Lesson 332 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Ndien iyaresit Jehovah obumere ye ikọt esie, Enye onyuñ asua udeme esie eti-eti. Ndien enye ada mmọ esin mme idut ke ubọk; ndien mmọ eke esuade mmọ enyụñ ekara mmọ” (Psalm 106:40).

Cross References

I Idiọk-Ñkpọ Ke Israel

1. Hoshea ekedi idiọk edidem emi akakarade Israel ke isua usukkiet, 2 Ndidem 17:1,2

2. Shalmaneser, edidem Assyria, ọdọk aka ekọñ ye Hoshea, ndien Hoshea akabare asaña-utom esie, 2 Ndidem 17:3

3. Ema emum Hoshea esin ke ufọk-ñkpọkọbi ke ntak odu emi enye okodukde abaña Shalmaneser, 2 Ndidem 17:4

4. Mme Assyria ema ekan Israel ekuk enyuñ etañ kpukpru owo nte mbuot-ekọñ, 2 Ndidem 17:6

II Ubierikpe Abasi

1. Israel ema ekpọñ ndikpono Abasi enyuñ ekabare edi mme okpono-ndem, 2 Ndidem 17:7-12

2. Abasi ama ọdọñ mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ ye mme okut ñkukut Esie eka ebine Israel ekekpe ye mmọ enyuñ eduri mmọ utọñ ke abaña ukpono ndem, 2 Ndidem 17:13-17; Jeremiah 7:15; 25:4;11:7

3. Abasi ama esin esien Israel duop, ọnọ mmọ ufen, onyuñ ayak mmọ esin ke ubọk mme andibume tutu ebin mmọ efep ke iso Esie, 2 Ndidem 17:18-24

4. Abasi ọkọdọñ mme ekpe ete eduk ke obio man esobo ediwak owo man mmọ ekpep ndibak Abasi, 2 Ndidem 17:25-28

5. Mme andiduñ isọñ oro ema ebak Abasi, edi mmọ enam ñkpọ enọ mme abasi ye ndem mmọ, 2 Ndidem 17:29-41

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Iyaresit Osim Israel

Hoshea, edidem Israel ama akara ke usua usukkiet edi ukara esie ọkọyọhọ ye idiọk-ñkpọ. Oro ekedi ikọ-ntiense emi Hoshea okonimde ke utit ukara esie. Enye ekedi akpatre edidem ke Israel, ndien edi ke ini ukara esie ke Assyria ekesobo Israel nte idut ye nte ukara. Idiọk-ñkpọ ama anam utom esie ke mbuk esien Israel duop, ndien utibe mkpasip oro eketọde ke ediwak isua ama ada isañ edisim ini idọk. (Se James 1:15). Abasi ama enyene anyan ime abaña nsọñ-ibuot ye ido ukpono-ndem nditọ Israel. Ke ñkpọ nte isua ikie iba, ke ema ekebahare Israel ye Judah, mmọ ema ebiere ndiduk ke usuñ idem mmọ enyuñ esaña ke nda-usuñ ndiọi ndidem emi eketienede ndiọi udọñ ye uduak esit mmọ. Edi ubierikpe Abasi ama otim ekpere.

Hoshea ama ọbiọñọ ke esisit ini, se ikpekotibede inọ mmọ ke enye ndikabare ndi asaña-utom Shalmaneser. Ikebighike mbemiso Shalmaneser, Edidem Assyria edifiọk ete ke Hoshea ke oduk odu abaña imọ; ke ntre ema emum Hoshea esin ke ufọk-ñkpọkọbi enyuñ ekan Samaria ekuk. Israel ikọnyọñke aba ke mbuot-ekọñ emi ke idak ukara mme Assyria. Anyan ime Abasi ke abaña idiọk-ñkpọ Israel ama edisim utit, ndien edi mme Assyria ke Abasi akada anam mmọ ekut iyaresit Esie.

Mme ntiñ-nnim ikọ Isaiah anam utibe akpanikọ emi ayarare: nte ke Abasi akada idut emi mifiọkke Abasi ọtunọ nditọ Israel. Ewet ete: “Ifọnke fọn inọ Asshur, eto iyaresit mi, ndien esañ ke ubọk mmọ edi eke ifuresit mi. Nyedọñ enye utom ke oburọbut idut, nnyuñ ntobo enye etop nnọ mbio iyaresit mi, nte enye obume mbume, onyuñ owo ñwo, onyuñ onim ke se edigide nte mbat efak” (Isaiah 10:5,6). Oro edi ata nnen-nnen ñkpọ emi okotibede ke ediwak idaha ọnọ Israel ye Judah. Ema edighi mmọ nte mbat ke efak; okposuk edi akpakana nte mmọ ekan mbon Assyria oto ke mfọn Abasi edi utu ke mmọ ekan, ema ekabare ekan mmọ.

