Lesson 344 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “JEHOVAH edi uñwana mi, ye erinyaña mi; ndifehe anie? JEHOVAH anam itọñ uwem ọsọñ mi; ndibak anie?” (Psalm 27:1).

Cross References

I. Ekọñ Sennacherib Ye Mbuọtidem Hezekiah

1. Sennacherib anam nna-ekọñ akanare ibibene mme obio Judah okuk, 2 Chronicles 32:1; 2 Ndidem 18:13-16; Isaiah 36:1

2. Hezekiah odomo ukeme ndikpeme obio Jerusalem, 2 Chronicles 32:2-5

3. Mbuọtidem esie ke Abasi añwam enye nditiñ mme ikọ eke esọñọde owo idem, 2 Chronicles 32:6-8

II. Mme Iko Esuene Sennacherib ye Akam Hezekiah

1. Eketiñ ikọ isuñi edian Hezekiah ye Abasi ñko, 2 Chronicles 32:9-19; Isaiah 36:2-22; 2 Ndidem 18:17-37

2. Sennacherib ọnọ ñwed esuene esọk Hezekiah, 2 Chronicles 32:17; 2 Ndidem 19:8-13; Isaiah 37:14

3. “Mkpe-ubọk edinen owo enyene odudu eti-eti ndinam ñkpọ,” James 5:16; 2 Ndidem 19:14-19; 2 Chronicles 32:20; Isaiah 37:15-20; Psalm 46:1

III. Ibọrọ Jehovah Ye Nsobo Sennacherib

1. Etiñ se iditibede enọ Sennacherib eto inua Isaiah, 2 Ndidem 19:20-34; Isaiah 37:21-35

2. Edidi angel ada mkpa ọsọk mbon-ekọñ Assyria, 2 Ndidem 19:35-37; 2 Chronicles 32:21-23; Isaiah 37:36

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Edidiana Kiet

“Unana item esin obio ọduọ” (Mme Ñke 11:14). Ke ndo-ndo oro Hezekiah ọfiọkde ete ke Sennacherib, edidem Assyria, ke edi ndiñwana ye enye, enye anam ediomi ye mbọñ ye mbon uko esie. Mmọ ediana ọtọ kiet man enyene odudu ndikpeme nnyuñ mbeñe idem ndiñwana ye Sennacherib. Utọ edidiana kiet emi okodude ke ini ñkpọ-ntibe emi, eneñere owut edidemere eti ukpono Abasi ke spirit emi okodude ke eyo ukara Hezekiah. Hezekiah ama anam ke ukeme esie ndien onyuñ “ọdọhọ ufan-ufan” ye ikọt esie.

Ikọ Nsọñọ-Idem

“Mbufo esọñ esit, esọñ idem, ekudikhe, idem okukpa mbufo” (2 Chronicles 32:7). Adaña didie ke utọ me mbiet ikọ nsọñọ-idem emi esinam esit mbon-ekọñ Abasi ofiop ke ndisin ifik ññwana ke mbuọtidem. Ekeme ndidi ke ñkim-ñkim itighere mfut mkpa ke Enye edikot mbon-ekọñ Esie ete edika, edi eyen Abasi inyeneke ndifehe ndik, koro enye ekeme ndimenere enyin nse enyọñ, onyuñ ọfiọk ete ke Abasi “eyekpeme enye ke emem emem,” koro enye ọbuọtde idem esie ye afo (Isaiah 26:3).

Udim Ekọñ Abasi

“Koro eke edude ye nnyin ekponde ekan eke edude ye enye” (2 Chronicles 32:7). Edidem Assyria ama enyene ata uwak udim esie tutu enyene uko ndinyime ndinọ Hezekiah enañ 2000 man añwam udim ekọñ ndidi ukem-ukem, edi Hezekiah ama ekeme ndidọhọ ete, “Koro eke edude ye nnyin ekponde ekan eke edude ye enye.” Okposuk nte enyin esie mikekemeke ndikut mme enañ-mbakara ye ukpat-ñkpọ ikañ emi ekanarede enye ekuk nte emi eyen ufọk Elisha okokutde, edi, nte Elisha, enye ama ọfiọk ete mmọ mmọdo.

