Lesson 339 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Nditọ mi, ndien, ekunam nditi-nditi: koro Jehovah emekde mbufo ete eda Imọ ke iso, enyuñ enam ñkpọ Imọ, enyuñ edi mme asaña utom Imọ” (2 Chronicles 29:11).

Cross References

I Hezekiah, Edidem Judah

1. Ete esie ekedi idiọk andikara, 2 Chronicles 28:1-4; 2 Ndidem 16:1-4

2. Eka esie ekedi eyen anditiñ ntiñ-nnim ikọ, 2 Chronicles 29:1; 26:1, 5; 2 Ndidem 18:2

3. Enye ekedi edidem emi ekenende, okposuk edi oro ete esie mikenimke eti uwut-ñkpọ, 2 Chronicles 29:2; 2 Ndidem 18:3-7

II Se Hezekiah Akanamde Ndinim Ata Eti Usuñ Ukpono Abasi

1. Kiet ke otu utom emi Hezekiah ekebemde iso anam ekedi ndiberede ufọk Jehovah, 2 Chronicles 29:3; 28:21, 24; 2 Ndidem 16:8, 14-18

2. Ema ekpe ye mme oku ye mme Levi ete etọñọ ntak enam idem mmọ asana, 2 Chronicles 29:4, 5

3. Hezekiah abat mme ndiọi ido emi mme ete mmọ ekenamde, onyuñ etiñ ọnọ mmọ abaña mme ufen emi Abasi ọkọnọde mmọ, 2 Chronicles 29:6-9; 28:5-8; 2 Ndidem 17:13-20

4. Udọñ Hezekiah ekedi ndifiak nnyene ọyọhọ ebuana ye Spirit emi mmọ ekenyenede ke akpa, 2 Chronicles 29:10, 11; 6:24, 25; 7:12; 1 Ndidem 8:23, 28-30, 33, 34

III Usọp-Usọp Erinyime Mme Oku Ye Mme Levi

1. Mme Levi ekop uyo Hezekiah enyuñ esọsọp enam idem mmọ esana, 2 Chronicles 29:12-15

2. Mme Levi ye mme Oku enam Itie-ukpono asana, mmọ kiet-kiet enam utom emi enọde mmọ, nte asañade ekekem ke ibet, 2 Chronicles 29:16, 17; 23:1-11; Numbers 1:50-53; 3:5-10; 8:5-26; 18:1-7, 20-23

3. Eda eti etop esọk edidem, 2 Chronicles 29:18, 19

IV Hezekiah Ọtọñọ Ntak Onim Eti Usuñ Ukpono Abasi

1. Ewa uwa idiọk owo enọ ufọk edidem ye eke edisana ebiet ye eke mbio obio, 2 Chronicles 29:20-24; Mme Hebrew 7:26, 27

2. Ke ema ekenam uwa usio-isop enyuñ edori edifọp uwa ke itie-uwa, edituak ibuot ye ikwọ ema etọñọ ini kiet, 2 Chronicles 29:25-30; 23:18; Psalm 40:1-3; 51:12; 81:1-5; 95:1-7; Isaiah 30:29; 1 Ñwed Corinth 14:15; Ñwed Mbon Ephesus 5:19, 20; Ñwed Mbon Colossae 3:16; James 5:13

3. Ekpe ye mme owo ete eda enọ ima-esit edi man eda enam ido ukpono Abasi ọyọhọ, 2 Chronicles 29:31-35; Deuteronomy 12:5-7; 16:10, 11; Ezra 3:4, 5

4. Ekenam kpukpru ñkpọ usọp-usọp man utom edifiak ndemere ukpono Abasi emi edina ebighi akaha, 2 Chronicles 29:36; 1 Ndidem 19:20; Mark 1:18; Zechariah 8:21; Ñwed Mbon Ephesus 5:15, 16; Ecclesiastes 9:10

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Mme Ñwọrọ-Nda Itie Edikot Ke Ukpep-Ñkpọ Emi

Nte owo akade iso ndikpep mbaña uwem Hezekiah, Edidem Judah, ke itie ñwed emi esiode enim nte ibuot ukpep-ñkpọ emi, enye eyekut ata ediwak itie emi ewọrọde eda saña-saña ke utibe usuñ ekpọñ mmọ eken. Nte enye esede mme itie ñwed emi, enye eyekut ete imekeme ndikpep ñkpọ mbaña edu-uwem edidem oto ke se ewetde.’

