Lesson 345 - Senior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “O Abasi, duñọre mi, nyuñ fiọk esit mi: domo mi, nyuñ fiọk ekikere mi: Nyuñ se mme usuñ ukwañ odu mi ke esit, nyuñ da mi usuñ nsinsi uwem.” (Psalm 139:23, 24).Cross References
I. Udọñọ Hezekiah Ke Ini Judah Odude Ke Nnanenyin
1. Mbon-ekọñ Sennacherib eduak ibak ebaña Jerusalem, 2 Ndidem 20:6; 18:17
2. Isaiah etiñ ọnọ Hezekiah ete ke enye eyekpa ke udọñọ esie, 2 Ndidem 20:1; Isaiah 38:1
3. Hezekiah atua eyet ke iso Jehovah, 2 Ndidem 20:2, 3
II. Abasi Anam Utibe-Ñkpọ
1. Abasi afiak ọdọñ Isaiah ye ibọrọ, 2 Ndidem 20:4-6
2. Hezekiah okop nsọñ-idem, 2 Ndidem 20:7; James 5:14, 15; Exodus 15:26
3. Abasi ọnọ idiọñọ, 2 Ndidem 20:8-11; Mark 16:17, 18
III. Idomo Hezekiah
1. Hezekiah adara mme isuñ-utom emi etode Babylon, 2 Ndidem 20:12, 13; 2 Chronicles 32:31
2. Esit Hezekiah emenerede ke enyọñ, 2 Chronicles 32:25, 26; Psalm 101:5; Mme Ñke 6:17
3. Isaiah asua ọnọ Hezekiah onyuñ etiñ abaña nte mbon Babylon editañde mmọ ke ifin, 2 Ndidem 20:14-18
4. Hezekiah akpa, 2 Chronicles 32:32, 33
Notes
SE EKPEPDE EBAÑAOdudu Ke Ini Mmemidem
Abasi ama onyime udọñọ osim Paul man enam enye ọsuhọre idem. Enye ama ekpe Abasi ubọk utim ikata man ọkọk enye, edi ibọrọ ekedi “Mfọn Mi ke ekekem fi; koro enamde odudu Mi ọfọn ama ke mmemidem” (2 Ñwed Corinth 12:9). Edi akpanikọ ete ke ini idomo ye udọñọ, ke idude ke mmemidem, kpa ini oro ke nnyin itim ibere ye Abasi ndien Enye owut odudu Esie.
Ikañ Andinam-Ọfọn
Hezekiah ekedi edidem emi akabakde Abasi, onyuñ edi owo emi akanamde utom Abasi ke ofuri esit esie; edi kpa ye oro, enye ama enyene ediwak idomo ndisaña mbe man edomo enye efiọk enyuñ enam enye ọsuhọre idem. Sennacherib ye ofuri udim ekọñ Assyria ema edi ndiñwana ekọñ ye enye; ofuri Judah ema ekpere ndidu ke nsobo. Man ekeme ndisọñọ nda ke idomo emi, Hezekiah ama ọsọñ idem ke Abasi. Se ikotimde idiọk ikan ekedi, ke oruk ini emi ke Hezekiah ọkọdọñọ ekpere mkpa. Ndinam ñkpọ ọdiọk akan ema edọñ Isaiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ eketiñ ọnọ edidem emi ekedide owo isua 39 ete otim ufọk esie koro enye ọmọñ akpa.
Usen oro okokim didie ọnọ edidem ke ini Isaiah ọkọnọde etop mkpa esie onyuñ adaha ọnyọñ! Ekeme ndidi eketie nte ke kpukpru odudu hell akadahada ndiñwana ye enye, ndien ke enyọñ ibuot esie heaven ọsọñ nte okpoho. Hezekiah ama ọwọñọre iso esie ese ibibene ndien ye mfuhọ ke ukpọñ esie, enye atua eyet eti-eti. Ibọrọ ọkọsọp okonyuñ ọsọñ odudu adaña didie ke ini Abasi okokutde ete ke ọkpọsọñ ukut ọmọñ akan owo Esie. Eketie ukem-ukem nte ini emi Abraham ekemenerede ofut ke enyọñ oyom ndiwa ñkukure eyen esie, ndien angel Ọbọñ etie ke enyọñ ofiori onyuñ ọbiọñọ enye. Kpukpru nditọ Abasi ekpekam efiọk ete ke Andinam Levi ọfọn ama, ọmọfiọk eme (gold) esie; ndien Enye idiyakke ikañ ofiop akan se edade enam nditọ Esie efọn!