Ediwak idaha ke ini ikopde nte mbufut inyañ adamade, anam nnyin ndik, nnyin inyuñ ifre ite ke nnyin ikpono Enye emi ọkọdọhọde ete, “Mi ke afo edisim, edi ubehe do: ndien mi ke edinyuñ enim adaña enọ iseri odut fo” (Job 38:11). Eyak nnyin inim ke akpanikọ ite “Ke ini usua odukde nte akpa mmọñ, spirit Jehovah eyemenere banner ke enyọñ abaña enye” (Isaiah 59:19). Okposuk edi nte akpa mmọñ ekpekemede ndiwuri mme ibibene emi edade edifọp mbat ubọp ufọk (brick) ebọp onyuñ ọkpọri mme mbiet ufọk emi ebọpde ke enyọñ utatan, akpanikọ Jehovah idinyeñeke ke iyaresit ofum mme ndiduọ ke ini mbufut inyañ ọduọde.

Edieke ubọk obukidem ọkpọsọñde, ewe okpon akan, ñkpọ emi ebotde me Andibot enye? Edieke ikọ emi okotode Andibot anamde ñkpọ ọwọrọ odu, nte ikọ eke otode Enye ñko ikemeke ndimen ñkpọ oro mfep? Nte nnyin emi Enye okobotde iyekop ndik ke ndibuọtidem nnyuñ nyak idem nnyin nnọ Enye ke ini idomo ye ukut, mme idikere ite ke ubọk obukidem enyene ukeme akan Ikọ odudu Esie? Nte nnyin iyenyek idem ke ini andidiọk okunide ke ima ikọfiọk ite enye ikemeke ndika mbe adaña emi Ọbọñ onyimede? Abasi ọdọhọ ete, “Ndikpuhu fi, ndinyuñ ñkpọñke fi” (Mme Hebrew 13:5).

Mme Ikọ Ndori Uyo

“Ndien mbio-obio ebere idem ke ikọ Hezekiah edidem Judah.” Kop nte asua osuñide! O, mme ikọ eke enye etiñde adian ke ini enye okutde nte mbio oro ebuọtde idem ye Abasi! Nte afo ukopke minamke ñkpọ! Akañ eyewot mbufo! Nsat-itọñ eyewot mbufo! nte enye ọdọhọde ete, “Mbufo eyekpa ke akpanikọ edieke mbufo Abasi iduhe ye Hezekiah, Abasi ayat esit ye enye! Se kpukpru mme itie ukpono abasi emi Hezekiah owuride ye mme altar emi enye abiatde!” Ndusuk ini asua eyemen ata owo mbubik owut nte ñkpọ eke enye edide uwut-ñkpọ owo Abasi. Edi akpanikọ nte ke Hezekiah ama abiat mme itie-uwa, edi edinam esie ama asaña ekekem ye uduak Abasi. Man anam iyaresit esie ọyọhọ, Sennacherib ama ọdọhọ ete ke Abasi akam odu ye imọ, ñko ke Abasi okonyuñ ọdọhọ imọ ete, “Dọk ka isọñ emi, nyuñ sobo enye” (2 Ndidem 18:25).

Ndop-uyo

“Edi kpukpru owo edop uyo, inyuñ ibọrọke enye baba ikọ kiet: koro edidem eketemede ete, Mbufo ekubọrọ enye” (2 Ndidem 18:36). Ufọn ndinam ediomi ye andidiọk iduhe. Inaha nte afo ọbọrọ enye ikọ. Ke ofuri ndori-uyo oro, Jesus ikọbọrọke “baba ikọ kiet” (Matthew 27:14); ñko Michael, akwa angel ọkọdọhọ Satan ete, “Ọbọñ akpakam asua ọnọ fi” (Jude 9). Ndiduk ke eneni ye mmọ emi mimaha edu-ukpono fo idaha baba eti ñkpọ kiet idi. Kuneni kunyuñ utọhọ, edi, “Ebeñe idem ndibọrọ kpukpru owo eke edibupde mbufo ntak idori-enyin emi mbufo enyenede; edi ekpeme ndibọrọ ke suñ-suñ ido” (1 Peter 3:15).

Akam Hezekiah

Ke ini ñkpọ-ntibe emi, Hezekiah ọsuhọre idem esie, awai edisine ñkpọ esie, esine ọfọñ ikpo, onyuñ oduk ke ufọk Jehovah. Enye onyuñ ọdọñ ekekot Isaiah, ọkpọsọñ anditiñ ntiñ-nnim ikọ Abasi oro, ete etiene imọ ọbọñ akam. Ama anam ndisana mbon Abasi emi efuhọ eti-eti ndikop nte esuñide Abasi Israel enyuñ edade Enye ekedomo ye mme abasi mme okpono-ndem emi ubọk mme idiọk owo enamde. Hezekiah ama atat ñwed-etop (letter) isuñi Sennacherib onim ke iso esie onyuñ ekpe Abasi ubọk ete ekpeme Jerusalem “ndien kpukpru mme idut ererimbot eyefiọk ete ke afo edi Jehovah Abasi, afo ikpọñ-ikpọñ” (2 Ndidem 19:19).

