Lesson 354 - Senior

Memory Verse

IKỌ IBUOT: “Enyuñ efọn ido ye kiet eken, enyuñ enyene esit mbọm, enyuñ efen kiet eken, kpa nte Abasi okonyuñ efende mbufo ke Christ” (Ñwed Mbon Ephesus 4:32).

Cross References

I. Edifiak Nnyọñ Onesimus

1. Ñwed emi Paul ekewetde ọnọ Philemon okoto edikabare esit Onesimus, ntut-utọñ eyen-ufọk Philemon, Philemon 1-12.

2. Paul okoyom ndimum Onesimus nnim edi okut ete ke enen Philemon ndida enye nnyene, man anam utom ọnọ enye, Philemon 13, 14

3. Paul ama ọnọ Philemon item ete, okposuk edi nte Onesimus ama ọkọkpọñ enye nte eyen-ufọk ke ekpri ini, yak afiak etiene enye nte eyen-eka ke Ọbọñ, ndien edi ke nsinsi, Philemon 15, 16; Titus 2:9, 10; Ñwed Mbon Ephesus 6:5-9

4. Ema edọhọ Philemon ada Onesimus nte enye akpadade Paul, Philemon 17; Matthew 10:40-42; 12:48-50; 25:40

5. Paul ekebeñe Philemon ete abat isọn emi Onesimus akakamade enye ọnọ imọ, do ke owut akamba ukpep-ñkpọ ke Ikọ-Abasi nte Christ okonyimede ndibiom mme ufen idiọk-ñkpọ nnyin ke Idem Esie, onyuñ ekpe Abasi ubọk ndifen nnọ nnyin ke ntak Esie, Philemon 18, 19; Isaiah 53:5, 12; Ñwed Mbon Rome 3:24; 4:25; 5:1-21; 2 Ñwed Corinth 5:18, 19; Ñwed Mbon Ephesus 2:13; Ñwed Mbon Colossae 1:14; 1 John 4:10

6. Paul ama enyene idorenyin ete ke Philemon eyeda Onesimus nte ọfọnde, Philemon 19-25

Notes

SE EKPEPDE EBAÑA

Edikabaresit Onesimus

Ekeme ndida ñwed emi Paul ekewetde ọnọ Philemon ñkodomo ye mbuk idiọk Udọ ke emi etop esie ọnọde ọyọhọ mbuk Ikọ Abasi. Eritua-mkpọfiọk, erinyaña-ukpọñ, edineñere ukwañ-usuñ, eriwa Idem Christ ke itie nnyin ke ntak idiọk-ñkpọ mme owo, erifen ke mme idiọk-ñkpọ eke Abasi, ekut kpukpru mme ñkpọ emi ke mbuk ofin emi.

Ata akpan ñkpọ ke ñwed emi enọde Philemon edi ke abaña ofin emi ekekerede Onesimus. Enyiñ esie ọwọrọ “udori,” edi enye okowut idem esie nte ata ntak-urua ọnọ ete-ufọk esie, Philemon. Enye ama abiat ediwak ibet ndien ke akpatre efehe ọkpọñ iso ete-ufọk ye uñwam emi ọkpọnọde enye. Ke Rome, Onesimus ama edisobo ye Paul, owo Mbet. Enim ke akpanikọ ete ke ema emum Onesimus ke Rome nte ofin emi ọkọwọrọde efehe, esin ke otu mbon-ekọñ Rome man anam utom do, ndien utom esie ekedi ndiñwam ke ndikpeme Paul. Ntre oto ke ukpeme Abasi, Onesimus, ke ini efehede ọkpọñ ufọk ye uñwam ete-ufọk esie, owo Abasi, okut idem esie nte odude ye Paul.

Ke ini Onesimus eketiede nte enye emi mikekemeke ndikop uyo nnọ Philemon, ete-ufọk esie, Paul ikenyeneke ndik ibaña akani uwem esie. Paul ama ekeme nditi mbaña ini edem, edu-uwem ye esit esie ke abaña Christ. Okposuk edi nte Paul mikedighe anam idiọk ke usuñ nte Onesimus ekedide, Paul ama enyene mme ndudue emi okokponde ke abaña Ikọ Abasi tutu enye etiñ abaña idem-esie nte etubom mme anam-idiọk. Paul ama etiñ ete: “Edi eketua mi mbọm ke ntak emi, man Jesus Christ akpada mi, nte akan idiọk owo, ayarare ofuri anyan ime Esie, onyuñ onim ete, nda ke ibuot mmọ emi editienede ebuọt idem ye Enye ekosim uwem nsi-nsi” (1 Ñwed Timothy 1:16).

