Lesson 348 - Senior
Memory Verse
IKỌ IBUOT: “Jesus ọdọhọ enye ete, Baba owo kiet emi akabarede ese edem, ke enye ama ekesin ubọk ke ufuñ-isọñ, ikemke ndinam utom Ubọñ Abasi” (Luke 9:62).Cross References
I Ñkukut Isaiah
1. Isaiah ama okut ñkukut emi abañade Judah ye Jerusalem ke ini Uzziah, Jothan, Ahaz, ye Hezekiah, ekedide ndidem ke Judah, Isaiah 1:1
2. Abasi ama otim asua ọnọ nditọ Israel: okposuk mme imum enañ ekefiọkde mme andinyene mmọ, edi Israel ikọfiọkke Ọbọñ ye Andibot mmọ, Isaiah 1:2-4; Jeremiah 8:7
3. Ema ebup Israel ntak emi mmọ ekpeyomde efiak emia mmọ ufen ke ini ema ekenọnọ mmọ ufen ọtọñọde ke ibuot tutu osim ikpat, Isaiah 1:5-9; Jeremiah 2:30; 5:3
4. Abasi ama esin ndibọ ediwak uwa Nditọ Israel ye mme edinam ukpono Abasi mmọ emi ekedide emiom ọnọ nnen-nnen usuñ ukpono Abasi, Isaiah 1:10-15; Malachi 1:6-14; Matthew 15:7-9
5. Abasi ama ọnọ Israel uyo ete mmọ etre ndinam idiọk-ñkpọ enyuñ ekpep ndinam se ifọnde, Isaiah 1:16, 17; Hosea 6:6; Matthew 9:13; Jeremiah 4:14; James 4:8-10
6. Abasi ama onyime ndikpe ikọ ye Israel ke abaña mme idiọk-ñkpọ mmọ, Isaiah 1:18-20; 1 Samuel 12:7; Micah 6:2, 3
7. Abasi ama eseme abaña Jerusalem ke ntak ukpono-ndem mmọ onyuñ okop but ke mmọ ndifiak edem ñkpọñ Enye, Isaiah 1:21-23; Jeremiah 2:19-27; Ezekiel 22:24-29
8. Abasi ama ọñwọñọ ndida ikañ-usọ eme (gold) nduk Israel nnam asana tutu efak Zion ye ikpe, ndien mmọ emi efakde eyesaña ke edinen ido, Isaiah 1:24-31; Malachi 3:3-6; Zechariah 13:9; Ñwed Mbon Rome 11:24-27; 9:26, 27.
Notes
SE EKPEPDE EBAÑAMme Isuñ-Utom Abasi
Isaiah ọkọtọñọ utom ukwọrọ-ikọ Abasi esie ke ini eketiede nte ke ema esin nnen-nnen usuñ edikpono Abasi. Isaiah ekeneñere ọnọ mme etop esie esọk Judah ye Jerusalem. Esien Israel duop eken ema eduọ ekpọñ edikpono Abasi. Ndien ufen Abasi ama ọwọñọre etiene mmọ. Ubiere-ikpe oro akasaña oto ke mbon Assyria, emi edide idiọk ye ibak-ibak idut, emi ekedade akamba ubak Israel enyuñ emum mme owo ke mbuot-ekọñ. Judah ye Benjamin ema eka iso ke ukpono Abasi ke ido, edi ke Spirit ye akpanikọ mmọ ema ekabare edi mbukpo nte nditọ ete mmọ.
Okposuk Nditọ Israel ema ekeduọ ekpọñ usuñ Abasi, Abasi ama edemere ediwak owo emi ekekwọrọde akpanikọ Abasi ye unana ndik enọ mme owo. Ke otu mme owo emi, Isaiah ekedi kiet, ndien ekesikot enye, “ọyọhọ ition ke otu mme ọkwọrọ-ikọ” oto ke mme ukpep-ñkpọ ye mme ntiñ-nnim ikọ esie ke abaña Jesus Christ emi owo mikemeke ndida ndomo ye ntiñ-nnim ikọ efen. Isaiah ama ọkwọrọ akpanikọ Abasi inyuñ inyimeke ndibuak idem ye se idiọkde ke ofuri ini ukara ndidem inañ. Unana edikop ndik ke ukwọrọ-ikọ esie ke abaña idiọk-ñkpọ ye idiọk ido, ama ada uwem esie ke akpatre ke ini ukara idiọk edidem Manasseh. Ke mbuk eset, Isaiah edi kiet emi etiñde ebaña ke ọyọhọ ibuot ñwed Mme Hebrew duopekiet nte enye emi ekeyọkde mbai-mbai.