Ibọrọ

Abasi ama ọdọñ ibọrọ ọnọ Hezekiah ete ke imokop akam esie, onyuñ anam añwaña ntak emi Sennacherib ekekemede ndikan mme idut eken. Ñkari esie eketie nte ikponke ikem ke ini Ọbọñ akayararede ete ke mme idut emi enye okosobode eketie nte “ibokpot eke akpade ke mika-ikọrike” (2 Ndidem 19:26). Ke nsio-nsio idaha Ọbọñ anam añwaña ete ke edi Imọ ikara ke obio-ubọñ mme owo. Pharaoh ama ọsọñ esit esin uyo Abasi tutu esobo Egypt. Nebuchadnezzar ama emenere idem esie ke iseri tutu Abasi ebin enye ke ebekpo osio onyuñ ọbọ enye mbufiọk esie. Belshazzar ama adara ke idiọk tutu nnuen-ubọk Abasi ewet nsobo esie ke ibibene. Yak Sennacherib ye kpukpru mbọñ ererimbot efiọk ete ke “odudu iduhe ke mitoho Abasi; ndien mme enyene-odudu emi edude ke emi, edi Abasi okonim mmọ” (Ñwed Mbon Rome 13:1). Satan ikemeke ndika mbe adaña emi Abasi onimde. Sennacherib ama okut ete ke emum imọ ibuo enyuñ ekọbi imọ inua, ntre enye afiak ọnyọñ obio esie ke but.

Angel Mkpa

Mbuk emi abañade nte Abasi ọkọdọñde angel Esie ete aka okosobo mbon-ekọñ Assyria 185,000, ye mbon uko, mme ada usuñ ye mme etubom mmọ etim etiñ oto ke uto emi Ọbọñ Byron ekewetde:

NSOBO SENNACHERIB

Mbon Assyria ema edi nte ekpe ke otu erọñ,

Mbon-ekọñ ekesem nte purple ye gold;

Mme eduat mmọ ekebiet ntanta ọfiọñ ke enyọñ inyañ,

Ke ini mbufut inyañ ebede kpukpru okoneyo ke Galilee.

Nte ikọñ ikọt emi esehede ke ini edim,

Ema ekut mme banner mmọ ke ini mbubreyo:

Nte ikọñ ikọt ke ini ofim ndaeyo abarade,

Ema ekut udim mmọ nte ekpañade ena ke ndañ-nsiere.

Koro angel mkpa ama atat mba esie ke nsobo,

Ama onyuñ ọduọk ibifik ke iso mme asua nte enye ebede;

Ndien enyin mmọ emi ekedede idap ebọbọ ke mkpa enyuñ ebit,

Ibifik ke esit ọwọrọ ini kiet onyuñ odop ke nsinsi!

Mme enañ eduọ ena ye ibuo mmọ iñwañ,

Edi ibifik iseri esie oro itoho aba ke mmọ iwọrọ:

Efot emi ọkọwọrọde odoro enye afia-afia ke idem,

Onyuñ ebit nte mbufut inyañ emi otode ke mben obot.

Andiwat ọduọ ana ko asuana nte okpo,

Ye mbara ke idem, ñkarafañ onyuñ odoro ke mme ñkpọ ekọñ esie;

Mme tent ema edobo, mme banner enyuñ esuhọ ikpọñ,

Owo imenke eduat, owo inyuñ ifrike obukpoñ.

Uyo ntuaña ke window Ashur eneñere ọsọñ,

Mme ndem ema enyuñ ebuñọ ke temple Baal;

Ndien odudu mme Gentile emi ofut misoboke

Ama atara nte snow ke ini Ọbọñ esede!

Questions

MME MBUME

1. Nso ke Hezekiah akanam ndikpeme Jerusalem?
2. Hezekiah ekekeme didie nditiñ ete “Koro eke odude ye nnyin ekponde ekan eke edude ye enye”?
3. Mme owo ekenam nso ebaña ikọ Hezekiah?
4. Siak nte ekekeme, mme ñkpọ emi ọkọdiọkde ke se Sennacherib eketiñde adian Hezekiah ye Abasi.
5. Nso ikanam edidem Assyria ekeme ndisobo mme idut eken?
6. Anie ke Hezekiah ọkọdọhọ etiene imọ ọbọñ akam?
7. Abasi ọkọdọhọ ke idikpeme Jerusalem ke ntak mme anie?
8. Owo ifañ ke angel Jehovah okowot?
9. Nso utọ idaha ke mmọ emi ekewotde ekeda?
10. Nso iketibe inọ Sennacherib?