Lesson 328 - Junior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Ema ekpenyene ibuot, mmọ ekpetim efiọk emi, ekpekere utit mmọ!” (Deuteronomy 32:29).Notes
Idiọk Uwem Emi Abiatde Mbon Efen
Jehoahaz anam “idiọk ke enyin Jehovah” Enye ekedi edidem Israel ke isua 17 edi mme isua oro ikenyeneke inem. Owo eke minamke uyo Abasi ikemeke ndinyene ata inemesit. Jehoahaz ikadaha ukut inọ uwem esie ikpọñ edi ama ada afanikọñ ọnọ nditọ Israel emi enye akakarade. Owo kiet-kiet ke uwem emi enye odude enyene se anamde ke uwem mmọ emi ekperede enye. Kpa ke ufọk-ñwed, idiọk eyen-ọwọñ adada afanikọñ ọnọ mmọ emi edude ye enye edi eti eyen-ọwọñ anam uwem enem akan.
Uwut-Ñkpọ
Ediwak ini owo esinyene owo emi enye ekpebede uwem esie. Enye emek owo emi enye oyomde ndibiet. Nditọ-ọwọñ, akpan-akpan esikpebe ikpọ owo enyuñ enam kpa nte mmọ enamde. Edi akpanikọ ete ke afo emesikut ñkpri nditọ emi etiñde mme ndiọi ikọ koro mmọ ekekopde akamba eyen-eka eren mme añwan etiñde. Ndusuk nditọ-ọwọñ emi ekutde mme otime-otime owo ke ekebe–ndise (television), cinema, ñwed, me ke obio ekpebe ndiọi edinam mmọ. Ke ndinam emi, enam idem mmọ idiọk, ye mbio efen enyuñ ebiat inyene.
Ñwed Abasi etiñ ọnọ nnyin ete “Tiñ enyin ke owo eke ọfọnde ama, nyuñ se edinen owo” (Psalm 37:37). Oro ọwọrọ ete nnyin ikpanam uwem nnyin ebiet eke mbon Abasi. Edi se ikponde ikan edi nnyin ndikpanam uwem nnyin ebiet Christ ke Idem Esie koro Enye edide uwut-ñkpọ nnyin, nnyin ikponyuñ itiene nde ikpat Esie (Kot 1 Peter 2:21).
Utu ke ndikpebe edidem emi ọfiọkde Abasi, Jehoahaz eketiene mme idiọk-ñkpọ Jeroboam emi ọkọwọrọde etop edinam nditọ Israel enam idiọk. Etiñ ikọ emi utim efurenañ ke Ñwed Abasi ebaña Jeroboam: “Owo emi akanamde Israel ediọk” Emi ekedi enye emi Jehoahaz eketienede.
Idiọk Uwut-Ñkpọ
Ete Jehoahaz ekedi Jehu, owo emi okosobode mme okpono Baal nte Abasi eketemede. Okposuk edi nte Jehu okokopde uyo Abasi ke ñkpọ kiet emi, edi enye “itimke ndisaña ke mbet Jehovah Abasi Israel ke ofuri esit esie” (2 Ndidem 10:31). Ete Jehoahaz ama etiene idiọk uwut-ñkpọ Jeroboam. Sia Jehu mikọkpọñke edikpono eyen enañ emme (gold), Abasi ama ayak Hazael, edidem Syria edikan nditọ Israel. Owo ekpekere ete ke Jehoahaz eyebọ ukpep-ñkpọ oto idiọk-ñkpọ emi okotibede ọnọ ete esie. Owo ekpekere ete ke enye eyekara ke ukpuhọre usuñ man enye ọbọ edidiọñ Abasi utu ke ubierikpe Abasi. Jehoahaz ama anam ukem idiọk-ñkpọ nte ete esie akanamde, enye onyuñ etiene idiọk-ñkpọ Jeroboam. Jehoahaz ama ọbọ ukem ufen emi ete esie ọkọbọde oto Abasi, mbon Syria ema efik enye ofuri ini.