Hezekiah “anam se inende ke iso Jehovah, kpa nte ete esie David akanamde. Enye.... eberede mme itim ufọk Jehovah onyuñ ọdiọñ mmọ. Enye onyuñ ada mme oku ye mme Levi edi.... ndien ọdọhọ mmọ ete, Mbufo mme Levi ekop uyo mi, enam ndien idem mbufo esana, enyuñ enam ufọk Jehovah Abasi mme ete mbufo asana.” Ewet ñko ete ke enye ọkọdọhọ ete, “Ndien odu mi ke esit ndidiomi ye Jehovah Abasi Israel,” enye ama onyuñ aka iso eteme mme Levi ete: “Ekunam nditi-nditi: koro Jehovah emekde mbufo ete eda Imọ ke iso.” Ndien mme Levi “ebon nditọ ete mmọ enyuñ enam idem mmọ esana, enyuñ edi.” “Ndien ke ini edifọp uwa ọtọñọde, Ikwọ Jehovah onyuñ ọtọñọ.... Ndien ofuri esop etuak ibuot, mbon-ikwọ enyuñ ekwọ, mme andifuri enyuñ efuri ukorowo; enam kpukpru ñkpọ emi, tutu ema edifọp uwa.” “Hezekiah, ye kpukpru owo edara, koro Abasi okotimde kpukpru owo: koro ñkpọ oro edide ñwara-ñwara.”

Mme itie ñwed emi ewut nsin ifik ye ofuri akpanikọ ke edinam utom emi edidem ye ikọt esie ekenamde akpan akpan sia mmọ ekedide ubon emi Abasi ekemekde ndinam utom Esie. Mmọ ewut ete ke utọñ Abasi ana iñwañ ofuri ini ọnọ ukpọñ eke atuade mkpọfiọk, ñko Enye ebeñe idem ndiñwaña mme edidiọñ Esie nnọ mmọ eke eyomde mbọm Esie. Mmọ ñko ewut ete ke Abasi amama kpukpru mmọ eke esit mmọ eberede ye Enye, emi enimde utom Abasi ke akpa ekan nte ekpekerede ebaña mbubehe idem mmọ.

Esin-Ifik Akparawa Edidem

Hezekiah ikenyeneke eti uwut-ñkpọ ito ete esie. Ete esie ekedi okpono-ndem, owo emi akatañde nditọ esie awa ọnọ ndem, emi okonyuñ ọbọpde mme itie-uwa ukpono-ndem akanare ofuri Jerusalem. Ete Hezekiah ekemen idem esie adian ye mme andikara ke mme idut efen emi mikọfiọkke Abasi, atañ ndien mme ndiye ñkpọ-uto Itie-ukpono ekenem ndidem ererimbot esit. Enye abiat itie-uwa okpoho onyuñ ayak mbio ye ñkpọ ndek eyọhọ ke esit Itie-ukpono.

Edi ke ini Hezekiah akadade ubọñ, ke ini enye ekedide eyen isua edip ye ition, enye ama obok otu owo man ekpọri se idehede efep, emi ọkọtọñọ ke nnen-nnen itie. Yak mkparawa eyo emi eda uwut-ñkpọ eto Hezekiah. Ke se ekpededi eke ọkọbiọñọde enye, etie nte akparawa emi ama ọwọrọ ada ofuri-ofuri ọnọ Abasi ye Ufọk Abasi. Enye ama okut ndiọi ñkpọ emi edude ke ukpono-ndem, ñko enye ama edi ọyọhọ ntiense ke abaña akwa ndutuhọ emi edituak ibuot nnọ ndem akadade ọsọk ufọk mmọ. Enye ama okut edifik emi eketienede idut mmọ oto ke ntak edikan emi mme asua ekekande mmọ, edikan emi okoto ke ntak emi mmọ ekekpọñde ata Abasi. Edi okposuk edi enye ekedide akparawa enye ama ọsọñọ ada ọnọ Abasi.

