14:1,2; Matthew 23:37

2. Ata eriyarare mme idiọk-ñkpọ edi se ekeyomde eto Israel, Hosea 14:3; Mme Ñke 28:13

3. Eritọñọ ntak nda Israel nsin ke itie esie ọkọkọñọ ke mmọ ndikabare esit, Hosea 14:4-8

4. Ewut ọniọñ emi odude ke ata erikabare esit, Hosea 14:9

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Hosea, Anditiñ Ntiñ-nnim Ikọ

Hosea, anditiñ ntiñ-nnim ikọ okodu ke eyo Isaiah, akwa anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi ekewetde ediwak ñkpọ abaña Obio-Ubọñ Messiah. Mme ntiñ-nnim ikọ Hosea okotim abaña obio-ubọñ Israel, ndien eke Isaiah ekebaña obio-ubọñ Judah. Ekese ini esikot Hosea, anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi akatuade eyet abaña Israel; ediọñọ Jeremiah nte anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi akatuade eyet abaña Judah. Hosea ada mme ikọ emi owo ekemede ndikut ke mme ñwed, ewet mme ikọ esie. Kpa nte enye awarade ndisua nnọ Israel ke mme idiọk-ñkpọ mmọ, ntre ke enye ada suñ-suñ edu-uwem eteme onyuñ ekpe mmọ ubọk man ekabare esit. Enye ekedi owo emi enyenede ukeme nditiñ ikọ ke ọkpọsọñ uyo ye odudu, ndien ndusuk mme itie ñwed eke enye ewetde enyene nyọ ke akpanikọ. Ke ndusuk ini, ekesikot esien Israel duop ke enyiñ ima emi, Ephraim, ndien etie nte Hosea awak ndikot enyiñ oro ke ini etiñde ikọ abaña mmọ.

Esio Ke Ufin

Kpa nte ima ete etiede ye eyen, ntre ke ima Abasi eketie ye Israel. Enye ama ama, onyuñ enyene mbọm abaña mmọ esin Enye akada mmọ ọwọrọ ke itie ufin ke isọñ Egypt. Edi akpa ima emi obumerede oduk ke ukpọñ anam-idiọk emi akabarede esit ke adaña emi efakde enye esio ke ubọk asua oro, edi ekpri ubak ukem ima oro Abasi enyenede ọnọ nditọ Esie, emi okonyuñ enyenede ọnọ Israel.

Abasi akamama Israel onyuñ okot mmọ osio ke itie ufin. Enye amama anam-idiọk onyuñ okot enye ete akabare esit. Ke akpanikọ, ukem nte Israel ekebọde ufen ke ubọk mkpọsọñ mme andituk mmọ ke isọñ Egypt, kpa ntre ke anam-idiọk ọbọ ufen ke ubọk ọkpọsọñ andituk enye, kpa satan. Abasi ikpọñ-ikpọñ ekeme ndibuñ ebuka idiọk-ñkpọ nnyuñ nnam anam-idiọk ọbọhọ.

Ke okoneyo usen kiet Abasi ama ada Nditọ Israel usuñ ọwọrọ ke Egypt, osio mmọ ke ubọk idiọk ukara Pharaoh. Ke idaha kiet Jesus ekeme ndibiat odudu satan ke uwem owo onyuñ anam owo oro ọbọhọ kpukpru ndiọi uwem emi ebọpde enye. Edi mbọm ye ima Abasi oduri anam-idiọk emi ikpe ama okobiom, emi onyuñ edehede, ndien ọnọ enye utọ ima eke esinde Abasi okot enye eyen Esiemọ. “Mmokot eyen Mi ọwọrọ ke Egypt” akada ọnọ Israel okonyuñ edi ntiñ-nnim ikọ emi okosude ọyọhọ ke Christ.

Ema Ekpep Nte Esañade

Jacob ọkọsuhọre aka ke Egypt man enim enye ye mbon-ufọk esie ke uwem. Ekemen Jesus eka ke Egypt man enyaña uwem Esie esio ke ubọk Edidem Herod. Edi Jehovah ikọkpọñke Israel me Christ do man oduñ ke isọñ ufin oro. Enye ama okot mmọ osio! Ikokureke ke Jehovah ndisio Israel mfep ke Egypt edi Enye ama ada kpukpru usuñ ekpep mmọ ndisaña ke edinen ye ñkukure usuñ uwem. Edisana Spirit odu ke ererimbot mfin ke okot mme ukpọñ osio ke ekim esin ke uñwana Eti-mbuk. Abasi ama oduri Israel utọñ abaña ediwak ñkpọ-ndik ye mme afia, onyuñ ada mmọ usuñ ebe ke ebiet emi akananam owo misañake. Enye ọkọnọ mmọ udia ke ini biọñ ọdọñde mmọ. Enye akada manna, udia mme angel ọbọk mmọ, edi Ephraim “akabare esehe, onyuñ etiga”.