Ndika Iso Ke Idiọk
Ñwed Abasi ekpep ete ubierikpe Abasi odoro mmọ emi enamde idiọk. Enye onyuñ etiñ ete “adañemi idiọk owo ọkpọñde idiọk ido esie emi enye akanamde, afiak, onyuñ anamde edinen ikpe, enye eyenim ukpọñ esiemọ ke uwem”(Ezekiel 18:27). Edi Jehoahaz ikọwọñọkere ikpọñ ndiọi usuñ esie. Ama oto ke ntak idiọk-ñkpọ Jehoahaz Abasi idaha ye nditọ Israel. Jehoahaz ye ikọt esie ema ebọ ufen mme idiọk-ñkpọ mmọ.
Emi onyuñ edi akpanikọ mfin. Edieke mme owo mikabakere ikpọñ mme idiọk-ñkpọ mmọ, ubierikpe Abasi eyedoro mmọ. Edi edieke mmọ ebọñde akam enọ Abasi enyuñ ebeñe erifen, Enye eyenyaña mmọ onyuñ abiat ubierikpe efep. Mmọ eyekut mbọm ke mmọ eyararede mme idiọk ñkpọ mmọ enyuñ ekpọñde mmọ (Mme Ñke 28;13). Ke ini mmọ ekade iso ke mme idiọk-ñkpọ mmọ, mmọ inyeneke erinyaña ndien eyebọ nsinsi ufen. Kpa ke ini mmọ esuk edude ke uwem eyebọ ufen idiọk-ñkpọ mmọ.
Ubierikpe
Emi ekedi mbak ke otu ubierikpe Abasi emi okosimde Jehoahaz ye nditọ Israel: “Ndien Jehovah... ada mmọ esin ke ubọk Hazael edidem Syria, ye ke ubọk Benhadad eyen Hazael.” Ke ofuri usen uwem mmọ ndidem Syria iba emi ema efik nditọ Israel. Mmọ ema esobo ediwak mme awat enañ-mbakara ye mme ukpat-ñkpọ. Mmọ ikeyakke udim ekọñ Israel eneñere okpon. Ema esobo mbon-ekọñ mmọ enyuñ “enuak mmọ onim nte ntọñ”; eda mme ikọ emi ndiwut nte ke ema ekpere ndisọhi udim ekọñ mfep. Etiñ enọ nnyin ete ke mme usen oro ekesinuak mfri ke ebiet emi isọñ ọsọñde man ntọñ emi adahade ada ye ntan edi esisit ke otu mfri emi enuakde. Man “enam... nte ntọñ emi enuakde” ọwọrọ ete udim ekọñ ama ekpri ekpere ndikure. Ama ọsuhọre onyuñ emem oto mme asua. Oruk udim ekọñ emi ikemeke ndiñwana ye asua inyuñ ikemeke ndida erikan nnọ nditọ Israel.
Ndiyom Abasi
Jehoahaz ama oyom uñwam Abasi ke ini ufik esie. Enye ikoyomke erifen ke mme idiọk ñkpọ esie, ikonyuñ ikabakere esit ikpọñ mmọ. Jehoahaz ekebeñe uñwam sia enye ye ikọt esie ekedude ke idak mbon Syria. Jehovah ama ọsuhọre enyin ese nditọ Israel emi ekefikde ke mbọm. Sia Abasi eketide ediomi Esie ye Abraham, Isaac ye Jacob, Enye ama ọbọrọ akam Jehoahaz. Enye ama ọñwọñọ ndidi Abasi mmọ ye Abasi nditọ mmọ. Enye ama ọñwọñọ ete iyenọ mmọ isọñ Canaan nte “nsinsi inyene”. Enye ama onyime ndidiọñ mmọ adaña nte mmọ enimde ediomi enyuñ enamde uyo Esie (Kot Genesis 17:1-9).
Ebọrọ Akam
Abasi ọkọbọrọ akam Jehoahaz didie? Enye ama ọnọ nditọ Israel uñwam. Ikedighe ke mbiet ọkpọsọñ owo uko, mme ke ekọñ kiet. Ufak ekedi ke ediwak isua ema ekebe oto ke ubọk Jehoash emi ọkọtọñọde ntak ọbọ mme obio Israel emi mbon Syria ekekande ebọ, kpa Jehoash eyen Jeroboam emi ọkọtọñọ ntak ọbọ mme adaña Israel. Abasi ikọdọhọke ite “esọhi enyiñ Israel efep ke idak enyọñ: edi enye ada ubọk Jeroboam eyen Joash anyaña mmọ” (2 Ndidem 14:27).
