Lesson 333 - Senior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Ekenọ ibet ke ubọk Moses; edi Jesus Christ akada mfọn ye akpanikọ edi” (John 1:17).Cross References
I Ibet Mme Mfọn
1. Mme okpono Abasi ke ido mme Jew ema edomo ndida Ibet Moses ndori Mmọ-oko (Gentile) emi ekekabarede esit, Utom Mme Apostle 15:1; Ñwed Mbon Galatia 1:6, 7
2. Paul ye Barnabas ikonyimeke ndiwọñọre ñkpọñ idaha mfọn Abasi, Utom Mme Apostle 15:2; Ñwed Mbon Rome 10:4; Ñwed Mbon Galatia 1:8-12
3. Edọñ mme owo eka Jerusalem ye mbume, Utom Mme Apostle 15:2-5
II Esop Ke Jerusalem
1. Mme Apostle ye mbiowo esop idem ọtọ kiet ndikere ñkpọ mbaña mbume oro, Utom Mme Apostle 15:6
2. Peter etiñ ọsọñọ nte Abasi akayarade uduak esie ọnọ enye, Utom Mme Apostle 15:7-11; 10:44-48
3. Paul ye Barnabas etiñ eyarade mme utibe-utom ke otu Mmọ-oko (Gentile), Utom Mme Apostle 15:12
4. James adian ikọ ke se mbon esop eketiñde ndisọñọ ikọ mmọ, Utom Mme Apostle 15:13-21; Ñwed Mbon Rome 14:1-6
III Mfọn Erikan
1. Mbon esop ema ebiere ete mme andikabare esit ke otu Mmọ-oko (Gentile) iduhe aba ke idak ibet Moses, Utom Mme Apostle 15:22-29; Ñwed Mbon Galatia 2:14-16
2. Ema ewet mme ñwed enyuñ edọñ nditọ ete ndida etop ñka, Utom Mme Apostle 15:23-33
IV Ọyọhọ Isañ Ukwọrọ-ikọ Iba
1. Paul ebiere ndikpọñ Antioch nnyuñ nsaña mbe ke mme obio eke enye ama akabem iso aka, Utom Mme Apostle 15:34-36
2. Barnabas onyime ndida John Mark, nnyuñ nsaña ye enye ñka Cyprus, Utom Mme Apostle 15:37-39
3. Paul emek Silas ndien mmọ eka Syria ye Cilicia, Utom Mme Apostle 15:40, 41
Notes
SE EKPEPDE EBAÑA“Mbufo etuak ibuot enọ se mbufo mifiọkke: nnyin ituak ibuot inọ se ifiọkde: koro erinyaña otode mme Jew”(John 4:22). Jesus ama etiñ mme ikọ emi mme Jew ekenimde ke akpanikọ: nte ke Abasi ama ọnọ Abraham eñwọñọ ke ata ediwak isua emi ekebede, “Oto fi kpukpru oruk ererimbot eyekut mfọn” (Genesis 12:3).
Ediomi Ke Sinai
Idut Israel ekedi nnen-nnen ibọrọ ye ubak eñwọñọ emi Abasi ọkọnọde Abraham. Abasi ke obot Sinai, ama emen Ediomi Esie owut Nditọ Israel; mmọ ñko ema esọñọ Ediomi emi ke ofuri esit adaña nte Moses ekemende owut mmọ. Etiñ otim añwaña mmọ, ke abaña akwa ye utibe ikot emi Abasi okokotde Nditọ Israel ete ke Abasi okoyom nditọ Israel ekabare edi edisana idut ye obio mme oku oro edi, akpan inyene enọ Abasi. Mmọ ekenyene ndidi mme asaña – utom Ediomi Abasi ye mme andisuan etop Abasi ke ererimbot man eda kpukpru owo esin ke Ediomi Abasi. Abasi ama ayarade idem Esie ọnọ Nditọ Israel ke usuñ nte ndudue mikeduhe ye nte mikekemeke ndifre. Enye ama ọnọ mmọ Mbet Duop, emi Abasi akadade nnuen ubọk Esie ewet esin ke itiat ñwed, ye mme nsio-nsio ibet emi Moses ekewetde esin ke ñwed. Abasi akanam Israel edi mme andikama ye mme ekpeme ñkpọ Abasi, onyuñ osio Nditọ Israel onim nte ubon ye usuñ emi Ediomi emi Enye ọkọnọde Abraham ke akpatre ọkpọwọrọde osu ọnọ ofuri ererimbot oto ke emana Messiah.