Ekeme ndidi ke Hezekiah ama ọbọ ukem item emi Paul Apostle ọkọnọde akparawa Timothy, ke ata ukperedem ini. Paul ekewet: “Kuyak owo esin fi kabaña uyen fo; edi di uwut-ñkpọ nnọ mmọ emi enimde ke akpanikọ, ke ikọ-inua fo, ye ke edu uwem fo, ye ke ima, ye mbuọtidem, ye edisana ido” (1 Ñwed Timothy 4:12). Hezekiah ekedi ekpri ke isua emana, edi enye ikayakke emi edi ubiọñọ ọnọ enye ke ndinam utom emi enye okokutde nte anade ebet enye. Enye ọwọrọ ada ọnọ Abasi, ndien Abasi ñko ebere ye enye; ndien oto ke emi, ke ini enye okokutde mfina ke uwem esie, enye ama ekeme nditiñ nnọ Abasi ete: “Mbọk, mbọk, Jehovah, mbọk, ti nte nsañade ke iso fo ke akpanikọ ye ke ofuri esit, nyuñ nam se ifọnde fi ke enyin” (Isaiah 38:3). Kpa ke idem ini emi mfina osimde enye isua emana esie ikawakke; ke ntre, kere utọ akpan ñkpọ emi, owo ndibiat isua uyen esie ke utọ usuñ emi man ke ini ubuat-ubuat ñkpọ-ntibe edidide enye ekpekeme nditiñ uko-uko mbaña mme isua edem ete ke Abasi eyeduñọre mmọ onyuñ ọnọ ibọrọ ke akam imọ.

Ufọn Owo Ndinyene Esit Emi Enende

Ndusuk owo oro ekedude ke eyo Hezekiah ekeme ndidọhọ ke ini mmọ ekekutde iwuk ye usọp-usọp edinam esie ke Ufọk Abasi, ete ke obufa edidem akanam emi man ada nnem-inua ikọ edep esit otu owo emi ekesinde ke ini ukara ete esie. Ñko ekeme ndidọhọ ete ke enye ekenyene ima abaña ndiye ufọk ndien enye ikoyomke ndikut nte ekpọñde ediye Itie-ukpono ọyọhọ ye ndek. Mmọ oro ekpetiñde ntem ekeme ndikpada mmọ ndomo ye mbon eyo emi, emi ekade ufọk Abasi man ekeme ndinyene ufañ ndida nnam mbubehe idem mmọ, mme ndinyuñ nda mmenere idaha mmọ ke obukidem, mme eñyuñ ekotde Ñwed Abasi nte ñwed mbuk, mme enyuñ eneñerede ema enyuñ eda enye nte andikpon nkan ke otu ñwed mbuk, edi mmọ etre ndikut enye nte Ikọ Abasi emi enyenede uwem onyuñ ọsọñọde ada. Edi ke ekpri ini, kpa idem mme owo emi ekpekedoride Hezekiah ikọ ekpenyime ete ke se enye akanamde okpon akan se mmọ eketiñde oro.

Ndien Hezekiah ete: “Odu mi ke esit ndidiomi ye Jehovah Abasi Israel.” Usuñ emi Hezekiah okonimde ọnọ uwem esie ama enen. Esit esie ama enen! Mme ñkpọ oro enye akanamde ke ini editọñọ ukara esie ikedighe ndida ubọñ nnọ ererimbot, mme ndinam enye ọwọrọ etop, mme ndida nyom odudu ukara.Se enye akanamde ekedi ndida mmenere Ubọñ Abasi (1 Ñwed Corinth 10:31). Enye okoyom ndinen ke iso Abasi, ñko enye okoyom mme owo efiak etiene Abasi. Enye ama ada okut ikañ iyaresit Abasi emi ekebetde mbio obio. Enye ama ọfiọk ete ke ñkukure usuñ ndibọhọ ke iyaresit oro edi ke erinyaña emi otode Abasi, ndien akpa usuñ ndida ñwọñọre mme owo esit man efiak etiene Abasi edi nditọñọ ntak nnyene eti usuñ ukpono Abasi. Ntre, akpa ndutim esie ekedi ndikpọri nnyuñ ndiọñ Ufọk Abasi, ndien mmọ emi ekemede ndinam utom emi otim ọfọn edi mmọ oro Abasi okosioñode obon ọnọ oruk utom emi—mme oku ye mme Levi.