Ọtọñọde ke eyo Moses ke mmọ ekebọ ntọt nte ke isuñi Abasi eyesim mmọ edieke mmọ ekpọñde ata ukpono Abasi eketuak ibuot enọ ndem. Ntọt oro ekedi: “Jehovah eyeda idut ke anyan ebiet, ke utit ererimbot, etiene fi, kpa nte ntrukpom efede; idut eke afo mudukopke usem mmọ; añwai-enyin idut eke miditeñeke mbiowo enyin, midinyuñ ituaha nditọwoñ mbọm” (Deuteronomy 28:49,50).

Ekeme ndidọhọ ete ke mbio Assyria ekedi mbiet Satan. Ekediọñọ mbio Assyria ke mbuk eset nte mmọ emi ediọkde ekan ye mmọ emi minyeneke esit mbọm inọ owo. Emi ke akpanikọ edi mbiet Satan, emi edide akpan usua uduot owo. Satan eyedi ke ini kiet ekededi ye ukọbọ esie ndiñwana ye owo Abasi ke ini Abasi ke ifiọk Esie onyimede. Mbuk Job ekedi akwa uwut-ñkpọ ke abaña oruk ukọbọ emi Satan akamade. Abasi ñko ayayak Satan ada idiọk-ñkpọ edi nte unen ubierikpe idiọk-ñkpọ. Oro edi se ikotibede ye Israel. Ekedi udọñ mbon Assyria ndisobo ofuri idut Israel, ndien Abasi onyime ọnọ mmọ koro nditọ Israel ekesọñde ibuot enyuñ emiomde Enye. Odudu emi odude ke emi, edi Abasi okonim mmọ. (Kot Ñwed Mbon Rome 13:1-6). Abasi etiñ ke ikọ Esie: “Sese, edi ami mbot jn odom-utim eke ofukde utim ke ikañ, onyuñ osiode ñkpọ unam utom esie; edi ami nnyuñ mbot osobo-nsobo, nte enye abiat” (Isaiah 54:16). Ufañ ikọ Abasi emi ọwọrọ ete ke Satan, akwa andibiat ye andisobo kpukpru owo, odu ke idak ubierikpe ekededi emi Abasi okutde ete odot ye enye. Kpa ntre Abasi onyuñ ekeme ndida ñkwakwaña ye idiọk uduak Satan nnam uduak ye ubierikpe Esie, utọ oro akayakde mbon Assyria ekan Israel.

Kpa ke idem ini emi ubierikpe ama ekekpere Abasi okpokosuk anyanyaña Israel osio ke ubọk mbio Assyria onyuñ akan ntañ-mfep ini iso ọnọ mmọ edieke mmọ ekpekekabarede esit ekpọñ idiọk-ñkpọ mmọ eyom iso Abasi man atua mmọ mbọm. Mmọ ikanamke ntre okposuk edi Abasi ọkọdọñde mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ Esie ete ekenọ mmọ ntọt. “Edi Jehovah ada inua kpukpru prophet ye eke kpukpru mbon ñkukut, asua ọnọ Israel ye Judah, ete Mbufo ekabare ekpọñ mme idiọk usuñ mbufo, enyuñ enim ibet mi, ye item mi, ekem ke kpukpru mme ewuhọ emi ñkowukde mme ete mbufo, emi ñkonyuñ ntobode mbufo ke ubọk ikọt Mi mme prophet.” Mmọ ikanamke uyo Abasi, ndien ubierikpe edi. “Ndien Jehovah ayat esit ye Israel eti-eti, ndien enye emen mmọ ke iso esie efep; isuhọke baba kiet ke mibọhọke esien Judah ikpọñ-ikpọñ” (2 Ndidem 17:13,18).