Mfiak-Edem

Hosea, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama aka iso asua ọnọ Israel ke ntak mfiak-edem mmọ. Emi edi ndusuk ikọ emi enye eketiñde, “Koro Israel ọsọñde ibuot nte ọsọñibuot abak-enañ”, “Ephraim emeyire ye ndem: yak enye kpọñ (ikpọñ)” “Koro mmọ eketọde ofum ke isọñ, ndien mmọ eyedọk oyobio.” Mme ñkpọ emi etim enam añwaña idaha eke Israel akadade ke ñkpọ spirit. Okposuk edi nte Abasi ọkọdiọñde mmọ eti-eti, mmọ ekesuk emehe ke ndifiak edem.

Ọtọñọde ke ini oro Aaron akanamde eyen enañ tutu osim ini emi etañde nditọ Israel eka ke Assyria ye Babylon, mmọ ema emehe ke mfiak-edem nnyuñ ñkabare esit, nnyuñ ntọñọ ntak mfiak edem. Ke adaña emi ñkpọ ọfọnde ye mmọ esit mmọ emenere mmọ enyuñ ekere ikpikpu ñkpọ. Do ke Jehovah ayak mme asua ekan mmọ, ndien ke nnanenyin mmọ, mmọ eseme ekot Jehovah. Abasi ada mbọm Esie etiene mmọ nte mmọ esuk esemede ekot Enye, ndien adaña oro mme edidiọñ Esie eyetiene. Ntre Israel edi mbiet añwan-efibe, mbio emi ekpọñde ata odu-uwem Abasi enyuñ etuakde ibuot enọ ndem. Ñwed Abasi ọdọhọ ete: Edieke owo ekededi amade ererimbot, ima Ete iduhe enye ke esit” (1 John 2:15).

Item Emi Enọde Ke Abaña Erikabare Esit

“O Israel fiak tiene Jehovah Abasi fo: koro afo ọmọduọ ke idiọk ido fo. Mbufo emen ikọ mbufo efiak etiene Jehovah: edọhọ Enye ete, Men kpukpru idiọk-ñkpọ fep, nyuñ da eti.” Emi edi mme ikọ mkpe-ubọk emi Jehovah ọdọñde ọnọ idut nsọñ-ibuot. Emedọñ ukem ikọ mkpe-ubọk emi mfin osim ukpọñ kiet-kiet emi oyode ọkpọñ usuñ. Ndusuk asua ukpọñ ama esin owo edue, edi Jehovah ọdọhọ enye ete, “Mbufo ekabare etiene Mi, ndien Ami nyekabare ntiene mbufo.” “Mme idiọk ido mbufo ekpetie nte iduot, eyefia nte snow; ekpeyibe nte crimson, eyekabare nte idet erọñ” (Isaiah 1:18). Jesus anam ikot emi asuana ke nditiñ mme ikọ emi: “Owo eke etienede Mi ndibinke enye nduọk” (John 6:37). Okposuk edi nte ubiere-ikpe Abasi etienede mmọ eke esuk eyirede ke idiọk, edi, Abasi ke anyanyan ubọk mbọm Esie ndimum mmọ eke edikabarede esit.

Ke ukpep-ñkpọ emi, Abasi ke ọdọhọ Israel ete, “Mbufo emen ikọ mbufo efiak etiene Jehovah: edọhọ Enye, ete, Men kpukpru idiọk-ñkpọ fep, nyuñ da eti.” Kpe Abasi ubọk ke ofuri isọñ esit fo ete emen ofuri idiọk-ñkpọ fo efep! Afo omotun usuñ, amanana uñwam, osop, omonyuñ atak ke munyeneke Christ!

Nditọ Israel “inimke ido mmọ” man efiak etiene Abasi. Ikureke ke mmọ ndisin ndisaña ke usuñ Abasi ikpọñ, edi mmọ eseri eseri ke ndinam idiọk-ñkpọ. Abasi ama etiñ ebe ke Isaiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ete “Etre ndinam idiọk; ekpep ndinam eti.” Abasi omokut esit owo emi aduakde onyuñ ebierede ke akpanikọ ndiwọñọre mkpọñ idiọk-ñkpọ, ndien Enye edi ndiñwam owo oro.

Udọñ Emi Abasi Enyenede Ọnọ Ikọt Esie

“O Ephraim, ndinam didie nda fi nnọ? nnyuñ mmen fi nyak O Israel? Mme ikọ emi eketo esit Abasi emi ọyọhọde ye ima, mbọm ye mfọnido. Jesus ama atua abaña Jerusalem ọdọhọ ete, “O Jerusalem, Jerusalem, emi owotde mme prophet, onyuñ ọtọñọde mmọ eke edọñde etiene fi ke itiat. Adaña ediwak ini didie ke ñkoyom ndibon nditọ fo ọtọ kiet, kpa nte unen obonde nditọ esie ke idak mba esie, ndien mbufo ikonyimeke!” (Matthew 23:37).

Edi Abasi ke Idem Esie ke ekpe mme owo ubọk, ọduọk iyip Esie ke abaña mmo, onyuñ atat ubọk ima Esie man afiak ada mmọ ọnọ Idem Esie. Anana-mbiet ima! Didie ke mmọ ekpeñwana ye oruk erinyik oro eke otode Spirit?