Ema ekabare efiọk kpukpru se Abasi ekemende owut Nditọ Israel ke Obot Sinai nte Ibet Moses, koro Moses ekedide owo emi Abasi ọkọnọde Nditọ Israel Ibet oto ke ubọk esie; edi ke akpanikọ Ibet oro ekedi Ibet Abasi. Ke ndikpep Ibet ye ini emi ekenọde, owo enyene ndinyime nte ke Abasi ikpọñ ekeme ndinọ mme oruk ñwọrọ-nda mbet uwem oro. Ibet okowut edu emi owo ekemede ndidu uwem nnyuñ ntuak ibuot nnọ Abasi emi Nditọ Israel ekenyenede, emi idut efen mikọdiọñọke kaña. Ibet oro okotim ayarare Abasi akan nte ekedide ke mbemiso, onyuñ oto Ibet, Nditọ Israel ekpep enyuñ efiọk usuñ nte Abasi okoyomde mmọ ekpono Enye.
Ntak Ibet
Ibet ama eye onyuñ enyene ukpono koro akanyande ubọk owut mfọn-mma uwa emi edidide, oro edi Ọbọñ Jesus Christ. Abasi okoyom Ibet edi nte andikpep ọnọ Nditọ Israel, – idighe nte Ibet ke idem esie ada erinyaña edi. “Ntem ke ibet ekedi andikpeme nnyin, emi adade nnyin ọsọk Christ, man enam ikpe etebe nnyin ke mbuọtidem” (Ñwed Mbon Galatia 3:24). “Sia ibet enyenede ukpọñ-ukpọñ mbiet nti ñkpọ eke edidide, minyuñ inyeneke idem ñkpọ oro, ikemeke ndinam mmọ emi esañade edi ediwa oruk uwa kiet kpukpru ini ke isua ke isua efọn ema.... Koro iyip enañ ye ebot ikemeke-keme ndimen mme idiọk-ñkpọ mfep” (Mme Hebrew 10:1, 4).
Ke akpanikọ mme ñwọrọ-nda ndinen owo emi ekedide nte uwut ñkpọ ema edu ke idak Ibet, oro edi mme owo emi ekebọde erinyaña ye edinam asana; edi edinen ido mmọ ikotoho ke edinam utom Ibet edi okoto ke mmọ ndinyene mbuọtidem ke Abasi ye ndikop uyo Esie. “Ini ididuhe ami ndibuk mbuk Gideon, ye Barak, ye Samson, ye Jephthah; ye David, ye Samuel, ye mme prophet; emi ekedade mbuọtidem ekan mme idut, enam edinen ido, ebọ mme uñwọñọ, ekibi mme lion inua.... Etiñ ñkpọ etuk kpukpru mmọ kabaña mbuọtidem mmọ; edi mmọ ikọbọhọ se Abasi ọkọñwọñọde ndinọ mmọ; sia Abasi okonimde se ifọnde ikan ọnọ nnyin; ntem ke ikemeke ndinam mmọ efọn ema ke nnyin miduhe” (Mme Hebrew 11:32, 33, 39, 40).
Ini Mfọn
“Se ifọnde ikan” emi Abasi ọnọde nnyin edi Eti-mbuk Jesus Christ. Ke nsio-nsio idaha Ikọ Abasi ama etiñ abaña ini emi Abasi ediberede usuñ mbọm ọnọ ofuri ererimbot. “Sese afo eyekot idut eke mufiọkke, ndien idut eke mifiọkke fi eyefehe ebine fi, abaña Jehovah ye Edisana Abasi Israel; koro enye ọnọde fi ubọñ” (Isaiah 55:5).