Etop Abasi
Etop emi Isaiah ọkọnọde Israel, nte nnyin ikotde ke akpa ibuot ñwed Isaiah, enye ọkọbọ nte ñkukut emi akayararede ọnọ enye nte ukpọñ mme owo etiede ke iso Abasi. Ñkukut emi akabaña nsio-nsio ini ukara ndidem inañ. Ekedi etop emi Isaiah ekenyenede ndikwọrọ ke ini ukara ndidem oro, onyuñ etiñ ọnọ mme owo idaha idiọk-ñkpọ mmọ ke iso Abasi.
Abasi ikopke inemesit ke mkpa idiọk-owo; edi kpa ye oro, mme owo ke eyeyire ndidu uwem idiọk-ñkpọ, okposuk edi nte Abasi ama ọkọnọ kpukpru mme ntọt emi esọk mmọ. Israel ikọkpọñke ukpono Abasi, iwọñọre itiene ndiọi edinam mme okpono-ndem, nte ñkpọ emi mmọ mikenyeneke ọyọhọ ifiọk ite ke Ikọ Abasi ikemeke ndikpuhọre; ñko, owo ikemeke ndibiat ndien etre ndibọ ufen. Ekeme ndidọhọ ete ke mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ emi Abasi ọkọdọñde ọnọ Israel ema etim efiọk nte esit Nditọ Israel eketiede, mmọ ema enyuñ etua ebaña mme idiọk-ñkpọ Israel ke iso mme owo. Mme ọkwọrọ-ikọ Abasi eketiñ uduak Abasi. Ndikop uyo mmọ ekedi ndikop uyo Abasi; ñko, ndisin uyo mmọ ekedi ndisin uyo Abasi.
Paul ama etiñ ọnọ nditọ Abasi emi ekedude ke Thessalonica etop emi enye akadade ọsọk mmọ, “Mmọdo owo emi esinde ndibọ item emi isinke item owo, edi esin item Abasi” (1 Ñwed Thessalonica 4:8). Kpasuk ntre Jesus ama etiñ ọnọ mme mbet Esie ete: “Owo eke okopde uyo mbufo okop uyo Mi; owo eke onyuñ esinde mbufo esin Mi; owo eke esinde Mi onyuñ esin Enye emi ọkọdọñde Mi” (Luke 10:16). Okposuk edi nte mme ọkwọrọ-ikọ emi ekesañade ke odudu ye spirit Abasi, mme owo ikawakke ndidara mmọ; sia ndikut mmọ ekedide unan ọnọ Nditọ Israel. Edi Abasi ọkọdọñ mmọ man enọ Israel ntọt ke abaña mme ufen emi editienede mme idiọk-ñkpọ mmọ.
Akpanikọ Abasi
Se eketiñde enọ Isaiah ebaña idiọk-ñkpọ Israel, edi kiet ke otu mme añwa-añwa idiọk-ñkpọ emi Ñwed Abasi anamde otim añwaña. Abasi isuhọkere idaha mbubiam emi odude ke idiọk-ñkpọ; inyuñ itreke ndinam mme owo efiọk idaha ukpọñ mmọ ke iso Esie. Mme owo ikemeke idinyuñ ikemeke ndikabare ñkpọñ mme idiọk-ñkpọ mmọ ibọhọke mmọ ekut ndik ye ukut emi odude ke idiọk-ñkpọ. Ke ini mme owo efiọkde ubiom-ikpe idiọk-ñkpọ mmọ, ini oro ndien ke idorenyin odu ọnọ mmọ ndikabare esit ntiene Abasi.
Jesus ama ọdọhọ ete “ndien mbufo eyefiọk akpanikọ, akpanikọ eyenyuñ anam mbufo ewọrọ ufin” (John 8:32). Ñkpọ kiet emi odude ke akpanikọ Abasi edi ubiom-ikpe emi odude ke esit owo kiet-kiet ke abaña idiọk-ñkpọ ke esit esie. Emi ekedi ntak emi Abasi akayararede mme idiọk-ñkpọ Nditọ Israel. Ke Isaiah ama ọkọfiọk idaha esit mmọ, iketreke ndikwọrọ ikọ mbaña idiọk-ñkpọ mmọ nnọ mmọ, man okpoto ntak oro mmọ ekpefiọk ete ke Abasi ọmọfiọk abaña mmọ, man mmọ ekabare.