Onesimus, ke ema ekeyak enye esin ke utọ nduk emi enye ekenyenede ye Paul, ama ọsọp akabare esit ke eti ukpep-ñkpọ Ikọ Abasi onyuñ amana oduk ke Obio-ubọñ Abasi.

Obufa Owo Ke Christ Jesus

Jeremiah, anditiñ ntiñ-nnim ikọ ama obup mbume emi ini kiet ete: “Nte eyen Ethiopia ekeme ndikpuhọre ikpọhidem esie? Nte ekpe ekeme ndikpuhọre ntọi esie? Ndien mbufo ñko emi emehede ndinam idiọk eyekeme ndinam eti” (Jeremiah 13:23). Ke akpanikọ, emi ekedi afanikọñ Onesimus, onyuñ edi ukem-ukem ye kpukpru ukpọñ eke mikabakede inyuñ itọñọ ntak imana. Onesimus ikekemeke ndikpuhọre mme ido esie ke abaña idiọk-ñkpọ, nnyin inyuñ ifiọkke mme enye ama enyenyene udọñ ndikpuhọre ke mmọ. Nte ededi, Abasi ke mbọm Esie akada enye ọsọk owo kiet emi ekekemede ndidemere obukpo esit esie, onyuñ ọnọ enye udọñ ke ukem ini oro ndikpuhọre. Ke ini edemerede udọñ ke esit owo, Abasi eyenọ odudu man enyene uwem onyuñ enen, utu ke ndikpa nnyuñ nnyene nsinsi ubiom-ikpe. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Edi kpukpru owo eke edarade Enye, Enye ọnọ mmọ unen ndikabare ndi nditọ Abasi, kpa mmọ emi ebuọtde idem ke enyiñ Esie; emi mimanake oto ke iyip, mme ke erinyime obukidem, mme ke erinyime owo, edi emana oto Abasi” (John 1:12, 13).

Ema ekut nti ido emi Onesimus mikenyeneke ke akpa, ke ini emi enye akabarede esit. Ke ini edem enye ekedi se owo mikenimke ke akpanikọ, anana akpanikọ ke mme utom esie, inọ ye mfum-mfum oto ke mme idiọk-ñkpọ esie. Ke ama ekenyene edikabare-esit enye akabare ọfọn: enyene mbuọtidem, anam akpanikọ, edi eti anam utom nnọ Christ, ye ata ñwọrọ-nda owo Abasi. Ini oro Paul ekedi owo-ñkpọkọbi ke idak ukara Rome ndien inyeneke ifet idem-esie. Onesimus ama ọfọn ye Paul tutu ọkọsọsọñ Paul idem ndidianare ye enye ke ini enye okoyomde ndinyọñ ntiene akani ete-ufọk esie.

Edineñere Ukwañ Usuñ

“Abasi eyenyuñ oyom se ima ibe ika” (Ecclesiates 3:15). Ibighike okop udọñ edinam esie. Abasi esidahado ọnọ mme owo ke mme idiọk-ñkpọ mmọ edi Enye isinyimeke mmọ eka iso ke uwem ke miyarakede mme idiọk-ñkpọ mmọ emi ema ekebe, ndinyuñ nneñere se ikakwañade edieke usuñ odude. Edinyime ndineñere idiọk uwem emi ama ekebe edi idiọñọ ata edikabare-esit. Ibet okoyom ete eneñere mme idiọk edinam emi ema ekebe, ekpe ebuọt emi ekebuọtde, enyuñ etọñọ ntak edian mbak ition ke se ekebuọtde. (Se Leviticus 6:2-5).

Ke ini Zacchaeus, ọbọ-utomo emi mikanamke akpanikọ akakabarede esit, ke ndo-ndo oro enye ama ọñwọñọ ọnọ Jesus ete ke iyeneñere mme ukwañ usuñ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ọbọñ, ke nọnọ mme ubuene ubak inyene mi, onyuñ edieke ñkọbọde owo ñkpọ ke ñkanubọk, nsosio usiene utim ikanañ” (Luke 19:8).