Emana Jesus Christ, Messiah, ekedi ntọñọ obufa ediomi ke edinam Abasi ye owo oro edi ini Mfọn. Ini ama ekem emi ekemende kpukpru ubiọñọ efep, odusat emi Obio kiet ekpenyenede ye Obio efen ama ebe efep, mfọn Abasi ama onyuñ ebe osim kpukpru owo. Jesus ama ọdọhọ ñwan Samaria ete: “Ini ke edi, eke mbufo edituakde ibuot enọ Ete, idighe ke obot emi inyuñ idighe ke Jerusalem.... Edi ini ke edi, omonyuñ ededi ama, eke ata mme andituak ibuot edituakde ibuot enọ Ete ke Spirit ye ke akpanikọ; koro edi mmọ eke etiede ntem ke Ete oyom ete etuak ibuot enọ Imọ” (John 4:21,23). Ufọn ikoduhe aba inọ utom oku ndomo kiet ke isọñ emi; mme ido ukpono Abasi ke Itie-ukono Abasi ikedighe aba ñkukure eti usuñ owo ndikpono Abasi; edida ufene mfọp uwa man owo ọbọ erifen ke mme idiọk-ñkpọ ye erinam emem ye Abasi ikoduhe aba. Ke obio kiet ekededi, owo esit akpanikọ ekeme nditiene Abasi ye mbuọtidem ke Jesus Christ ye esit eke atuade mkpọfiọk ke se enye ekeduede, onyuñ ọbọ ntiense ke esit esie ke ekop akam esie, enyuñ efen ke ndudue esie.
Obufa Ediomi
Abasi akanam obufa Ediomi ndida nsọñọ akani Ediomi, sia Enye ama ekekere ñkpọ abaña obufa Ediomi toto ke eritọñọ ererimbot. Akwa ekọm-urua obufa Ediomi ekedi se ikadade Ọbọñ nnyin ika krọs Calvary, enyuñ ewot Enye do, man oto ke iyip emi ekeduọkde, ye uwem emi Enye akayakde ọnọ, ekpekeme ndinam Ediomi, idighe ye mme Jew ikpọñ, edi ye ofuri uduot owo kiet kiet, man mmọ ekeme ndinam emem ye Abasi.
Ntak Ediomi emi ekedi man ubahare emi idiọk-ñkpọ ekesinde ke ufọt owo ye Abasi ebe efep. Ñkukure edinam emi ekemede ndimen ubahare emi mfep edi ekọm-urua emi Jesus ekekpede, Iyip emi Enye ọkọduọkde, Uwa emi Enye ọkọnọde, Usio-isop emi Enye akanamde emi uduot owo ekemede ndida nnam emem ye Abasi. Edi ata utibe-ñkpọ ndikut nte ke Abasi ama asiak usuñ onim emi owo ekemede ndikan idiọk-ñkpọ nnyuñ mfiak nnyene emem ye Abasi; akakan edi, nditọ ima ke esit oro edi ima ke ñkañ Abasi, ye owo. Mbet ima edi obufa Ibet ke ini Mfọn emi.
Ibet Ye Mfọn
Ibet ama eneñere oyom ñkop-uyo. “Owo ekededi eke edinimde ofuri ibet, edi eduede ke nde kiet kpọt, amakabare edue isop ke ofuri ibet” (James 2:10). “Kunam” ekedi akpan ntọt ke ibet, ndien ama oto ke ibet Nditọ Israel ediọñọ ete ke idiọk-ñkpọ ọdiọk eti eti (Ñwed Mbon Rome 7:13). Spirit emi akasañade ye Ibet ekedi Nam midighe kpa.