Ke kpukpru emi, nnyin imokut ite ke Hezekiah akada mbufiọk anam ñkpọ. Ñko ufọn ndomo kiet ikpokoduhe ke ndinyene ebiet ukpono emi ama ọkọwọrọ ọkpọñ ubọk emana emi ọyọhọde ye mbubiam ye unana edisana uwem edieke mmọ oro edade usuñ ke ndikpono Abasi mikpekenamke idem mmọ ekem ye utom emi, ndinam ke usen ke usen ọyọhọ-ọyọhọ kpukpru mme ñkpọ oro edotde ke itie utom oro. Owo ndomo kiet ikemeke ndikut odudu ye uteñe Abasi nte ayararede idem ke Ufọk Abasi edieke mme anam-utom do midighe mme okpono Abasi ye mmọ oro eyakde idem enọ utom emi. Hezekiah ama ada mbufiọk anam akpa ebeñe esie ọnọ mme oku ye mme Levi.

Nnyin imokot ite ke mme mmọ oro ekemekde ema enyime ikot emi ke nsio-nsio usuñ etiene unyime esit mmọ kiet-kiet. Ukemeke ndinyik owo ndomo kiet ete anam ñkpọ Abasi; ukemeke ndibọp enye ndian ke edinen ido. Ñko ndik ikemeke ndinam enye edi anam akpanikọ ke utom Abasi. Owo kiet kiet enyene ndinyene udọñ ndimen Krọs esie nnyuñ ntiene Jesus. Mme Levi ema enyime enyuñ enam idem mmọ esana nte asañade ke mme ewuhọ Abasi.

Nte nnyin ikpepde ibaña akwa usuñ erinyaña, nnyin imokut ite ke mbak utom iba edu ke ọyọhọ ntọtuñọ ifiọk Abasi iba emi enọde owo ekededi eke anamde se Abasi amade, ke enye ama ọkobọ utebe-ikpe ke mbuọtidem. Akpa ubak utom ke enọ edinam-asana ofuri-ofuri edi enye emi nnyin inyenede ndinam. Ọyọhọ mbak utom iba edi enye emi Abasi anamde. Akpa ubak utom edi ndiyak idem nnyin ofuri-ofuri nnọ Abasi ke akam. Nnyin iyak idem nnyin ntọtuñọ-ntọtuñọ ke ini emi ikan ini efen ke edem emi ikekerede ke imanam ntre. Ndusuk ini esida ediyak idem nnọ ofuri-ofuri emi nte edinam-asana emi otode ke utom, oro edi owo ndinam idem esie asana. Ọyọhọ mbak utom iba edi utom emi Abasi adade iyip anam owo asana, ke ndisio oruñ nda-mmana idiọk-ñkpọ ofuri-ofuri nnyuñ nnam nnyin ikabare idi obufa ke mbiet Andibot nnyin; ediọñọ emi nte edinam-asana ofuri-ofuri. Jesus ekekpe Ete ubọk ete: “Kabaña mmọ ndianare Idem Mmi nnim nnọ Fi, man ekpada akpanikọ edianare mmọ ñko enim enọ Fi” (John 17:19). Jesus, nte Uwa idiọk-ñkpọ ye ndek nnyin akayak Idem Esie ofuri-ofuri ọnọ man eyet nnyin esio ke nda-mmana idiọk-ñkpọ - man oto do nnyin ikabare isana.