Mfọn Abasi emi otode ke Ikọ Abasi, ọnọ kpukpru owo ntọt ndida ifet emi ntua mkpọfiọk man efen ke mme idiọk-ñkpọ mmọ oto ke mkpa ye eriset Christ. Ikọ Abasi ọnọ item ete: “Idiọk-ñkpọ ndusuk owo eyarare, ebem iso ewọrọ ubiere-ikpe; edi idiọk-ñkpọ ke etiene ndusuk owo ke edem” (1 Ñwed Timothy 5:24). Edi uduak Abasi ete oto ke odudu emi odude ke Iyip Jesus Christ, mme idiọk-ñkpọ kpukpru owo ebem iso eyarade. Oro edi, enyene ndinyime nnyuñ nyarare nnọ Abasi, efen ọnọ mmọ. Edieke mme Mfọn Abasi emi otode ke Ikọ Abasi, ọnọ kpukpru owo ntọt ndida ifet emi ntua mkpọfiọk man efen ke mme idiọk-ñkpọ mmọ oto ke mkpa ye eriset Christ. Ikọ Abasi ọnọ item ete: “Idiọk-ñkpọ ndusuk owo eyarare, ebem iso ewọrọ ubiere-ikpe; edi idiọk-ñkpọ ke etiene ndusuk owo ke edem” (1 Ñwed Timothy 5:24). Edi uduak Abasi ete yak oto ke odudu emi odude ke Iyip Jesus Christ, mme idiọk-ñkpọ kpukpru owo ebem iso eyarade. Oro edi, enyene ndinyime nnyuñ nyarade nnọ Abasi, efen ọnọ mmọ. Edieke mmọ etienede nnyin ke edem ke uwem ebede, ndien nnyin iyenyime mmọ ke iso Abasi ke itie ikpe; edi edidahado-nnọ ididuhe ini oro, me mbọm emi edikpande nnen-nnen ubierikpe Abasi ndiduọ mfuk mme ndiọi owo oro ekesinde Iyip Christ.

Abasi oyom nnyin ke ererimbot emi ineñere mme ndiọi edinam nnyin edieke idoride enyin ndisobo ye Enye ke emem ke uwem ebede. Nditre mme ndisin ndineñere mme usuñ nnyin ke usuñ odude eyebiọñọ nnyin ndiduk ke Obio-ubọñ Abasi onyuñ ada nnen-nnen ubierikpe edi. Ke ini owo ọbọde erinyaña ukpọñ, udọñ ye erinyik emi otode Abasi, owo ndikeneñere ukwañ usuñ edemere. Onesimus ama owut idaha erinyaña esie ke ini enye okoyomde ndifiak nnyọñ ntiene akani ete-ufọk esie man ekeneñere mme ndiọi uwem emi ema ekebe. Enye idifeheke aba ke ntak mme idiọk-ñkpọ esie koro mmọ iduhe aba, ndien ema efre, inyuñ ibatke aba inọ enye.

Paul, okposuk enyenede udọñ ndisuk ñka iso ndu ye Onesimus ye uñwam esie ke utom Ọbọñ, ama ọnọ enye ọnyọñ etiene Philemon ye akam. Ñwed emi enye ewetde ọnọ esọk Philemon edi ata ediye ye ọkpọsọñ mkpe-ubọk emi enye ekpede Philemon nditọñọ ntak mbọ ofin esie, Onesimus, emi ke ini kiet mikedoroke udori edi ke idaha emi eneñede enyene ata udori. Enye ọkọkpọñ (ete-ufọk) nte ofin, edi ke emi ọnyọñ nte eyen-ufọk ye eyeneka ke Ọbọñ. Paul ama ọnọ ekikere ete, ndusuk Onesimus ọkọkpọñ ke ekpri ini man Philemon enyene enye ke nsinsi. Ke idak ibet Akani Ediomi, ekesiyak eyen-ufọk ọnyọñ ke ama ọkọnọ uñwam ke anyan ini. Edieke enye oyomde ndisuk ñka iso ntie nnyuñ nnam ñkpọ nnọ ete-ufọk esie, ete-ufọk esie ekenyene nditibi enye utọñ. Editibi utọñ emi ekedi idiọñọ ọnọ kpukpru owo ndifiọk ete ke eyen ufọk oro ama onyime ke idem esie nditie nnyuñ nnam ñkpọ nnọ ete-ufọk esie ke ofuri ini uwem esie. (Kot Exodus 21:1-6; Psalm 40:6). Onesimus ke akpanikọ ekemek ndifiak nnyọñ ntiene akani ete-ufọk esie man akpanam ñkpọ ọnọ enye ke erinyime esit nte anam ọnọ Ọbọñ. Ikedighe utom ifin, edi utom ima.