Ndibe Idiọk-Ñkpọ

Ediwak ntak emi iyaresit Abasi osimde Israel ayarare mi: “Ndien nditọ Israel efuk ñkpọ eke minenke ye Jehovah Abasi mmọ, mmọ enyuñ ebọp edikoñ ebiet ke idem mmọ ke kpukpru obio mmọ, ọtọñọde ke tower mbon-ukpeme tutu osim obio ibibene.” Ke akpanikọ idorenyin nditọ Israel nte ke Abasi odu ke otu mmọ kpukpru ini ama akabare ebit oto ke ntak idiọk-ñkpọ mmọ. Enye Abasi okokut kpukpru edinam owo, ndien Enye ọdiọñọ se idude ke esit owo. Idiọk-ñkpọ ikemeke ndidibe Abasi; ndien edieke enamde ke ndibe, Abasi ọdiọñọ ukem nte ekpenamde añwa-añwa. Andiwet Psalm ọdọhọ ete: “Edieke nnyin ifrede enyiñ Abasi nnyin, inyuñ inyande eka-ubọk nnyin inọ esen abasi; nte Abasi ididuñọke emi? Koro Enye ọfiọkde ndibe ñkpọ esit owo” (Psalm 44:20,21). Jesus eketiñ ọnọ mme owo ke Israel: “Baba ñkpọ kiet idibeke, ibọhọke man akpayarare; baba ñkpọ kiet inyuñ ifuhọke ina, ibọhọke man ọkpọwọrọ ke uñwana” (Mark 4:22).

Ererimbot ema ekim, ndien Jesus eketiñ abaña ererimbot: “Ndien emi edi ikpe oro, ete, uñwana ama edi ke ererimbot, edi owo emama ekim ekan uñwana; koro utom mmọ ọdiọkde” (John 3:19). Mme owo ekere ete koro idiọk-ñkpọ mmọ edibede ke iso owo, ndusuk ñko, ke usuñ emi, mmọ edibe ke enyin Abasi.

Edieke etiede nte ubierikpe Israel okpon, yak eti ete ke Israel ye Judah ema ebọ edidiọñ eke okponde akan kpukpru owo eken ke ofuri ererimbot, koro Abasi ekemekde mmọ ete edi asak ubọk ikọt Esie. Mmọ ema enyene uñwana oto ke edisana akpanikọ, mmọ ema efiọk ndikpono Edisana ye odu-uwem Abasi, oto ke eñwọñọ Abasi mmọ ñko ema enyene edidiọñ emi okokponde akan eke kpukpru mbio eken, man mmọ ñko enyuñ ekabare edi edidiọñ. Mmọ ema ekpọñ kpukpru se ikedide unen, eti ye ediye, enyuñ eyom idiọk-ñkpọ ye ibak emi mme obio ndem emi ekekande mmọ ekuk ekenamde.

Akwa idiọk-ñkpọ ekedi ke adañemi mmọ ema ekefiọk Abasi, usuñ kpukpru uwem ye edinen ido, mmọ ewọñọre ekpọñ Enye. Mme ikọ Peter etim etiñ nnen-nnen abaña edu-uwem esien nditọ Israel duop emi ufen Abasi ọkọduọde ọtọ: “koro edieke mmọ ema ekesaña ke ifiọk Ọbọñ ye Andinyaña nnyin Jesus Christ ebọhọ se isabarede owo uwem ke ererimbot, ndien mmọ etọñọ ntak ekọmọ ke esit, enyuñ eyak ñkpọ oro akan mmọ ubọk, akpatre itie mmọ akabare ọdiọk akan akpa. Ọkpọfọn ye mmọ ndikpetre ndifiọk usuñ edinen ido akan ndifiọk mma, ndien ndiwọñọre ñkpọñ edisana ibet eke enọde mmọ. Ọwọrọ ye mmọ ada ekekem ye ñke akpanikọ emi, Ebua akabare adia se ọkpọhide; Edi eke ekeyetde mmọñ afiak aka ndiyere ke mbat” (2 Peter 2:20-22).

Eyak nnyin emi ifiọkde akpanikọ Abasi etiene mme ikọ John edima: “Ekpeme idem mbak mbufo edibiat se nnyin ikanamde utom ibaña enye, edi man ekpọbọ utip ọyọhọ-ọyọhọ” (2 John 8).

Questions

MME MBUME

1. Anie ekedi akpatre edidem Israel?
2. Nso idi ntak emi Assyria ekekade ekọñ ye Israel?
3. Nso idi ntak emi Abasi mikañwanake inọ Israel nte ekedide ke akpa?
4. Nso idi ntak emi Abasi akayatde esit ye Israel?
5. Nso ikedi eto ñtunọ Abasi?
6. Anie edi akwa andisobo?
7. Nte idiọk-ñkpọ onim ubiọñọ ọnọ Satan?
8. Nte idiọk-ñkpọ ekeme ndidibe Abasi?
9. Nso idi ndibe idiọk-ñkpọ?