Nte nnyin isuk ikpepde ñkpọ emi imokut nte mme Levi ewọñọde usọp-usọp eka utom ke ini ema ekenam idem mmọ esana - eyak idem mmọ enọ ofuri-ofuri kpa nte Hezekiah akadade mmọ usuñ. Emi ñko edi ofuri akpanikọ koro ndusuk mme oku, nte ewetde mi ebaña ndusuk mmọ oro eketode ubon Aaron ete ke mmọ “ikanamke idem mmọ esana; koro mme Levi enende ke esit ekan mme oku, ke erinam idem mmọ esana.” Mme oku oro mikebeñeke idem ndinam ke ofuri ukeme mmọ se akpanade mmọ enam, oro edi ndiyak idem mmọ nsin ke utom Abasi, ikekemeke ndinam ñkpọ ndomo kiet ke idaha utom mmọ ke ini ekewotde mme ñkpọ uwa, ndien ifet utom emi ama akabare odoro mme Levi ke idem emi eketimde enam akpanikọ enyuñ edu ke mbeñeidem ke abaña utom Spirit emi ekekotde mmọ.

Mme Akam Edidahadedo Nnọ Ye Ibọrọ Abasi

Sia edide kiet ke otu mme akpa utom emi kpukpru ndidem emi Abasi emekde ọnọ ikọt Esie edide ndikpep mbet Abasi, nnyuñ ñwet mbet emi ke ubọk-ñwed esie, ndien kpukpru mme ñkpọ eke ediyomde edito enye, nnyin imekeme ndinyime mi ite ke Hezekiah ama anam ntre. Imokut ite ke Hezekiah ama ọdọhọ yak eda uwa idiọk ido ediwa ke eke “itie edidem, ye eke edisana ebiet, ye eke Judah.” Emi owut ete ke enye okoyom Abasi efen ke mme idiọk ido emi ema ekebe. Ikanaha esio baba owo kiet ke ufọk edidem efep. Ikosioho idem mmọ oro ekesuk edude ke idaha utom ifep. Ikonyuñ ifreke ibaña ofuri idut.

Da uwut-ñkpọ mi ete ke Hezekiah ikadaha ñkpọ uwa kiet nte asañade ke ibet, edi, ndusuk ama otuk enye nte ke idiọk ido emi mme owo esuk esinde ubọk eyeyom ediwak, enye ada unam itiaba ke oruk ke oruk. Ke mme ñkpọ oro ebañade nsinsi uwem, Hezekiah ikadaha ñkpọ isọñ emi baba kiet ke nsọñ urua ikan nte ñkpọ oro enye ekekerede abaña. Ndusuk owo edi etiene Abasi ndiyom enọ nsinsi uwem edi, ke ini mmọ enamde ntre, ekere ebaña ntak urua eke ererimbot eke anade nte mmọ ekpe man ebọ nsinsi edidiọñ eto Abasi.

Nte ekọm-urua eke ọsọñde eti-eti odu emi ekpeyomde eto nnyin man otodo nnyin ikpọbọ nsinsi uwem ito Abasi? Ndibọhọ ufen hell ikpọñ ekem ke utip ọnọ kpukpru uwa eke owo akpanamde, mme ekọm urua eke owo ekpekpede ke ñkpọ uwem emi, inemesit, idaha eke owo enyenede, mme inyene. Edi Abasi ọnọ nnyin eñwọñọ eke okponde akan, nnyin nditre ndibọ ufen ke nsinsi edieke idide itiene Enye ye mbuñọ esit. Abasi ọnọ nnyin idorenyin nsinsi uwem, ye mme ifet ndibọ utip ye nsinsi idara eke ekoñde akan se owo ekpekerede.