Ke Ibuot Mi

Ñwed emi Paul ọkọnọde esọk Philemon ebeñe enye ndibọ Onesimus ke ima, ama okpon akan eke mbọm ye eridahado nnọ. Ke esisit ye mbio-mbio usem Paul eneñere owut ediye-ediye akpan ñkpọ ke Ikọ Abasi Jesus Christ. Philemon ama akabare esit etiene ukpep-ñkpọ Christ oto ukwọrọ-ikọ Paul, edi Paul ikebeñeke Philemon ndifen nnọ Onesimus nte ufan. Etop Paul akasaña ye odudu ndinyan ubọk ñwut nnyuñ nti Philemon mbaña Enye emi ekekpede kpukpru se Enye enyenede, man Philemon ọbọhọ ke mme idiọk-ñkpọ esie, ndien ke enye ekpenyene ndidahado nnọ Onesimus nte Christ ekefende ọnọ enye. (Se Matthew 18:23-35).

Mme ikọ Paul, “Edieke afo abatde mi ndien nte nsaña, da enye nte akpadade idem mi. Edieke enye ekeduede fi ke usuñ ekededi, onyuñ akamade fi isọn, bat oro nọ mi,” ekebe ke odudu Edisana Spirit owut ke esisit ikọ se uwa usio-isop Jesus Christ ọwọrọde, emi ekekemede ndifen mme idiọk-ñkpọ kpukpru owo. Anam-idiọk emi eyetde mme idiọk-ñkpọ esie, ekeme ndifiak nnyọñ ufọk Ete-ufọk esie, onyuñ asaña ye unam emem emi otode Christ. Nte Jesus Christ idọhọke Ete Esie, ke ibuot mme anam-idiọk emi ebọde edifen mme idiọk-ñkpọ oto ke Iyip Christ, ite, “Da enye nte akpadade idem mi”? “Edieke afo abatde mi ndien ke nsaña, da enye nte akpadade idem mi. Edieke enye ekeduede fi ke usuñ ekededi, onyuñ akamade fi isọn, bat oro nọ mi”. Oto ke odudu emi odude ke Iyip Jesus Christ, Abasi ọbọ anam-idiọk emi atuade mkpọfiọk nte Enye ọbọde Eyen Esie, Jesus Christ! Ebat edinen ido Jesus Christ enọ idiọk owo, ndien Christ ekpe utip onyuñ osio isop ọnọ mme ukwañ-ñkpọ idiọk owo.

Edieke enye “akamade fi isọn”. Ewe idiọk owo odu emi mikamake Abasi anana ibat isọn emi enye mikemeke ndikpe? Anie owo minamke idiọk-ñkpọ inyuñ itaba ubọñ Abasi? Edi Jesus ama etiñ ete, ke akpanikọ, isehe ndudue emi eduede ukara Abasi ye enyiñ Abasi, ete Imọ iyenọ Idem-imọ ke ibuot mmọ ke iso Ete Imọ ndikpe ubọk mbaña mmọ. Jesus Christ ekeme ndikpe ubọk nnọ anam-idiọk emi atuade mkpọfiọk ọbọhọ, koro Enye ama obiom ufen idiọk-ñkpọ kpukpru owo ke Idemesie. “Enye onyuñ obiom mme idiọk ido ediwak owo, eyenyuñ anam mkpe-ubọk ọnọ mme anam-idiọk” (Isaiah 53:12). Enye ekedi Eyenerọñ Abasi, Eyenerọñ emi minyeneke ndo, ekewot toto ke eritọñọ ererimbot; ndien oto ke ntak edinọ edisana Uwa emi, Abasi ọdọñ edinen ido ọnọ mmọ emi enimde ke akpanikọ ete ke odudu emi odude ke Iyip Christ emi ekeduọkde ekeme ndinọ erifen ke mme idiọk-ñkpọ.

Questions

MME MBUME

1. Enyiñ Onesimus ọwọrọ didie?
2. Nso idi ntak emi Onesimus ọkọkpọñde utom ete-ufọk esie?
3. Tiñ nte Onesimus akasañade enyene edikabare-esit?
4. Nso idi ntak emi Onesimus okoyomde ndinyọñ ntiene akani ete-ufọk esie?
5. Ke nso utọ idaha ke Onesimus ọkọnyọñ etiene Philemon?
6. Nso idi ntak emi Paul ọkọdọhọde Philemon ada Onesimus nte akpadade imọ?
7. Anie owo ke Jesus edidọhọ ye Ete Esie ete, “Da enye nte Idem Mi”?
8. Ebat didie mme idiọk-ñkpọ mme owo enọ Jesus Christ?
9. Odudu ke Iyip Jesus Christ ọwọrọ nso?
10. Nso idi ntak emi Abasi mididaha mme anam-idiọk inọ Idemesie ke mibọhọke mmọ ebe ke Iyip Jesus Christ?
11. Nso idi ntak emi edineñere ukwañ usuñ edide akpan ñkpọ?