“Diọñọ idiọk ido fo ikpọñ-ikpọñ” (Jeremiah 3:13). Nte afo amanam mme usuñ fo ye ekikere esit fo ekabare edi ndem? Nte mmọ ebiọñọ fi ndiyom usuñ Abasi? Owo ekpenyene ndifiọk nte ke usuñ uwem imọ, me enye odude ke okpuk idiọk-ñkpọ, me ke nnan ye nsọñesit, idaha emem ye uyuhọ emi enye oyomde isọk enye, ndien akpana enye ebeñe Abasi ndiwut enye usuñ Esie. Enye okut usuñ Abasi ke ini enye okotde Ñwed Abasi onyuñ akpañde utọñ ke ukwọrọ-ikọ emi otode Ñwed Abasi ke erinim esit esie iñwañ, ye ekikere emi misuaha Ikọ Abasi. Abasi eyewut enye usuñ Esie emi edide ima, idaresit, emem ye nsuhọre-idem; ndien nte esit owo ọbuñọde ke iso Abasi oto ke ukwañ usuñ esie, nte enye ekpede Abasi ubọk ebeñe erifen, Abasi eyedi ediduñ ye enye. “Emi edi uyo Enye emi okoñde, onyuñ emenerede ke enyọñ, emi oduñde ke nsinsi, Enyiñ esie onyuñ edi Edisana, ete, Ami nyeduñ ke edikoñ ye edisana ebiet, nyenyuñ nduñ ye enye emi otukde onyuñ ọsuhọrede Spirit esiemọ, nte ndemere spirit mmọ eke esuhọrede idem mmọ enim, nnyuñ ndemere esit mmọ eke etukde idem mmọ” (Isaiah 57:15). (Se ñko ke Psalm 34:18).

Ephraim Emi Atuade Mkpọfiọk

Hosea okowut se Ephraim edibọrọde ke ini esit nsọñibuot esie -edibuñọde. Ephraim eyedọhọ ete, “Ami Ephraim nsaña nso ñko ye ibọk?” Ke akpatre, enye omonyime! Enye ọmọduọ nte enye emi esit ọbuñọde ke idak Krọs!

Hosea ama okut ke enyin ñkukut, mme utit usen emi Israel midituakke aba ibuot inọ ndem. Enye ama okut ini iso emi ọyọhọde ye ubọñ, emi Israel edikpọñde idiọk-ñkpọ ofuri-ofuri. Abasi eyedi Abasi mmọ ke nsinsi ndien mmọ eyedi ikọt Esie. Mmọ eyenọ Enye “Uwa” mkpọk-inua mmọ, koro midiwaha aba uwa unam. Mmọ eyekut Ata Uwa Eke Ọfọnde Ama— oro edi Christ emi mmọ ekesinde ini kiet ko. Mmọ eyewa “uwa ekọm enọ Abasi kpukpru ini,…eke ekponode enyiñ Esie” (Mme Hebrew 13:15).

Anana Utit Ima Abasi

Kop ibọrọ emi Abasi ima ye mbọm ọnọde. “Nyenam mfiak-edem mmọ okure; nyeda ima-esit mma mmọ; koro iyaresit mi amakabare ọkpọñ mmọ. Nyenam ye Israel nte mbara: enye eyesiaha nte lily, onyuñ omum oruñ esie nte Lebanon”. Nso oruk uyai ndise! Kpukpru owo kiet-kiet enyene ifet nditie ntre. Nso oruk uwem edidiọñ ọnọ owo ndidu, ke emi enye ekemede ndisehe nte ekpoñ-idim, ndien edinem utebe emi ọwọrọde ke ofuri erisaña isañ esie ke usen edibiet edinem utebe aran eke ọduọhọde.

Hosea ama owut Israel ndudue mmọ, asua ọnọ mmọ, eteme Israel emi enanade iwuk, onyuñ etre ediye ntiñ-nnin ikọ esie ye mme inem ikọ emi “Anie owo enyene ibuot, man enye otim ese ñkpọ emi? Anie owo edi ọniọñ, man enye ọfiọk mmọ? Koro mme usuñ Jehovah enende; ndinen owo eyenyuñ esaña mmọ ke esit: ndien mmọ eke eduede eyeduọñọ ke esit.”

Questions

MME MBUME

1. Siak akamba anditiñ ntiñ-nnim ikọ kiet emi okodude ke ukem ini emi Hosea okodude.
2. Nso enyiñ ima ke ekesikot Israel ndusuk ini?
3. Ewe idiọk-ñkpọ ke Israel ekesiwak ndinam?
4. Ini ewe ke ekemenere Israel ke enyọñ nte idut?
5. Tiñ wut nte mfiak-edem Israel ekebehede Abasi.
6. Nte afo emekeme ndisiak item emi Abasi ọkọnọde mmọ man mmọ efiak etiene Enye?
7. Siak ndusuk mme mkpọsọñ ikọ emi Hosea eketiñde.