“Kpa nte Moses ekemende urukikọt ke enyọñ ke desert, kpa ntre ke ana nte edimen Eyen Owo ke enyọñ: man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye enyene nsinsi uwem” (John 3:14, 15). Nditọ Israel emi ekeyomde ndikpa ekemenere enyin ese urukikọt okpoho oro ke Akai-ikọt enyuñ edu uwem. Ke ukem usuñ oro, mmọ emi ekpañade ke uwem idiọk-ñkpọ ekeme ndimenere enyin nse Eyen Abasi emi ekekoñde ke eto enyuñ edu uwem; ntre, se nyuñ du uwem edi mme ukot ikọ ke Eti-mbuk emi. “Sese, Eyen-erọñ Abasi emi emende mme idiọk-ñkpọ ererimbot efep” (John 1:29).
Mme ifiọk emi edudu ke ibet, okposuk edi nte okoñde eti-eti idọkke ikekem ke idaha emi Jesus onimde. Ibet ekedi mbukpọñ nti ñkpọ eke edidide, edi ke ini ọyọhọ uñwana Eti-mbuk emi odude ke Jesus asiahade, se ikedide mbukpọñ ebe efep. Ibet ọkọdọhọ ete “Enyin ke usiene enyin, ye edet ke usiene edet;” edi Jesus ọkọnọ uyo ete, “Owo ama oyibi fi ke mfuk nnasia, kabare mfuk eken nọ enye” (Matthew 5: 39). Ibet ọkọdọhọ ete, “kusin efibe;” edi Jesus emenere idaha anam okoñ: “Ami ndọhọ mbufo nte, owo ekededi eke esede ñwan ke enyin use, ama esin efibe ye enye ama ke esit esie” (Matthew 5: 28). “Mbufo emekop ete, ekenọ mbio eyo oko uyo, ete, kuwot owo: edi owo ekededi eke owotde owo esesin idem ke ikpe: edi Ami ndọhọ mbufo nte, owo ekededi eke ayatde esit ye eyen-ete esie esesin idem ke ikpe; owo ekededi eke ọdọhọde eyen-ete esie ete, Raca (ikpikpu owo), esesin idem ke ikpe Sanhedrin; owo ekededi eke ọdọhọde ete, Afo ndisime, esesin idem ke ufen hell eke asakde ikañ” (Matthew 5:21, 22).
Ke etimde eduñọre mme ikọ Abasi, eyekut ete ke Obufa Ediomi ọsọñọ kpukpru Mbet Duop emi odude ke Akani Ediomi, ọsọñ akan nte ekedide, ibọhọke ọyọhọ Mbet Inañ. Iduhe ndomo itie kiet ke Obufa Ediomi emi ọsọñọde mbet Sabat emi ekenimde enọ mme Jew
Eneni
Ke ediwak ini ekedi ọkpọsọñ ñkpọ ọnọ nditọ Israel ndinim ke akpanikọ nte ke Abasi mme-imọ iteñeke owo enyin. Ediwak mme Pharisee ye ndusuk mmọ emi ekekabarede esit etiene Abasi ke eyo mme Apostle, esọñọ eyire ete ke erinyaña okoto onyuñ enyene mme Jew ikpọñ-ikpọñ. Mmọ ekebat Mmọ-oko (Gentile) nte mme okpono ndem, emi minyeneke idorenyin ke ererimbot emi ye ererimbot emi edidide, ibọhọke mmọ ekabare edi mme Jew enyuñ enam nte mbet Israel eketemede; “Edi ndusuk owo emi etode ke ñka mme Pharisee enyuñ enimde ke akpanikọ edaha ke enyọñ, edọhọ ete, ana nte enim mmọ mbobi, enyuñ eteme mmọ ete enim ibet Moses” (Utom Mme Apostle 15:5).
Paul ye Barnabas, emi ekedide ikpọ isuñ-utom ndida Eti-mbuk nsọk Mmọ-oko (Gentile) ikonyimeke utọ ukpep-ñkpọ oro ndomo ini kiet, koro mmọ ema ekut akwa otu Mmọ-oko (Gentile) ekabarede ebine Abasi ye ọyọhọ edimana obufa oto ke ibọrọ akam mmọ. Ema eda eneni emi eka ke Jerusalem, man mme Mbet ye mbiowo emi edude do ekebiere ikọ oro.