Mme Idiọñọ Ye Mme Utibe-Ñkpọ
Mme utom Jehovah ekpon adaña didie! ufak Esie onyuñ okpon adaña didie ke ini Enye anyande ubọk Esie ndinyaña! Enye akada mme idiọñọ ye mme utibe-ñkpọ ayarade Idem Esie owut Hezekiah. Angel mkpa ama ebe ọkpọñ edidem Judah, onyuñ owot mme udim ekọñ Assyria, ọkpọñ Sennacherib man ayak enye oyom usuñ esie afiak ke Nineveh, ye mfuhọ, ye akwa but, nte nditọ iban Zion efuñde ibuot mmọ enyuñ esakde enye akwa nsahi.
Emi ikedighe mme ñkukure ñkpọ-ntibe emi akadade itie ke oruk ini emi owo midifreke, koro Abasi ama afiak ọdọñ Isaiah aka eketiñ ọnọ Hezekiah ete ke Imọ iyekọk udọñọ esie, inyuñ idian isua efut ke uwem esie. Ndiwut nte ke etop esie okoto Abasi, Isaiah ama ofiori okot Abasi, ndien Abasi ama anam utin afiak edem ke minute aba ke isañ esie, ndien emi ama ọwọrọ owut idem ke udomo-ñkpọ Ahaz ke ini mbukpọñ akafiakde edem ke ikpat duop. Akakpa mme andiduñ ererimbot idem didie ndikut nte utin ọkpuhọrede isañ esie ke ikpa enyọñ! Yak mbon mfaña esak oruk ñkpọ-ntibe emi edieke mmọ emade; edi Abasi Hezekiah edi Abasi emi okobotde utin, isọñ ye ikpa-enyọñ; edi Enye anam mme ererimbot esaña ekanare; ndien ke Enye amade, ekeme ndiwọñọre mmọ ke usuñ nte ayañade ifiọk mmọ emi minimke ke akpanikọ.
Itoro
Nso idara ikodu, ndien ufọk Jehovah ọkọyọhọ didie ye itoro ke ọyọhọ usen ita oro nte Hezekiah ọkọnọde Abasi ekọm ke ufak ye isua efut emi Enye adiande ọnọ enye ke uwem! “Koro obio ekpo midikọmke fi, mkpa midinyuñ itoroke fi: mmọ eke esuhọrede ke obube ididorike enyin mmọ ke akpanikọ fo. Odu-uwem, idem odu-uwem eyekọm fi, kpa nte ami nnamde mfin”, ekedi mme ikọ emi edidem eketiñde, emi okoyomode onyuñ asuanade ke mme okure itie-ukpono Abasi.
Ukọk Udọñọ
Ndibọñ akam nyom erikọk udọñọ nte Hezekiah akanamde, idighe esen ñkpọ inọ nditọ Abasi. Abasi ama ọñwọñọ ete, “Edi ami Jehovah nnam udọñọ okure fi” (Exodus 15:26). Ke Ikọ Esie, Enye ọnọ mbon ukut item ete ebọñ akam, ñko enye emi ọdọñọde yak “Okot mbiowo Ufọk Abasi; mmọ enyuñ enuhọ efuk enye ebọñ akam, eda aran eyet enye ke enyiñ Ọbọñ: ndien akam mbuọtidem eyenyaña enye emi ọdọñọde, Ọbọñ eyenyuñ anam enye adaha ada” (James 5:14, 15). Odudu erikọk Esie ke osuk ayarade ọnọ mmọ eke ebuọtde idem ye Enye.
Isuñi ana ọnọ mmọ emi ebuọtde idem ye owo enyuñ etrede ndibuọt idem ye Abasi. Abasi ikenemke esit ye Asa, emi ke udọñọ esie “ibineke Jehovah, edi ebine mbia ibọk” (2 Chronicles 16:12). Asa ikọbọhọ erikọk, edi akpa; edi Hezekiah ama ọbọñ akam, ndien odu uwem. Ndusuk owo ekeme nditiñ mbaña ebok fig emi Isaiah ọkọdọhọde Hezekiah ete ada ofuk ke oyo oro nte uwut-ñkpọ ke owo ndiyom uñwam ererimbot. Ikedighe nte ke ebok fig edikọk oyo, mme, mmọñ Jordan edinam akpa-mfia okure. Mbat emi Jesus akadade eyet owo nnan ke enyin, ikadaha erikọk inọ owo nnan, ukem nte aran emi mbiowo Ufọk Abasi eyetde owo ke ọkpọ-iso minọhọ baba owo kiet erikọk. Ndisuk ibuot nnọ Ikọ Abasi ye mbuọtidem ke Abasi ada erikọk ọsọk owo udọñọ, ndien iyomke uñwam ekededi ke baba usuñ kiet ndinam uduak Esie ọwọrọ osu. Yak kpukpru mmọ emi enamde ñkpọ enọ Abasi ebuọt idem ọyọhọ-ọyọhọ ye Enye emi “ọkọkde kpukpru mme udọñọ fo” (Psalm 103:3).