Edi mfọn-ido ye mbọm Abasi ayarare ọnọ mme owo mme idiọk-ñkpọ emi odude ke esit mmọ man oto do mmọ ekpefiọk ntak emi ekpeyomde erinyaña. Mme owo imaha ndikop mbaña iyaresit Abasi ke abaña idiọk-ñkpọ, hell andidiọk, usen ubierikpe emi edikpede ikpe kpukpru mmọ emi mikabakere ikpọñ mme idiọk-ñkpọ emi mmọ ekenamde, mme ndikop nte ke ufen idiọk-ñkpọ edi mkpa; edi ibọhọke mmọ efiọk enyuñ enim ke akpanikọ, mmọ idikemeke ndiyom erinyaña ñwọrọ ñkpọñ idiọk-ñkpọ.
Ima emi Abasi enyenede ọnọ ukpọñ owo inọhọ mme owo unen ndiduọ nsine ke edinam idiọk-ñkpọ. Ke usuñ efen, oto ntak emi Abasi amade owo ndien Enye osio erinyaña onim oto ke ntak Iyip Christ ke eto mkpa man oto do mmọ ekpebọhọ ufen idiọk-ñkpọ emi mmọ ema ekenanam.
Nnyin imokut edinam emi nte adade itie ukem-ukem ke ñkukut Isaiah ye ukwọrọ-ikọ esie. Ema etiñ enọ Israel iñwañ-iñwañ ebaña ndik eke odude ke mme idiọk-ñkpọ mmọ ndien Jehovah obup mme ntak emi mmọ eyirede ke idiọk.
Emek Mkpa
Abasi aka iso ndibup mme owo ntak emi mmọ ekpesinede ke ndutuhọ idiọk-ñkpọ ke ini mikpedighe ntre. Isaiah ama ofiori ọnọ mme owo, “Edinam didie esuk emia mbufo?” Abasi ama ada Israel odomo ye enye emi ekemiade ọkpọsọñ ufen, ọtọñọde ke etiñ ibuot esie tutu osim ikpat ukot esie emi ñkpọ efen mikoduhe ke mibọhọke ediwak unan, mme itie emi emiade ye inia. Se ikanamde etie ntem ekedi idiọk-ñkpọ emi okonukde mmọ esin ke utọ itie oro, ñko, ikọwọrọke ñkpọ efen ikan idat ke ndikaka iso nnam idiọk-ñkpọ ye Abasi.
Idiọk-ñkpọ eye owo ke enyin ke ekpri ini, edi uyai esie ibighike, inem esie inyuñ idighe ke usuñ eke owo emi enyenede ubiom-ikpe ke esit mikemeke ndifiọk. Owo inyuñ ikemeke ndiberi usuñ esit esie mbaha uyo Abasi emi ofioride ke abaña idiọk-ñkpọ. Idiọk-ñkpọ edi ñkpọ emi abiakde eti-eti, ndien usuñ anam idiọk ọsọsọñ. Ikọ Abasi ete, “Ndien mme idiọk owo ebiet nyoyoho inyañ; koro enye mikemeke ndina suñ; mmọñ esie onyuñ oburọde ndek ye mbat. Abasi mi ọdọhọ mme idiọk-owo, Emem iduhe” (Isaiah 57:20, 21). Edi ñkpọ mkpaidem nte mme owo esuk eyirede ke idiọk-ñkpọ okposuk enye adade nta-edet edi, idem akpa Abasi ke nsọñ-ibuot emi adade ndutuhọ ọsọk mmọ, tutu Enye obup ete “Edinam didie esuk emia mbufo?”