Nso idi ntak emi Jehoahaz okoyomde uñwam Abasi? Owo ekpekere ete ke enye okpoyom uñwam eyen enañ emme (gold)– emi enye okokponode onyuñ anamde ñkpọ ọnọ. Edi mmọ ekedi ndem inyuñ ikemeke ndinam ñkpọ nnọ enye. Ke enye ndiyom Abasi ema esuhọ ikọt esie uwem inyuñ isoboke mmọ ofuri-ofuri. Abasi ama ọnọ mmọ ifet kiet efen ndikabare esit nyuñ ñkpono ata ye odu uwem Abasi.
Ukpeme Ye Uñwam
Ke ediwak ini mfin emi esifak mme owo esio ke unọmọ ye ubuat-ubuat mkpa oto ke akam iman mmọ emi edide mbon Abasi. Abasi ọsuhọ mmọ uwem ye ntak, oro edi man mmọ ekpekabare esit, ebọ erinyaña, man enam ñkpọ enọ Enye. Ediwak ini Abasi esibọrọ akam mmọ emi minyeneke erinyaña. Ndibọ ibọrọ akam ekpemenere mbuọtidem owo onyuñ owut enye ubiọñ-utom esie ndikọm nyuñ nnam ñkpọ nnọ Abasi.
Nnyin imokot ite ke Abasi eyesaña ekpere nnyin ke nnyin isañade ikpere Enye ke akam. “Esaña ekpere Abasi ndien Enye eyesaña ekpere mbufo” (James 4:8). Andiwet Psalm ọdọhọ ete: “Ọfọn mi ndikpere Abasi: mberedem ye Ọbọñ Jehovah, man mbuk kpukpru mme utibe ñkpọ fo” (Psalm73:28).
Ke Jehoahaz ndikpono ndem, enye ama aka iso ke idiọk ke iso Abasi. Eyen esie, emi akadade itie esie nte edidem ama onyuñ anam idiọk ke iso Abasi. “Enye ikabakede ikpọñ kpukpru mme idiọk ido Jeroboam, eyen Nebat, emi akanamde Israel ekabare ediọk: edi esaña esit.”
Eyen Jehoahaz emi ekedide edidem Israel ekekere Jehoash, enyuñ esifiọk enye nte Joash. Ama odu owo efen emi ekekerede Joash. Enye ekedi eyen Ahaziah edidem Judah. Nnyin ima ikpep ibaña Joash ekpri eyen eren edidem ke Judah (ọyọhọ ukpep-ñkpọ 319). Nnyin idikot eyen Jehoahaz Jehoash.
Elisha
Ke mme usen oro, Elisha ekedi anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi. Ke mme akpatre usen uwem esie, enye ama ọdọñọ. Jehoash edidem Israel ama aka ndise enye. Edidem akaka ndiwut ukpono emi enye enyenede ọnọ anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi ndinyuñ ñwut mfuhọ esie ke abaña udọñọ Elisha. Jehoash ama etiñ mme ikọ Elisha. Enye eketiñ mme ikọ emi ke ini idio ekemende Elijah (2 Ndidem 2:11, 12). “Ete mi, ete mi, chariot Israel ye mbon horse esie” Edi akpanikọ ete ke mme ikọ emi ewọrọ ete ke akam ye ikọ item anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi ema enam utom enọ Nditọ Israel okpon akan se mbon ekọñ ekenamde. Nte Elisha ọkọnọde Elijah itoro, Jehoash ama ọnọ Elisha ukem itoro oro. Okposuk edi nte Jehoash okokponode ndem, enye ama onyime ete ke okoto ke Elisha, anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi ndien Israel enyene ediwak erikan. Edidem ama owut ete ke imenyene mbuọtidem ke mme akam ye item Elisha.
Utigha Ye Idañ
Mbemiso Elisha akpa, enye ama ọnọ Jehoash edidiọñ. Eketibe ke usuñ ntem: Elisha ọkọdọhọ Jehoash ada utigha ye idañ esie otop ke edem usiaha-utin ebe ke ana-iñwañ ekpri usuñ ofum (window). Elisha ama emen ubọk esie mbiba odori ke ubọk mbiba edidem nte enye oduride utigha esie. Udọñọ ama anam ubọk Elisha emem edi Abasi ama anam ekop odudu. Elisha ama ọdọhọ edidem otop. Nte idañ efede ke ofum, Elisha ọdọhọ ete “idañ erinyaña Jehovah.”