Ntañidem
“Edi Hezekiah inamke usiene ke ufọn emi efọnde enye; koro esit esie emenerede ke enyọñ” (2 Chronicles 32:25). Ke enye ndifiak nnyene nsọñ-idem esie, edimen mfina mbon Assyria mfep, ọkọrọ inyene ye ukpono emi ekenọde enye, Hezekiah akpakana asaña ke nsuhọre-idem ke iso Andibot enye, emi ekanamde oruk utibe-ñkpọ oro ọnọ enye. Ekedi ñkpọ idomo ọnọ enye ke ini mme isuñ-utom eketode Babylon edi ke ọtọ esie ye mme enọ. Ke ọkpọsọñ ntañidem, enye ama owut mmọ kpukpru ubet unim-ñkpọ esie. Abasi ama ọtọñọ ntak ọdọñ Isaiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ Esie ini kiet efen, utom ọnọ Hezekiah; ke ini enye emi akasaña ye nsua-nnọ ke abaña idiọk edinam esie.
“Iseri ebem nsobo iso: mkpon-esit onyuñ ebem iduọ iso” (Mme Ñke 16:18). Ñkpọ ekededi emi Hezekiah ye Judah ekedade iseri ewut mme isen-owo emi, ekenyene nditañ mfep. Kpukpru inyene emi mmọ ekedade etañ idem, ekenyene ndibe nduk ubọk mbio Babylon emi mmọ ekedade ke iso enam inua. Abasi akpakam añwam nnyin ndifiọk nte ke iseri edi mbubiam ñkpọ ke enyin Abasi. “Okpo nsuñ enam aran usọ-aran amak onyuñ etebe: kpa ntre esisit ebiọ abiat owo eke ekponode ebaña eti ibuot ye ubọñ” (Ecclesiastes 10:1).
Nsuhọridem
Hezekiah ama onyime nsua-nnọ emi okotode Abasi, ndien ke akwa idaha esie nte edidem, enye ama ọsuhọre idem ndien Abasi ikayakke etañ Judah efep nte mbuot-ekọñ ke eyo esie. Abasi okpono mbon nsuhọridem onyuñ “anyaña mmọ eke esit ọduọde” (Psalm 34:18). Abasi ama okpono owot-owo oro, kpa Ahab, ke ini enye ọkọsuhọrede idem ke nsua-nnọ Elijah; Enye onyuñ okop akam Manasseh emi ọkọyọhọde Jerusalem ye iyip mmọ emi miduehe isop, koro enye ọkọsuhọrede idem eti-eti. Mfọn Abasi ososim kpukpru mmọ eke esuhọrede idem enyuñ ekutde mme nnam-ndue mmọ ke iso Abasi. “Esuhọre idem ke iso Ọbọñ, ndien Enye eyemen mbufo onim ke enyọñ” (James 4:10). Nte afo omokpon akan ndikabare ñkpri?
Questions
MME MBUME- Kpep mbuk uwem Hezekiah nyuñ tiñ nte ọfiọkde ete ke udọñọ Hezekiah ekedi ke ini emi Sennacherib okoyomde ndiñwana ekọñ ye Judah.
- Tiñ mme ñkpọ emi Hezekiah akanamde ke ini ukara esie mbemiso enye ọdọñọ.
- Hezekiah ekedi owo isua ifañ mbemiso enye ọdọñọ?
- Ekebighi adaña didie mbemiso Abasi ọbọrọ akam Hezekiah ke abaña erikọk udọñọ esie?
- Tiñ ndusuk ntak ke Ikọ Abasi emi enamde nnyin inim ite ke Abasi ekeme ndikọk udọñọ.
- Inam didie ifiọk ite ke ikpat duop ke ñkpọ-ufiọk-ini utin edi minute 40?
- Nso utom ke ebok fig akanam ke abaña erikọk Hezekiah?
- Se mme ntiñ-nnim ikọ eken ke abaña editañ nditọ Israel nte mbuot-ekọñ ñka ke Babylon.
- Nso ñkpọ ikakpan iyaresit Abasi ndiduọ mfuk Jerusalem ke ini ukara Hezekiah?