Spirit Nda-Usuñ
Mme Mbet ye mbiowo ke nda-usuñ Edisana Spirit, ema ediọñọ ete ke uyọhọ Ibet odu ke Christ, ke erinam utom ibet iduhe aba. “Sia ima ikop ite ndusuk owo, emi etode ke otu nnyin ewọrọ, ema eda ikọ-inua etimere mbufo, eyut mbufo ukpọñ ekabare; emi nnyin mikọnọhọ mmọ uyo.... Mmọdo imọdọñ Judas ye Silas eka; mmọ ke idem mmọ eyenyuñ etiñ idem ñkpọ emi ke inua enọ mbufo. Koro Edisana Spirit okut ete ọfọn, nnyin inyuñ ikut ite ọfọn, nditre ndibiom mbufo mbiomo eñwen ke idem, ke mmibọhọke ñkpọ ifañ emi enyenede ndinam; ete mbufo ebet mme ñkpọ eke ewade enọ ndem, ye iyip, ye unam eke eyiride-yiri, enyuñ etre use” (Utom Mme Apostle 15:24, 27-29). Mmọ ema ebiere ete ke ufọn edina mbobi iduhe. Owo ikonyuñ itiñke ñkpọ ibaña edikpono ndisana usen, obufa ọfiọñ, ye mme Usen Sabat; owo ikonyuñ itiñke ñkpọ ibaña edita, mme editre ndita unam, ibọhọke owo nditre ndita unam emi ewade enọ ndem.
“Mmọdo ekuyak baba owo kiet ekpe ikpe ọnọ mbufo ke se mbufo ediade, ye ke se mbufo eñwọñde, ye ke ido eke mbufo enimde usọrọ ye obufa ọfiọñ ye sabbath. Mme ñkpọ oro edi ukpọñ ñkpọ eke edidide; edi idem ñkpọ esaña ye Christ” (Ñwed Mbon Colossae 2:16, 17). “Owo kiet abat ete usen kiet edi ibet akan eken; edi owo eñwen abat kpukpru usen ukem-ukem. Yak kpukpru owo kiet kiet obure se enye ekerede ọfiọk ke esit esie. Owo eke okponode usen okpono enye ọnọ Ọbọñ: owo eke onyuñ adiade ñkpọ adia ọnọ Ọbọñ, koro enye ọnọde Abasi ekọm: enye eke minyuñ idiaha etre ndidia ọnọ Ọbọñ, enye ñko onyuñ ọnọ Abasi ekọm” (Ñwed Mbon Rome 14:5, 6). “Edi ke emi nnyin imokure ye ibet, ikpaña iwọrọ ikpọñ se ikomumde nnyin ikama; ntre ke nnyin inam ñkpọ ke obufa usuñ spirit, idighe ke akani usuñ ñwed ibet” (Ñwed Mbon Rome 7:6). Mme mmọ emi edi ibat ibat itie ifañ ke otu ediwak itie ke Ikọ Abasi emi owutde ete ke akpanikọ emi odude ke Jesus Christ ama ada itie Ibet Moses.
Anie ekebiere ikọ oro? “Edisana Spirit okut ete ọfọn, nnyin inyuñ ikut ite ke ọfọn. ” Spirit Abasi eketiñ ebe ke esit mbon esop, mmọ ekedu ke esit kiet enyuñ esọñọ ikọ oro nte Abasi ekewetde toto ke eritọñọ ererimbot.
Questions
MME MBUME- Mbio edu ukpono mme Jew ekedi mme anie? Nso ke mmọ ekekpep?
- Nso idi ntak emi Paul ye Barnabas mikenyimeke inọ mmọ?
- Nso ikedi ukpep-ñkpọ emi Paul ye Barnabas ekekwọrọde?
- Ekebọrọ didie mbume emi?
- Nso ikedi uyo Peter ke mfaña oro?
- Paul ye Barnabas ekeñwam didie ndibiere ikọ oro?
- Anie ekemen ekikere mbon esop owut?
- Utit ubierikpe mbon esop oro ekedi didie?