Idighe Ke Ofuri Esit
Elisha ama ọdọhọ Jehoash ñko atiga isọñ ye mme idañ emi ọsuhọde. Ke unana nsin-ifik, Jehoash akatigha isọñ utim ikata kpot. Elisha ama asua ọnọ enye koro enye mikanamke ke ofuri esit. Ema etiñ enọ Jehoash ete ke enye akpakan mbon Syria ofuri ofuri edieke enye ọkpọkọtọde isoñ utim ikotion mme itiokiet. Nte ekedide, Jehoash eyekan mbon Syria ke ekọñ utim ikata kpọt. Ke Elisha ama akakpa, ntiñ-nnim ikọ esie ama osu. Ke ediwak ini, Jehoash ama aka ekọñ ye Benhadad, eyen Hazael, edidem Syria. Jehoash ekedi andikan utim ikata kpọt man ekekem ye ikọ anditiñ ntiñ-nnim ikọ eke Abasi.
Jehoash ikenyeneke nsin-ifik ye uko ndikut nte mfina uwem ye ekọñ ekade iso ekesim utit. Enye ekebiet ndusuk owo eyo emi emi ebọñde akam eyom mfọn mme edidiọñ eto Abasi ke esisit ini ndien eyak idem emem mmọ. Mmọ iyireke ke akam tutu ibọrọ edi. Mmọ enyuñ ekeme ndibiet ndusuk mmọ emi etiede ke ufọk mme ebiatde ini ke nditiñ ikpikpu ikọ, ye nditọ iren ye iban ke ini mmọ ekpenamde ñkpọ emi ekpemenerede idaha mmọ ke ifet eke mmọ enyenede ndinam utom Abasi ke ndibre ñkpọ ikwọ, ndikwọ ikwọ, nditiñ nnọ mme owo mbaña Jesus, ndibọñ akam, ndiñwam mbon udọñọ ye mbon unana, nditim mkpep ubọk utom mfiọk man ekeme ndinam ke ufọk Abasi.
Emenere Ke Enyọñ
Ñkpọ-ntibe efen ama ada itie ke ini ukara Jehoash ke ini Abasi akadade enye ọnọ Amaziah, edidem Judah ubierikpe. Amaziah “anam se inende Jehovah ke enyin edi inamke ke ofuri esit.” Amaziah ama aka ekọñ ye mbon Edom onyuñ akan ke ekọñ oro. Ke ini enye ọkọnyọñde ufọk enye ama ada ndem nditọ Seir. Enye ikadaha nte enọ. Enye ama owuk man edi mme abasi esie. Ama atuak ibuot ọnọ mmọ onyuñ ọfọp incense ọnọ mme ndem oro emi mikekemeke ndifak mme andikpono mmọ nsio Amaziah ke ubọk.
Esit Amaziah ama emenere ke enyọñ, enye onyuñ anam inua. Ekebiet nte enye ama efre ikọ emi owo Abasi ọkọdọhọde enye ete “Sọñ esit ke ekọñ: - - - koro Abasi emekeme ndinyaña, nnyuñ mmen nduọk” (2 Chronicles 25:8).
Questions
MME MBUME- Jehoahaz ye Jehoash ekenyene ebuana didie?
- Mmọ ekeda anie nte uwut-ñkpọ nditiene?
- Nso ikanam Jehoahaz oyom Abasi ?
- Nso idi ntak emi Abasi ọkọbọrọde akam esie?
- Anie akanam ñkpọ ọnọ Nditọ Israel okpon akan se mme ukpat-ñkpọ ye mbon enañ-mbakara mmọ ekenamde?
- Nso ikanam Jehoash ekese Elisha?
- Nso ikedi mme ntiñ-nnim ikọ emi Elisha eketiñde ọnọ Jehoash?
- Tiñ se ikotibede ye okpo owo emi eketopde esin ke udi Elisha
- Ini ewe ke esit Amaziah ekemenerede enye ke enyọñ ndinam inua?
- Nso ikanam Jehoash akan Amaziah?