Mbọm, Inyuñ Idighe Uwa
Ini kiet, Jesus ama ọdọhọ ete “Eka ekekpep se ikọ emi ọwọrọde, Edi mbọm ke nyom, idighe uwa” (Matthew 9:13; Hosea 6:6). Ukem ekikere emi ke Isaiah ekenyene ọnọ Nditọ Israel. Mme edinam ke Ikọ Abasi mmọ ikenyeneke udori inọ Abasi okposuk edide Abasi okonim mmọ, koro akpanikọ emi okodude ke esit, mmọ ema esin enyuñ efre; ọwọrọ ete Abasi idinyimeke ndiyọ idiọk-ñkpọ, ndien ndikpono Enye ekedi ndikpono Enye ke spirit ye ke akpanikọ. Ubierikpe ye edinen ido idighe ikpikpu edinam mme ọfiọk-ñkpọ eke ererimbot, edi akam edi mfri emi ọwọrọde oto mme esit mmọ emi emade Ọbọñ. Kpukpru itie ke Ikọ Abasi, ke Obufa ye akani Ediomi ke ukpep-ñkpọ mme anditiñ ntiñ-nnim ikọ, mme ọkwọrọ-ikọ Abasi, ye ke mme ukpep-ñkpọ Jesus, etim enam añwaña ke ini ke ini ete ke nnen-nnen ukpono Abasi ikemeke ndidu ke owo minimke ite ke edisana ido edi akpan ñkpọ ke Ikọ Abasi.
“Ekpep ndinam eti; eyom se inende, eneñere se ikwañade, ekpe edinen ikpe enọ eyen-akpa, eda ye ebe-akpa ke ikpe.” Emi edi etop emi Isaiah akadade ọsọk Israel, ñko ekedi ukem-ukem nte enye emi ekenọde toto ke eritọñọ, onyuñ edi ukem-ukem mfin: “Etre ndinam se idiọkde.” Idiọk-ñkpọ Israel ikedighe nte ke mmọ ema esioño idem ekpọñ mbubehe ñkpọ Abasi, edi añwa-añwa edinam mmọ ikọwọrọke usuñ okonyuñ edi ido mbubik ke iso Abasi. Obio ama ọyọhọ ye idiọk ido ye ukwañ ido tutu eda mmọ edomo ye mbon Sodom ye Gomorrah, emi ikañ Abasi ọkọduọde ata mmọ.
Ndikọk Ibuot Ọtọ Kiet
Etiñ akamba ikọ ebaña ibuot ikọ ke ukpep-ñkpọ emi: “Mbufo edi ndien, nnyin ikpe ikọ: mme idiọk ido mbufo ekpetie nte iduot, eyefia nte snow; ekpeyibe nte crimson, eyekabare nte idet erọñ.” Ke akpanikọ, oro edi eriyarare edinen ido Abasi ete ke Imọ iyema ndikpe ikọ ye owo ke abaña mme idiọk-ñkpọ esie. Edieke owo edinyimede ndikop ke ini Abasi ekpede ye enye, enye eyenyime usọp-usọp ndikut ndisime esie. Abasi ekeme ndifen mme idiọk-ñkpọ esie, ekpeyibe nte iduot, Abasi eyenam enye afia nte snow. “Mbufo ema enyime, enyuñ ekop, eyedia ufọn isọñ.”
Ke usuñ efen? “Edi ema esin, enyuñ esọñ ibuot, ofut eyedia mbufo: koro edi inua Jehovah ọdọhọ.” Israel ema esin ndikop se Abasi eketiñde ye mmọ. Mmọ ekesuk ekaka iso ke idiọk-ñkpọ mmọ tutu ke akpatre ọyọhọ iyaresit Abasi okodoro mmọ ke Christ ama akakpa.
Akpatre itie edikot ke ibuot ikọ nnyin anam ifiọk ite ke oto ke mbọm Abasi, nsuhọ edidu ke ofuri emana tutu Zion afiak ada itie ubọñ esie, ndien Jesus Christ emi ekesinde ke akpa ifet enyuñ ewotde eyekabare edi Edidem emi mmọ efiọkde.
Questions
MME MBUME- Isaiah ọkọbọ didie etop ete ke imọ inyene ndikwọrọ-ikọ nnọ Israel?
- Ukwọrọ-ikọ Isaiah ekebighi adaña didie?
- Ke akpatre Isaiah akakpa didie?
- Nso edi ntak emi Abasi akayararede itie Nditọ Israel ọnọ mmọ ukem-ukem nte mmọ ekedide?
- Nso edi ntak emi akpanade mme owo efiọk ete ke mme imọ idi mme anam-idiọk mbemiso mmọ ekabare esit ekpọñ idiọk-ido mmọ?
- Mme owo esaña didie efiọk ete ke mme imọ idi mme anam idiọk-ñkpọ?
- Nso edi ntak emi Abasi mikenemke esit ke ido ukpono Abasi Nditọ Israel?
- Nnyin ikpekpono Abasi didie?
- Nso edi ntak emi Abasi ekemekde ndikpe ikọ ye Nditọ Israel?