Ndusuk owo ekere ete ke ekpri ekọm urua ñkpọ uto, ọfọñ mma idem eyo emi, emi misañake ikekem ye ukpep-ñkpọ eke Ñwed Abasi, ekpri ini mbukpo inemesit, ndifọn ke enyin owo emi ke idem esie edidade ke iso itie ikpe Abasi, ke mmọ ndikpọñ iwuk esit mmọ enyene ufọn ekan mme edidiọñ oro etode Heaven emi Abasi ọñwọñọde ndinọ mmọ. Ndusuk ini mme owo esikokoi esin ndiyom ofuri idorenyin eke otode Heaven, eke eyakde enọ mmọ ke ibuot ñkpọ eke edifekde mmọ ke esisit ini, enyuñ etop enye eduọk ke ntak ediyom mbufa ñkpọ inemesit emi ke ata esisit ini, emi mmọ edisọpde ekut ete ke iwọrọke ñkpọ ndomo kiet. Edi owo eke esit esie enende eyekut ata ufọn ke mme ñkpọ isọñ emi, ke edade edomo ye ñkpọ Obio ubọñ, ndien eyeyom usuñ eke ọfọnde, ke ndinam mme uwa eke edotde, ke ndikpe ọyọhọ ekpri ekọm urua man enye ekeme ndibọ Abasi mfọn ye edidiọñ.

Edi akpanikọ ete ke Abasi ama okop akam mmọ emi ye eke edidem mmọ. “Ndien ke ini edifọp uwa ọtọñọde, ikwọ Jehovah onyuñ ọtọñọ.... Ndien ofuri esop etuak ibuot, mbon ikwọ enyuñ ekwọ, mme andifuri enyuñ efuri ukorowo: enam kpukpru ñkpọ ema, tutu ema edifọp uwa.”

Iduhe ñkpọ ndomo kiet eke esinde idara eke okponde ntem ke esit owo nte ndinyene ifiọk ete ke efen mme ndudue emi ekebede, ndien ke ubiom ikpe mme idiọk ido ebe efep ndien ke enye enyene odudu ndidu uwem eke asañade nte ekemde ye idaha emi Abasi oyomde ye eke udọñ ntọtuño esit esie. Owo ekeme ndidi nditọñọ edọñ ke itie ubọñ akam ye uyuhọ esit edi sia Satan ama akakara uwem esie, do ndien, ke esisit akam mbuñọ esit, enye eyekut ete ke mme ñkpọ emi ekebọpde imọ etara. Ini oro ke ikwọ itoro ọtọñọ. Ke ini oro ndien ke etọ idara Heaven ke esit esie. Utọ ini emi ñko ke eyak obufa idorenyin enọ enye. Tọñọde ke usen oro enye akabare edi obufa owo, eyen Edidem – eyen Abasi.

Questions

MME MBUME

1. Nte ete Hezekiah ekedi edinen mme oburọbut owo?
2. Eka Hezekiah ekedi eyen añwan anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi kiet. Ewe edidem efen ke otu mbon Abasi emi ekenyene ñkpọ ndinam ke uwem esie?
3. Hezekiah ekedi owo isua ifañ ke ini enye ọtọñọde ndikara? Kot 1 Ñwed Timothy 4:12 tiñ ndien nte itie ñwed emi okosude ke uwem Hezekiah.
4. Nso ikedi akpa ñkpọ emi Hezekiah akanamde abaña ido edikpono Abasi?
5. Nso utọ item ke Hezekiah ọkọnọ mme oku ye mme Levi?
6. Ndusuk mme oku ikanamke isaña ke item eke ekenọde mmọ. Emi akatak mmọ nso ke idaha utom Abasi? Mme anie ekeda itie mmọ man otodo utom Abasi aka iso ke eti usuñ?
7. Nso ke Hezekiah eketiñ emi okodude ke esit esie ndinam?
8. Nso utọ item ke Hezekiah ọkọnọ mme Levi nte mmọ oro eke Abasi osioñode obon ọnọ utom Esie?
9. Ekenam uwa idiọk ido enọ mme anie?
10. Tiñ nte mme oku ye mme Levi ekediọñde Itie-ukpono ye nte, ke edinam ntre, mmọ etiene Ibet Abasi.
11. Nso idi ukpuhọre emi odude ke edinam asana emi otode ke utom ye edinam-asana ofuri ofuri? Ewe ke owo enyene ndinam? Ewe ke Abasi enyene ndinam?
12. Nso idaha ke edibre ikwọ ye edikwọ ikwọ ekenyene ke ido edikpono Abasi ke ini emi? Ini ewe ke ikwọ ọkọtọñọ?
13. Ọyọhọ Ikpehe Iba
14. =====================